- evvelsi gün
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Müzik
00:00Sevgili izleyiciler, Cumhuriyet TV ekranlarından herkese merhaba.
00:16Yurttaş'ın, Türkiye'de yaşayan vatandaşın birinci derdi ekonomi.
00:20Ancak ekonomide işler pek de yolunda değil gibi.
00:24Neleri yanlış yapıyoruz, neleri doğru yapmamız gerekiyor bunları konuşacağız.
00:28Efendim ekonomist, doçent, doktor Oğuz Demir stüdyomuzda.
00:32Hoş geldiniz.
00:32Hoş bulduk.
00:33Nasılsınız?
00:34Valla işte hava sıcak.
00:36Çok sıcak.
00:36Sıcağın etkisi var.
00:37Yani stüdyosu elinize, elinize, elinize, çok da güzel olmuş bu arada.
00:41İlk kez geldim ben.
00:42Ama işte o sıcaklarla boğuşuyoruz.
00:44Bir yandan bazen de şöyle bir benzetme yapasım geliyor.
00:47Yani ülkenin gündeme böyle cehenneme dönmüş durumda.
00:51Onun sıcağı da vuruyor artık herhalde.
00:53Öyle algılıyorum yani.
00:54Çok sıcak.
00:54Evet yani fiziksel sıcaklığın yanında bir de psikolojik etkisi oluyor.
00:58Normalde hep online yapardık.
01:00Bugün ilk defa ben de stüdyoda sizinle yüzde program yapıyorum.
01:05Keyifli geçeceğine.
01:07Eminim keyifli geçeceğine.
01:08Cumhuriyet gazetesi, Cumhuriyet'in bütün mecralarında bulunmak bizim için her zaman büyük keyif oluyor.
01:15Katkı sağlıyor olduğumuzu bilmek bize iyi hissettiriyor.
01:18O yüzden de böyle koşa koşa siz çağırınca geliyoruz yani.
01:21Efendim ayaklarınıza sağlık.
01:22Çok teşekkür ediyorum.
01:24Şimdi hızlıca başlayalım da istiyorum bir taraftan ekonomi konuşuyoruz.
01:27Aslında yurttaşın gerçekten birinci derdi.
01:30Yani ülkenin en büyük sorunu olabilir ekonomi şu anda.
01:33Şununla başlayalım istiyorum.
01:35Yarın Merkez Bankası faiz kararı açıklayacak.
01:38Bütün gözler oraya çevrildi.
01:40Aslında bütün uzman görüşleri bir indirim yapılacağı yönünde faize ama oranlar, bas puanları değişiyor.
01:47Şunu sormak istiyorum.
01:48Şimdi bu zamana kadar yine yüzde elli seviyesinde tutuluyordu politika faizi.
01:53Peki sizce Merkez Bankası yarın nasıl bir karar verecek faiz hakkında?
01:58Şimdi tabii biraz aslında hikayeyi gerisinden alarak anlatalım ki.
02:02Yani yarın verilecek kararın ne anlama geldiği daha netleşsin kafada.
02:06Türkiye 4 yıldır çok enteresan bir politik dönemden geçiyor.
02:12Bu politik dönemin her alana yansımaları var.
02:16Ve en yakıcı yansımasının yaşandığı yerde ekonomi.
02:20Bundan 2021 hatta ilk biraz böyle pandemi dönemine de doğru gidersek.
02:24Naci Ağbal'ın Merkez Bankası Başkanı atanmıştı.
02:27Biliyorsunuz Berat Albayrak istifa ettikten sonra Naci Ağbal Lütfü Elvan ikilisi gelmişti.
02:31Bu ikili göreve geldikten sadece 4-5 ay sonra Mart ayında bir kararnameyle Naci Ağbal'ın görevden alınması.
02:39Ardından yerine Şahap Kavcıoğlu'nun gelmesi.
02:42Eylül ayında yani yine aynı dönemde Eylül ayında Şahap Kavcıoğlu'nun Türkiye'de politika faizinin yüzde 8,5'lara kadar indirilmesi sürecini başlatması.
02:51Ki o gün enflasyon yüzde 19'du, faiz yüzde 19'du.
02:55Yani kurum patlamasına neden olabilecek, vatandaşın döviz talebine neden olabilecek bir ortam yoktu.
03:02Gayet dengeli bir politika izleniyordu.
03:04Her ne kadar sorunlar olsa da pandemiye doğru gidilen süreçte yaşadığımız sıkıntılar olsa da bir dengeli politika vardı.
03:11Biraz daha rasyonel.
03:12Evet daha rasyonel gidiyordu her şey.
03:13Ardından evet 128 milyar dolar satılmıştı o dönem kurun tutulabilmesi için vesaire bir rasyonelleşme dönemine işte gidiliyordu Naci Ağbal ve Lütfü Elvan'la beraber.
03:24Yani daha dengeliydi her şey.
03:27Bunun üzerine hızlı bir faiz indirimi ardından pandemi yani beklenmeyen bir şok üst üste gelince Türkiye'de kur hızlı bir şekilde sıçradı.
03:37Hatırlayın 2021'in Eylül'ü, Ekim'i, Kasım'ı yani böyle bir günde 5 liralar, 6 liraları gördük biz.
03:45İşte 8 liralardan 17 liralara çıktığı günler oldu.
03:48Şimdi böyle bir dönem 2-3 ayda yaşayınca siz zaten ekonominin yapısına çok sert bir darbe vurmuş oluyorsunuz.
03:55Ne uğruna yapıldı bu?
