- 1 minute ago
Singer-songwriter Shishani Vranckx schreef met muziekcollectief Pyranello een eigentijdse Matthäus-passion. Ze staan zondagavond in het Muziekgebouw met Passie van Shishani. Shishani liet zich inspireren door componist Florence Price (1887 – 1953), de eerste Afro-Amerikaanse vrouw wiens symfonieën werden uitgevoerd. Haar werk werd goed ontvangen, maar ze raakte toch in de vergetelheid. Wat is er bekend over het leven van Price? En waarom grijpt Shishani met het herschrijven van de blockbuster van de klassieke muziek juist op haar terug? Singer-songwriter Shishani is te gast.
Category
🎵
MusicTranscript
00:00Flash, OVT, en dan nu muziek.
00:18Dit is een symfonie van Florence Price, de eerste Afro-Amerikaanse componiste...
00:24die erkenning kreeg voor haar werk.
00:26En dat was uitzonderlijk in een tijd van segregatie in het diepe zuiden van de Verenigde Staten.
00:32Ik laat het nog even lopen.
00:34Ze is een componist, ja, ze is een voorbeeld voor singer-songwriter Shishani Franks...
00:39als componist en als zwarte vrouw die doorbrak in een wit bolwerk.
00:44Welkom, Shishani.
00:45Dank je wel.
00:46Vanavond voer je voor het eerst een nieuw stuk op...
00:49waarin jouw muziek zogezegd samensmelt met dat van Florence Price.
00:53Klopt.
00:54Waarom is zij een voorbeeld voor jou?
00:57Nou, ik heb haar eerlijk gezegd niet zo lang geleden ontdekt.
01:01En ik groeide op in een Afrikaans en Europees gezin...
01:05met alleen maar westerse klassieke muziek.
01:08En de namen die je daar hoorde, dat waren allemaal mannen ten eerste.
01:12Dus ik kan me geen vrouwelijke componist eigenlijk herinneren die mijn vader draaide.
01:17Misschien was hij er wel.
01:18En dus om te horen dat Florence Price, dus een Afro-Amerikaanse componist was...
01:23die binnen westerse klassieke muziek werkte, maar natuurlijk ook haar Afro-Amerikaanse invloeden verwerkte daarin.
01:31Dat was zo'n ontdekking.
01:32En ik dacht, waarom ken ik haar niet?
01:34Waarom kent men haar niet?
01:35Waarom kennen we haar werk niet?
01:37En om haar verhaal te lezen en ondanks alle dingen die zij heeft meegemaakt in haar leven...
01:43best een tragisch leven...
01:45dat ze zulk mooi werk kon schrijven in die tijden van Jim Crow.
01:50Segregatie, vluchten van de Kloeklaks Klein, noem het maar op.
01:53Dat is iets wat voor mij de grootste...
01:57Hoe kan ik het zeggen?
01:59Verdiensten?
02:00Verdiensten, maar als iemand ondanks zulke repressie zoveel pracht de wereld in kan brengen...
02:08dat is voor mij de biggest form of resistance.
02:11De grootste manier om een soort weerstand te bieden tegen dit geweld.
02:15Dus voor mij is zij een van de vele voorbeelden.
02:19En ik ben gewoon heel blij en vereerd dat we dit gaan doen met een prachtig orkest, Pinarello.
02:23En wat herken je van jezelf bij haar?
02:26Ik denk eenzelfde reis.
02:31Zij komt dus uit een gezin, vanuit slavernij.
02:35Er is een slavenhouder die haar grootmoeder heeft zwanger gemaakt.
02:40Dus ja, er zijn verschillende complexen binnen haar gezin.
02:43Zij is donkerder, haar familie is lichter.
02:45Zij wordt verlaten door haar familie.
02:48Om als wit in andere plekken van de wereld te gaan leven.
02:52Ik kom uit Namibië.
02:54Namibië was een deel van Zuid-Afrika.
02:55Viel onder apartheid, waar rassenscheiding legaal was tot 1990.
02:59Dus ik ben opgegroeid in een wereld waarin rassenscheiding de orde van de dag was.
03:04Dus ik kan me heel erg vinden in die struggles van hoe beweeg jij door deze wereld heen?
03:10En hoe word je als gelijk gezien?
03:12Ik ben geïmigreerd met mijn familie hier naar Nederland.
03:15Ik groeide op in Zuid-Laren.
