- 6/24/2025
MAROKO w XIX wieku - dr Piotr Napierała
Category
📚
LearningTranscript
00:00KONIEC
00:30KONIEC
01:00KONIEC
01:24To jest hymn Maroka.
01:25Hymn Maroka pochodzi dopiero z roku 1956,
01:32ale jest bardzo tradycjonalistyczny, jak słyszycie.
01:37Nie jest to taki hymn, który kazano napisać Europejczykom,
01:42który zamówiono od Europejczyków,
01:43tylko to jest rzeczywiście marokańskie brzmienie.
01:48Dlatego pasuje do XIX wieku też,
01:51bo w XIX wieku taka właśnie muzyka marszowa marokańska była.
01:56Zresztą Maroko, jeżeli chodzi o marsze wojskowe,
02:00nie odbiegało w ogóle od Europy,
02:02ponieważ marsz jest wynalazkiem Turków,
02:07szesnastowiecznym wynalazkiem Turków.
02:09Na przykład siedemnastowieczne marsze,
02:12takie janczarskie były...
02:14To jest typowy marsz turecki z XVII wieku.
02:38One były naśladowane w Europie,
02:41więc tak samo było w Maroku.
02:44W Maroku też były naśladowane.
02:47Natomiast jeśli chodzi o mój ubiór,
02:50no to tutaj przewagę ma Maroko nad Turcją,
02:54ponieważ Fez, to jest ta czapka, którą widzicie,
02:58nie bez kozery jest takie miasto w Maroku.
03:03A witam, witam, salaleikum, waleikumsalam.
03:08Słuchajcie, nie bez kozery jest takie miasto w Maroko,
03:14czy w Maroku, niektórzy odmieniają, niektórzy nie odmieniają.
03:18Najbardziej zabawne jest imię, nazwa Maroka po hiszpańsku.
03:24Wiecie, jak jest po hiszpańsku Maroko?
03:27Maruekosz, Maruekosz.
03:29Francuzi mówią Marok, a hiszpanii mówią Maruekosz.
03:36Maroko to jest angielskie.
03:38Z angielskiego wszyscy mówimy Maroko.
03:41O, on, Maruekosz i Marok, i nazwę trochę, prawda?
03:46W każdym razie jest miasto Fez
03:49i stąd pochodzi czapka mieszczan tamtejszych i rybaków.
03:53To jest czapka w dużym stopniu handlarzy i tak dalej.
03:57No i tutaj ta czapka Wam się może kojarzyć z Turcją.
04:06Trochę też Egiptem, ale Egipt był przecież w XIX wieku częścią
04:09Imperium Osmańskiego, więc też Turcją.
04:13No i to nie jest przypadek, ponieważ po wojnie krymskiej
04:17Turcy zaczęli modernizować swoją armię,
04:22przestali używać turbanów, zaczęli używać czapek.
04:26No i najlepsza była czapka marokańska,
04:28bo przynajmniej była ze świata islamskiego.
04:32O relacjach między Maroką i Turcją też jeszcze Wam opowiem za chwilę,
04:38w XIX wieku.
04:39Natomiast Fez jako ta czapka marokańska,
04:43kiedyś już o tym nagrywałem,
04:44ona pochodziła z XVII i XVIII wieku.
04:48I dlaczego ona jest taka charakterystyczna?
04:51Dlatego, że czapki islamskie nie mogą posiadać daszka.
04:58Daszka nie mogą posiadać,
05:00dlatego były różne pomysły,
05:02jak hełmy zrobić bez daszków,
05:05jak czapki zrobić bez daszków,
05:06ponieważ nie można odgradzać się od Boga.
05:08Dzisiejsze na przykład tureckie oddziały frontowe
05:12mają hełmy z daszkiem,
05:15ale oddziały na przykład Gwardii Pałacowej w Stambule nie.
05:22Więc tradycyjne oddziały nie.
05:24Nie mają daszków i śmiesznie trochę wyglądają przez to
05:27i te hełmy, ale takie są.
05:28Też śmiesznie wyglądały też pierwszowojenne hełmy tureckie.
05:32Wracamy jednak do Maroka,
05:33bo jest to czapka marokańska,
05:36nie turecka originalment.
05:38No i opowiem wam troszeczkę o Maroku
05:42w XIX wieku.
05:43Jeżeli chodzi o to, dokąd sięgnąć,
05:47to tutaj nie będzie wielkiego wyboru.
05:52Jeden jest właściwie tylko autor o Maroku.
05:57W Polsce Andrzej Dziubiński napisał wiele dzieł o Maroku.
06:06I słuchajcie, jest to monopol,
06:09ale jest to dobry monopol,
06:11ponieważ Andrzej Dziubiński jest znakomitym historykiem
06:15i znakomitym autorem.
06:16I nie ma tutaj w ogóle, co jest bardzo rzadkie w historii Polski,
06:21w polskiej historiografii, w ogóle nie odbiega on od wiedzy zachodnioeuropejskiej
06:28na temat kraju, danego kraju, w tym przypadku Maroka,
06:32ponieważ korzysta głównie właśnie z źródeł tutaj zachodnioeuropejskich.
06:43I źródła zachodnioeuropejskie są niezwykle istotne
06:48do poznania historii Maroka,
06:52ponieważ Maroko, mimo że zachowało swoją odrębność
06:55i w XVI, XVII, XVIII, XIX wieku jest niezależnym krajem,
07:00niezależnym od Turcji,
07:03co strasznie wkurzało oczywiście sułtanów.
07:07Mieli własne forpoczty,
07:09były różne na przykład,
07:13były te różne bajliki,
07:17tam Agadiru i tak dalej,
07:20tak jak był Dei Algeru i Bei Tunisu,
07:23zależny od Turcji,
07:25takie korsarsko-rybackie republiki,
07:28tak tutaj był Bejlik,
07:32czyli posiadłość zależna Beja Agadiru.
07:37Agadir to jedno z miast Mroku.
07:40No i teraz mamy właśnie taką sytuację,
07:45że XIX wiek był dla historii Maroka bardzo trudny.
07:49Ten sam Andrzej Dziubiński pisał też o Maroko XVIII-wiecznym
07:53i XVIII wiek w historii Maroka
07:55był generalnie dosyć dobrym czasem.
07:58Też były swoje trudności,
07:59ale generalnie rzecz biorąc,
08:01zwłaszcza ostatnie 30-40 lat,
08:04no może z wyjątkiem lat 90-tych,
08:07powiedzmy lata 50-te, 60-te, 70-te, 80-te,
08:11w historii Maroka XVIII wieku
08:14w historii Maroka są dobre.
08:15Natomiast XIX wiek jest trudny
08:17i żeby pokazać Wam ten kontrast
08:19i z czego to wynika
08:21i jak Maroko potrafiło bardzo zmieniać swoją politykę
08:26i swój ład wewnętrzny,
08:28no to zobaczycie za chwilę.
08:31Dodam jeszcze,
08:32że przed sułtanem Sidi Mohammadem,
08:38który panował od 1757 do 1790,
08:42to jest ten złoty okres historii Maroka.
08:45Dobry też był,
08:47jak był Mulaj Ismail.
08:50Na przełomie XVII-XVIII wieku
08:53do chyba 1727 roku
08:55był marokański Ludwik XIV,
08:57który zbudował marokański Wersal,
08:59czyli Meknes.
09:02I on,
09:05to też był dobry czas w historii Maroka,
09:07więc zobaczcie,
09:09cały XVIII wiek,
09:10no jest sporo dobrych czasów,
09:11bo od końcówki wieku XVII do 1727
09:17i od 1757 do 1990 roku
09:20są dobre lata.
09:22Dobre lata.
09:22W XIX wieku już nie ma tak dużo tych dobrych lat,
09:26no ale jakoś tam Maroko sobie radzi,
09:28a jak sobie radzi,
09:29to zaraz porozmawiamy o tym,
09:31ale najpierw przypominam
09:32na brodę proroka,
09:34że możecie kupić właśnie różne książki.
09:36W naszym sklepiku wydawniczym
09:40są e-booki za 25 złotych każdy
09:45i jeden, w tej chwili jest tylko jedna książka drukowana,
09:49Liberalizm Historia Walki o Wolność,
09:51dostępna także w e-booku.
