- 4 months ago
Category
🎥
Short filmTranscript
00:00Cảnh quan thiên nhiên thật tráng lệ, tôi đã đi khắp thế giới, tôi đã từng gia nhập các đoàn thợ săn, nhưng cảnh tượng này tôi chưa từng thấy ở nơi nào khác.
00:18Được nhìn thấy hàng triệu con bướm vua ở cùng một chỗ là một cảm giác rất tuyệt vời. Hiện tượng này rất hiếm gặp, rất đáng để chúng ta phấn khích.
00:32Jean Laurion sinh ra ở vùng Utawai ở Quebec. Ông lớn lên ở vùng quê giữa thiên nhiên tươi đẹp và các loài động vật hoang dã.
00:55Từ khi còn rất nhỏ, tôi đã rất thích những gì liên quan đến thiên nhiên. Tôi cũng sưu tập vài thứ. Khi đó tôi sưu tập tổ chim và cảnh cây. Tôi sưu tập cả côn trùng, ếch. Mọi người hay gọi tôi là cậu bé côn trùng.
01:15Các anh tôi cũng không hiểu tại sao có người lại thích côn trùng, bướm, nấm hay những thứ tương tự như thế.
01:25Bị côn hút bởi tất cả những gì liên quan đến môi trường, nhà sinh học này tự coi mình trước hết là người truyền bá.
01:34Từ đầu những năm 1990, ông đặc biệt quan tâm đến việc bảo tồn loài bướm vua.
01:42Loài bướm vua, côn hút tôi ở những điều chưa được biết đến. Còn rất nhiều điều về loài vật này mà chúng ta chưa hiểu hết.
01:55Loài bướm vua có những hành vi rất đa dạng và thú vị.
02:09Chỉ cần bạn tò mò một chút thôi, thì hành vi của chúng cũng đủ để bạn nghiên cứu cả đời.
02:14Đến cuối mùa hè, khoảng cuối tháng 8, đầu tháng 9, những con bướm mới nở chưa trưởng thành về sinh lý.
02:26Chúng sẽ bay từ phương Bắc về phía Nam, đến Mexico để trú đông.
02:31Bướm vua có rất nhiều điều để chúng ta khám phá, nhưng với tôi, thú vị nhất là tập tính di cư của chúng.
02:46Những con bướm vua sẽ được theo dõi trong suốt hành trình di cư từ miền Đông Canada và Mỹ đến nơi trú đông.
02:52Chương trình theo dõi bướm vua là một chương trình gắn thẻ cho loài bướm này để biết được tuyến đường di cư và tốc độ di cư của chúng, khi nào thì chúng đến được Mexico.
03:10Tôi đã gắn thẻ cho bướm vua được khoảng 5 năm.
03:15Công việc này cũng giống như bỏ thư vào chai, rồi thả xuống biển.
03:19Bạn không thể biết được kết quả.
03:22Có hàng ngàn con bướm được gắn thẻ mỗi năm, nhưng chúng tôi chỉ gặp lại một vài trong số đó.
03:29Mùa thu đã đến với Quebec, bướm vua bắt đầu cuộc hành trình dài 4.000 km về phía dạng núi Michoacan ở vùng Tây Bắc Mexico.
03:40Hiện tượng di cư này đặt ra rất nhiều câu hỏi.
03:42Làm thế nào một sinh vật nặng chưa đầy nửa gam tìm được đường đi khi chưa từng đến đó bao giờ?
03:52Chúng ta còn rất nhiều điều chưa biết, nhưng có một điều chắc chắn là bướm vua sẽ đến được Mexico.
04:00Làm thế nào chúng đến được?
04:02Đó vẫn còn là một câu hỏi.
04:03Có thể chúng dựa vào mặt trời, hoặc tư trương, tia cực tím, hoặc một hệ thống nào đó, mà cũng có thể là kết hợp của tất cả các yếu tố trên để tìm đường đến Mexico.