03:16En daar zag ik dus hoe mijn moeder totaal niet als mens werd gezien.
03:20Gewoon zo'n zwarte vrouw.
03:25Afrikaans ook nog.
03:26Nog een stap waar mensen heel veel misconcepties over hebben.
03:31Dus ik zag gewoon hoe een persoon eigenlijk haar identiteit werd ontnomen.
03:35Haar intelligentie, haar bijdrage aan de samenleving.
03:39En dat is een verhaal die veel mensen, denk ik in Nederland ook, waar ze zich in kunnen herkennen als je een migratieachtergrond hebt.
03:45En als je een persoon van kleur bent.
03:46Dus zo'n verhaal als die van Price ligt bij mij ook gewoon heel dicht bij mijn hart.
03:51Want dat zijn dingen waar je toch doorheen moet navigeren.
03:55En als we het nog even dieper hebben over Florence Price.
03:59Wie was zij en wanneer brank ze door als componist?
04:02Florence Price werd geboren in 1887.
04:06Stierf in 1952.
04:08Zij groeide op in een soort apperklaas zwarte familie.
04:12Dus ze was tweede generatie uitslavernij.
04:16Dus zij kon studeren.
04:17Zij kon muziek studeren.
04:18Maar ook tijdens die studie moest ze allerlei soort van capriolen uithalen om te proberen om als niet zwart gezien te worden.
04:26Dus misschien als other en Mexicaans.
04:29Zij studeert, ze maakt prachtig werk, maar ze vlucht uit het zuiden.
04:33Van de lynchings die er gebeuren in het zuiden.
04:36Ze gaat naar Chicago.
04:37Daar werkt ze aan haar muziek.
04:39En krijgt ze succes.
04:41Er wordt een van haar symfonieën dus gespeeld door de Chicago Symphony.
04:44Wat een grote verdienste is natuurlijk.
04:47En men zou denken dat ze dan gewoon doorbreekt en succes heeft.
04:52Maar eigenlijk vecht ze tot aan haar dood in 1953 om haar muziek gehoord te krijgen.
04:59Dus in Chicago groeit het aanzien naar haar.
05:03Heeft ze wat werk?
05:04Maar in andere delen van het land en ook andere orkesten die weigeren haar werk eigenlijk te spelen.
05:09Want het is een zwarte componist.
05:11Want het is een vrouw.
05:13Ja, want je zei nog even van af en toe liet ze zich voorstaan op Mexicaans.
05:19Wat had dat voor voordeel?
05:22Nou ja, we werken natuurlijk ook met de colorism van het racisme.
05:26Dus hoe lichter, hoe beter.
05:28Afrikaans of Afro-Amerikaans zat onderaan de ladder.
05:32En zo heb je verschillende soort van rangen in mens zijn.
05:35En ze kon meer toegang krijgen.
05:38Ja, ze zou dus, dus haar moeder was dus lichter en kon als passing for white.
05:42Dus die heeft haar verlaten en die ging als...
05:44Ja, passing betekent doorgaan voor...
05:45Voor wit, ja.
05:47En als Mexicaan had je misschien net een andere positie.
05:50Of waren er net meer kansen voor jou om wel te kunnen studeren aan een bepaald conservatorium.
05:55Dus daar weet ik niet te veel van af.
05:57Maar dat is wel een van de elementen in haar leven.
06:00Dat je ziet dat ze toch probeert in die soort van onderdrukking een manier te vinden.
06:04Om toch aan de bak te komen.
06:06En Wim, jij wil iets vragen?
06:08Nou, mijn vraag is, hoe werd zij als zwarte vrouw door zwarte mannen bekeken?
06:12Ik vraag je dit, omdat ik heb dat hier eerder eens gezegd.
06:15Je hebt James Baldwin, de bekende schijver.
06:17En je had ook Richard Wright.
06:19Dat is het voorbeeld van hem.
06:21En ik was een beetje geschokt toen ik het las.
06:23Maar ja, hij is ook Richard Wright, is geboren in 1908.
06:26En die zei, ja, die James Baldwin, ja, dat is gewoon een homo.
06:29Dat wordt nooit wat.
06:30Terwijl Baldwin, dat was.
06:31Dus mijn vraag is dan, naar jou is, hoe werd zij als vrouw...
06:35Ja, Bodrum zag dat volgens mij iets later.
