Oynatıcıya atlaAna içeriğe atla
  • 3 ay önce
Yeni Akit Gazetesi Yazarı Mustafa Armağan, 'Taşın Hafızasında Medeniyet' başlıklı bir yazı kaleme aldı.

Kategori

🗞
Haberler
Döküm
00:00taşın hafızasında medeniyet bir şehir düşünün güneşin ilk ışıkları taş duvarlara vurduğunda
00:10tarih birden uyanır minarelerin gölgesinde sadece ezan değil asırlar boyu şekillenmiş bir ruh
00:16yankılanır o şehir ki taşında bir dua gizlidir caminin kıble duvarında hanın giriş kemerinde
00:23türbenin kubbesinde yalnızca mimari değil bir medeniyetin derin nefesi vardır o nefes taşı
00:30yontar şekil verir mana yükler modern insan taşla ilişkisini yitirdi taş artık onun için ya kaldırım
00:39döşemesi ya da dekoratif bir malzeme oysa eskiler taşı sadece yontmazdı ona ruh üflerdi bir Selçuklu
00:47mimarı Erzurum'daki bir kümbeti inşa ederken sadece ölümü değil sonsuzluğu da düşünürdü her motif
00:54her oran her yön bir niyetle seçilirdi Çünkü onlar için mimari sadece estetik değil tefekkürün
01:02kendisiydi şehirler yürüyen tarihlerdir bir medeniyetin nasıl yaşadığını anlamak
01:09istiyorsanız onun şehirlerine bakın kapı tokmaklarından sokak isimlerine cami şadırvanlarından
01:15her taşlarına kadar her detay o toplumun hayatı nasıl anladığını gösterir taş oradadır ama sessiz
01:22değildir sadece bakmasını bilenler için konuşur bugün bir şehir planı çizilirken ilk bakılan şey ne
01:30kadar arsa kalıyor olur Oysa eskiler bu sokaktan sabah güneşi girer mi diye düşünürdü Çünkü onlar
01:38bu şehir insanın ruhunu besleyen bir bahçeydi her taş insanı yüceltsin diye konulurdu her yapı kulun
01:47Rabbine daha yakın hissedeceği bir huzur adasıydı Sinan'ın yaptığı köprüler sadece karşı kıyıya
01:53geçişi sağlamaz onlar aynı zamanda insanın iç yolculuğunu da inşa eder zira bir köprü iki kıyıyı
02:01iki hayatı da birleştirebilir O yüzden Sinan'ın yapılarında hep bir denge bir ölçü bir tevazu vardır ne
02:09eksik ne fazla tıpkı insan gibi bugün İstanbul boğazından geçen bir tekne Süleymaniye'ye başını
02:17çevirse ne görür görür mü görmesi zor Çünkü artık gökdelenler Sinan'ın o büyük sabrını gölgeledi Oysa Sinan
02:26Ayasofya'yla yarışmadı onunla konuştu şehre eklenmedi onunla bütünleşti Çünkü bir taş bile
02:34yerine yanlış konulsa şehrin ahengi bozulurdu her milletin hafızası yazılı kaynaklarda değildir
02:41bizim gibi sözlü ve görsel hafızaya sahip milletler için bu daha çok taşlarda motiflerde cadde
02:48isimlerinde çeşmelerin kitabelerinde saklıdır bugün bu taşlar yıkıldıkça sadece bir bina değil
02:55bir milletin kimliği yıkılır Ankara'da saman pazarındaki eski bir Osmanlı konağının yerinde
03:01artık çok katlı bir otopark var taş gitti hafıza kayboldu Kayseri'de gevher nesibenin yurdunda artık
03:09onun ruhuna hitap eden kaç yapı kaldı taş yerinde değilse zihin de yerinde olmaz Çünkü taş sabittir
03:17zihin ise onun etrafında şekillenir o yüzden medreselerde ilk öğretilen şey ölçüydü harfler
03:24ölçüyle yazılır sütunlar ölçüyle dikilir Hatta dua bile ölçülü edilirdi Çünkü ölçüsüzlük insanı
