Gaano ka-effective ang flood control system ng Iloilo City? | GMA Integrated Newsfeed - video Dailymotion

GMA Integrated News

Matapos salantain ng Bagyong Tino ang Visayas, marami ang namangha na may gumaganang paraan para bawasan ang pagbaha sa Iloilo City.  Napakahalaga nito para sa isang bansang tinatamaan ng nasa 20 tropical cyclone bawat taon at kung saan ang paulit-ulit na problema ng pagbaha ay tila naging bahagi na ng buhay ng maraming Pilipino.   Paano nga ba natulungan ng Jaro Floodway ang Iloilo City at hanggang kailan? Alamin ‘yan sa video na ito.

Transcript

00:00Nito September 21, 2025, nagkaroon ng malawak ang kilos protesta sa Pilipinas na may isang panawagan.

00:11Dapat may managot sa mga manumalyong flood control project ng pamahalaan.

00:16Naglabasan kasi ang mga unfinished, substandard at ghost project na malaking tulong sana sa isang bansang daanan ng malalakas na bagyo.

00:25Kaya marami ang namangha noong nagtrending online ng Haro Floodway ng Iloilo City.

00:31Nauobserbahan na nagkaroon ito ng malaking tulong sa lungsod sa kasagsagan ng bagyong tino.

00:38Marami rin ang namangha sa maganda at malusog na mangrove forest ng lungsod.

00:43Paano nga ba natulungan naman ito ang Iloilo City at hanggang kailan ito mananatiling efektibo?

00:49Matagal ang nakaranas ng matinding pagbaha ang Iloilo City dahil sa lokasyon nito.

00:59Talong metro lang kasi mula sa sea level ang taas ng kalupaan nito at matatagpuan rin sa lungsod ang ilang mga ilog.

01:06Ang Iloilo River, Haro River, Tigum River at Aganan River na lahat ay maagos papuntang Iloilo Street.

01:15Dagdag pa riyan ang pagkikimbahagi ng Pilipinas sa tinatawag na Typhoon Belt.

01:22Kaya hindi maiwasang bayuhin ang lugar ng malalakas na bagyo at matinding pagbaha.

01:28Isa na rito ang dilubyong hatid ng Bagyong Frank noong 2008.

01:34Ang nakita nilang solusyon at nagsilbing simbolo ng pagbabago sa lungsod ay ang pagkakatatag ng Haro Floodway.

01:42Natapos ang proyekto ang pinagtulungan ng Japan International Cooperation Agency o JICA,

01:49Department of Public Works and Highways o DPWH, National House Authority at Iloilo City Government noong 2011.

01:57Pero hindi lang ito dahil sa naranasan nilang kalbaryo mula sa Bagyong Frank,

02:03kundi dahil sa ilang dekada ng kakulangan sa maayos na flight control system ng lungsod.

02:08Nagsimula ang proyekto taong 2007.

02:12Sa pamamagitan ng floodway na ito,

02:15naililihis ang daan ng rumaragas ang tubig mula sa Tigom at Aganan Rivers

02:21para dumaretsyon agad sa dagat at maiwasan ang pag-apaw ng mga ito.

02:26Sa ngayon, malaking ginhawa ang dala ng floodway para sa mailonggo.

02:30Pero paalala ni Engineer Melvin Persuelo, Principal Coordinator ng Green Forum Western Visayas, may hangganan ito.

02:40Nakakatulong ang Haro Floodway kasi ang experience natin before,

02:44mga halos every other year, binabaha yung Iloilo City, lalo na yung mga Haro-Lapas area.

02:52So, nabawasan yan dahil sa Haro Floodway.

02:55Nagsisilbiraw ang 5-kilometer floodway na parang malaking drainage channel ng river system ng Iloilo City.

03:03Kapag malakas ang ulan,

03:05sa halip na dumaretsyo ang tubig baha mula sa iba't ibang ilog papasok sa Haro River,

03:11sinasalubang ito ng floodway at dinadala diretsyo sa Iloilo Street.

03:15Ang design nyo nito ay efektibong pumipigil sa pagsanib at pag-apaw ng rumaragas ng daloy ng tubig mula sa iba't ibang ilog

03:24na dati nagdudulo ng sobrang pagbaha dahil sa limitadong drainage capacity ng Lusod.