06:37Ja, in 1912, ja, dat is generatie later in 1887 hoor.
06:41En Wright in 1908, 1912, dus 1887.
06:43Maar je bedoelt, heeft dat haar ook nog tegengezeten als vrouw?
06:45Nou ja, hoe keken zwarte mannen, die misschien ook heel traditioneel waren, naar een vrouw op dit verband?
06:50Nou ja, het is goed dat je het vraagt.
06:51Ik kan niet praten voor alle soorten mannen natuurlijk.
06:54Maar haar eigen man, die dus met haar vluchtte naar Chicago, die kon haar succes niet aan.
07:00En die heeft daar mishandeld tot op een punt dat zij moest vluchten.
07:03En zij moest hem dus verlaten.
07:05Dus hij kon niet aan dat zij dus succes kreeg.
07:09En ik denk niet dat het alleen maar te maken heeft met zwarte mannen.
07:12Ik denk dat dit een dynamiek is tussen mannen en vrouwen.
07:15Absoluut.
07:15Maar zeker in zo'n tijd waarin iedereen probeert te overleven, was dit ook nog een laag waar zij tegenaan moest vrachten.
07:21Precies, nog een laag.
07:24En was het nou bijzonder dat zij ook als zwarte vrouw klassieke muziek maakte in deze tijd?
07:29Absoluut.
07:31Ik denk toch meer de jazztijd, de blues.
07:34Ja, maar dat is dus het ding van Florence Price.
07:36Zij vermengt werelden, want je hebt natuurlijk allerlei verschillende invloeden binnen de United States op zo'n moment.
07:42Je hebt Europese invloeden.
07:44En zij heeft dus haar Afro-Amerikaanse invloeden, dus van die spirituals, de gospels, heeft ze verwerkt in haar werk.
07:50En dat is iets wat niet veel gebeurde in die tijd.
07:53Dus daarin was ze vooruitstrevend.
07:55Ook het verwerken van Afrikaanse percussie, lijnen, de juba dance.
07:59Dat waren allemaal dingen.
08:00De juba dance is een dans die de tot slaaf gemaakte deden om te vieren als iemand werd geboren.
08:06Of grote feestelijke momenten.
08:08Dus die elementen heeft ze allemaal verwerkt in haar werk.
08:10Maar zij was ook gewoon geïnteresseerd en gegrepen door Westerse Europese klassieke muziek.
08:15En daarin werkte ze dus.
08:18Zij heeft een manier gevonden om die wereld eigenlijk samen te brengen.
08:21Ja, want zij vermengt echt die klassieke canon met haar eigen.
08:24Je zegt ook dat hoor je het beste in haar pianomuziek, toch?
08:28Nou ja, in haar pianomuziek hoor je die Afrikaanse en de gospel invloeden het meest.
08:35In de symfonieën, dan kan je horen, oké, dit is misschien beïnvloed door deze componist of die andere componist.
08:42Omdat ze luistert erna en ze verwerkt bepaalde liggingen of bepaalde bewegingen daarin.
08:48Maar in de pianomuziek is dat het meest persoonlijke.
08:51En hoor je ook echt de spirituals.
08:53En hoor je ook echt haar, de wailing en de sigh.
08:57Weet je wel, de ervaringen als zwartpersoon in die tijd in Amerika, de kerkelijke invloeden daarvan en dus de muziek van de Afrikaanse of de Afro-Amerikaanse bevolking daar, hoor je dus het meeste terug in haar pianomuziekje.
09:12We hebben een stukje van een piano uit haar compositie Cotton Dance klaarstaan.
09:17Laten we even luisteren.
09:17En hier hoor je misschien niet de spirituals terug, maar hoe luister jij in haar, kon ze eigenlijk zomaar die zwarte invloed laten horen in haar werk?
09:44Ja, ik denk per stuk is het weer anders wat je hoort.
09:48Dit is meer een vrolijke soort modern dance.
09:52En dat is natuurlijk ook deel van de cultuur.
09:56Dus ik denk dat je die invloeden niet alleen maar hoeft te horen door gospels en spirituals terug te horen, maar dat dit ook een heel duidelijk voorbeeld is van die Afro-Amerikaanse invloeden die in haar werk zit.
10:08Ja, en kon ze dat zomaar laten horen?
10:11Kon ze die invloeden zomaar laten klinken?