09:53Tak to wygląda,
09:54z czego się bardzo cieszymy,
09:55że inne druki się wyprzedały.
09:57e-booki ze swojej natury
09:59są nie, jak to było,
10:04fajka nie do pałka
10:05i jak to było,
10:08i flaszka nie do pijka,
10:10jakoś tak, nie?
10:10Natomiast tutaj policzalne są druki
10:13i druki się wyprzedały,
10:15z czego się bardzo cieszymy.
10:17Zachęcam do kupna,
10:18no bo jak widzicie,
10:20wszystkie można kupić e-booki
10:23za 25 złotych każdy,
10:27czyli wszystkie za 100 złotych można kupić.
10:30No dobrze,
10:31ruszamy o Maroku
10:33i teraz tak, słuchajcie,
10:36w 1757 roku
10:38władzę przejął właśnie Sidi Mohammad
10:41i to są dobre lata Maroka.
10:44W 1765 rozpoczęta została budowa
10:48nowego portu Es-Sawira.
10:51Es-Sawira,
10:52przypominam, że wszystkie prawie nazwy
10:54te egzotyczne są z angielską
10:57lub angielskopodobną transkrypcją,
10:59więc to nie jest Es-Sawira,
11:02tylko Es-Sawira,
11:03inaczej Mogador,
11:05dzisiaj Mogador,
11:06na południu Safi,
11:08nowy port,
11:09no to świadczy o tym,
11:10czyli taka Gdynia XVIII-wieczna marokańska,
11:14to świadczy o tym,
11:15że nie było najgorzej, prawda?
11:16Nowy sułtan,
11:17Sidi Mohammad,
11:18panujący od 1757 roku,
11:21długo będzie panować,
11:22bo 1790,
11:24naprawdę dobre lata będą trwały
11:26do 1773 roku,
11:29czyli można powiedzieć,
11:30że mniej więcej do pierwszego rozbioru Polski.
11:33Nowy,
11:34od początku wojny siedmioletniej
11:37do rozbioru Polski,
11:38tak,
11:39żeby to jakoś sobie umiejscowić.
11:41Nowy sułtan,
11:42Sidi Mohammad był liberalny
11:44dla własnych poddanych
11:45i liberalny także dla cudzoziemców.
11:47Dlaczego warto to podkreślić?
11:48Bo na przykład,
11:49nie wiem,
11:49w tym samym czasie
11:50władze Republiki Weneckiej
11:51były bardzo twarde
11:52dla swoich obywateli
11:54i bardzo łagodne dla cudzoziemców.
11:56A sułtan był liberalny
11:57i dla własnych poddanych,
12:01i dla cudzoziemców.
12:03Zyskał sobie także
12:03popularność wśród społeczeństwa
12:05przez nakładanie umiarkowanych
12:07z początku obciążeń podatkowych.
12:11W dużym stopniu,
12:13aha,
12:14spory dotąd przynosiła
12:16dochód sułtanowi
12:18sprzedaż zboża za granicę.
12:22Mógł sprzedawać za granicę
12:25tylko to,
12:25co mu przypadało jako kalifowi,
12:28czyli władcy trochę religijnego,
12:30trochę świeckiemu,
12:32czyli tak zwana dziesięcina religijna Aszur.
12:35On to mógł sprzedawać za granicę
12:37i z tego korzystał.
12:39Wywóz zboża z Maroko,
12:40a w tym czasie nabrał charakteru masowego.
12:43Jego sprzedaż była co prawda
12:44sprzeczna z istniejącym ustawodawstwem religijnym,
12:47gdyż zboże oddawane sułtanowi
12:49miał stanowić rezerwę żywnościową
12:50dla wspólnoty muzułmańskie
12:52podczas głodu,
12:53dla ummy.
12:54Ale to,
12:56że on kupował
12:57za to zboże wyekspodiowane
13:00do Francji i Hiszpanii zwłaszcza,
13:03dużą ilość broni i armat,
13:08którą mówił,
13:10że to się przyda do walki z niewiernymi,
13:12kupow od niewiernych
13:14i to się przyda do walki z niewiernymi,
13:17no to ludzie przymykali oko na to,
13:20czyli trochę tak na zasadzie,
13:22że sprzedadzą nam jakby Lenin powiedział,
13:24sprzedadzą nam sznurek,
13:26na których im powiesimy.
13:27Więc Maxen,
13:29Maxen to jest po prostu rząd sułtański,
13:32to się tak mówi,
13:33Maxen,
13:34czyli ten dwór i urzędnicy.
13:37W marcu 1769 roku
13:41użyją kupnych za zboże,
13:44kupionych dział we Francji i Hiszpanii
13:46do zaatakowania
13:48portugalskiej twierdzy Mazagan.
13:51To była ostatnia,
13:53bo dawniejsze twierdze portugalczycy
13:55utracili na wybrzeżu marokańskim
13:57już w XVI wieku,
13:59a teraz utracili ostatnią
14:01w marcu 1769 roku
14:04i musieli ją przenieść.
14:06Jest takie bardzo fajna książka,
14:08polecam, o Mazaganie.
14:10To się nazywa
14:11Mazagan, miasto, które przepłynęło Atlantyk,
14:15ponieważ Mazagao,
14:17tak się nazywało to miasto w oryginale,
14:19ono zostało przeniesione do Brazylii po prostu.
14:25Całe miasto przepłynęło Atlantyk,
14:27także warto o tym wspomnieć.
14:29No i tu nie było problemu,
14:31ponieważ Portugalia była uważana za wrogę,
14:33a państwo wrogie Burbonom,
14:35prawda, rządzone przez Braganców,
14:37wrogich Burbonom,
14:38więc to nie był problem,
14:40żeby użyć hiszpańskich, francuskich dział.
14:43Tutaj Europejczycy nie patrzyli religijnie,
14:46tylko narodowo.
14:48Zupełnie inaczej niż Marokańczycy.
14:50W latach 60. XVIII wieku
14:51nasiliły się również tendencje
14:53antyrządowym marabutyzmu.
14:54Marabuci to tacy ludowi nauczycieli islamu,
14:57bardzo często krytykujący oficjalne nauki,
15:00prawda, stołeczne, kalifowe,
15:04czyli te związane z sultanem i tak dalej.
15:11Tutaj w czasach wojny domowej,
15:14która skończyła się w 1957 roku
15:16i wyniosła do władzy Siti Mohammada,
15:18bardzo dużo zginęło żołnierzy z czarnej armii.
15:23Ta czarna armia była rzeczywiście czarna.
15:25To byli potomkowie niewolników kupionych
15:28na targach niewolniczych w Timbuktu.
15:30Dzisiaj chyba to jest Senegal albo Mali,
15:33nigdy nie pamiętam, jedną z dwojga.
15:35No w każdym razie w Timbuktu kupowano właśnie
15:39karawanowo tych niewolników
15:41i z nich zrobiono tą armię,
15:43czarną armię, Abid Błachr.
15:45I wielu tych Abidów,
15:47ich zginęło podczas wojny domowej,
15:50więc się uspokoiła sytuacja
15:52troszkę jak po wojnie stuletniej.
15:55Była równowaga osiągnięta
15:58między bundowniczymi plemionami koczowniczymi
16:00a Abidami,
16:01którzy zachowywali się czasami jak janczarzy
16:04i chcieli dodatkowe,
16:07czyli sobie można uzmysłowić,
16:09że tutaj Maroko to taka Turcja,
16:17tylko bardziej portowa,
16:19bardziej wiejska,
16:20bardziej portowo-wiejska
16:21i przede wszystkim ich janczarzy są czarni,
16:25a nie jugosłowiańscy.
16:28Dobrze, bałkańscy.
16:30W 1770 roku
16:37karnie zlikwidowano połowę Abidów,
16:43zaciągając do służby wojskowej
16:45wybrane plemiona koczownicze,
16:46na które można było liczyć.
16:48W ten sposób wyrównała się trochę
16:49ilość wojsk koczowniczych
16:51i ilość wojsk czarnych.
