Marmara Denizi'nde meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremi Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Şerif Barış Haber Global' değerlendirdi. Prof. Dr. Barış, bu depremin Türkiye'de sık sık gerçekleşen depremlerden biri olduğunu ifade etti. https://haberglobal.com.tr/gundem/prof-dr-serif-baristan-deprem-degerlendirmesi-turkiyede-sik-sik-gerceklesen-depremlerden-biri-482173
00:00Profesör Doktor Şerif Barış bizlerle birlikte olacak.
00:05Jeofizik mühendisliğinden Kocaeli Üniversitesi.
00:08Merhaba Şerif Bey, hoş geldiniz yayınımıza.
00:11Hoş bulduk, iyi yayınlar diliyorum.
00:13Çok teşekkür ediyorum.
00:14Şimdi ben biliyorum ki afet yönetimi uzmanlığınız da var sizin.
00:18Oraya gelmeden önce bu 5 büyüklüğündeki depremi öncelikle konuşmak isterim.
00:22Muhabirimiz de hatırlattı, 23 Nisan'da da 6.2 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmişti.
00:27Bunun haricinde zaten bu bölgede sık sık biz depremlerin meydana geldiğini de aktarıyoruz.
00:34Bugün meydana gelen depremi nasıl değerlendirirsiniz?
00:38Bunların daha doğrusu hepsini ele aldığımızda bunların riskler barındırdığını söyleyebilir miyiz Marmara bölgesi için?
00:46Şimdi bakın ben hem sismoloji uzmanı olarak hem de bu afetlerle ilgili neler yapılması, nasıl plan yapılması
00:55gerektiği konusunda uzmanlığım var.
00:59O nedenle önce sismolojik olarak değerlendireyim ben size depremi.
01:03Ama asıl önemlisi bu depremler Türkiye'nin bir gerçeği.
01:06Dolayısıyla biz bu depremlere nasıl hazırlanmalıyız?
01:10Deprem anı ve sonrasında nasıl davranmalıyız?
01:12Biraz buna odaklanmak gerekiyor.
01:14Bu deprem 6,2 büyüklüğündeki depremin batısında başka bir bölgede Marmara bölgesi açıklarında yaklaşık 19 km açığında bir deprem ve sık sık Türkiye'de olan depremlerden bir tanesi.
01:29Yani özel bir anlamı yok.
01:31Ayrıca 6,2 depremi yani 23 Nisan Silivri depremi muhtemelen bölgeye sağa ve sola bir takım gerilmeler aktardı.
01:41Bu aktarılan transfer edilen gerilme orada pürüz olarak adlandırılan bir bölgeye mevcut gerilme birikimiyle beraber oradaki depremin oluşmasını sağladı.
01:52Bu nedenle bu çok böyle anlam verilecek ya biz işte çok büyük bir depremi tekrar tetikleyecek nitelikte bir deprem olduğunu söylemek çok da kolay değil.
02:06Çünkü bu depremde özellikle 5 büyüklüğündeki depremde aktarılacak gerilme etrafa aktarılacak gerilme çok büyük oranlarda değil.
02:14İkincisi bu gerilme transferi hesabı yapılmadan böyle bölgedeki gerilmeyi arttırdığı demek de mümkün değil.
02:22Çünkü her bir deprem bazı bölgelerde gerilmeyi de boşaltıyor aynı zamanda.
02:28Bu nedenle biz bu depremlerin Marmara'da da Türkiye'de de olağan depremlerden olduğunu söyleyebiliriz.
02:35Öncü deprem kavramı bunun arkasından çok daha büyük bir deprem olursa ancak devreye girecek bir tanımdır.
02:44Bu da medyada maalesef bazı uzmanlar tarafından yanlış konuşuluyor.
02:49İnsanlar da sanki şunu merak ediyor.
02:51Acaba bu öncü mü?
02:53İnanın bilmiyoruz.
02:54Sismolojinin dünyasında hiçbir bilim insanı bu depreme bakarak bunun öncü olduğunu söyleyemez.
03:00O nedenle de bu depremler bizim aslında bir deprem kuşağında bir deprem ülkesinde olduğumuzu hatırlatan ve çabuk unuttuğumuz depremleri yeniden yeniden hatırlatan ve hazırlanmamız gereken büyük depremlerin için bir işaret, bir uyarı olduğunu bize vuran, bizi hatırlatıp bizi sarsan bir deprem.