03:30Pero may limitasyon ng floodway.

03:34May limited capacity rin lang kasi ito na hanggang 500 cubic meters per second.

03:39Bagay na malaking problema raw kung mas marami ulan pa ang dinala ng Bagyong Tino.

03:45Ang floodway, efektib siya sa mga normal na yung mga perennial na mga baha na dumadaan.

03:57Pero kung i-compare natin yung Tino sa nangyari sa Cebu o sa Negros,

04:03kung gano'ng kalakas na ulan,

04:05ang bumuhos doon sa headwaters,

04:10haapaw din yung Haro floodway,

04:12in-estimate namin na yung precipitation that time,

04:16sumusobra na ng 1,000 cubic meter per second.

04:25So yung ma-accommodate lang ng Haro floodway sa current condition niya na silted,

04:32siguro mga 500 cubic meters na ulan.

04:36So kung saan pupuntain ngayon yung mga 500 cubic meters per second,

04:43Kung sobrang lakas ng ulan sa kabundukan ng Tigum-Aganan,

04:47hindi na raw kayang saluhin ng floodway ang lahat ng tubig.

04:51At dahil pinabilis din ang disenyo nito ang agos ng tubig,

04:55nagkakaroon ng scouring o paghukay sa ilog,

04:59isang dahilan para bumaba ang water table at masira mga dike sa ibang lugar.

05:04Maganda rin yung design ng Haro floodway.

05:08Siguro mga 20-year return or 50-year return ang kaya ng Haro floodway.

05:14Depende kasi yan sa design na ginawa nila.

05:18Kung kakayanin niya yung may mga tinatawag yung mga hydrologies na 50-year return flood

05:24o 100-year return flood.

05:27So initially, ang target yata ng Haro floodway ng GBIC was 100-year return flood.

05:37Pero may mga components pa yan na hindi pa nagagawa.

05:40Dapat mayroon pa yan na impounding na retardation pond sa taas

05:45na mga 54 hectare ang original design.

05:49Ibig sabihin, hindi raw sapat ang Haro floodway

05:53kung ito lang ang sandigan nilaban sa baha.

05:57Kailangan itong sabayan ng nature-based solutions

05:59o mga hakbang na nagpoprotekta,

06:03nagpapanatili at nagpabalik sigla sa ating mga likas na yaman

06:06para mas efektibong masagot ang hamon ng climate change.

06:11Ilan lang sa mga example nito ang reforestation,

06:14pagbuhay muli ng wetlands

06:16at pagliha ng green spaces sa mga lungsod.

06:20Dapat gagawa rin tayo doon ng mga nature-based solutions.

06:23Gawin natin ng mga groins

06:25kung paano natin mabigyan din ng proteksyon

06:28yung mga communities doon sa threats ng storm surge.

06:33Ang siguro natin pag binibisualize natin ngayon,

06:36dapat ang pinapropose ng ZSL na gawin natin wetland city,

06:43yung ilo-ilo city,

06:44o sponge city,

06:48na parang yun na yung dapat natin pinaplanuhan.

06:51Kasi yun na yung magiging reality natin.

06:55May limitasyon man ang Haro floodway,

06:58nagbigay naman ito ng hindi inasahang benepisyong pangkalikasan.

07:02Sa bunganga kasi ng floodway,

07:05matatagpuan ang isa pang depensa ng lungsod,

07:08ang malawak na mangrove belt

07:10mula sa barangay Bitoon, Haro,

07:12hanggang sa hinagtakan, Lapaz.

07:15Dahil sa construction ng floodway,

07:17tumami ang sediment o ang lupang dumadaloy sa ilog

07:20na naiipon sa mababaw na bahagi ng dagat.

07:24Habang umaapaw ang sediment,

07:26lumalawak ang lupa

07:27at sumibol ang mangroves sa bagong baybayin.

07:32Mula sa dating 6 hektarya,

07:34umabot na ito ngayon sa mahigit 40 hektarya.

07:39Noong 1940s,

07:41bago mag-fishpans,

07:42umabot ng 44 hektars ang mangroves dun.

07:46Tapos,

07:47noong nag-start ang fishpond construction,

07:50bubaba ito 11 hektars

07:52kasi yung ibang mangroves,

07:53yunaw ang fishpans.