16:54No i teraz to było dobre posunięcie,
16:56ponieważ to jest taki klasyka
16:58świata islamu,
17:00żeby mieć dwie armie,
17:01które się kontrolują nawzajem.
17:03To w naszych czasach to robią tak,
17:04że Iran robi to,
17:10to robi
17:10Kwaranty Rewolucyjna
17:12i Zwykła Armia,
17:13to robił Saddam Hussein,
17:15miał nawet trzy armie
17:16kontrolujące się nawzajem.
17:18Robiła to też Trzecia Rzesza,
17:19tak u Wehrmacht
17:21i było wafen SS.
17:27No, w każdym razie
17:28w 1973 roku
17:30nastąpiły pierwsze symptomy
17:31nadciągającej burzy wewnętrznej.
17:33W maju 1973 roku
17:35wybuchła lokalna wojna
17:36dwóch plemion pasterskich
17:38Aulat Buseba,
17:40to byli Arabowie
17:41i Berberów Sziadma,
17:44oba w prowincji Ha.
17:46No i tak to tutaj było.
17:48Sidi Mohammed próbował
17:49opanować sytuację wewnętrzną,
17:51wskrzeszając hasło
17:52świętej wojny.
17:54To jest bardzo częste zjawisko
17:55i nie należy tego brać
17:57za bardzo do siebie.
17:58Kiedy kraje muzułmańskie
18:00miały lub mają
18:01problemy wewnętrzne,
18:03no to często próbują
18:04wskrzesić ideę dżihadu
18:06i znaleźć nic tak niejednocze
18:07jak wspólny wróg, prawda?
18:09Na brodę proroka.
18:10Dlatego spróbował Sidi Mohammed
18:12rzucić skłócone plemiona
18:14przeciwko Hiszpanom,
18:15czyli dotychczasowym
18:17głównym kontrahentom handlowym
18:18ze strony europejskiej.
18:20Od grudnia 1974
18:21do wiosny 1975
18:23próbowano odebrać
18:25Hiszpanom Melillę.
18:27Jak wiecie,
18:28nie udało się to,
18:29bo Melilla to dzisiaj należy,
18:30podobnie jak Ceuta,
18:32Szyuta,
18:32do Hiszpanów.
18:34Oblężenie Melillę było nieudane,
18:40ponieważ Hiszpanie zdecydowanie
18:42dominowali na morzach.
18:45Marokańczycy dysponowali
18:46może trzydziestoma,
18:47może czterdziestoma galerami
18:49o niezbyt dużym udźwigu
18:52i wyporności,
18:54natomiast Hiszpanie mieli
18:55potężne okręty wojenne,
18:57którymi zaopatrywali Melillę
18:59z morza,
19:01więc to się oczywiście nie udało.
19:03Były ogromne wydatki,
19:05armia wzrosła,
19:07abidowie też wzrośli
19:09w swojej liczebności
19:11i w Meknesie w 78
19:13była wielka rewolta wojskowa.
19:16Część z nich udało się,
19:17przez sultan zapłacił żołd
19:20niektórym z nich,
19:22żeby tutaj spróbować ich
19:24osłabić i pokroić wewnętrznie.
19:28W styczniu 79 roku
19:30jeden z garnizon w samym Meknesie,
19:37czyli w tej stolicy de facto,
19:39został rozwiązany,
19:40a abidowie zostali
19:42zdemilitaryzowani
19:44i wysłani do Tangeru
19:46na zieloną trawkę.
19:48Od 76
19:52niestety nie urodzaje i susze.
19:55Jeszcze gorzej będzie od 79.
19:58W latach 1766-88
20:04wojenna marynarka
20:07liczyła przeciętnie do 15 okrętów.
20:12Były to zazwyczaj szebeki
20:14lub galery.
20:16Największe miały po 200 ton wyporności.
20:18Także widzicie.
20:19Za czasów Sidi Mohameda
20:21przywrócono pełnią służbę konsularną.
20:25Konsulowie nie było ambasad,
20:28jak w Stambule.
20:31Byli konsulowie,
20:32ale oni de facto robili wszystko to,
20:34co robią ambasadorzy w Stambule
20:36od XVI wieku.
20:39Kupiectwo handlowe europejskie
20:42miało się dobrze w Maroku
20:44już od czasu Moulaj Ismaila,
20:46czyli tego marokańskiego
20:48Ludwika XIV,
20:49który panował do 1727,
20:52zdajesz się.
20:54No i tutaj do tego
20:55nawiązał Sidi Mohamed
20:57w tych ostatnich fragmentach
20:59w drugiej połowie
21:00wieku XVIII.
21:01W 1767 roku
21:05kontrakty handlowe
21:07z Marokiem,
21:09z Francją
21:10i Hiszpanią.
21:12Inne kraje,
21:13które tutaj
21:16zawarły takie traktaty
21:21to Dania, Szwecja, Wenecja,
21:22Holandia, Portugalia.
21:23To się opłacało.
21:25Wiele krajów europejskich
21:26miało nadszarpniętą flotę
21:28po wojnie siedmioletniej
21:29i wolało to niż
21:31opłacać się piratom,
21:33którzy mogli jakieś słabsze
21:34jednostki przejąć.
21:36A jak wiecie,
21:37Maroko miało
21:39władzę zwierzchnią,
21:42taką niepewną,
21:43nad właśnie Agadirem
21:44i innymi rejonami.
21:46Podobnie zresztą Turcja
21:47nad Algierem,
21:48na przykład nad
21:49Republikami Pirackimi,
21:51więc to warto było.
21:52W 1777 roku
21:55Sidi Mohammad
21:57zaproponował
21:58bardzo dogodne
22:00formy wykupu
22:02europejskich niewolników
22:03i de facto
22:06zniósł niewolnictwo
22:07Europejczyków.
22:08Pokazał w ten sposób
22:09w 1777,
22:10że zależy mu
22:11na dobrych relacjach
22:12z Europą.
22:15I tutaj
22:16to jest dobre,
22:20ale dla historyków gorzej,
22:21ponieważ na przykład
22:22z czasy
22:23Mulaja Ismaila
22:24pierwsze dekady
22:26XVIII wieku
22:27znamy lepiej,
22:28ponieważ na przykład
22:29była holenderska niewolnica,
22:31która sobie
22:33z nudów pisała
22:34o dworze
22:35i wiemy doskonale,
22:36jak działa dwór
22:36lepiej
22:37w pierwszych dekadach
22:39niż w ostatnich dekadach
22:40XVIII wieku.
22:41Ta niewolnica
22:42to była holenderka
22:43porwana z kupickiego statku
22:45nazywała się
22:46Maria Ter Metelden
22:48i ona bardzo dużo
22:49ciekawych rzeczy napisała
22:51i mnóstwo
22:51wiemy od niej.
22:53A jak przypomnę,
22:54że do XIX wieku
22:55Maroko
22:56do lat
22:571820
22:58i to późnych
22:59Maroko
23:00nie prowadziło
23:01żadnej w zasadzie
23:02administracji pisanej.
23:03Wszystko było
23:04załatwione w tym państwie
23:05na gębę.
23:06To nie są Chiny
23:07i to nie jest Turcja,
23:08żeby było
23:09dużo tekstów.
23:10Jest duży
23:11analfabetyzm,
23:12Maroko
23:13funkcjonuje
23:14zupełnie inaczej.
23:15Jest to
23:16państwo
23:16dużo bardziej
23:17prymitywne,
23:18ale też
23:19mające
23:20swoje
23:20mocne strony.
23:23No dobrze,
23:23więc
23:23tutaj mamy
23:261775 rok,
23:32Sidi Mohamed
23:32wypowiedział
23:33wojnę Algierowi,
23:35obarczając
23:36jego władzę
23:37za nieudanie
23:38oblężenia
23:40Melili.
23:41Czyli piraci
23:43z Algieru
23:44mieli pomóc,
23:47tak uważał on,
23:48chociaż
23:48tak jak mówię,
23:49Algier to nie wiadomo
23:50było,
23:51kto na nim
23:51sprawuje
23:52właściwe kontrole,
23:53czy Turcy,
23:53czy Marokończycy.
