Oynatıcıya atlaAna içeriğe atla
  • 14 saat önce
Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatının üzerinden 87 yıl geçti. Acı, hüzün ve minnet hâlâ ilk günkü gibi yüreklerde... Peki, hem Türkiye’yi hem de dünyayı yasa boğan tarih olan 10 Kasım 1938'de ve sonrasında neler yaşandı? CNN TÜRK Özel Haber Müdürü Fulya Öztürk, 10 Kasım'ın bilinmeyen detaylarını araştırdı, tarihçiler o yılları anlattı.

Kategori

🗞
Haberler
Döküm
00:30O bizim kavuşmalarımıza yârim mahşere kaldım.
00:50Öyle bir fırtına ki hiçbir zaman dinmeyecek, hiçbir zaman durmayacak.
00:55O fırtınanın adı Mustafa Kemal Atatürk.
00:59Tüm dünyada esen bir fırtına, vizyonu, mücadeleciliği, askeri zekası, ilkeleri, devrimleriyle bu milletin kalbinde, kocaman bir yerde.
01:10Mustafa Kemal Atatürk'ün gözlerini yumduğu o güne gideceğiz.
01:15O gün ve o günden sonra neler yaşandığı az bilinen detayları tarihçiler anlatacak.
01:21Atamıza saygıyla, kayıt dosyası ile karşınızdayız.
01:25Bir fırtına tuttu bizi, deryaya kardı.
01:41Karaciğer sirozu vücudunu tüketmişti Mustafa Kemal Paşa'nın.
02:07Son nefesini vermeden önce komadaydı, durumu ağırdı.
02:11Dolmabahçe Sarayı matem sessizliğindeydi.
02:13Artık hasta yatağında gözleri kapalı bir şekilde artık yavaş yavaş o büyük matem ve yaz zamanına doğru ilerlerken
02:22başında Hasan Rıza Soyak, Kılıç Ali ve Salih Bozok ve aynı zamanda afetinden beklemekteydi.
02:29Bir anda Hasan Rıza Soyak ile Kılıç Ali göz göze gelirler ve Kılıç Ali Hasan Rıza Soyak'a dönerek şunu söylerler.
02:38Biz hepimiz onun sağlığında, onun hayatı için, onun güvenliği için canımızı bir saniye bile düşünmeden feda edebiliriz.
02:47Ama şu anda, şu anda Atatürk ölüyor.
02:50Eyvah, aman yarabbi, aman yarabbi diye çığlıklar atarlar.
02:53Mustafa Kemal Atatürk gözlerini yumduğunda yaveri Salih Bozok bu acıya dayanamaz.
02:5971 numaralı odadan koşar adımlarla çıkar, Dolmabahçe Sarayı'nın merdivenlerinden iner, kendi odasına geçer ve canına kıymak ister.
03:23Salih Bozok
03:27Salih Bozok ayak ucuna geçiyor, askerce selam veriyor.
03:48Odayı bir hışımla, gürültüler çıkartarak terk ediyor.
03:52Dur nereye Salih diyorlar, cevap bile denmiyor.
03:55Merdivenlerden gürültülerle iner, merdivenlerin hemen altındaki yaverler odasına girer, aradan iki dakika geçmez, bir silah sesi.
04:04Ama silah sesinden önce başını kapıyı açıp aralamış, yukarıya doğru bakarak,
04:11başkomutan başyaversiz gidemez diye bağırdı, duyulur ve arkadan ateş sesi koşarlar, kanlar içinde yatmaktadır.
04:22Salih Bozok hemen hastaneye kaldırılır, uzun süre yoğun bakımda kalır.
04:2723 Nisan 1941'de İstanbul'da hayatını kaybeder.
04:31Acı, büyük bir adeta feryat olarak bir ülkeden bir ülkeye böyle gökyüzünden yıldırım gibi aşıp geçmiştir.
04:41Ertesi güne kadar bütün dünya olayı duydu.
04:43Pakistan'ın köylerine kadar yaz tutumu başladı, yaz tutuldu.
04:48Mustafa Kemal Atatürk vefat ettikten sonra naaşı Dolmabahçe'de 9 gün bekletildi.
04:52Atanın vefat haberi tüm Türkiye başta olmak üzere dünyayı yasa boğdu.
04:57Akın akın insanlar Dolmabahçe Sarayı'na gitti.
05:00Bir yandan da hazırlıklar yapılıyordu cenaze merasimi için.
05:04Bütün İstanbul halkı 19 Kasım'a kadar onun huzurundan geçtiler.
05:10Bunu doya doya gördüler.