07:55Tapos, marami pang bagyo,

07:57so hinampas yung shoreline,

07:58bubaba pa siya to 6 hektars.

08:01But,

08:02after the floodway construction,

08:04ito yung sediment na 1.4 km,

08:07masaya si mangroves.

08:08At, again,

08:1040.4 hektars.

08:12So, yun ang nadagdag ng

08:13mangrove area

08:15na natural.

08:17Hindi siya plantation, ha?

08:19It was a good consequence.

08:21Unintended,

08:21but very good.

08:23And,

08:23with credit naman of the

08:25local government,

08:27hindi yun ginalam.

08:29It was just left as is.

08:31So,

08:32bale,

08:32para may protection.

08:34Ang mga mangroves sa lugar na ito,

08:37ang unang sumasalo sa lakas ng alon

08:39at storm surge

08:41na nagsisilbing epektibong

08:42natural flood control system.

08:45May mangrove ka dun.

08:46Pag hampas ng

08:47ano,

08:48ng alo,

08:49no?

08:50During the

08:51high tide,

08:53halimbawa,

08:54siyempre,

08:54hindi siya didiretso

08:55kasi ang daming nakaharang.

08:58Ang daming nakaharang na,

08:59ano,

08:59matatagalan siya bago siya

09:00makiap nung sun.

09:02So, yun.

09:03In that way,

09:05nare-reduce

09:06ang volume of flies.

09:09But,

09:09more importantly,

09:11yung ano,

09:11yung

09:11surges

09:13kasi

09:13yung waves,

09:15may damage yun,

09:16di ba?

09:17Pero,

09:18pag may mangroves ka,

09:19walang damage.

09:20Kasi,

09:20yung mangroves

09:21ang mag-aabsorb

09:22nung

09:22wave energy.

09:24Ang

09:25Visenya Marina

09:26o Piapi

09:27at Sanarecia Alba

09:29o Pagatpat

09:30ay ilan sa mga

09:31uri na mangroves

09:32na matatagpuan

09:33malapit sa Haro

09:34Floodway,

09:35ang nagsisilbing

09:36frontliner,

09:37lalo na bilang

09:37panlaban sa

09:38Daluyong.

09:39May mga

09:4040 species tayong.

09:42Meron dun sa talagang

09:43sa frontliner,

09:45yun si Piapi

09:46at si Pagatpat.

09:48The most effective

09:49sa frontline,

09:51sa defense,

09:52si Bacow,

09:52sa loob si Bacow,

09:54sa mga estuaries,

09:55may mga creeks,

09:56rivers.

09:58Hindi sila sanay

09:58sa hampas

09:59ng storm surge

10:02si Bacow.

10:03Ang pagkakaroon

10:04ng mangroves

10:04ng isang lugar

10:05ay isa rin

10:06mahalagang

10:06nature-based solution.

10:08Mas nagiging

10:09epektibo raw

10:10ang mga proyekto

10:10laban sa sakuna

10:11kapag pinagsasama

10:13ang NBS

10:14at engineered

10:15infrastructures.

10:16Pinapalakas nito

10:17ang buong sistema

10:18habang naiwasan

10:20ang sobrang gastos.

10:22Basically,

10:23yung floodway

10:23is really

10:24gray infrastructure.

10:27But the mangroves

10:28outside

10:28naging

10:30green

10:31infrastructure.

10:32Naging

10:32nature-based

10:33yun.

10:34So magandang

10:35combination,

10:36green-gray

10:36protection.

10:38Yung green-gray

10:39is working

10:40with nature.

10:42Kasi tayo,

10:44ito yung

10:44planet Earth.

10:46May plants,

10:47may animals,

10:47may living things,

10:48ganun.

10:50Tayo,

10:51ang problema natin

10:52naging dominant tayo.

10:53Nag-dominate tayo

10:55anong akala natin

10:56lahat masusolve.

10:57Ng human intelligence,

10:59human invention,

11:01human construction,

11:03ganun.

11:04Parang

11:05ini-ignore na natin

11:09or we take for granted

11:10yung nature.

11:11ang anong ko is,

11:14may respect tayo

11:15sa kalikasan.