23:54Pamiętajcie,
23:56że Sidi Mohamed
23:57tak samo jak
23:58sułtani
23:59tureccy,
24:00no byli
24:00słabe usze
24:01w tych czasach,
24:01archiwezyrowie
24:02wtedy rządzili,
24:04ale byli,
24:05i oni
24:05byli
24:06kalifami
24:07i ci byli
24:07kalifami,
24:08więc to były
24:08konkurejące
24:09kalifaty,
24:10stosunki były
24:10raczej złe,
24:11no ale
24:11teraz była
24:14ta wojna
24:15Algierowi,
24:16zresztą
24:17jednocześnie
24:18właśnie te,
24:19tak jak
24:19powiedziałem,
24:20były złe,
24:20ale pod koniec
24:21lat
24:22sześćdziesiątych
24:24Sidi Mohamed
24:25postanowił je
24:26trochę poprawić,
24:27zaczął wysyłać
24:28bardzo duże
24:29darowizny
24:29dla świętych miast,
24:31Mekka, Medyna,
24:32one są arabskie,
24:33ale były w
24:33Imperium Tureckim.
24:35No i tutaj
24:36sułtan Mustafa III
24:37był bardzo
24:38wdzięczny
24:39za te datki,
24:41on panował
24:41od tego samego
24:42roku, co
24:43sułtan
24:44Sidi Mohamed
24:45Marokański,
24:46sułtan
24:47Mustafa też
24:48panował
24:48od 57 roku,
24:49sułtan
24:50turecki
24:50Mustafa,
24:52rządził do
24:5373 roku
24:54i wysłał
24:55w prezencie
24:55Sidi Mohamedowi
24:56w latach
24:5760 okręt
24:58z ładunkiem
24:59broni,
24:59a potem
25:00parokrotnie
25:00wysyłał
25:01różnych inżynierów
25:02wojskowych
25:02i szkutników
25:03do budowy
25:03okrętów
25:04specjalistów.
25:05Podczas
25:06wojen
25:06turecko-rosyjskich
25:07w latach
25:081739,
25:10to jest ta,
25:11co została częściowo
25:12wywołana
25:12przez konfederatów
25:13barskich,
25:14tak,
25:141769
25:15do
25:1674
25:17i
25:171788
25:181792,
25:20to jest ten plan
25:21budowy,
25:22plan zdobycie
25:22Konstantynopola
25:23przez Katarzynę Wielką,
25:25Marokko wspomaga
25:26finansowo
25:26Turcję.
25:27Także tak to wygląda.
25:28Śmierć Sidi
25:29Mohameda
25:30w 1790 roku
25:31zakończyła
25:32ten okres
25:32prosperity
25:33i od tego momentu
25:36jest ciągła walka
25:38o władzę,
25:39siedem lat
25:40walki o władzę
25:41aż do
25:411797 roku.
25:45Na przykład tutaj
25:46w 1792 roku
25:48po Taskurt
25:49Mulai
25:50Jazid
25:51stoczył bitwę
25:53z
25:53Mulajem
25:54Hishamem
25:56no i
25:56Abd el-Rahmanem
25:59no i tutaj
26:01Mulai Jazid
26:02wygrał,
26:03ale dostał
26:04postrzał w Udo
26:05i zmarł
26:05niedługo potem
26:06i potem były
26:07kolejni
26:08pretendenci,
26:08kolejne wojny,
26:09tak,
26:10więc tak to wyglądało.
26:11Jednocześnie
26:12działa się,
26:13jak wiecie,
26:13rewolucja francuska
26:1492 rok
26:16i 93,
26:18prawda,
26:18terror
26:19zabędzie,
26:1994,
26:20terror
26:21jakobiński.
26:22Brytyjczycy
26:23wyprą
26:24Francuzów
26:24z Maroka
26:25i zaczną
26:26mówić
26:26o tym,
26:27jaki to straszni
26:28są Francuzi
26:29no i
26:30sułtani
26:30będą,
26:31słabi sułtani
26:32tych czasów
26:32będą wyobrażać
26:34sobie,
26:34że ci
26:34republikanie
26:36francuscy
26:37Jacobini
26:38to jest coś
26:38w rodzaju
26:39buntowników
26:40Maroku
26:41berberyjskich,
26:44że to straszliwa
26:45straszliwość
26:46i tak,
26:47tak,
26:47prawda.
26:48Mamy wojnę
26:49z Berberami,
26:50która się ciągnęła
26:51aż do
26:521811 roku,
26:54tutaj ten ruch
26:55Marabutów,
26:55tych nauczycieli
26:57wiejsko-górskich
26:58islamu
27:00nieoficjalnego
27:01tutaj
27:02powodowali
27:03to wszystko,
27:04no a
27:04Berberowie
27:05się uniezależniali
27:07zawsze,
27:07kiedy były wojny
27:08domowe
27:08między pretendantami
27:09do władz.
27:12Tutaj jest jeszcze
27:13Mulai Sliman
27:14w 1815,
27:16kolejny z wielu
27:17sułtanów
27:17tego okresu
27:18przejściowego
27:19od
27:191790
27:21do
27:211825,
27:25sprowokował
27:26środowisko
27:26marabuckie
27:27i na jego
27:28klientelę
27:29na ogół
27:30berberyjską
27:31wydając edykt
27:32potępiający
27:33musemy,
27:33musem to
27:34gromadne
27:35pielgrzymkowe
27:35odwiedzanie
27:36znaczniejszych
27:37groboców
27:37poszczególnych
27:38marabutów.
27:40Ogromna
27:41armia
27:41w maju
27:421819
27:44idzie na
27:45tych
27:45marabutów,
27:46idzie na
27:46tych
27:46berberów,
27:48przegrywa,
27:49sułtan
27:50Mulai
27:50i Sliman
27:51musiał
27:52uciekać
27:53niczym
27:54Leszczyński
27:54z oblężonego
27:55Gdańska.
27:56W przebraniu
27:57chłopa
27:57tak to
27:59wyglądało.
28:01W listopadzie
28:021920 roku
28:03zgromadzenie
28:04różnych
28:06arabskich
28:08oddziałów
28:11nieregularnych,
28:13koczowniczych
28:14wybierza sobie
28:15własnego
28:16sułtana
28:16w listopadzie
28:171920 roku.
28:18Armia
28:19regularna
28:19zarówno
28:20Udaya,
28:21czyli
28:22arabska,
28:23jak i
28:23Abid
28:24Błachor,
28:25czyli
28:25czarna
28:25dotrzymują
28:27jednak
28:28wierności
28:29Mulaiowi
28:30Slimanowi.
28:33Tutaj
28:33mamy
28:33Mulai
28:34Sliman
28:35musiał
28:36zebrać
28:37na południu
28:38oddziały.
28:39To jeszcze
28:39były czasy,
28:40kiedy południe
28:41Maroka
28:41były ważne,
28:43potem były
28:43coraz mniej
28:43ważne.
28:46W sierpniu
28:461921 roku
28:47wygrał
28:48wreszcie
28:48z tymi
28:49berberami
28:49i było
28:50trochę
28:50spokoju.
28:50Mulai Sliman
28:51jednak
28:52przeszedł do
28:53historii jako
28:54władca upokorzony,
28:55żaden
28:55sułtan nigdy
28:56nie był tak
28:56upokorzony,
28:57żeby musiał w
28:58przebraniu chłopa
28:59skąd
28:59spierdzielać.
29:01No i
29:01nowy
29:01sułtan.
29:03Tutaj
29:04Mulai Sliman
29:05to bardzo
29:06przeżył,
29:06szybko
29:07smarł.
29:08W 1922 roku
29:10mamy już
29:10nowego
29:10sułtana
29:11Mulai
29:11Abda
29:12el-Ramana.
29:13Mulai
29:13Abda
29:14el-Raman
29:14to był
29:15bratanek
29:16poprzedniego
29:16sułtana
29:17był na tyle
29:20słaby,
29:21że musiał
29:21się dogadać
29:22z berberami
29:22i wypuścić
29:23spierdla
29:24Marabuta
29:25Mohameda
29:26el-Arbi
29:27el-Arbi
29:27ed-Darkawi
29:28tak się nazywał
29:30ten
29:30Mohamed
29:32el-Arbi
29:32ed-Darkawi
29:34musiał go
29:35wypuścić.