03:32insan olmaktan çıkarır taş ölçünün simgesiydi onun üzerindeki her desen sadece süs değil bir terbiyedir
03:41aynı taş sana bakar ve der ki yerini bil Kayseri dağın eteğine kurulmuş ama daha aşmış bir şehirdir
03:50Anadolu'nun ortasında ama ruhunun her köşesinde bir uçurum derinliği vardır Erciyes'in eteklerinde
03:57doğan güneş bu şehrin taşlarını ısıtırken aynı zamanda geçmişin katmanlarını da aydınlatır Gevher
04:04nesibenin kurduğu darüş şifa tıbbın değil merhametin merkezidir burada hekimler sadece hastalığı
04:11insanı da iyileştirir Çünkü her taş hasta için bir teselli gibidir iç avludaki su sesi göğe açılan
04:19oklava gibi yükselen kubbe hepsi insanı içine alır sarmalar Büyük Selçuklu ve Osmanlı taşın dilini
04:27güzel burada konuştu Kayseri'deki Hunat Hatun külliyesi sadece mimari bir topluluk değil bir
04:33medeniyetin kampüsüdür içinde cami medrese hamam türbe yani dünya ve ahiret iç içe bugün alışveriş
04:43merkezlerinin ortasına bir mescit sıkıştırmakla bunu eşdeğer saymak ne büyük yanılgıdır taş zamanın
04:50arasında dirençtir beton çöker çelik paslanır ama taş kalır Çünkü taşın bir vakarı vardır O yüzden
04:58Osmanlı mezar taşları bile bir hikaye anlatır bugün bir kabristana gittiğinizde artık tüm taşlar aynı
05:05Çünkü insan da aynılaştırıldı Oysa eskiden bir mezar taşı orada yatanın mesleğini ahlakını hatta
05:13anlatırdı taş unutmamaktır ama biz unuttuk saraylarımızı müzeye çevirdik ama onların ruhunu
05:22koruyamadık caddelere tarihi şahsiyetlerin adlarını verdik ama o şahsiyetlerin taşıdığı davayı
05:28anlamadık camileri restore ettik ama içinde tefekkür edecek sessizliği sağlayamadık bugün bir çocuk cep
05:36telefonundan tik tok videosu izlerken Süleymaniye'den geçen rüzgarı hissetmiyorsa orada taşla kurulan bağ
05:42oluştur bu bağ yeniden kurulmazsa ne restore edilen külliyeler ne yeniden yazılan tarih kitapları
05:49fayda verir yapmamız gereken şey taşla yeniden konuşmaktır mimarlarımızın şehir plancılarımızın
05:56eğitimcilerimizin hatta siyasetçilerimizin taşın dilini öğrenmesi gerekir Çünkü medeniyet önce taşta
06:04şekillenir sonra insan zihnine kazınır bugün yeni şehirler kurulurken mahalleler inşa edilirken
06:11sadece kaç blok yapılacağı değil bu blokların hangi manayı taşıyacağı sorulmalıdır Sinan'a sen bu
06:17camiyi neden böyle yaptın diye sormaya kalksak belki üç gün susar sonra anlamazsınız derdi Çünkü
06:25o her şeyi öyle bir ölçüyle yapmıştı ki açıklamak bile eksiltmek olurdu Belki artık bizde
06:31konuşmalıyız gürültüyü bırakıp taşın ne dediğini dinlemeliyiz Çünkü o hala konuşuyor
06:38Yeter ki biz kulak verelim şehir medeniyetin aynasıdır Eğer o aynada kendi yüzümüzü göremiyorsak
06:46sorun aynada değil bizdedir taşla inşa edilen her şey bir nefestir o nefes bize ruh üfler O yüzden
06:55taşları yeniden kurarken önce hafızayı önce manayı önce taşı yeniden anlamalıyız taş geçmişi bugüne
07:03taşır Bizde bu taşların üzerinden geleceğe yürümeliyiz Çünkü medeniyet dediğimiz şey
07:09Nihayetinde bir yürüyüştür ve bu yürüyüş taşın izinden gider
İlk yorumu siz yapın
Yorumunuzu ekleyin

Önerilen