03:25O nedenle aslında bizim bu uyanmışlık halini sürdürüp depremlerin Türkiye'nin bir gerçeği olduğunu, mutlaka daha büyük bir deprem için şimdiden hazırlanmamız gerektiği,
03:39işte deprem öncesi evimizde, iş yerimizde, kurumlarda hazırlıklar, deprem anıda nerede olursak olalım ve deprem sonrası doğru davranışları yapmayı artık öğrenmek zorundayız.
03:53Başka şansımız, başka tercihimiz yok bizim.
03:55Şimdi bir taraftan da bu öncü deprem mi meselesine geldiğimiz zaman sizin de ifade ettiğiniz gibi halk arasında o kadar çok konuşuluyor ki bu mesele acaba daha büyük bir depremin habercisi mi?
04:11Şimdi bunun ardından da ne zaman olacağını bilemiyoruz ya hani öncü depremin ardından eğer büyük bir deprem olursa bu çok çok büyük depremler,
04:21öncü depremden kısa süre sonra mı meydana gelir yoksa uzun bir aralıkta mı meydana gelir?
04:26Bunun da net bir verisi yok değil mi?
04:29Şöyle net bir formülü yok.
04:31Biz her depremin artçı deprem sürecini biliyoruz.
04:35Japon Omori adlı sismoleon geliştirdiği bir formül var.
04:39Bu formülle biz beş büyükteki depremden sonra artçıların birkaç ay süreceğini,
04:44en büyük artçının dört olacağını ve her geçen gün sayının yavaş yavaş azalarak biteceğini hesaplayabiliyoruz.
04:52Ama öncü depremler genellikle birkaç saat sonra da olabilir.
04:57Yani öncü deprem olarak tanımlanan depremlerden sonra büyük depremler birkaç gün sonra da olabilir, birkaç hafta sonra da olabilir.
05:06Ama bu deprem beş büyüklüğünde bundan sonra o bölgede başka bir deprem olmazsa beşten büyük bu öncü deprem falan olmaz.
05:15Demin anlatmaya çalıştığım bu maalesef sismoloji uzmanı olmayan bazı deprem uzmanları medyada bu tür depremler olduğunda bu bir öncü deprem dediği zaman
05:26insanlar artık o beklenti içine giriyorlar.
05:29Ama ben sismoloji bilim dünyasından, sismolojinin temel kitaplarında anlatılan kavramları anlatıyorum.
05:37Bunu söylememin temel sebebi de sismolojide deprem oluş düzenleri dediğimiz,
05:42öncü şok, ana şok, deprem fırtınası gibi konularda doktora yapan bir uzmanım.
05:48O nedenle bu depremleri ölçen, inceleyen deprem ağımız var.
05:53Kocaeli Üniversitesi olarak mikro depremleri de kaydeder, bir ağı da 2005 yılından beri çalıştıran ve bu alanda oldukça deneyimli bir uzman olarak söylüyorum.
06:05Vatandaşlar bu depremin önce olup olmadığına bakmasınlar.
06:09Bilen kimse yok dünyada.
06:11Bu başlı başına bir deprem ama bu depremin büyük bir depremle şu an için herhangi bir bağı yok.
06:18Biz yarın büyük bir deprem olacakmış, gelecekte 3 vakte kadar büyük bir deprem olacakmış düşüncesiyle hazırlanmamız lazım.
06:29Nasıl ki işte kara kara bulutlar veya kış gelince bizler hazırlanıyoruz, aynı şeyi olası büyük depremler içinde yapmak durumundayız.
06:39Bizler deprem olunca depremin derinliğini, arçı deprem sayılarını konuşmak yerine artık depremler için evimizde, iş yerimizde yapmamız gerekenlerin neler olduğunu,
06:51deprem olursa nasıl davranmamız gerektiğini ve deprem olursa ondan sonraki süreçte işte ailemizle nerede buluşacağız,
06:59nasıl daha zararlı atlatacağız, bunun gibi çalışmaları planlayıp mutlaka aile olarak, iş yeri olarak sık sık tatbikat yapmak zorundayız.
07:09Bakın şu an gösteriyorsunuz insanlar panikli dışarılardalar.
07:13Ben şu an yayındayım ama evimdeyim.
07:16Bu depremi de hissettim.
07:18Ne ben, ne arkadaşlarım, ne ailem, ne de bizim danışmanlık yaptığımız belediye, akom çalışanları dışarıda değil.
07:26Çalışmalarının hayatlarına devam ediyorlar.