03:57Şöyle dendi.
03:57Faiz sebep enflasyon.
03:59Sonuç arka planında da bir seçim yaklaşıyor 2023'te.
04:03Benim şimdiden bu seçime hazırlık yapmam lazım.
04:06Çünkü 2021'in son dediğimiz 2022'nin başıydı.
04:08Yani seçime 1,5 yıl kala faizi kademeli olarak indiren ama bunun sonucunda kuru patlatan bir iktisat politikası vardı.
04:16Ne yaptılar?
04:17Dediler ki kur korumalı mevduat diye bir şey bulalım.
04:19Çünkü asıl mesele insanların döviz alması, dövizin patlaması.
04:24Döviz patladığında maliyetler artıyor.
04:26Maliyetler arttığında fiyatlar artıyor.
04:28Vatandaşın geliri o kadar hızlı artmıyor ve enflasyon altında eziliyor.
04:31Enflasyon altında eziliyor ama öyle bir kredi faizi ortamı yaratıyorsunuz ki %8,5'a çekince faizi insanlar borçlanarak o talebi tüketmek istedikleri ürünleri almaya devam edebiliyorlar.
04:43Bakın böyle bir ortam yarattı iktidar 2023 seçimine giderken.
04:46Ama bu tek başına yani döviz piyasasını tamamen Türkiye'nin gerçeklerinden ayırmış olmak, kur korumalı mevduatla döviz talebini bir tırnak içerisinde söylüyorum rüşvetle karşılamak.
05:02Çünkü diyorsunuz ki kukuru ne kadar artarsa ben sana o kadar TL'ye vereceğim.
05:06Sen paranı yeter ki dolara çevirme dediler biliyorsunuz.
05:09Bunun maliyetini hazineye yüklemek, bunun maliyetini vergi verene yüklemek, bunun maliyetini dönüp Merkez Bankası'na sonradan yüklemek ciddi bir ekonomik yapının bozulması anlamına geliyor.
05:21Şimdi bu yapı öyle bir yere doğru bozuldu ki 2023 seçimlerine kadar idare ettiler.
05:26İşte bir iyimserlik ortamı yaratıldı.
05:28Hani faiz düşük, insanlar evet harcıyorlar ama aslında borçlanıyorsun yani deli gibi.
05:332023 seçimlerinden sonra dış dünyayla olan ekonomik ilişkilerde bunun sürdürülebilir olmayacağı artık hepimizin malumuydu.
05:41Yani bir döviz krizine doğru gidiyordu Türkiye.
05:43Çünkü Merkez Bankası rezervede eksi 70 milyar dolara kadar gelmişti.
05:47Yani bir ciddi dış borç ödemesi atıyorum bir işte ithalat ödemesi vesaire döviz fiziki döviz yok elinizde sizin.
05:56Döviziniz yok artık eksi 70 milyar dolar da Merkez Bankası.
06:00Dediler ki tamam 2023 Haziran'da biz bunu değiştiriyoruz.
06:03Seçimi de kazandık zaten artık vatandaşın da öyle rahat rahat harcamasına gerek yok.
06:10Tam tersi bir yere götürdüler.
06:11Yüksek faiz yani memeş bir şeyin gelmesi rasyonelleşme.
06:15Yüksek faiz nas öncekiydi nas bitti işte yeni dönem geldi.
06:22Bu yeni dönemde faizler hızlı bir şekilde %50'lere kadar geldi.
06:26Piyasa normalleşti dolar işte 30 liralara kadar geldi.
06:29Bunun bir enflasyonist baskısı oldu yeniden ve 2 senenin sonunda yani Aralık 2024'e kadar geleyim.
06:37Bu sürenin sonunda %50 faiz milyarlarca dolarlık işte maliyet vatandaşa işte zam yapılmayan maaşlara zam yapılmayan talebi kısarak enflasyonu düşüreceğini düşünen bir politika seti ve piyasada derinleşen bir durgunluk artan işsizlik.
06:56Tablo buydu 2024'ün aralığına geldiğimizde ama sürekli şu mesaj veriliyordu Mehmet Şimşek ve ekibi tarafından.
07:04Dişimizi sıktık enflasyon düşüyor artık önümüzdeki sene yani 2025 için 22'lerde 23'lerde bir enflasyon.
07:13Hatta en başta %17.5 enflasyon olacak 2025'te tabi bakın 2025'e girerken ki tablo bu %17.5 enflasyon tahmini dolayısıyla ona hani enflasyonun düşeceğine dair umut enflasyonun düşeceğine dair umutla beraber faizi hızlı bir şekilde düşürecekleri beklentisi 50'ydi faiz çünkü.
07:35Bir yıl neredeyse 50'ye yakın kaldı dolayısıyla piyasada bir iyimserlik havası yaratılmaya başlandı.
07:42Makul mü şöyle makul evet enflasyon düşüyordu öyle değil mi yani 40'lara doğru gevşemişti sene sonu itibariyle daha fazla düşmesine dair umut vardı faizin düşeceği dolayısıyla piyasanın canlanacağına dair bir umut vardı ve Aralık ayında ilk faiz indirimini yaptı Merkez Bankası.
08:00Ocak'ta bir daha yaptı Şubat'ta bir daha yaptı ve faiz 50'den 42.5'a geldi herkes şöyleydi bir dakika ya olacak bu iş toparlıyorlar hani bir en azından tamam yılın ilk 3-4 ayı 5 ayı 6 ayı kötü gidiyor ama ikinci yarıda muazzam olacak her şey.