10:14Je kan schrijven wat je schrijft, maar of het wordt gespeeld is een ander verhaal.
10:18Dus zij schreef haar werken en zij heeft, zoals ik eerder vertelde, tot haar dood echt gevocht om haar muziek te laten spelen.
10:25En het hing er dus maar net vanaf wie wel haar de kans geeft om dat te doen.
10:30Zij heeft veel opgetreden, zij heeft succes gezien, haar muziek is ook in Canada gespeeld.
10:34Grote Sinfonieën dus ook in Chicago.
10:37Maar ja, dus niet alle werken en veel van haar werk is dus niet gespeeld, is eigenlijk na haar dood in vergetenheid geraakt.
10:46Ook het constorium waar zij studeerde en afstudeerde heeft haar nooit genoemd, bijvoorbeeld.
10:51Totdat haar werk in 2009 werd ontdekt in een vervallen huis waar de bomen doorheen groeiden en de diertjes in leefden.
10:57Dus haar naam was bekend, maar haar composities waren kwijt.
11:00Eigenlijk had niemand het meer over haar naam niet en haar muziek ook niet.
11:04En na de ontdekking in 2009, er waren dozen muziek dus compleet intact gebleven in een vervallen huis,
11:13is eigenlijk haar muziek en haar verhaal weer naar boven gekomen.
11:17Maar is daar ook iemand, laten we zeggen een bekend iemand, die dat dan weer agendeert?
11:23Want je zegt het wordt ontdekt in een vervallen huis, maar dan moet het toch een muzikaal begaafd iemand zijn?
11:28Of een componist of een uitvoerder? Is daar een naam bij te noemen?
11:32De naam kan ik nu niet noemen, maar ik weet wel dat deze dozen zijn gebracht naar een constorium.
11:37En daar zijn mensen op gezet om dat te gaan onderzoeken.
11:40En er zijn een aantal mensen die hun PhD hebben gedaan over haar muziek en die dat dan ook weer tot leven brengen.
11:45En die dat dus nu uitvoeren en wel delen op de constorium en wel programma's maken met haar werk.
11:51Wat nu ook internationaal wordt uitgevoerd.
11:53En vanavond dus versmelt jouw muziek met dat van Price.
11:59Het stuk heet De Passie van Shishani, toepasselijk in deze paastijd.
12:04Waarom wilde je een passie maken?
12:06Nou ja, ik ben eigenlijk uitgenodigd door het Pinarello Orkest om een alternatieve passie te maken.
12:11We wilden kijken van hoe dat verhaal van...
12:12De passie is het leidersverhaal van Christus.
12:14Precies, dus om te kijken hoe dat verhaal eigenlijk relateert tot vandaag.
12:19Met al het lijden waar we het vandaag ook in de radio over hebben gehad.
12:23Wat er allemaal vandaag ook gebeurt.
12:25En hoe wij ons dus daaraan kunnen relateren.
12:27Dus ook het verhaal van Price, van onderdrukking, racisme, segregatie.
12:31We hebben nu oorlogen waar we tegenaan kijken, genocide.
12:35Dus we wilden kijken hoe we een verhaal kunnen vertellen...
12:38Wat eigenlijk tussen de 18e, 19e, 20e eeuw plaatsvindt muzikaal.
12:44En vooral het ook persoonlijk maken.
12:47Dus ik kreeg de uitnodiging vanuit Pinarello om iets samen te stellen met ze.
12:52Dus ik heb een aantal werken van mezelf die we uitvoeren met werken van Price.
12:57Maar we kijken ook naar het werk van Rameau, een Franse componist die een werk schreef...
13:02Over de native, de indigenous populations in de Amerika's.
13:07Les Indes Galantes, de nobele Indiërs.
13:11En daarvan hebben we dus nu een programma gemaakt die we vandaag gaan premieren.
13:16Nou, daar laten we even een stukje van horen.
13:18Eerst kondig ik nog even af.
13:20Dit was een stukje uit de passie van Shishani.
13:22Dit is het stukje.
13:24Vanavond te horen, samen met het Pinarello Orkest in het muziekgebouw aan het IJ.
13:28En de komende weken door het hele land.
13:30Shishani Franks, dank je wel voor je komst.
14:00Meer informatie te vinden op www.shishani.nl.
14:04En na 11 uur zijn we terug met meer OVT.
14:08Tot zo!
Be the first to comment