29:37No i
29:37co tam
29:37dalej
29:38robił
29:38nowy
29:38sułtan
29:39Mulai
29:39Abda
29:40el-Raman
29:41który
29:41dosyć długo
29:42rządził
29:42bo od
29:431822
29:43do
29:4459
29:45roku
29:46także
29:47zobaczcie
29:48długo
29:48rządził
29:49przez całą
29:50wojnę
29:50krymską
29:51powiedzmy
29:51chociaż w którym
29:52Maroko nie brało
29:53udziału
29:53ale
29:54nasz
29:54szkicuje
29:55wam trochę
29:55tak
29:56na tych
29:56terminach
29:57datach
29:59które
29:59bardziej
29:59kojarzycie
30:00po
30:01europejskiej
30:02edukacji
30:02zwłaszcza
30:05Polski
30:05w każdym razie
30:06Mulai
30:07Sliman
30:08był
30:08tutaj mamy
30:09jeszcze
30:09o tym
30:10jak
30:10właśnie
30:11Anglicy
30:13wykorzystywali
30:15w latach
30:15dziewięćdziesiątych
30:16osiemnastego
30:16wieku
30:17tak
30:17prawda
30:18były
30:18te
30:18że
30:20mówię
30:20angielskie
30:21insynuacje
30:22były w latach
30:22dziewięćdziesiątych
30:23ostatnich lat
30:24dziewięćdziesiątych
30:24bo było
30:25pamiętacie
30:26była wyprawa
30:26Napolona
30:27na
30:27Egipt
30:29w lipcu
30:301798
30:31Brytyjczycy
30:33nie mówili
30:33wprost
30:34ale insynuowali
30:35że Francuzi
30:36nie dopuszczają
30:37pielgrzymów
30:38do Mekki
30:38i Medyny
30:39mało kto
30:39to mógł
30:40sprawdzić
30:40bo
30:41Maroko
30:42dosyć dużo
30:42zbiedniało
30:43i nie było tylu pielgrzymów
30:45co zwykle
30:45więc się dawali
30:46na to nabrać
30:47i to wywołało
30:47ogromną falę
30:48fanatyzmu
30:49w Maroku
30:49Francuzi musieli
30:51tutaj
30:52zwijać
30:55manatki
30:55w dużym stopniu
30:57no ale w końcu
30:59pod koniec
30:59dziewięćdziesiątego
31:00ósmego
31:00sułtam
31:00pod koniec
31:02dziewięćdziesiątego
31:03ósmego
31:03stwierdził publicznie
31:04w Magnesie
31:04że Francuzi
31:05są jego przyjaciółmi
31:06i odrzucił
31:07propozycję
31:08sojuszu
31:08marokańsko-tureckiego
31:10marykańsko-turecko-brytyjskiego
31:13przeciwko
31:14także
31:16on też chciał jednak
31:17pewnej równowagi
31:18francusko-brytyjskiej
31:19w swoim państwie
31:20natomiast bardzo
31:21zaniepokoiło
31:23Mulaja Slimana
31:24koronacja
31:26Bonapartego
31:27na cesarza
31:28w 1804 roku
31:30to było
31:31bardzo go to niepokoiło
31:32w 1805 roku
31:36jest angielska blokada
31:38Morza Śródziemnego
31:39potem francuska blokada
31:40wysp brytyjskich
31:41de facto
31:42Mulaj Sliman
31:43trzyma
31:43całkowitą izolację
31:45on się boi
31:46Napoleona
31:47i
31:48też
31:49stawia na izolację
31:51przez moment
31:54w 1808
31:56Napoleon
31:57grozi
31:57wysłanie
31:58armii
31:59do Maroka
31:59kiedy Maroko
32:00próbuje znowu
32:01zająć Ceutę
32:02to
32:02Bonaparty
32:04wysyła
32:05groźne pomruki
32:07i zwijają
32:08manatki
32:08Marokańczycy
32:10a później
32:11już były
32:11takie
32:11ostre walki
32:13hiszpańsko-francuskie
32:14że na szczęście
32:15dla Maroka
32:15nie było już
32:16dalszych gruźb
32:17w 1816
32:19roku
32:21Brytyjczycy
32:22zbombardowali
32:23Algier
32:24i jego kolonię
32:25piracką
32:25w 1818
32:28roku
32:28nastroje
32:29były tak
32:29antycudziemskie
32:31że
32:31Machsen
32:32czyli rząd
32:32marokański
32:33musiał
32:34przydzielić
32:35ochronę
32:35wojskową
32:36konsulatom
32:36europejskim
32:37w Tangerze
32:38w 1821
32:42roku
32:43aż przez
32:43następne
32:448 lat
32:44jest powstanie
32:45greckie
32:46przeciwko
32:47Turkom
32:47tutaj
32:49Maroko
32:50jest bardzo
32:50zaniepokojone
32:51tym zjawiskiem
32:52i uważali
32:53że to jest
32:54zagrożenie
32:54islamu
32:55ale nie ma
32:56żadnych informacji
32:57żeby pomagali
32:58Turkom
32:59po prostu
32:59byli przerażeni
33:00i tyle
33:01Maroko
33:02bardzo
33:02spsiało
33:03w tych czasach
33:04i nie za bardzo
33:05było jakby
33:06wesprzeć Turków
33:07jeżeli by nawet
33:08mieli na to
33:09ochotę
33:09natomiast od lat
33:101820
33:11jakiś tam
33:13kapitalizm się
33:14rozwija
33:14w tych miastach
33:15nadmorskich
33:16i pojawiają się
33:17żydowscy kupcy
33:18jako zjawisko
33:19takie wykraczające
33:20poza
33:21dawniej byliła to
33:22ludność
33:22upośledzona
33:23prawnie
33:24teraz jest
33:25lepiej
33:26także takie
33:28tutaj są rzeczy
33:29poeta
33:35arabski
33:36z lat
33:36i intelektualista
33:37z lat
33:38z wieku
33:4014
33:40mówił
33:41o miastach
33:42jako o miejscach
33:43gdzie toczy się
33:44życie
33:45światowe
33:46bardzo ładnie
33:47określenie tego
33:48czym żyją miasta
33:50faktycznie
33:50tak miasta
33:51tak właśnie
33:52wyglądają
33:54że toczy się tam
33:55życie
33:56światowe
33:59no i niestety
34:00ono nigdy nie było
34:04zbyt szerokie
34:04za dużo było
34:05analfabetyzmu
34:06były
34:08szkoły
34:09początkowe
34:09i kontynuacyjne
34:11były zbyt religijne
34:12żeby czegoś
34:12naprawdę uczyć
34:13nieźle stała
34:16medycyna
34:17ale cały czas
34:18na Hipokratesie
34:19Galenie
34:19i Arabach
34:20średniowiecznych
34:21tutaj jest jeszcze
34:25kwestia
34:26że aż
34:27do połowy
34:29XIX wieku
34:30Maroko
34:31bardzo mało
34:32korzystało
34:33z dzieł
34:34europejskich
34:36była cenzura
34:37religijna
34:39i w ogóle
34:40taka ogólno
34:40obyczajowa
34:41i tak by pozostało
34:43gdyby nie to
34:44że
34:45w 1825
34:47i 26
34:49roku
34:49pojawiły się
34:50problemy
34:51z żywnością
34:52zaczęło
34:54zaczęli ludzie
34:55umierać z głodu
34:56i
34:57szukano
34:58ratunku
34:59w Europie
35:00przez te wszystkie
35:02niepokoje
35:02wcześniejsze
35:03między 1790
35:04a 1822
35:07rokiem
35:08rolnictwo
35:10było zaniedbane
35:11dodatkowo
35:11następowało
35:12pustynnienie
35:13niektórych
35:14tych
35:15obszarów
35:17przez cały
35:18wiek XIX
35:18do dzisiaj
35:19zresztą
35:20pustynnienie
35:21Maroko
35:22które było
35:22przecież
35:23eksporterem
35:24przecież
35:25zboża
35:27na dużą skalę
35:28zaczęło
35:30mieć z tym
35:30problemy
35:31w naszych czasach
35:32jest dokładnie
35:32to samo
35:33z Egiptem
35:33tak
35:34to samo
35:35z Egiptem
35:35były
35:37eksporterem
35:38a delta
35:38zaczęła się
35:39zmniejszać
35:40a ludność
35:40się zwieńczeć
35:41no i jest
35:42importerem
35:43zboża
35:43prawda
35:44tak to wygląda