08:18Gerçekten de buna dair umut da vardı yani işte iş dünyasında ufak ufak hareketlilik başlamıştı işe alımlar bir miktar artmıştı manşet işsizlik düşüyordu yani niye yaparsınız bunu çünkü önümüzdeki döneme dair umudunuz vardır bu iyimserlik vardı hangi gün bitti bu iyimserlik?
08:36Sanırım biliyoruz 19 Mart 2025 sabah 6.30'da bu iş bitti niye bitti biliyor musunuz?
08:44Çünkü o gün Ekrem İmamoğlu'na Cumhuriyet Halk Partili belediyelere o gün Türkiye'de işte Şişli Belediyesi'ne işte Beylikdüzü Belediyesi'ne ve arkasından devam eden operasyonlarla aslında ana muhalefete yapılan ana muhalefetin cumhurbaşkanı adayına yapılan ekonomiyle bağı olmayan tamamen siyasi sahiplerle yapılan bu operasyon bir anda piyasada şunu yarattı.
09:11Bir dakika ben bu ülkede durmam diyen yabancılar çıktı bastılar gittiler 60 milyar dolara yakın rezerv aracandı yani 3 günde falan satıldı 2 haftada 2 haftada 60 milyar dolara yakın para gitti 50 milyar dolar ilk etapta gitti 2 haftada takip eden 2 haftada da yaklaşık 10 milyar dolar gitti 60 milyar dolara yakın bir rezerv çıkışı oldu biz eksi 70'ten 70'e gelmiştik artı 70'e bakın kan ter gözyaşı %50 faizle yabancıyı çekmiştik ülkeye döviz atmasın döviz piyasaları sakinlesin normal olsun adamlar bastı gitti.
09:41Öte taraftan faiz baktılar ki bu para gidiyor bunu burada tutmak lazım içeride de birileri dolarize olabilir yani biz vatandaşlar da gidip dolar almaya başlayabiliriz ki felaket senaryosu bu iktidarın 2 yıllık ekonomi politikası açısından bir dakika bunu durdurmamız lazım biz faiz arttıralım dediler.
09:5619 Mart'tan 3 gün sonra 2 gün sonra hatta ertesi gün ya 19 Mart yanılmıyorsam çarşambaydı ya da salıydı özür dilerim salıydı perşembe günü olağanüstü toplantıyla 42.5 olan faizi 46'ya çıkarttılar.
10:11Bakın yeniden faiz arttı hani herkes faizin 40'lara daha aşağılara geleceğini düşündüğü bir ortamda tam tercih bir ortam oluştu.
10:20Evet çünkü ister istemez sistem buysa siz o sistemde buradan şu çıkarımı yapıyor musunuz ekonomisi olarak mesela Hazine ve Maliye Bakanı da Ekrem İmamoğlu'na yapılacak bu operasyonu beklemiyordu gibi bir çıkarım olabilir.
10:32Belki operasyonu bekliyordu ama böyle büyük bir tepki olacağını düşünmemiş olabilir.
10:38Çünkü hesap hatası bizim Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarında standart karşılaştığımız bir şey biliyorsunuz.
10:44Her hesapları hatalı.
10:45Yani işte köprü yaparlar hatalı, yol yaparlar hatalı, politika yaparlar hatalı.
10:50Dolayısıyla bir plan yapmışlardın ama belki o planın üstünde çıkar.
10:53Çünkü Sayın Özgür Özel'in söylediği bir şey var.
10:55Sen bunu biliyordun diyor.
10:57Sen buna hazırlık yapıyordun diyor.
10:58Yani dolayısıyla ben onun söylediğinin referansı alınma bence yine hesap hatası yaptılar.
11:02Bu kadar çıkacağını düşünmüyorlardı paranın.
11:05Şimdi tam oraya geleceğim bakın.
11:0719 Mart günü faiz 42,5.
11:11Nisan'da para politikası kurulu toplantısı var.
11:14Aslında 1,2,5 yani bu 19 Mart operasyonu ardından takip eden Cumhuriyet Halk Partili belediyeleri yapılan operasyonlar olmasaydı ne yaşayacaktık biz Erdem Bey?
11:23Mart Nisan ayında faiz %40'a gelecekti.
11:26Ardından da işte Temmuz ayında bu top işte Haziran'da bir toplantı daha vardı.
11:32Öyle değil mi?
11:33İşte Temmuz'da bir toplantı daha var.
11:35Yani faiz enflasyona paralel olarak belki şu anda biz %35 faiz size insek mi bunu konuşacaktık.
11:42Yani Türkiye'de Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz 5 ay boyunca faiz 50'ye yakın bir yerde kalacağına 40'ta olacaktı.
11:5310 puan faiz ödüyoruz biz fazla her ay.
11:55Biz 5 ay kaybettik aslında.
11:57Evet 5 ay kaybettik 5 ayla beraber her ay %10 fazla faiz ödedi bu ülkede borçlu olan herkes ya da borçlanmak isteyen herkes.
12:06İşte bakın Concordato haberleri yağıyor.
12:09Niye yağıyor?
12:10Adamın 7-8 milyon dolarlık bir yatırım yapmış ya da bir Mav almış satmış 7-8 milyon dolarlık bir şeye ihtiyacı var.
12:17Yani şirket kocamaya milyar milyar liralık şirket 7-8 milyon doları ödeyemiyor.
12:22Nakit akışı kilitleniyor gidiyor şey yapıyor.
12:25Concordato ile talebinde bulunuyor.