04:18Trong vài năm qua, Jean-Lorion cũng đã đến Mexico để quan sát bướm vua tại nơi trú đông.
04:36Lúc này chúng ta đang trên đường đến Angangueo.
04:40Đây là một ngôi làng nhỏ, nơi có nhiều đàn bướm vua cư ngụ.
04:43Cách Mexico City 4 giờ lái xe là đến ngôi làng Angangueo, một trong những lối vào khu dự trữ sinh quyển bướm vua.
04:56Cảm ơn các bạn đã theo dõi.
05:26Để tìm được đàn bướm vua, Jean phải nhờ đến Philippe Martinet, nhà sinh học làm việc tại khu dự trữ sinh quyển.
05:39Số lượng loài bướm vua tăng 10%.
05:41So với năm ngoái à?
05:43Đúng vậy.
05:44Không dễ tìm được chúng.
05:57Bạn không thể nhìn thấy chúng từ đường cao tốc, mà phải đến thật gần, nơi chúng trú đông.
06:03Sau đó bạn lần theo dấu vết, mà đôi khi dấu vết cũng không được rõ ràng.
06:19Có nhiều dấu vết do người dân trong vùng để lại, và chúng tôi sẽ đi theo.
06:24Chúng tôi sẽ xuống đến chân núi, và có thể nhìn thấy chúng ở đó.
06:27Đây là một hiện tượng rất khó mô tả, rất ấn tượng phải không?
06:57Tôi đã cố tả lại cho mọi người rất nhiều lần, nhưng không thể.
07:02Tôi yêu khoa học, và yêu cả tiếng đập cánh của loài bướm vua.
07:28Có thể nói, cảm giác như là được đến một nơi hoàn toàn khác biệt.
07:33Đó là một cơ hội, đừng ngồi yên lặng, lắng nghe âm thanh của những con bướm vua.
07:37Thực ra lần đầu nhìn thấy chúng, tôi cứ nghĩ đó là những chiếc lá khô trên cành.
07:53Phải dừng lại quan sát, tôi mới nhận ra đó là hàng triệu con bướm vua.
07:57Tôi không thể phân biệt nổi.
07:58Chúng đến đây để chúng ngụ cả mùa đông.
08:10Khi di cư đến đây, chúng không hề ăn.
08:14Chúng thích chữ sát một lượng năng lượng nhất định,
08:17và vượt qua mùa đông với phần năng lượng dự trữ đó.
08:20Một trong những lý do chúng đến đây là để giảm thiểu tổn thất năng lượng,
08:27tương tự như một hình thức ngụ đông vậy.
08:34Để bảo vệ khu vực ngụ đông của chúng,
08:37năm 1986, chính phủ Mexico đã thành lập khu dự trữ sinh quyển bướm vua.
08:42Ngày nay, khu dự trữ này rộng hơn 560 km2.
08:46Nói vui một chút là người dân ở đây đã mất đi một số quyền nhất định.
08:56Họ không được sống như trước nữa,
08:59không được chặt cây, không được canh tác ở một vài khu vực.
09:03Điều đó ảnh hưởng khá nhiều đến cuộc sống của họ.
09:05Đa số người dân có phản ứng tiêu cực.
09:18Họ giận dữ.
09:21Đó là một phần quan trọng trong lịch sử của họ.
09:26Người dân là chủ trên lãnh thổ của họ.
09:28Chúng ta phải biết rằng họ đã sở hữu nơi này từ những năm 1920, 1930 và 1940.
09:38Ở đây, gỗ là một nguồn tài nguyên quý giá.
09:44Mặc dù đã có lệnh cấm chặt cây trong khu bảo tồn,
09:47nhưng Jean-Lorion đã nhận ra một vài khu vực vẫn bị khai thác trái phép.
09:51Tôi đã đến đây khoảng bốn năm trước.
09:56Khi đó người ta mới chặt cây đi.
09:59Tất cả hoàn thành chỉ trong một đêm, rất nhanh chóng.