35:45import zboża
35:48z Europy
35:49musiał być
35:49niezbędny
35:50sułtan
35:51Mulaj
35:51Mulaj
35:55Abd
35:56Er
35:57Raman
35:58sprowadzał
35:59dużo
36:00zboża
36:01no i otworzył się
36:03handel
36:03nie tylko
36:04Tanger
36:05ale i inne
36:06zaczęły się
36:07pojawiać
36:08placówki
36:09handlowe
36:09no i tutaj
36:11zaczęli
36:14oni działać
36:15pojawiły się
36:16właśnie te
36:17pojawiła się
36:18nawet taka
36:19grupa
36:19można powiedzieć
36:20kapitalistów
36:21także
36:22marokańskich
36:23którzy byli
36:24często
36:25na wpół
36:26islamscy
36:26na wpół
36:27żydowscy
36:28natomiast
36:30z Francuzami
36:31była taka
36:31jedna dziwna
36:32sprawa
36:33bo jak wiecie
36:34w latach
36:34trzydziestych
36:35Francuzi
36:35podbili Tunis
36:36i Algier
36:37i podbili
36:38Tunez
36:38i Algierie
36:39no i
36:40bo mieli
36:41dosyć
36:41piractwa
36:42po prostu
36:43Francja
36:44zrobiła sobie
36:45po prostu
36:45drugie
36:45imperium
36:46kolonialne
36:47Francja
36:47nie ma
36:47historii kolonialnej
36:49nie wiem czy zauważyliście
36:50tylko ma
36:51pierwsze i drugie
36:52imperium kolonialne
36:53Francja
36:54straciła
36:54w wojnie
36:55siedmioletniej
36:56swoje pierwsze
36:57imperium kolonialne
36:59w XVIII wieku
37:01i zostały jej tylko
37:03antyle
37:04i troszeczkę
37:04na Karaibach
37:05po czym
37:06zaczęło zdobywać
37:07nowe w Afryce
37:07północnej
37:08północno-zachodniej
37:09także Afryka
37:11miała
37:11Francja miała
37:12dwa imperia kolonialne
37:15kompletnie inne
37:15to pierwsze było
37:16mocno do wykorzystywania
37:18wykorzystywania
37:18wykorzystywanie
37:19to drugie
37:20będzie bardziej łagodne
37:21i bardziej takie
37:22że Francja
37:22jest przewodnią rolą
37:23taką
37:25humanitarną
37:26w każdym razie
37:27kolonializm
37:29niejedno ma imię
37:30nawet jak mówimy
37:30o jednym kraju
37:32tak czy inaczej
37:35w 1837 roku
37:39Francja ogłasza
37:40Algierię
37:41krajem niezależnym
37:42chociaż tak naprawdę
37:43jest zależny
37:44tylko że już nie od Maroka
37:45tylko od
37:46a nie od Turcji
37:47tylko od
37:47bo tam była zawsze
37:49spór
37:50czy to bardziej podlega
37:51Turcji
37:51czy Maroku
37:52no ale
37:52zazwyczaj Turcji
37:54więc
37:55Francja ogłasza
37:57Algierię
37:58Algier
37:59czy jak chcecie
38:00oddzielnym
38:02krajem
38:02niezależnym
38:03i wtedy
38:05niektóre
38:06oddziały
38:07na przykład
38:07Abd el-Kader
38:10który ogłosił się
38:12sułtanem
38:13zachodniej Algierii
38:14próbował sprowokować
38:15wojnę francusko-marokańską
38:17żeby uwolnić
38:18Algierię od Francuzów
38:19to się
38:20troszkę udało
38:21to znaczy
38:21Marokańczycy
38:22rzeczywiście
38:23zaczęli
38:23w 1939 roku
38:25napastować trochę
38:28Francuzów
38:29w Algierii
38:30ale dostali
38:31cios
38:31szachmat
38:32zupełny
38:34admirał
38:36de Joanneville
38:37w sierpniu
38:381944
38:38zbombardował
38:39Tanger
38:40parę dni
38:42później
38:42inny
38:44ten port
38:44ten port
38:46powstał
38:46w XVIII wieku
38:47czyli Mogador
38:48na terytorium
38:49marokańskie
38:50wtargnął
38:51ekspedycyjny
38:51korpus
38:52francuski
38:53i była
38:54duża bitwa
38:55na zachód
38:55od
38:56miejscowości
38:57Udża
38:57ogromna armia
38:59muzułmańska
39:00której trzon
39:01stanowiło
39:01kilka tysięcy
39:02doborowych
39:03abit
39:03błachr
39:04przegrała
39:05klęska
39:06nad
39:06Wadi
39:07Isli
39:08Wadi to jest
39:09chyba
39:12wzgórze
39:13czy nie
39:13Baclum
39:14Wabaclum
39:15to są wzgórza
39:16no ale coś w tym stylu
39:17w prowincjach
39:18Rif i Dukala
39:19tam nad morzem
39:20zbuntowane
39:22plemiona
39:22się pojawiły
39:24zbrojna interwencja
39:251944 roku
39:26wniosła w Maroku
39:27na 4 lata
39:28przewagę
39:30wpływów francuskich
39:31nad brytyjskimi
39:32konsul francuski
39:33od 1945 roku
39:34został podniesiony
39:35do godności
39:36chargé d'affaires
39:37czyli de facto
39:38ambasadora
39:38zastępczego
39:40o
39:42przepraszam
39:44rozpadało się
39:45i hałasuje
39:46il pleboucou
39:47aujourd'hui
39:48także
39:56że
39:58je du
39:59je du
40:00fermé
40:01la fenêtre
40:02no dobrze
40:04słuchajcie
40:04więc tak
40:05jest rywalizacja
40:06francusko-angielska
40:07i przewagę mają
40:08Francuzi
40:09bo udowodnili
40:09swoją siłę
40:10bunty w całym Maroko
40:12polityka
40:13angielska
40:14potem się pojawia
40:15silniej
40:17znowu
40:18ma
40:21Maroko
40:22ma taki pomysł
40:23na zachowanie
40:24niezależności
40:25zwłaszcza
40:26to będzie ważne
40:28zwłaszcza
40:28po wojnie krymskiej
40:29i w czasie wojny krymskiej
40:31kiedy
40:32Francuzi
40:33Anglicy
40:33biją
40:34Rosjan
40:34to Maroko
40:36widzi
40:36że Francuzi
40:37Anglicy
40:37chyba razem
40:38działają
40:39ale to
40:40nie można
40:40wpaść
40:41w objęcia
40:42ani jednych
40:42ani drugich
40:43Anglicy
40:43mają więcej pieniędzy
40:44a Francuzi
40:45mają
40:45Algierię
40:46więc
40:47stosują
40:49zasady
40:51równej
40:52odległości
40:53i takiej
40:54równowagi
40:55między wpływami
40:56obu europejskich
40:57mocarstw
40:58nie
40:58natomiast
41:00jest pomysł
41:02żeby
41:02nie ustępować
41:05Hiszpanom
41:06ale
41:07Hiszpania
41:08w późnych
41:09latach
41:09pięćdziesiątych
41:10ma własne problemy
41:11i można powiedzieć
41:12że tutaj
41:13od połowy
41:15lat pięćdziesiątych
41:16w pięćdziesiątym
41:17czwartym roku
41:18generał Leopoldo
41:19de O'Donnell
41:20i Horis
41:21O'Donnell
41:23i Horis
41:24bo to był
41:24Irlandczyk
41:25O'Donnell
41:26and Horis
41:28Leopoldo
41:30de O'Donnell
41:31i Horis
41:31w wyniku
41:32puczu wojskowego
41:33przejął władzę
41:33w monarchii hiszpańskiej
41:35dla odwrócenia
41:36uwagi
41:36hiszpańskiej
41:37opinii publicznej
41:38w spraw wewnętrznych
41:39atakuje
41:39Hiszpanię
41:41pretekst
41:42dostarczył
41:43jako pretekst
41:44użył
41:45O'Donnell
41:45schwytanie
41:46w pięćdziesiątym
41:47ósmy roku
41:47statku
41:48San Jose
41:48przez piratów
41:50z Rify
41:50to niestety
41:52z tego
41:53z Rifeńskich
41:54tak
41:54tych na północy
41:55tych
41:55z Atlasu
41:57więc takie góry są
41:58przy Morzu Śródziemnym
42:01nie?