11:17Pero habang

11:18pinoprotektahan

11:19ng mga mangrove

11:20ang Ilo-Ilo City,

11:22sila rin

11:22ay nasa panganib.

11:24Sa Sunset Boulevard,

11:26makikita

11:26mga mangrove

11:27at abandoned fishpans

11:28na unting-unting

11:30nagiging likas

11:30ng mangrove forest

11:31muli.

11:32Pero ayon

11:33kay Dr.

11:33Pinomavera

11:34na based

11:35sa Ilo-Ilo City,

11:36may mga planong

11:37tambakan

11:37at gawing

11:38commercial area

11:39ang ilan

11:40sa mga ito.

11:41Maaari itong

11:42maging problema

11:42sa oras na

11:43tuloyan tumaas

11:44ang sea level

11:45at bumaba

11:46ang lupa

11:47sa Ilo-Ilo City.

11:48Kasi by 2050,

11:51magiging flooded

11:52na yan eh

11:52according to

11:53these scientific studies.

11:55The best way

11:57for resilience,

11:58gawin na nating

11:59mangroves.

12:00So pagdating

12:00ng baha,

12:01si mangroves,

12:02sanay naman sila,

12:03diba?

12:04Ang definition

12:04ng mangroves,

12:05they are intertidal.

12:07Sanay sila sa dagat.

12:09So walang problema.

12:10Samantalang

12:11if you put up

12:12buildings diyan,

12:13commercial buildings,

12:14anong mangyayari

12:14sa buildings mo?

12:16Malulunod.

12:17Sasabihin ng

12:18iba,

12:19ah okay lang yun,

12:19total naka-return

12:21on investment na kami.

12:22Oo nga,

12:23pero ano nangyari

12:24sa kalikasan?

12:25Sira naman.

12:26At saka,

12:27the greater society

12:28ng mga

12:29Ilo-Ilo people

12:31na dito nakatira,

12:32magsasuffer sila,

12:33diba?

12:35Ang pinagsamang

12:37nature-based solution

12:38at engineered

12:39infrastructure

12:40sa Ilo-Ilo City

12:41bilang pangontra

12:42sa mga baha

12:43ay kakayanin din

12:44na matumanong gayahin

12:46ng ibang lugar

12:46sa Pilipinas.

12:47Pero magiging

12:48posibli lamang ito

12:49kung pag-aaralan

12:51ng mabuti

12:51ang magiging

12:52disenyo

12:53ng bawat proyekto

12:54at isa sa

12:55alang-alang

12:55ang kalikasan.

12:56It can be replicated.

12:58Actually,

12:59sana we have

13:00more information

13:02on our

13:03physical

13:03systems.

13:05Ibig sabihin,

13:06yung local governments,

13:07dapat alam nila

13:08meron silang

13:09basic

13:09metrics.

13:12May rivers sila.

13:13How long

13:13are the rivers?

13:14Anong width?

13:15Anong volume of water?

13:16May coastal area sila.

13:18How shallow?

13:19How deep?

13:19Ganon-ganon.

13:20Yung forest nila.

13:22Dapat alam nila yun

13:23so that if

13:24they

13:24make a move,

13:26they do some

13:27alam nila

13:28kung anong effect.

13:30Pero,

13:31integrated na dun

13:32yung nature,

13:33yung

13:33rivers,

13:35yung forest,

13:35yung ano na hindi,

13:36masisira.

13:37Sa huli,

13:39ipinakita ng

13:40Ilo-Ilo City

13:41na posible ang

13:42maayos na

13:43flood control system

13:44kapag pinagsama

13:46ang siyansya,

13:47tamang pagpaplano

13:48at malasakit

13:49sa kalikasan.

13:51Mga paraan

13:52at programang

13:53hindi lumalaban

13:54sa kalikasan,

13:55hindi kumikilos

13:56kasama nito.

13:58Dahil ang bawat

13:59bagyo at baha

14:00ay likas

14:01na panganib lamang.

14:02Pero,

14:03nagiging trahedya

14:04ang mga ito

14:04dahil sa

14:05palyadong

14:06pamamahala.

14:08At system

14:08mong

14:08kintianda.

Gaano ka-effective ang flood control system ng Iloilo City? | GMA Integrated Newsfeed

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended