Lübnan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi, "Deniz Yetki Alanlarının Paylaşımı" Anlaşması imzaladı. Bu anlaşma, KKTC ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki haklarını nasıl etkiler? Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Necmettin Mutlu CNN TÜRK canlı yayınında değerlendirdi.
00:00Bu anlaşma 2007 yılından beri aslında askıdaydı.
00:02Neden askıdaydı?
00:03Çünkü Lübnan diyordu ki Güney Kıbrıs, siz İsrail'le anlaşma yaptınız ve anlaşma yaptığınız saha benim kıta sahanlığımı karşılamıyor.
00:12Yani sizin Güney Kıbrıs'la İsrail'in anlaştığı sahalar benim sahama giriyor.
00:17850 kilometre kadar sahama giriyorsunuz diyordu.
00:19Daha imzalamıyordu.
00:20Şu an onu onaylamış oldu.
00:22Yani askı da bekliyordu, onaylamış oldu.
00:23Ne oldu da onayladı?
00:25Ne oldu da onayladı?
00:26Avrupa'nın gaza ihtiyacı oldu, o yüzden onayladı.
00:28Neden Avrupa'nın gaza ihtiyacı var?
00:30Çünkü Rus enerji bağımlılığından kurtulmak istiyorlar.
00:32Neden kurtulmak istiyorlar?
00:34Çünkü Ruslarla savaş halindeler.
00:362027 yılının sonuna kadar Ruslarla Avrupa bütün gaz alışverişini bitirmek istiyor, kesmek istiyor.
00:42Elde ne alternatif kalıyor?
00:44Doğu Akdeniz.
00:46Zaten biliyoruz buradan Güney Kıbrıs'a, İsrail'den Güney Kıbrıs'a, daha sonra Yunanistan'a taşınmak istenen geçmişteki ISMED projelerini vs. zaten bunları biliyoruz.
00:54Fakat konjöktürel olarak hızlanmasının sebebi, burada şu an Güney Kıbrıs, Afrodit sahası 1, Kronos sahası 2, Levatsen sahası 3.
01:03Bu 3 sahada şirketleri davet ettiler.
01:06Egzon burada, Total burada, Eni burada, hatta Katar Enerji burada, hatta Nivmet, İsrail şirket de burada.
01:133 sahada şu an gazı çıkartıp, daha sonra Mısır'a nakledip, neden Mısır'a naklediliyor?
01:19Çünkü Mısır'da sıvılaştırılıyor.
01:21Damietta'da ve İtku tesislerinde sıvılaştırılıyor.
01:24Daha sonra gemilerle batıya taşınıyor.
01:27Peki neden Mısır'a götürmek istiyorlar?
01:29Çünkü Türkiye ile deniz yetki alanları ihtilafı var.
01:33Türkiye'nin Libya ile imzaladığı geçmiş anlaşma, burada deniz yetki alanları hala şu an tartışmalı.
01:39İddialar birbiriyle çakışıyor.
01:41Biliyoruz bunları. O yüzden buradan Mısır'a nakledip, sıvılaştırıp, oradan batıya nakletmek peşindeler.
01:47Burada en önemli saha Kronos sahası olacak.
01:49Çünkü Mısır'a en yakın sahanın şu bölgede, takriben şu bölgelerde, orada olduğunu ifade ediyorlar.
01:5580 km kadar bir mesafe var.
01:57Oradan kolaylıkla Mısır'a taşıyıp, sıvılaştırıp, batıya götürürüz diye düşünüyorlar.
02:01Ama tabii öz kök motivasyon, Avrupa'nın Rus bağımlılığından bir an önce kurtulmak için burayı birinci alternatif kaynak olarak görmesi.
02:09Peki Türkiye ne yapabilir?
02:10Hayır. Türkiye boş mu duruyor? Tabii ki hayır.
02:13Ulaşma Bakanı geçtiğimiz günlerce çok anahtar bir proje ilan etti.
02:17Biliyorsunuz zaten Şam-Hicaz hattının canlandırılması gündemdeydi Suriye üzerinden.
02:21Bir de ona Umman ve Akabe Körfezi üzerinden bir demir yolu hattı eklendi.
02:26Bu çok önemli.
02:27Neden biliyor musunuz?
02:28Çünkü batı aslında burada Türkiye ile iş birliği yapabilir.
02:32Yani bu kadar maceraya gerek yok.
02:33Katar gazı, Şam-Hicaz hattı üzerinden, Türkiye üzerinden batıya nakledilebilir.
02:40Yani Türkiye'nin burada kurmak istediği bu hat bir enerji nakil hattına haline getirilebilir.
02:45Projesi zaten şu an hazır.
02:47Ben bu konuda batının masaya geleceğini düşünüyorum.
02:49Çünkü Almanlar Yunanistan'a ısrarla baskı yapıyor.
02:52Ya bak bu safe planında Türkiye'yi eleme diye.
02:55Biliyorsunuz şu an Avrupa'nın yeniden silahlanmasını sağlayacak 150 milyar yolluk safe planı ile ilgili Yunanistan veto mu kullanacağım diyor.
03:03Güney Kıbrıs 1 Ocak 2026 itibariyle Avrupa'nın dönem başkanı ben olacağım, ben veto edebilirim diyor.
03:11Almanlar da baskı yapıyor yapmayın diye.
03:13Neden baskı yapıyor?
03:14Şimdi ilişkiler çok girift iç içe.