42:01no i tam
42:03potem
42:05generał
42:06Juan Prim
42:07który też będzie
42:08potem najważniejszą
42:09postacią
42:10zresztą
42:11polityki hiszpańskiej
42:12odsyłam do mojego
42:13filmu na temat
42:14Hiszpanii
42:15w XIX wieku
42:16w XIX wieku
42:17no i tutaj
42:18od lutego
42:1960. roku
42:20Hiszpanie
42:20zajęli
42:21upuszczony
42:22przez przerażoną
42:23ludność
42:23Tetuwan
42:24i rozpoczęli marsz
42:25na Tangier
42:26w maju
42:2760. roku
42:28traktat pokojowy
42:30marokańsko-hiszpański
42:31Maroko
42:32zobowiązany
42:33z zapłaceniem
42:33gigantycznej kontrybucji
42:35z przekraczającej
42:37możliwości
42:37finansowe
42:39Maroka
42:40pomimo silnych
42:43tendencji
42:43zachowawczych
42:44istniejących
42:44w łonie rządu
42:45czyli tego
42:46Mahzenu
42:47Mohammad IV
42:49to już kolejny
42:50sułtan
42:50zaczął
42:52od 60. roku
42:53wprowadzać
42:54w życie
42:54swoje reformy
42:55gospodarcze
42:56ponieważ
42:57w Maroku
42:57przeszkodą
42:58dla handlu
42:58był zawsze
42:59brak dróg
42:59i mostów
43:00i brak
43:01linii kolejowych
43:02oczywiście
43:03to zaczął
43:03je wszystkie
43:04budować
43:05zamówił
43:06w Anglii
43:08pierwszy
43:10taki most
43:11żelazny
43:11mający połączyć
43:12brzegi
43:13rzeki
43:14Um el Rebia
43:16w 65. roku
43:19korzystając
43:20z europejskich
43:22zdobyczy
43:22architektonicznych
43:23i technicznych
43:24wzniesiono
43:25pierwszą
43:26w historii
43:27Maroko
43:27latarnię
43:29morską
43:29na burzliwym
43:31skalistym
43:31przylądku
43:32Spartel
43:32od
43:3847. roku
43:39Europa
43:40zawala
43:40Maroko
43:41własnymi
43:41przemysłowymi
43:43wielkoprzemysłowymi
43:44rewolucjoprzemysłowymi
43:46produktami
43:47rzemieślnictwo
43:49rzemiosło
43:51marokańskie
43:52nie daje rady
43:53konkurować
43:55Maroko
43:56jest zalane
43:57towarami
43:57europejskimi
43:58Żydzi
43:59z zepchniętych
44:01z miast portowych
44:03z zepchniętej
44:04ludności
44:04stają się
44:06dominujący
44:07pod koniec
44:11lat
44:12siedemdziesiątych
44:14Bismarck
44:16który
44:16próbuje
44:17zrobić tak
44:18żeby Francja
44:18zajęła się
44:19swoim imperium kolonialnym
44:20nie marzyła
44:21o odzyskaniu
44:22Alzacji
44:23lotaryngi
44:23popiera
44:24Francuzów
44:25na konferencji
44:26berlińskiej
44:27a i wcześniej
44:29trochę
44:30i
44:31robi się
44:32trochę tak
44:32że mamy
44:33trzeciego aktora
44:35Francuzów
44:38Brytyjczyków
44:38i Niemców
44:39w siedemdziesiątym trzecim roku
44:43sułtan
44:43Mohamad
44:44czwarty
44:45płynął łodzią
44:49w swoim basenie
44:51ogrodu
44:51Agedal
44:52w Kazbie
44:52Markeszu
44:54czy w zamku
44:55Markeszkim
44:55Markeszskim
44:57sułtanem
44:58zostaje jego syn
44:59trzydziestosiedmioletni
45:00Moulay Hassan
45:02tak
45:03Moulay Hassan
45:05był
45:06przygotowany
45:08do rządzenia
45:09bo
45:10od
45:10trzydziestego
45:11czwartego roku
45:12był
45:12namiestnikiem
45:13południowego
45:14Maroka
45:14czyli tego
45:15które
45:16troszeczkę
45:17podupada
45:18bo
45:19bo
45:22bo
45:22bo
45:22bo
45:23bo
45:23w siedemdziesiątym dziewiątym roku
45:25zbudowano
45:27kanał sułeski
45:28i
45:29karawany
45:30przez Timbuktu
45:31i przez
45:32pustynię
45:33przez Saharę
45:33przestają odgrywać
45:34taką dużą rolę
45:35Maroko już nie jest
45:37tutaj
45:39żadnym
45:40ważnym
45:41rejonem
45:41po raz pierwszy
45:42w historii
45:43Maroka
45:44północ
45:46będzie znacznie
45:47ale to znacznie
45:48ważniejsza
45:48handlowo
45:49niż południe
45:50nie ma już
45:51piratów
45:51są prężne ośrodki
45:53handlowe
45:54i portowe
45:55tak
45:56Agadir
45:56i tak dalej
45:57Fes
45:58natomiast południe
45:59jest biedne
46:00i ulega
46:01jak to się mówi
46:02rustyfikacji
46:04czyli
46:04wieśniaczeniu
46:06w siedemdziesiątym trzecim roku
46:09rządzi
46:10sułtan
46:11Moulay Hassan
46:12będzie on
46:13sułtanem
46:13do dziewięćdziesiątego
46:14czwartego roku
46:15czyli przez 21 lat
46:17i on
46:19będzie ostatnim
46:21sułtanem Maroka
46:22przed wojnami światowymi
46:24który będzie w stanie
46:25prawie cały terytorium
46:27rzeczywiście trzymać
46:28pod swoją kontrolą
46:29Żydzi
46:31po
46:33ukończeniu
46:34kanału sułeskiego
46:36przez Francuzów
46:36i Brytyjczyków
46:37w 1869 roku
46:40Żydzi
46:41którzy dotąd
46:42robili te karawany
46:43tam też
46:44i inni kupcy
46:45także muzułmańscy
46:47zaczynają się wynosić
46:48do Ameryki
46:50i do
46:51Algierii
46:52i do Francji
46:55i nie ma handlu
46:57albo do
46:59St. Louis
46:59ale nie w Ameryce
47:01St. Louis
47:02tylko do
47:03St. Louis
47:03w Senegalu
47:04do
47:05filii
47:06timbuktańskich
47:07bo to był
47:08generalnie
47:09handel
47:11Meknes
47:12Timbuktu
47:13Maroko
47:13Senegal
47:14dobrze
47:17znaczy
47:18niedobrze dla Maroka
47:19niestety
47:19ale co zrobić
47:21w latach
47:2570-tych
47:26pod wpływem
47:27klęsk
47:2744-go
47:28i 60-go
47:29roku
47:30tutaj
47:32sułtan
47:33wprowadza
47:35sułtan
47:37Mullah Hassan
47:37wprowadza
47:38reformę
47:39wojskową
47:40armia zawodowa
47:41nie ma już
47:42tych
47:42zabaw
47:43z armią
47:44arabską
47:46która
47:47równoważy
47:48armię czarnych
47:49jest armia
47:50ogólna
47:51która ma
47:51różnych ludzi
47:52berberyjsko-arabskiego
47:53pochodzenia
47:54z 75-go
47:57roku
47:58sprowadzani
47:59inżynierowi
47:59są od 75-go
48:01roku
48:01Włosi
48:03Belgowie
48:04Belgowie
48:05i Włosi
48:05wytwórnia
48:06karabinów
48:07uważano ich
48:07za mniej
48:08groźnych
48:09dla Maroka
48:09dlatego Włosi
48:10i Belgowie
48:10Belgowie
48:11mają pistolety
48:12Browning
48:13prawda
48:13i Włosi
48:14mają berettę
48:14już wtedy