05:12Eski arkadaşım Makbül Hanım'ın da hazır bulunduğu bir toplantıda alman kararla
05:17cenaze namazı bu tuayede kılındı.
05:22Tarih 19 Kasım 1938.
05:35Mustafa Kemal Paşa'nın naaşı Dolmabahçe Sarayı'ndan çıkartıları
05:39top arabasıyla İstanbul sokaklarında taşınırken her yer tıklım tıklımdır.
05:45Ara sokaklar dahi.
05:46Yokuş olan her yer ağızlarına kadar dolu olduğu için insan seli gibi çekilen fotoğraflar da görüyoruz.
05:51İnsanın tüyleri ürperiydi.
05:54Gözyaşları sel olup akmıştı.
05:57Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı top arabasıyla Dolmabahçe Sarayı'ndan çıkarıldı.
06:01İstikamet saray burnuydu.
06:03Oradan naaşı Yavuz Zırhlısı'na koyuldu.
06:05Deniz yoluyla İzmit'e İzmit'ten trenle Ankara'ya Etnografya Müzesi'ne götürüldü.
06:11O merasim hınca hınç kalabalıkların, yabancı ülkeden gelen devlet adamları ve askerlerin arasında yapıldı.
06:18Bakın neler yaşandı o gün İstanbul'da.
06:21Gülhane'ye doğru böyle getirilecek, Galata'yı böyle geçecek ve saray burnuna gelecek.
06:25Ama saray burnunda öylesine bir yığılma olacak ki.
06:28Çünkü orada durmuş oluyorsunuz artık.
06:30Durdunuz, zafer torpidosuna taşıyacaksınız da,
06:34zafer torpidosu bu cenazeyi açıklarda bekleyen Yavuz'a taşıyacak.
06:39Yavuz çünkü o kıyıya gelemiyor, yanaşamıyor.
06:42Dolayısıyla zaferle Yavuz'a gitti.
06:44Yavuz onu İzmit'e götürdü koca eline, oradan da Ankara'ya geldi.
06:48Şimdi bu Gülhane'deki zafer torpidosuna aktarılırken öyle izdihama oldu ki Gülhane'de,
06:58insanların üst üste olduğu 50-60 kişi, 100 kişi düşünülüp bir set, set çöktü.
07:04İşte set çökünce ne yazık ki 11 yurttaşımız setin altta kaldı.
07:09Yani daha sonra daha da fazla olmaması için ölüm olayları,
07:15polis tedbir amaconda kaldı, birikimler olmasın diye.
07:18Ama o yaz içerisinde o taş yığının altında kalan kişi dahi bir şeyim yok, bir şeyim yok gibi,
07:32siz olaya bakın gibi.
07:33Yani kendi canını unuttular.
07:34Yaralıları sayısı için de 50'yi geçti, 11 kişinin öldüğü bir çökmede.
07:4050 kişi tabii ki yaralanmıştır.
07:42Birden de tuhaf bir şekilde çıt çıt çıt çıt çıt çıt sesler duyulmaya başlandı.
07:50Yani o hava içerisinde şu çıtların duyulması bile bir mucize sayılabilir.
07:54Ama o kadar sık ve yoğun olmuş ki dikkati çekmiş.
07:57Şöyle bir durdu herkes, nereden geliyor bu sesler?
08:00Bütün pencereler açılmış.
08:02Mucizevi yurttaşlarımız pencerelerden, üzerindeki giysilerde olan düğmeleri söküp söküp asfaltı atıyorlar.
08:11Meğerse bu mucizevilerin çok kutsal saydıkları, çok kendileri için farklı gördükleri liderler için last tutma anlamına geliyor.
08:20Düğmelerini atarak bizden bir parça gitti Atatürk'ün ölümüyle mesajını, işte bu düğmeleri kendi Atatürk'ün tabutuna doğru atarak aslında göstermiş oluyorlardı.
08:31Mustafa Kemal Paşa'nın deniz yoluyla İzmit'e taşınması sırasında yaşananları Orhan Çekiç şöyle anlatıyor.
08:37Yavuz onu bekliyor, tabii Yavuz'a bindirilecek ve İzmit'e götürülecek, oradan trenle Ankara'ya gidecek.
08:44Fakat bu defa Yavuz'a bindirilecek ama bütün diğer ülkeler askerlerini gemileriyle gönderince o gemiler denizde ver.
08:53Onların sırası ne olsun konusu dış işlerinde Ankara'da problem oldu.
08:57Bu kadar saygı duyuyorlar Türkiye'ye yani.