07:28Evet, şimdi sizin de ifade etmiş olduğunuz gibi aslında Türkiye evet bir deprem ülkesi haliyle daha büyük deprem olacak mı,
07:39işte ne kadar büyüklükte bir deprem olacak, ne zaman olacak, hangi fay hattı üzerinde olacak sorularından ziyade hazır olabilmenin önemi aslında daha kıymetli, daha öne çıkıyor.
07:50Şimdi buna ilişki yine detaylı sorum olacak ama bir de şöyle bir söylenti oluyor genelde.
07:56Genelde bu depremler bu tarz 5.0, 4.5, 6.0 bu depremler enerjinin boşalması anlamına gelebilir.
08:04İşte böyle küçük depremlerle stres boşalsın gibi gibi söylemler.
08:09Bu söylemlerin doğruluğuna ya da yanlışlığına ilişkin nasıl değerlendirmeleriniz olur?
08:14Yoksa tam tersi bunlar aslında biriken streslerin işareti midir?
08:17Zaten bakın depremler mutlaka sürekli artan gerilmenin sonucudur.
08:23O artan gerilmeler levha hareketleriyle Anadolu levhası, Avrasya levhasıyla Afrika ve Arap levhası arasında sıkışıyor sürekli.
08:32Bu sıkışmalar bölgeler ve farklı pürüz veya faylarda farklı türde gerilmelerle oluşuyor.
08:40Ama yer küre ve yer kabuğu homojen değil, yer kabuğu çok karmaşık, küçük ve büyük, çok sert ve daha yumuşak mutlaka bölgelerden, pürüzlerden oluşan tabakalar ve parçalar var.
08:53Bu parçalar gerilmeleri aştığı an bir kırılmayla sonuçlanıyor.
08:58Bu bazen çok küçük, bazen orta, bazen de çok büyük depremler oluyor.
09:03Bu beş büyüklüğündeki depremin olması demek gerek Marmara Ereğlisi ya da Silivri açıkları ya da Büyükçekmece açıklarındaki olacak depremi hiçbir şekilde engellemiyor.
09:15Şimdi altı büyüklüğünde bir depremi engelleyebilmeniz için o bölgede otuz iki tane beş büyüklüğünde, bin yirmi dört tane de yedi büyüklüğündeki depremi engelleyecek beş büyüklüğünde deprem olması lazım.
09:28Dolayısıyla o bilgi de maalesef yanlış.
09:31Yani küçük küçük orta büyüklükte depremler gerilmeyi boşaltıyor, azaltıyor demek sadece bir fay bölgesinin, bir fay alanının küçük bir bölgesi kırılıyor.
09:42Ama tehlike, büyük deprem için risk hala devam ediyor.
09:46O nedenle insanların rehavete kapılmaması, özellikle bu tür depremlere bakarak hazırlık yapmamayı hayatlarından çıkarmamaları gerekiyor.
09:56Hazırlık yapmak zorundalar.
09:57O nedenle böyle yanlış fikirlere kapılmadan büyük depremler için hazırlanmak zorundayız.
10:04Şunu da net söyleyeyim, biz deprem uzmanları olarak televizyona çıktığımızda yer isimleri söylüyoruz, şehirleri söylüyoruz.
10:12Ama dünyada depremin zamanını bilecek uzman yok.
10:16O nedenle bizim için en kritik konu depremin zamanıdır.
10:20Bu bilinmediği sürece depreme hazır olmaktan, hazırlık yapmaktan başka çaremiz yok.
10:26Yer isimlerini söylemek insanları sadece tedirgin eder.
10:29Orada arsa spekülasyonu, ev spekülasyonu olur.
10:34Ama Türkiye'de özellikle 5-6 arasındaki büyüklüklerde depremlerin nerelerde olacağını söylemek çok mümkün değil.
10:417'den büyük yerleri biliyoruz ama 6 ve 6'dan büyük yerleri henüz ayrıntılı olarak net bilemiyoruz.
10:48Çünkü her bir buçuk yılda bir 6'dan büyük deprem oluyor.
10:52Yılda da birkaç tane 5'den büyük deprem Türkiye'de yaşanıyor.
10:55O yüzden bizim depreme hazırlık yapmaktan başka çaremiz yok.
11:00Evet.
11:01Tam da bu noktadan devam edelim hocam.
11:03Çünkü sizin de dediğiniz gibi önemli olan aslında hazırlık.
11:07Son dönemde artan sarsıntıları da hesaba kattığımızda biz bu noktada ne durumdayız Türkiye olarak?
11:16Bunu hem vatandaş bilinci anlamında vatandaş sorumlulukları ve yapmaları gereken hazırlıklar anlamında soruyorum.