12:28Faiz normal olsa makul olsa onun öyle bir yükü olmayacak.
12:32Bankalar ona o krediyi verebilecek.
12:34Ülke normalleşmeye başlayacak.
12:35Belki birçok şirket Concordato'dan kurtulacaktı.
12:37İflastan kurtulacaktı.
12:39Bu ülkede şu an takipteki kredi sayısı son bir yıl içerisinde muazzam bir artış yaşamıştır.
12:45Belki o insanlar borçlarını ödeyebileceklerdi.
12:48Çünkü şu anda aylık %4 faizden borçlanıyorsunuz siz.
12:52O zaman 19 Mart'ın hala ekonomik bu ceremesini çekiyor mu?
12:56Tabii devam ediyor.
12:56O gün oldu ve bitti değil ki bakın daha bitmedi.
13:00Çünkü ne olacak şu an %46 faiz politika faizi.
13:03Piyasada ciddi bir likidite var.
13:05Bununla ilgili bir müdahalesi var Merkez Bankası'nın.
13:09Bu 46'yı şimdi nereye düşürecek?
13:11Örnek veriyorum.
13:11Yarın Merkez Bankası'ndan beklenti 2,5 puan indirim.
13:1443,5'a indirecek.
13:17Ya 19 Mart sabahı 42,5'u zaten bu ülkede faiz.
13:22Başladığımız yere dönüyoruz.
13:23Oraya bile dönemiyorsun 43,5'a indirecek.
13:26Ve Ağustos'ta faiz şey yok para politikası kurulu toplantısı yok.
13:30Eylül'ün 3. haftasında 43,5'tan da belki 41'e inmeyi 40'a inmeyi düşünecekler.
13:368 ay kaybetmişiz.
13:388 ay.
13:388 ayın içerisinde sadece zamanı değil, aynı zamanda bu 8 ay içerisinde yüksek faizden ötürü insanların, şirketlerin, kamunun üzerindeki yükü de eklemişiz.
13:52Ve gelip dönüp baktığınızda bunun hiç kimseye bir maliyeti yokmuş gibi davranıyorlar.
13:56Merkez Bankası yarın ne yaparsa yapsın.
13:58Evet 250 bas puan bir indirim.
14:00Niye istiyor bunu?
14:02Bir tarafta şu var.
14:03Artık dayanamıyor.
14:04Firmalar dayanamıyor.
14:05İnsanlar dayanamıyor.
14:07Kamu dayanamıyor.
14:09Durgunluk derinleşmiş.
14:10Kimse para harcayamıyor.
14:12Yaz dönemindeyiz.
14:13İşte turizm beldeleri boş.
14:14İnsanlar ama sokağa çıkarken de evet yani zengin bir grup var.
14:19Onlar istediğini yapıyorlar.
14:20Onları ayırıyorum ben.
14:21Geri kalan 85 milyon.
14:22Onlar zaten yüzde 10.
14:231 milyon kişi diyelim.
14:24Geri kalan 85 milyon.
14:26Hepimiz acı çekiyoruz.
14:27Bakın bir masa yok ki 3 arkadaş otursunlar.
14:30Birer işte çay içsinler, kahve içsinler.
14:33Gündemlerinin birinci maddesi hayat geçimin ne kadar zor olduğunu tartışmıyorsunlar.
14:38Evet.
14:38Kimisi işte belki makro ölçekten, faizden bahseder.
14:42Kimisi de döner der ki ya abi kiramı ödeyemiyorum ya.
14:45Ya bu zam dönemi geliyor ne yapacağım.
14:46Şimdi bu çaya verdim 50 lira 60 lira.
14:50İçemeyeceğim bugün bir tane çay içme hakkım var benim.
14:52Bugün onu da sizle kullandım.
14:54O yüzden de yani 8 ayı kaybettiğimiz gibi bir umudu da kaybettik biz bu 8 ay içerisinde.
14:59Şimdi yeniden umudu canlandırabilir miyiz diyorlar.
15:02Elbette ya bakın bu ülkenin yurttaşı olarak söylüyorum bunu.
15:05Ben ister miyim ya?
15:07Yani bugün ülkede yüzde 10'larda faiz olsun, yatırım olsun, istihdam olsun, üretim olsun,
15:12ihracat olsun, zenginleşelim, hepimiz daha iyi şartlarda yaşayalım,
15:16belirli bir standardı koruyabilelim, bugün satın aldığımız malı yarın aynı fiyata satın alabilelim.
15:21Ya bunu istemez mi?
15:22İmkansız şu an o.
15:23Ama bunu ben bozmadım ki.
15:24Vatandaş bozmadı ki.
15:26Ve ne uğruna bozuldu?
15:27Bakın bu arada ne yaşadık biz Erdem Bey?
15:29Amerika, Donald Trump bütün dünyaya tarife koydu.
15:32Büyük bir kriz aslında bir dönüşüm yaşanıyor dünya ekonomisinde.
15:36Dönüyorsunuz İsrail bütün bölgede.
15:39Dönüyorsunuz işte Lübnan'da Hizbullah'ı yok etmeye çalıştı.
15:43Döndü Suriye'de işler karıştırdı.
15:45En son artık olmaz denilen İran Savaşı'nda yaptı.
15:48Bakın bölgede başka bir dizayn de yapılıyor ve bir ekonomik ve güvenlik açısından bir risk artıyor.