10:03Mọi người đến đây với nhiều thiết bị.
10:05Họ còn có cả vũ khí nữa.
10:15Ở đây cấm tuyệt đối việc này.
10:17Nhưng vấn đề là mỗi cái cây đều có giá trị rất lớn.
10:20Đây là lý do vì sao trong khu rừng càng ngày càng có nhiều khoảng đất trống.
10:30Đối với Aineda Monterinos, người đã nghiên cứu bướm vua từ năm 1993,
10:35tình trạng này rất đáng lo ngại.
10:37Cô đặc biệt quan tâm đến tác động của việc phá rừng tới sự sống còn của loài bướm.
10:43Những con bướm này đang cố gắng kiếm ăn.
10:47Đúng vậy.
10:49Số còn lại đang tắm nắng.
10:50Đây là nghiên cứu đầu tiên về mối liên quan giữa sự sống còn của loài bướm đến chất lượng khu rừng.
10:57Chúng tôi đã có một vài phát hiện thú vị.
11:02Ví dụ như nguyên nhân tự nhiên làm giảm số lượng bướm vua là do tác động của kẻ thù.
11:06Bướm vua được bảo vệ khỏi một số kẻ thù nhất định nhờ một loại độc tố trong cây bông tai.
11:19Chúng đã ăn chất này từ khi còn là sâu bướm.
11:22Tuy nhiên chất độc này không có tác dụng với một số loài như chim tước mỏ lớn hay chim vàng anh.
11:27Các loài chim này có thể ăn 10 triệu con bướm đêm trong một mùa đông.
11:32Gì vậy nhỉ?
11:34Chim sơn ca à?
11:35Trông giống chim sơn ca lắm.
11:38Chim vàng anh.
11:39Chúng tôi nghe thấy tiếng chim vàng anh.
11:40Chúng tôi nhận thấy rằng các loài ăn thịt trở nên tập trung hơn nhiều khi rừng thông thoáng hơn,
11:48nhất là nếu so sánh những khu vực bị chặt cây với thời điểm trước đó.
11:58Như vậy, việc tạo ra những khoảng đất trống trong khu rừng đã làm thay đổi vì khí hậu ở khu vực đó, thay đổi cả nhiệt độ.
12:06Đan bướm sẽ di chuyển.
12:07Chúng sẽ bay nhiều hơn, đồng nghĩa với mất nhiều năng lượng hơn.
12:12Sau đó chúng sẽ không còn đủ sức để giao phối và quay trở về Canada.
12:15Để tiết kiệm năng lượng, chúng tập trung lại sát nhau một thời gian dài trong ngày.
12:39Chỉ khi nào trời ấm, chúng mới bay đi.
12:42Thì thoảng, chúng thức dậy để uống nước, nhưng vẫn cố gắng càng hạn chế hoạt động càng tốt.
12:54Chúng không được tiêu tốn năng lượng quá nhanh.
12:56Bướm vua cần tìm nơi gần nguồn nước để uống.
13:03Nếu không, chúng sẽ chết khô.
13:06Và vấn đề sinh tồn của loài càng trở nên phức tạp hơn.
13:09Có nhiều mối nguy hiểm ảnh hưởng đến loài bướm vua.
13:22Trong số đó, nạn phá rừng là một trong những mối đe dọa lớn nhất.
13:26Ngoài ra còn một thực tế là người dân cần nước và lấy nước từ nguồn nước của bướm vua.
13:30Kể từ khi đến Mexico, Jean đã thấy rằng việc dung hòa giữa bảo tồn môi trường sống với sinh hoạt của người dân địa phương không phải lúc nào cũng đơn giản.
13:49Tổ chức Antecner đã lập ra các chương trình đào tạo để giúp người dân tận dụng nguồn tài nguyên sẵn có một cách hiệu quả hơn.
13:56Chúng tôi hướng dẫn mọi người các cách tiết kiệm gỗ. Một trong số đó là sử dụng lò nướng.