08:59Mesela Yunanistan diyor ki benim de gemimin adı Averov, Kurtuluş Savaşı'nda da bu gemi Çanakkale'de dövüştü, Kurtuluş Savaşı'nda da vardım ben.
09:07Bu saygıyı en çok göstermek benim hakkım diyor, Yavuz'dan hemen sonra Averov gelsin diyor.
09:12Buna karşı Almanya diyor ki benim adım Alemanya, Cörmeni, Cörmeni benim sonradan ismimdir, bana yabancılar Cörmeni der.
09:19Benim adım Alemanya, doğrusu benim adım A, ben önce gelmeliyim diyor.
09:24Gibi böyle yer kapı, bu uzun tartışmalar yol açınca bir amiral, çok da zekiymiş adam dedi ki, protokoldaki münakaşa esnasında,
09:35bu dediği alfabetik sırayla çözülecek bir konu değildir.
09:37Atatürk, hepimizin Atatürk'ü, hepimiz seviyoruz.
09:39O başka bir şey ama bu askeri bir şey.
09:41Tören askeri bir tören.
09:42Evet, Yavuz'un arkasından dedi, hangi gemideki amiral en üst rüphedeyse onun gemisi geçer dedi.
09:50Adam o kadar akıllı ki kendisi or amiraldi çünkü.
09:53ve bu adam Romendi.
09:55Dolayısıyla Yavuz'u takip eden gemi, Romen gemisi oldu.
09:58Ne Amerika oldu, ne diğerleri oldu.
10:04Bu zeki amiralin bu önerisi kabul edildi çünkü mantıklıydı.
10:08Hem de buna kimse itiraz edemedi.
10:10Sonra bir baktılar ki hakikaten adam or amiral, dolayısıyla onun gemisi Yavuz'u hemen takip eden gemi olacak.
10:16Bunların arasında tabii ki Sabah Rona'da o güzergah içindeydi.
10:21Bu gemiler seyir halindeyken, büyük adıya doğru çok ağır bir şekilde ilerlerlerken tabii ki bacalarından simsiyah duman bırakıyorlardı.
10:30Buna yaz gidişi, yaz sürüşü geliyor.
10:33İşte bu kapkaranlık bir gökyüzü oluşunca, yukarıda uçmakta olan beş tane uçağımızdan biri denize düştü.
10:43Çok enteresan bir olay yaşandı.
10:45Ve denize Haydarpaşa önlerinde düşen uçağımızın pilotlarını İngiliz gemisindeki denizciler denize atlayarak kurtardılar.
10:58Bir lider düşünün ki, savaştığı devlet adamları, savaştığı devletlerin komutanlarının saygısını kazanmış.
11:06Ve birçok cephede savaşmış olan, Atatürk'ü yenmek üzere Anadolu'ya gelmiş olan komutanlar,
11:12Atatürk'ün naaşının geçişinde ayağa kalkar ve selam dururlar.
11:17İşte Atatürk'ü Atatürk yapan da budur.
11:19Lozan'ı kazanan, 200 yıllık Asya felaketinin, Asya mağlubiyetinin tersine çeviren ve Doğu'yu ayağa kaldıran bir liderden bahsediyorum.
11:2920 Kasım'da Ankara'da devlet erkanı tarafından karşılanan atanın naaşı,
11:34Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde katafalka konuldu.
11:37Ankara halkı Atatürk'e saygı geçişi yaptı.
11:3921 Kasım 1938 günü çok büyük bir cenaze töreniyle Ankara Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrine yerleştirildi.
11:46Atamızın naaşı 10 Kasım 1953'te de ebedi istirahatgahı olan Anıtkabir'e nakledildi.
11:53Dönemin ABD Başkanı Roosevelt, Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanı Litvinov'a şu soruyu sorar.
12:02Sayın Litvinov, sizce son dönemde Avrupa'ya gelmiş geçmiş en büyük lider kimdir?
12:08Litvinov hiç düşünmeden, bir an bile tereddüt etmeden Mustafa Kemal Atatürk cevabını verir.
12:15Beni görmek demek mutlaka yüzümü görmek demek değildir.
12:19Benim fikirlerimi, benim düşüncelerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız bu kafidir demişti Mustafa Kemal Atatürk.
12:28Biz onun düşüncelerini, fikirlerini anlıyor ve hissediyoruz ve atamızı minnetle, saygıyla anlıyoruz.
12:45Bir fırtına tuttu bizi, deryaya kardı.
13:11O bizim kavuşmalarımıza yarim mahşere kaldı.
13:31O bizim kavuşmalarımıza yarim mahşere kaldı.
İlk yorumu siz yapın
Yorumunuzu ekleyin

Önerilen