15:55Bizim bunlara hazırlıklı olmamız için gereken dövizimiz, bunlara hazırlıklı olmamız için yapmamız gereken üretimi, güçlü olmamız gereken altyapıyı biz 19 Mart'ta bu ülkede Cumhurbaşkanlığı adaylığı iddiası olan Sayın Ekrem İmamoğlu, bu ülkede iktidar iddiasında bulunan Cumhuriyet Halk Partisi için ne yapıyoruz?
16:19Mahvediyoruz.
16:20Böyle bir şey olmaz yani.
16:21İndirir mi?
16:22Evet 250 bas puan indirecek.
16:24Niye?
16:24Çünkü piyasa onu onu söylüyor.
16:26Bakın iyi izleyin Merkez Bankası'nın.
16:28Merkez Bankası'nın şu an Türkiye'de en temel endişesi dövizin yeniden sıçramasıdır.
16:34Dövizin sıçramasına alan açabilecek bir yer yaratmaktır.
16:38O yüzden piyasa ne derse onu yapacak.
16:40250 bas puan indirim mi bekliyor piyasa?
16:42Merkez Bankası yani 250 bas puan indirim yapacak.
16:45Türkiye ekonomisinin canlanması yeniden normale dönmesi için değil, gündelik hesapları yönetmek için var şu anda Merkez Bankası.
16:52Ülke ekonomisinin sağlıklı bir şekilde yürümesi ve bunun parasal kısmını yönetmekle yükümlü olan Merkez Bankası şu anda piyasanın ona dayattığını yapmak zorunda.
17:02Yapmasın.
17:03Ertesi gün MUDİS'in not kararı var.
17:06Hep beraber görürüz notu.
17:08Burada sizin bir açıklamanız vardı onu da tekrardan hatırlatalım.
17:11Yani yarın verilecek faiz kararı Türkiye'nin aslında orta vadede kaderini belirleyecek.
17:16Şimdi bu faizi baya bir konuştuk.
17:19Yani nereden tutarsak elimizde kalıyor aslında ama bunun yanı sıra Türkiye'ye biliyorsunuz işte 1 trilyona yakın bir bütçe açığı çıktı.
17:2675 milyarlarda faiz ödemeleri çıktı bunlar yetmezmiş gibi bir de 1 milyar dolarlık bir ceza kesildi Türkiye'ye.
17:34Şimdi bunun ekonomideki etkisi daha doğrusu hani bunun merkezi yönetimin politikasını da geçtim.
17:40O 1 milyar doları pazardaki yurttaşa, marketteki Ayşe teyzeye, Mehmet amcaya nasıl yansıyacağını sormak istiyorum ben size.
17:47Şimdi ilk 6 ayda hani 1 milyar dolar üzerinden gidiyoruz ama ilk 6 ayda 25 milyar dolar faiz ödemiş.
17:566 ayda 25 milyar dolar.
17:59Artık bu iktidar için havaya atılan paranın ne kadar olduğunu bir önemi yok.
18:06Hesabını vermiyor çünkü millete.
18:07Yani biz sadece şöyle bir demokrasimiz var bizim işte seçimden seçime gidiyoruz oy veriyoruz.
18:12O seçimde kazandıysa yaptığı her şeyi aklanmış sayan ve bir sonraki yapacakları için de onay aldığını varsayan bir iktidarla karşılaşıyor.
18:22Demokrasi böyle bir şey değil ki.
18:24Hele hele bakın 1 milyar dolarlık bir ceza.
18:26Niye çıktı bu ceza?
18:28Berat Albayrak dönemindeki yapılan işlemler işte Kuzey Irak'tan merkezden izin almadan petrol alınmasıyla ilgili bir ceza bu değil mi?
18:36Evet.
18:37Ya bunu yapanlar yarın bir gün bu ceza gelir bu memleketin 1 milyar doları yani bugünkü parayla 40 milyar lirası havaya gider biz bu cezayı ödemek zorunda kalırız demediler mi?
18:50Demedilerse bunun bedelini niye bu ülkenin yurttaşları ödüyor?
18:53Bu yanlışı yapa bakın zimmet diye bir şey vardır kamu yönetiminde.
18:57Bu yani şimdi bunu suç olarak zimmete para geçirmekle aynı şey olarak düşünmeyin.
19:04Yaptığı şeyin yanlışının zimmet çıkması diye bir şey vardır.
19:07Sana zimmet çıkar hata yaparsan göre göre bile bile bir işlemi bir uygulamayı yaparsan kamuyu zarara uğrattığın gerekçesiyle kamu sana o zararı yansıtır.
19:16Yani kabaca sen cezaya cezasını ödersin.
19:18Şimdi bu şeyde sorumluluğu bulunan herkese bu 1 milyar doların hesabını sormak gerekirdi normal bir demokraside.
19:27Ama ne olacak?
19:28Evet umurlarında olmayacak sabah işlerine gidecekler keyiflerine bakacaklar.
19:32Belki birçoğu enerji o dönem enerji bakanlığında yönetici olanlar şu an enerji şirketlerinde yönetici pozisyonundalar.
19:38Takılacaklar kafalarına göre.
19:40Kim ödeyecek?
19:41Biz 40 milyar dolar.
19:43Bakın yine ilk 6 ayda devletin derin yoksullukla mücadele için 6 ayda toplam harcadığı para 180 milyar lira.
19:5140 milyar oraya vereceğime 220 milyar lira yoksullukla mücadeleye harcayabilirdim.
19:561 trilyon 100 milyarı bu ülkede az önce size anlattığım 4 yıllık hataların bedeli olarak faiz ödeyen iktidar
20:041.1 trilyonu yani 6.5 trilyonu harcamış 6 ayda.