14:17Cảm ơn cô rất nhiều.
14:20Phải cảm ơn anh chứ. Rất vui được gặp lại anh.
14:22Tôi đến mua một số thứ.
14:23Cảm ơn anh.
14:26Tạm biệt.
14:26Khi chúng tôi hướng dẫn kỹ thuật mới cho những người này, có lẽ họ sẽ chặt ít cây hơn.
14:33Như vậy có thể bảo tồn được khu rừng cho bướm vua và đồng thời giữ gìn được đa dạng sinh học.
14:42Người dân đã học được cách tự làm gạch để xây lò và nhà cửa.
14:48Mỗi ngôi nhà gạch cứu sống được 15 cái cây.
14:50Đúng vậy, người dân sẽ thay đổi suy nghĩ, nhưng vấn đề này cần có thời gian.
14:59Khoảng 250.000 người sống trên đất của khu dự trữ sinh quyển bướm vua.
15:12Sống chung là một trong những thách thức chính cần phải đối mặt.
15:16Nhưng môi trường sống của bướm vua cần được bảo vệ không chỉ ở Mexico.
15:19Làm thế nào bảo tồn được một loài côn trùng di cư qua hàng ngàn km?
15:33Trên suốt tuyến đường di cư về phía Bắc, bướm vua dựa vào cây bông tai để sinh sản.
15:39Loài cây này có ở khắp lục địa Bắc Mỹ.
15:41Để bảo vệ môi trường sống của bướm vua, Canada, Mỹ và Mexico đã xây dựng chương trình bảo tồn bướm vua Bắc Mỹ.
15:53Jean Lorient cũng tham gia vào việc soạn thảo văn bản thỏa thuận giữa ba bên này.
15:58Một trong những kiến nghị được đưa ra trong chương trình này là vẽ bản đồ sinh sống của các loài cây bông tai khác nhau ở Mexico.
16:05Đó là một phần của kế hoạch.
16:11Một kiến nghị khác là cố gắng thuyết phục người dân để họ có đủ năng lực, tự cung tự cấp trong tương lai.
16:20Đó cũng là một phần trong kế hoạch.
16:27Ngoài ra chúng tôi cũng cố gắng khuyến khích du lịch sinh thái bền vững.
16:31Hàng năm, Jean đều tổ chức các chuyến đi nhằm nâng cao nhận thức.
16:44Đây là cơ hội để ông truyền lại hiểu biết của mình cho mọi người, và hy vọng sẽ có sự thay đổi trong hành vi của người dân đối với môi trường.
16:52Bây giờ là đầu tháng 3, bướm vua bắt đầu quay trở về.
16:57Chúng bắt đầu xuống núi.
16:59Chúng ta cần phải bảo tồn những gì hiện có, cho thế hệ tương lai, để con cháu được chiếm ngưỡng những gì ta thấy hôm nay.
17:10Chúng ta đã mất rất nhiều thứ, và nếu không cẩn thận, chúng ta sẽ còn mất nhiều hơn.
17:16Vì thế chúng tôi luôn cố gắng hết sức và coi bướm vua như một phương tiện để truyền đi thông điệp trên.
17:22Nếu chúng ta bảo vệ được bướm vua, chúng ta cũng có thể bảo tồn được nhiều thứ khác nữa.
17:29Một trong những kết quả thực tế của chuyến đi đến Mexico là mọi người đều rất ấn tượng với người dân sống trong vùng núi,
17:41và quyết định viết một lá thư chung, gửi đến Thủ tướng Canada và Thủ tướng Mexico,
17:48với hy vọng giúp người dân nơi đây nâng cao chất lượng cuộc sống.
17:51Theo Eneda, nếu muốn kêu gọi người dân địa phương tham gia vào dự án bảo tồn, họ phải được lợi từ việc đó.
18:09Vì thế ý tưởng đào tạo người dân trở thành hướng dẫn viên du lịch đã xa đời.
18:16Nó được gọi là gì vậy?