03:16Çünkü Türk savunma sanayi şirki, yani Repcon diye bir firma Almanya'da top mermisi üretiyor.
03:22Türkiye şu an Kiev'in yakınlarında şu an SİHA üretiyor.
03:26Üretmek için fabrika kurmaya çalışıyor.
03:28Şimdi bu ilişkilerin ortasında Yunanistan'ın mızmızık yapmasını istemiyor Almanlar.
03:40Uman üzerinden, Akabe Körfezi üzerinden bunun bir enerji nakil hattı haline getirilmesini
03:45en başta Almanlar onay verir, ön açar.
03:49Tıpkı Birinci Dünya Savaşı'nda olduğu gibi.
03:51Peki bu Lübnan'da Güney Kıbrıs Rum kesiminin yönetimi arasındaki imzalanan anlaşmanın hukuki geçerliliği nedir?
04:01Deniz yetki alanları tartışılacaktır.
04:03Çünkü biliyorsunuz deniz yetki alanlarındaki temel tartışma şu.
04:06Anakara mı esas alınacak, adacıklar mı esas alınacak?
04:09Türkiye diyor ki anakara esas alınır.
04:12Anakara'ya göre yetki alanı belirlenir.
04:14Fakat Yunanistan ve Rum tarafı diyorlar ki adacıklar da,
04:17şuradaki Meis Adası'nı bile onların tezine göre 10 kilometre, küçücük bir Meis Adası var biliyorsunuz Antalya açıklarında.
04:25O adacığın bile 20 kilometre deniz yetki alanı olması lazım onların tezine göre.
04:30Bu tezler şu an tabii çatışıyor, haliyle çatışıyor.
04:33Peki bu noktadan sonra çatışmaya devam edecektir.
04:37Yani gaz çıkarılacak, Mısır'a nakledilecek, Mısır'da sıvılaştırılacak.
04:42Bunca itilaf yerine Türkiye ile iş birliğiyle aslında Rus alternatifi gazı çözebilecek alternatifleri mevcut.
04:50Çünkü şunu işliyorlar, diyorlar ki bizim Nord Stream şu an bitmiş durumda.
04:55Yani kuzey akımı, Ruslardan aldıkları enerji.
04:58Buradaki kaynak 20 trilyon fit küp diyorlar.
05:02Kendi kaynaklarında işliyorlar.
05:03Bu bizim ihtiyacımızı 10 yıl karşılayacak miktar.
05:07Yani Ruslardan kurtuluyoruz.
05:09Bu heyecan içindeler.
05:11Fakat bunca karmaşa yerine, ki bunun aslında back ofisinde, arka planında İsrail'in desteği de var.
05:18Bunca karmaşa yerine, Katar gazının nakli aslında konuşulabilir.
05:23Ve bu bütün ülkelerin işine gelir.
05:25Peki bu anlaşma Kuzey Kıbrıs, Türk Cumhuriyeti ve Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki haklarını nasıl etkiler?
05:32Kuzey Kıbrıs ve Suriye hamlesi bu noktadan sonra çok önemli.
05:36Çünkü Türkiye'nin Libya ile birlikte Kuzey Kıbrıs ana karasıyla birlikte ortaya koyduğu tez,
05:43aslında bunun, az önce konuşmanın ilk bölümünde ifade ettiğim gibi taşınmasını engelliyordu.
05:49Fakat bu noktadan sonra iki tane çok önemli hamle var.
05:53Bir Suriye, iki Kuzey Kıbrıs.
05:55Ve bu hamleler de peşi sıra zaten gelecektir.
05:57Ki bunun, Sayın Bakan'ın bu Akabe Körfezi'nden aktarılacak hattı ilan etmesinden hemen sonra yapılması da çok manidardı.
06:08Geçmişte de böyle hamleler yapılmıştı.
06:10İsrail East Med Projesi'ni atmıştı ortaya.
06:13Türkiye-Şam-Hicaz hattını ilan eder etmez East Med Projesi için alelacele Yunanistan'a gidip mecliste görüşme yapmışlardı.
06:22Bu tezler çarpışacaktır.
06:23Fakat Batı'nın rasyonel olup İsrail çok ideolojik.
06:27Bunu biliyoruz. İsrail ideolojik davranıyor.
06:29Ben de tam şunu sormak istiyorum.
06:31Bu anlaşma bir tahrik olarak değerlendirilebilir mi?
06:34Yani arkasında hangi ülkeler ya da güçler var diye sorsam, İsrail'i mi işaret ediyor?
06:39Altı ülke var. Fransızlar burada. Katarlılar burada.
06:43İsrail, Nimet burada. Amerikalılar burada.
06:46Birleşik Krallık burada. Şirketlerden söz ediyorum tabii.
06:49Fakat böyle herkesin iş birliği yapacağı, kazanacağı bir enerji nakil attığı için bu kadar ideolojik aslında yaygaraya gerek yok.
06:58Şam-Hicaz hattı, Katar gazının naklinde bütün batının işini görebilecek potansiyele sahip.
07:04Sayın Bakan'ın ilan ettiği Akabe, Umman-Akabe körfezi demir yolu bağlantısıyla birlikte buradan çıkart, git Mısır'da sıvılaştır, ondan sonra gemilere yükle, batıya götürden ziyade burada hazır, bütün ülkelerin kazanacağı bir hat var.
07:19Söylemek istediğim, altını çizmek istediğim şey oydu.
İlk yorumu siz yapın