20:091.1 trilyonu faize göndermiş.
20:12Yani biz aslında bir ay devletin her ay ortalama 1.1 trilyon harcadığını düşünün.
20:18Devlet 6 aylık paranın birini zaten faize vermiş.
20:21Hani öyle düşünün yani.
20:23Bir ay hiçbir şey harcamamış götürmüş faizcilere vermiş.
20:26Ve bir o kadar daha ödeyecek yirmi ikinci yarısı.
20:28Biz bu parayla neler yapabilirdik?
20:30O kadar çok şey yapabilirdik ki.
20:32Bakın az önce anlatıyorum.
20:34Toplam 2.2 trilyon liraya yakın faiz ödeyeceğiz biz.
20:37Türkiye'de yaklaşık 25 milyon hane var.
20:40Hane başına.
20:41Bölün yani parayı.
20:422.2 trilyon 25 milyon hane.
20:45Yani hane başına 100 bin lira para dağıtırsınız hane başına.
20:50Ama kime veriyorsunuz?
20:52Hanelere vermek yerine faizcilere veriyorsunuz.
20:54Ne uğruna?
20:55Yanlış yaptığınız politikalar uğruna.
20:57Bunun hesabı sorulmasından kastım şu.
21:01Normal bir demokraside bu tip yanlış uygulamaların sadece seçim döneminde hesabı sorulmaz.
21:09Her dönem oturur kamuoyu bunu tartışır.
21:11Ama Türkiye'de ifade bakın İmamoğlu operasyonuyla Türkiye ekonomisi arasında ya da herhangi bir basın ifade özgürlüğü tartışmasıyla Türkiye ekonomisi arasındaki bağ budur.
21:21Ben iktidara çıkıp sen bunu yanlış yapıyorsun dediğimde bu eleştiriyi yaptığımda eğer ben ifade özgürlüğünü eleştirme özgürlüğümü kullanamıyorsam bir normal demokraside o zaman ben bunu soramıyorsam o istediği gibi harcar.
21:34Ve biz de bu ülkede fakirleşmeye ve yoksullaşmaya devam ederiz.
21:38Birilerine bu paralar aktarılır onlar zengin.
21:40Derin yoksullukla mücadeleye 180 milyar lira harcamış iktidar.
21:45Büyük zenginliğe destek 1.1 trilyon vermiş.
21:48Bir de bunun vergi hafları falan oluyor yani sermayenin vergi hafları 2 trilyona yakın.
21:52Hiç saymıyorum vazgeçilen vergi var yani.
21:53Şimdi mesela bu kadar vergi hafı varken bir de yani AK Parti'nin sanırım ekonomik anlamda en çok eleştirildiği konulardan birisi de özelleştirme.
22:02Yani devletin işte Cumhuriyet'in kurucu kadrolarının bir tabiri vardı Atatürk'ün de aynı şekilde işte kale efendim şey benzetmesi.
22:13Şimdi çok fazla özelleştirme gördük biz Türkiye'de.
22:15Türk Telekom özelleştirildiği bazı işte şirketler firmalar fabrikalar vesaire.
22:21Son dönemde enerji işleri yapan işte madenleri özelleştiriliyor.
22:26Özelleştirecek bir şey kalmadığı için toprak satılıyor şu anda.
22:29Evet.
22:29Yani öyle fabrika falan da kalmadı.
22:31Ya da şey yapılıyor işte garantili otoyollar köprüler yapılıyor.
22:35Bunlar mesela 2042'de kamu yani devlet tekrar bunu alacak ama çok yüksek paralar var.
22:3925 yıl geçit garantileri ödenmeye devam edilecek.
22:43Yani bir kuruş para çıkmayacak cebimizden.
22:44Şimdi bunun da parası o zaman yurttaştan çıktı.
22:46Tabii ki çıkmayacak.
22:46Ya bunun maliyetini oldu.
22:47Şu özelleştirmelerin maliyetini oldu Ozu Bey.
22:50Şimdi bakın rakamsal olarak bunları hesaplamak mümkün.
22:54Deriz ki bu kadar değer yaratacaktı.
22:56Buna satıldı.
22:57Dolayısıyla böyle bir zarar yarattı.
22:58Daha büyük bir zararı var.
23:01Az önce anlattığım mekanizmanın içerisinde devletin ekonomiyi yönlendirme gücünü yitirdik biz.
23:07Bakın şimdi şeker değil mi?
23:09Şeker fabrikaları özelleştirildi.
23:10Ya da işte tütün fabrikaları özelleştirildi.
23:12Tarımla birçok özelleştirmeni karşı karşıya kaldı.
23:16Bugün piyasalar kilitlendiğinde sıkıştığında fiyatlar yukarı doğru gittiğinde o piyasaları elinde zabıtaya polise işte diyorsunuz ki git market bas faiş fiyatla mücadele.
23:26Benim bunlara ihtiyacım yoktu ki bu ülkenin ekonomisi içerisinde üretme kabiliyeti olan bir devlet olarak.
23:32Ben piyasayı üreterek müdahale edebiliyordum.
23:34Ben bir kabucu çerçeveden bu ülkenin ekonomisini yönlendirip liderlik edebiliyordum.
23:39Denetli edebiliyordum.
23:40Yani parasal kaybından öte biz bir beceriyi satmış olduk özelleştirmelerle beraber.
23:46Devletin ekonomiyi yönlendirme gücünü düşürmüş olduk.
23:50Yani elbette oturursunuz konuşursunuz değerlendirirsiniz bir özelleştirme yapılır mı yapılmaz mı?