18:18Cây bông tai.
18:19Bông tai nhiệt đới.
18:20Khi được mở mang kiến thức sinh học về loài bướm, họ cũng trở nên ý thức hơn về sự cần thiết phải bảo vệ rừng.
18:27Vì không có rừng, bướm sẽ không di cư nữa.
18:42Người dân trong những ngôi làng xung quanh khu bảo tồn ngay càng trở nên ý thức hơn với việc bảo tồn bướm vua.
18:48Họ cũng tổ chức rất nhiều hoạt động.
18:49Một trong số đó là lễ hội bướm vua.
18:54Lễ hội văn hóa này nhằm mục đích bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển của bướm vua diễn ra ở một vài ngôi làng tại Michoacan.
19:02Điều đó chứng tỏ một thực tế rằng tư duy đang thay đổi và người dân cảm thấy tự hào về sự hiện diện của bướm vua trong lãnh thổ của họ.
19:10Tôi nghĩ bướm vua là một ví dụ điển hình trong việc chia sẻ lãnh thổ giữa con người và động vật.
19:17Bạn có thể thấy rõ điều này trong khu bảo tồn và đó cũng là điều chúng tôi đang cố gắng làm.
19:22Không thể tách biệt con người khỏi môi trường.
19:25Con người cũng là một phần không thể thiếu trong môi trường sống, giống như loại bướm vua.
19:29Đến giữa tháng 3, bướm vua bắt đầu rời khỏi Mexico.
19:41Trên hành trình trở về, chúng sẽ giao phối và chết đi.
19:45Trước khi chúng về đến vùng đông bắc của nước Mỹ, sẽ có khoảng 1 đến 3 thế hệ ra đời nối tiếp nhau.
19:52Mùa thu tới, thế hệ cuối cùng sẽ lại theo con đường di cư này trở về miền Nam.
19:59Rất hiếm khi thu lại được những chiếc thẻ đã gắn.
20:04Tôi không thể tin được.
20:06Tôi đến đây đã gần 15 năm rồi, và đây là lần đầu tiên tôi thu lại được một chiếc thẻ rơi trên mặt đất.
20:13Bạn có thể mua thẻ từ người dân, nhưng đây là lần đầu tiên tôi tự tìm được.
20:18Nhờ chiếc thẻ này, chúng ta sẽ xác định được địa điểm, thời gian và con bướm đã đeo nó.
20:24Điều này rất thú vị.
20:26Tôi rất vui.
20:29Đối với Jean Loriot, việc phát hiện ra loại thẻ này giống như một món quà.
20:39Sau nhiều năm nghiên cứu loài côn trùng ưa thích, ông sẽ nghỉ hưu trong vài tháng tới.
20:47Tôi không hiểu lắm nghĩa của từ nghỉ hưu.
20:51Tôi còn rất nhiều dự án phải làm.
20:53Tôi sẽ còn đến đây trong nhiều năm nữa.
20:57Điểm khác biệt duy nhất là khi quay lại đây, tôi sẽ có nhiều thời gian ở lại hơn.
21:01Ngày nay, người dân bắt đầu thu lợi từ các dịch vụ du lịch trong khu bảo tồn.
21:21Nhờ đó họ trú cấp được những nhu cầu thiết yếu của mình.
21:23Tôi nghĩ mọi việc đang tiến triển tốt.
21:35Họ đã bắt đầu hiểu rằng có một di sản đang sinh sống trong khu rừng của mình.
21:39Đa dạng sinh học giống như một con tàu vũ trụ vượt qua thời gian.
21:52Bất cứ khi nào mất đi một loại, cũng giống như chúng ta mất đi một con vít nối.
21:57Sẽ có lúc chúng ta mất đi một vít nối vô cùng cần thiết cho sự sống của con tàu này.
22:01Tất cả mọi loài đều quan trọng và có vai trò nhất định trong hệ thống khổng lồ mà chúng ta đang sống.
Be the first to comment