11:26Hem de kurumlar anlamında soruyorum.
11:28Biz ne noktadayız?
11:30Sizin yapmış olduğunuz çalışmaları da bildiğim için bunu özellikle sormak istedim.
11:34Şimdi şöyle Türkiye'de maalesef birçok kurum hep afet sonrası müdahale ve arama kurtarma gibi faaliyetlere odaklanıyor.
11:44Halbuki Türkiye'de 2015 yılında Japonya'nın Sendai kentinde 168 ülkenin imzaladığı Sendai çerçeve anlaşmasında risk yönetiminin yani afetlere hazırlığın zarar azaltma çalışmalarının asıl zararı azalttığı
12:01dolayısıyla afet öncesi yapılması gereken planlama ve zarar azaltma çalışmalarının ağırlıklı olmasını gerektiriyor.
12:10Elbette müdahale çalışmalarına arama kurtarma ekiplerine eğitim vermeye devam edelim ama asıl zarar azaltacak çalışmalara ağırlık vermek gerekiyor.
12:20Türkiye 2014 yılında afet müdahale planlarıyla her ilin afet müdahale planını oluşturdu ve sürekli çalışmalar devam ediyor.
12:28Orada afet valilikler ve belediyeler görevli olarak kurumlarla elbette bu çalışmaları sürdürüyor ama oralarda sanayi, büyük şirketler, büyük kuruluşların ve vatandaşların çok fazla rolü yok.
12:42Yine 2021 yılında Türkiye her il için il risk azaltma planını oluşturdu.
12:49Yine valilik ve afat illerde belediyeler daha sonra da ilçe belediyelerine çeşitli görevler vererek ve yine 2024 yılından itibaren büyük şehirlerde afet işleri dairesi başkanlığı kuruldu.
13:03Şimdi afet işleri ve risk yönetim daire başkanlığı oldu.
13:07İl belediyelerinde afet müdürlükleri, ilçe belediyelerinde afet müdürlükleri kuruldu.
13:12Ancak bu çalışmaların hem yetkin hem özellikle bir kılavuz anlamında neler yapılması gerektiği çok açık olmadığı için çoğu belediyede maalesef ne yapacağını bilmiyor.
13:26Yine başta söyledim acil durum planı var Türkiye'de. 2017'den beri kurumlar hazırlıyorlar bunları.
13:34Acil durum planları büyük afetlerde yetersiz kalıyor.
13:38Benim yıllardır önerdiğim, afadın da genellikle önerdiği acil durum planlarının afet ve acil durum planı haline dönüştürülerek
13:45daha geniş süreli, daha uzun süreli, daha büyük ve geniş kapsamlı bir plan hazırlığına girilmesi ve ailelerin de şirketlerin de küçük ve orta boy demeden
13:57bütün kurumlarında mutlaka bir afet planıyla hazırlık yapmaları ve risk azaltma çalışmalarına ağırlık vermesi gerekiyor.
14:06Maalesef biz Kandil Rastanesi ile başlayan Rahmetli Şikara'nın öncülüğünde temel afet bilincini 2000 yılında başlatmıştık.
14:13Bu çalışmalar, eğitimler hala devam ediyor ama vatandaşların ama gençlerin bu çalışmalar içerisinde evlerinde yapmaları gereken planlama,
14:27hazırlık çalışmalarının yeterince yaygın olduğunu düşünmüyorum.
14:31O nedenle bunu teşvik edecek mutlaka bir yasal düzenleme ile özellikle hükümetin,
14:39Çevre Şehircilik Bakanlığı'nın, AFAD'ın ve belediyelerin bağlı olduğu İçişleri Bakanlığı'nın vatandaşları ve kurumları
14:47özellikle küçük, orta ve büyük boy işletmeleri bu işe mutlaka zorunlu hale getirecek düzenlemelerle bizim zorunlu yapmamız gerekiyor.
14:58İyi bir gelişmeyi 2025 yılının Eylül ayından itibarenki bütün müfredat, bütün sınıflara Milli Eğitim Bakanlığı temel afet eğitimiyle ilgili dersler koydu, içerikler koydu.
15:12Bunların yaygınlaşması okullardaki tatbikatların, iş yerindeki tatbikatların göstermelik değil,
15:18ciddi ders alı nitelikte olması gerektiği konusunda bir uyarı var.
15:24Dolayısıyla söyleyeceklerim şimdilik bu kadar.
İlk yorumu siz yapın