23:55Bakın ben çok önceki yıllarda daha ilk gençlik yıllarımda üniversitede okurken bize bunu böyle öyle özelleştirme verimliliği artırır.
24:02Biz de sanıyorduk ki hani yeni bir iktisatör evet ya devlet yönetirse verimsiz yönetiyor ama döner işte şey daha iyi yönetir.
24:10Örnek veriyorum özel sekre.
24:11Yani ilk işte okulda bunu öğretiyorsunuz gençlere.
24:16Şimdi aradan geçen 25 yıla bakıyorum üniversiteden bu yana yaşadıklarım öğrendiklerim bana şunu gösteriyor ve bütün dünyada buraya gidiyor.
24:24Bakın bugün dünyada belki de birkaç sene sonra Nobel ödülü alacak bir iktisatçı var.
24:28Mariana Mazzucato diye bir kadın.
24:30Londra Üniversitesi'nde.
24:33Misyon odaklı bak 25 yıl sonra misyon odaklı ekonomi diye bir şey getirdi.
24:37Ne diyor misyon?
24:37Devlet misyonlar belirler ve ekonomiyi bu misyonlar çerçevesinde şekillendirir.
24:43Çok teorik şeyine girmek istemiyorum ama devlet bunu yapabilmek için araçlara, aygıtlara sahip olmalıdır.
24:49Nedir onlar?
24:50Yeri geldiğinde fabrikadır.
24:51İyi yönetebilir.
24:52Neden iyi yönetmesin?
24:53İyi denetlersen iyi yönetebilirsin.
24:56Bugün o zaman her şeyi satalım gitsin.
24:58Türkiye'de yönetildi de iyi yönetildi de yani.
25:01Köprü sattık işte.
25:02Öyle dediler ki bize kamu özel işbirliği projeleri bir kuruş cebinizden çıkmıyor.
25:07Evet çıkmama ihtimali olan projelerdir bunlar.
25:10Hesabı kitabı iyi yaparsanız.
25:12Hesabı kitabı kötü yaparsanız ne olur?
25:15Geçen öder, geçmeyen öder.
25:18Hala da ödemeye devam edersiniz.
25:20Ve bu uzun yıllarda devam eder.
25:22Şimdi artık son bir sorum kaldı size.
25:25Yani burada çok fazla ekonomik konu konuştuk da eminim izleyenlerin de birçoğu şunu sormamı bekliyordu.
25:30Ya bu ne olacak emekli maaşları?
25:33Şimdi %16.67'lik bir zam yapıldı.
25:36İşte en düşük emekli maaşı 16.881 lira yapıldı.
25:39Asgari ücrete yılın yarısında hiç zam yapılmadı.
25:43Yani asgari ücrette hiçbir şey alamadı iktidarda.
25:45İki senedir ara zam yapılmıyor.
25:47Evet ve bir süre daha yapılmayacak gibi duruyor.
25:50Efendim şimdi burada konuştuk işte şu yapıldı bu yapıldı.
25:53Fatura yurttaşa kesildi.
25:55Bitti açıya çıktı.
25:56Fatura yurttaşa kesildi.
25:58Efendim 19 Mart operasyonları yapıldı.
26:01Çok büyük bir ekonomik zarar geldi Türkiye'nin başına.
26:05Ve bunun da acısı yurttaştan çıktı.
26:08Peki yurttaş 16 ya bir de emekli.
26:1016.881 lirayla ödeyebiliyor mu bu borçları Oğuz Bey?
26:13Nasıl ödeyecek?
26:14Bel asgari ücretliği hiç sormuyorum şu an.
26:16Bence şu an toplumun önemli bir kesimi zaten hayatını idare edebilmekle meşgul.
26:23Yani aman günü geçireyimle meşgul.
26:26Aman işte hacizlerle meşgul.
26:28Aman işte blokelerle meşgul.
26:31Şimdi böyle bir ortamda yaşıyoruz.
26:33Ama şunu unutmamak gerekiyor.
26:35Bakın bu iktidarın Türkiye'de 2023 seçimlerinde kazandığı zaman tabii meşru yönetirsin.
26:41Ama dediğim gibi demokrasiyi sadece seçimden seçime hatırlamamak gerekir.
26:44Bu iktidarın şu an Türkiye'ye vaadi şu.
26:47Ben 1000 liralık hayat yaşıyorum.
26:49Hani bir örnek olarak.
26:50Diyor ki bana sen şimdi diyor ben yanlışlar yaptım bir sürü hata yaptım.
26:56Ama bu hataları çözeceğim.
26:58Sen diyor şimdi diyor 500 liralık yaşayacaksın diyor.
27:01500 liralık yaşa ki ben seni yeniden 1000 liralık yaşatabilecek seviyeye getireyim.
27:05Ben de diyorum ki kardeşim ben zaten 1000 liralık yaşıyordum.
27:08Senin bana vermen gereken hayat 1100 liraydı.
27:101200 liraydı.
27:111300 liralık hayattı.
27:13Yani refahımı arttırma.
27:14Şimdi sen vaadi şu oldu bana.
27:161000 liraya geri dönebilmen için seni bir 500 liraya indirmem lazım.
27:19Bakın bunu yapıyorlar şu an Türkiye'de.
27:21Bilyonlarca emeklisi, işte asgari ücretlisi, beyaz yakalı çalışanı, mavi yakalı çalışanı, öğrencisi, genci, işçisi, çiftçisi.
27:29Herkese şunu söylüyorlar.