48:15to są
48:16dobra
48:16marka
48:18Niemcy
48:19robią
48:19w Nowym Fezie
48:21fabrykę
48:22ciężkiej
48:23artylerii
48:23oczywiście
48:24jak to Niemcy
48:24ale
48:25to jest ciekawe
48:27Niemcy
48:27oszukują
48:28Marokańczyków
48:29i tak naprawdę
48:29niczego tam
48:30nie produkują
48:31ostatni
48:33sułtan
48:33marokański
48:34który potrafił
48:35narzucić
48:36poddanym
48:36posłuszeństwo
48:37na całą
48:37obszarze
48:38Maroka
48:38był właśnie
48:39Mulej
48:39Hassan
48:401873
48:421894
48:44zmarł
48:46nagle
48:46w czerwcu
48:4794 roku
48:48w obozie
48:49nad rzeką
48:49Um el Rebia
48:50to jest tak
48:51na który
48:52zbudowano
48:52ten
48:53angielski
48:53żelazny most
48:54trochę wcześniej
48:55podczas podróży
48:57z Marokesu
48:58Marokesu
48:59do Fezu
48:59znajdujący się
49:00przy jego boku
49:02ambitnej rządzy
49:03władzy
49:03Hidżab
49:04Szambelan
49:05przepraszam
49:07Hadzib
49:08oczywiście
49:08Hidżab
49:09to jest coś
49:10zupełnie innego
49:11Hadzib
49:12czyli Szambelan
49:13który się nazywał
49:14Ba Achmed
49:15Ben Musa
49:16czyli
49:17Achmed
49:18syn Musy
49:19utrzymał
49:20Ba Achmed
49:21Ben Musa
49:22utrzymał
49:23śmierć
49:23sułtana
49:25w tajemnicy
49:25i mówił
49:26że sułtan
49:26jest tylko
49:27ciężko chory
49:28zaczynają się
49:32buntować
49:32ci i tamci
49:33tamci
49:34i co zawsze
49:34tak
49:35Berberowie
49:35głównie
49:36będzie potem
49:40kolejny
49:40sułtan
49:41który podlegał
49:43całkowicie
49:43Szambelanowi
49:45tak
49:47i tutaj
49:48a potem
49:50w maju
49:511900 roku
49:53umrze ten Ba Achmed
49:54zobaczcie jak długo rządził
49:566 lat rządził
49:57udając że
49:58sułtan jest chory
49:59tak
49:59a potem
50:03wybrał
50:04aha
50:05nie
50:05jeszcze w 94
50:06wybrał
50:08przeforsował
50:10wybór
50:1114 letniego chłopca
50:12na sułtana
50:13żeby tutaj
50:14cały czas go
50:15rozrywkami
50:16tutaj robić
50:18robił go
50:20rozrywkami
50:21żeby się nie zajmował
50:22nie przeszkadzał mu w rządzeniu
50:23do pałacu
50:24młodego chłopca
50:26sułtana
50:27czyli tego całego
50:30Abd el Aziza
50:32przy
50:33wezyr
50:35sprowadzał
50:37wynalazki techniczne
50:38z zachodu
50:39bicykle
50:40czyli rower
50:41fonografy
50:42tak
50:43czyli
50:43korbkowe te
50:47gramofony
50:49prawda
50:50aparaty fotograficzne
50:52samochody
50:53sułtan grał w tenisa
50:54skakał przez kosła
50:56puszczał racę
50:57kazał kobietom z haremu
50:59ćwiczyć jazdę na rowerze
51:00tym się zajmował
51:02jak wezyr zmarł
51:04to ten
51:04el Aziz
51:05nie za bardzo
51:06umiał rządzić
51:07od 1901 roku
51:10będzie
51:10nowa moneta
51:12nowa waluta
51:13wzorowana na hiszpańskiej
51:15i opartej na piastrze
51:16hiszpańskim
51:17potem
51:18będzie
51:19będą
51:20będą
51:21będzie
51:23aż do 1903 roku
51:25ogromna przepychanka
51:26o normalne podatki
51:28tak
51:29czy
51:30Europejczycy mają płacić
51:32tylko ten podatek
51:33dla niewiernych
51:34czy ten sam
51:36co tamci
51:36czy jaki
51:37i dwa
51:38dwa lata
51:40bez żadnego podatku
51:41Maroko nie ma żadnych
51:43pieniędzy
51:44tak
51:44w 1909 roku
51:47podobnie jak
51:48poprzednik
51:49czyli
51:49Abd al-Aziz
51:51kolejny
51:52sułtan
51:531909 rok
51:55sułtan
51:55Moulay Hafid
51:56zwrócił się
51:57do Francji
51:58z prośbą o pożyczkę
51:59Francja coraz bardziej
52:01uzależnia się
52:02od
52:02znaczy Maroko
52:04coraz bardziej uzależnia się
52:05od Francji
52:06i Hiszpanii
52:07a troszkę też
52:08od Niemiec
52:09pod względem
52:10sprowadzanych
52:11okrętów
52:12i
52:13i takich innych
52:15wynalazków
52:15no i tak
52:17wchodzimy w wiek
52:19XX
52:19jeżeli chodzi o
52:20Maroko
52:21także tak to
52:24tak to wygląda
52:26no tutaj
52:37odpowiedziałem na to pytanie
52:38właśnie przed chwilą
52:40tak
52:41właśnie Hiszpania
52:42Francja
52:43troszkę Niemcy
52:44i troszkę Wielka Brytania
52:45zależy który okres
52:46i tak
52:52tak
52:52oczywiście
52:52że Iran
52:53próbuje
52:55zaszkodzić
52:55bazom amerykańskim
52:56w regionie
52:57polecam
53:02książkę
53:03Wiktora
53:04Davida
53:05Hansena
53:06którą kiedyś
53:07omawiałem
53:08na kanale
53:09o nazwie
53:12Second World Wars
53:14w liczbie mnogiej
53:16ponieważ on uważa
53:17że wojna
53:17która zaczęła się
53:18wraz z El Alamein
53:20Stalingradem
53:22i Pearl Harbor
53:24to jest inna wojna
53:25odpowiadam
53:28że
53:29repond
53:30o kwestion
53:31sur le chat
53:32oui
53:34naturalement
53:35quand je
53:36déjà finis
53:38mon monologue
53:39mon monologue
53:40je réponds
53:42naturalement
53:43słuchajcie
53:44chcę żeby ten film
53:46miał mniej niż godzinę
53:48ponieważ wtedy
53:49mogę go wstawić
53:50także na TikToka
53:51także
53:53pozwolę sobie
53:54zakończyć
53:55jeżeli
53:55i
53:56si
53:57il n'y a
53:57pas
53:57plus
53:58de
53:59question
54:00to pozwolę sobie
54:03że my lesz
54:04de
54:04finir
54:05c'est film
54:06c'est film
54:08także
54:09no
54:10także
54:12nous nous verrons
54:14nous nous verrons
54:15très tôt
54:16la prochaine fois
54:17no i co
54:19je vous souhaite
54:20bonne fin de soirée
54:22trzymajcie się
54:23no i oczywiście
54:24parlez barbe de profet
54:26też oczywiście
54:27niech Allah
54:28będzie z wami
54:29trzymajcie się
54:31i powodzonka
54:35dj
54:36dj
54:37dj
54:38dj
54:39dj
54:40dj
54:41dj
54:42dj
54:43dj
54:44dj
54:45dj
54:46dj
54:47dj
54:48dj
54:49dj
54:50dj
54:51dj
54:52dj
54:53dj
54:54dj
54:56dj
54:57dj
54:58dj
54:59dj
55:00dj
55:01dj
55:02dj
Recommended
1:43:33
|
Up next
1:23:51
41:49
1:21:17
1:08:02
1:21:14
1:12:12
1:16:46
1:31:36
1:34:38
1:13:31
1:25:53
1:30:37
1:25:05
1:16:29
43:04