27:31Sizi niye fakirleştiriyoruz biliyor musunuz diyorlar.
27:33Daha zengin olun.
27:34Yok.
27:35Eskiden yaşadığınız yere geri gelebilir.
27:37Ya ben orada yaşıyordum zaten.
27:38Beni niye fakirleştirdin hesabını vermek yerine
27:41beni fakirleştirip yeniden bundan 10 seneki halime getirmeyi vaat ediyorlar.
27:46Vatandaş bunu biliyor.
27:48Asıl soru şu.
27:49Yani bu yapının yarattığı hasarı daha uzun yıllar neden ödediğini bilmiyor.
27:57Yaşadığını biliyor da sonra dönüyor şöyle yapıyor.
28:01Siyasetçinin tabii böyle.
28:02Bu memleketin insanın böyle bir şey var.
28:04Ya işte devlet büyüklerimizin vardır bir bildiği.
28:06Yok vallahi bir şey bilmiyorlar.
28:09Vallahi bilmiyorlar.
28:09Bilseler, senden daha iyi bilmiyorlar en azından.
28:12Bilseler sizi gerçekten bu hale düşürmezler.
28:16Kendilerini sizden daha fazla düşündükleri için yapıyorlar bunu.
28:19O yüzden de bir kere daha bunu söylemek lazım.
28:21Yani bu ülkenin yurttaşlarının bin liralık hayatları vardı.
28:25Onunla mutlu olmaya çalışıyorlardı.
28:26Belki de biraz işleri yoluna giderdi.
28:28Bin yüz liralık bir hayatım olur benim diye bekliyorlardı.
28:31Bu iktidar bin liralık hayatı 2015'te, 16'da, 13'te, 14'te iyi zamanlarda yaşayan insanlara
28:38öyle hatalar yaparak 500 liralara çekti.
28:41Şimdi onlara diyor ki senin yeniden bin liraya gelebilmen için benim sana 400 liralık bir hayat yaşatmam lazım.
28:47Oldu canım.
28:48Yani öyle bir ironi.
28:50Mehmet Şimşek politikasının özü budur yani.
28:52Mehmet Şimşek diyor ki senin yeniden bin liraya yaşayabilmen için şu an seni 800'e indirdik.
28:56500'e indirmemiz lazım ki yeniden bin liraya çıkıyor.
28:58Ve kendileri 500'e iniyorlar mı?
28:59Yani kamuda tasarruf diyorlar.
29:01Memurun bindiği servisi kaldırıyorlar.
29:04Efendim işte kamudaki harcamaları kısıtacağız adı altında.
29:07Öğretmenleri başka kamu çalışanlarını zor durumda bırakıyorlar sanırım ama
29:11bizi yönetenler kamuda kendileri bir tasarrufa gittiler mi?
29:16Örneğin saray.
29:17Bu insanları pazarda görüyor musunuz?
29:19Bu insanları markette görüyor musunuz?
29:21Ben sokak röportajı yapıyorum denk gelmedi.
29:23Sokakta görüyor musunuz?
29:25Ya da ne bileyim işte bir işçi eyleminde ya da bir işçi organizasyonda görüyor musunuz?
29:31Görmüyorsunuz.
29:32Dolayısıyla niye görmüyorsunuz biliyor musunuz?
29:34Çünkü onların kendi hayatlarında değişen bir şey yok.
29:37Bu değişimi yaşayan gider o insanlarla birlikte olur.
29:41O insanların yanında durur.
29:42İktidar kimin yanında duruyor?
29:45İş adamı toplantılarında görürsünüz.
29:46İşte ihracatçı bilmem ne topla ki onlar da artık mutsuzlar son dönemde.
29:52Düğünler.
29:52Oralarda görürsünüz.
29:54Büyük şey lüks şeylerde otellerde görürsünüz.
29:58Ama sokakla vatandaşın arasında göremezsiniz.
30:01O yüzden çok ne farkında yani farkında olmayan önemli bir güruh var yönetenlerin içerisinde.
30:07Çünkü bilmiyor.
30:09Olan da görmezden geliyor.
30:11Böyle bir durum var.
30:12Efendim çok teşekkür ediyorum.
30:13Bugün ekonomiyi biraz eline boyuna konuşmaya çalıştık.
30:16Aslında sanırım konuşmaya bir başlasak bir yıl iki yıl kesintisi de belki konuşuruz ama maalesef vaktimiz kısıtlı.
30:24İyi ki geldiniz.
30:24Bugün ayaklarınıza sağlık.
30:26Teşekkür ederim.
30:26Ben de tüm izleyicilere ve yine Cumhuriyet Gazetesi'ne çok teşekkür ediyorum konuk ettikleri için.
30:32Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri.
30:35Ekonomist, doçent doktor Oğuz Demir konuğumuzdu.
30:38Efendim ekonomiyi konuştuk.
30:39Aslında net bir konu üzerinden değil de ekonomide bugüne kadar yapılanları konuştuk.
30:44Bu yapılanların sizin üzerinizde, bizim üzerimizde nasıl bir etkisi oldu?
30:48Sayın Demir bunları anlattı bizler için ve tabii bir taraftan da gözler yerin Merkez Bankası'nın faiz kararında.
30:55Onun hakkında da konuştuk Sayın Oğuz Demir'le.
30:59Ekonomi gündemini konuşmaya, ekonominin nabzını tutmaya devam edeceğiz.
31:02Ancak bu programı artık burada noktalıyoruz.
31:05Başka programlarda yeniden görüşmek ümidiyle.