- 10 ay önce
TÜİK dün ocak ayı enflasyon verilerini paylaştı. Yıllık enflasyon yüzde 42,12'ye inerken, aylık enflasyon yüzde 5,03'e çıktı. Uzun süredir yatay seyir izleyen Dolar/TL’de dün enflasyon verisi sonrası artış görüldü. Dolardaki artış altın fiyatlarını da yukarı çekti. Borsada bankacılık tarafından sert düşüşler kaydedildi. Yatırımcıyı ne bekliyor? Yılın ilk enflasyon verisinin açıklanmasından bir gün sonra piyasalar yeni güne nasıl başladı? Detayları Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdulkadir Develi anlattı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Öncelikle şunu söylemek istiyorum. Enflasyon rakamının
00:03bir burada ııı seyir üzerine bir etkisi var. Neden? Çünkü
00:07sıkılaşma süreci veya faiz indirme süreci aynı zamanda
00:11geleceği olan enflasyon verilerine bağlı. Yüzde beş
00:15noktadan sıfır üç ııı beklenen bir tık üzerinde. Fakat
00:18dezenflasyon sürecinin devam etmesi bu nokta iki yıllık
00:21bazda yüzde eee yüzde kırk iki doksan ikiye düştü. Bu iyi
00:24haber. Yani dezenflasyon süreci devam ediyor. Fakat
00:27beklentin üzerine gelen bir eee enflasyon oranıyla karşı
00:31karşıya kaldık tabii. Bu acaba Merkez Bankası'nın para
00:34politikası nasıl etkileyecek? Çünkü buradan borsaya geçmek
00:37istiyorum. Hı hı. Eee burada özellikle firmaların eee kar
00:41bilançosu açıklayabilmesi için aynı zamanda düşük maliyeti
00:45maliyeti finansman erişiminin seçeneğinde ortaya daha güçlü
00:49gelmeye başlanması şu an zaten arzu ediliyor. Eee dolayısıyla
00:53yüzde beş nokta sıfır üçlük artış acaba Merkez Bankası'nın
00:56bir sonraki eee faiz kararında neden netki olacak veya bir
01:00birinde yüzde zorunlu karşılık oranları eee dün Merkez
01:03Bankası'nın da kararıyla bir artırıldı. Yani burada aslında
01:06faiz indirim süreci olsa dahi sıkılaşmanın devam ettiği bir
01:11eee patikadayız. Yani burada likidite kontrolü halen ön
01:14planda. Enflasyonla mücadelede sıkı para politikası, maliye
01:18politikası bu noktada halen etkin bir şekilde çalışmaya
01:21devam edecek gibi duruyor. Tabii burada eee özellikle ABD
01:25eee doları ve euroyu ayrı ayrı değerlendirmek istiyorum.
01:28Çünkü eee dünyada dolar endeksinde bir artış durumu söz
01:31konusu. Bunun sebebi de Trump'ın ekonomiye dair söylemleri,
01:35tarif uygulamaları ve nihayetinde tamam bu tarifeler
01:38dünya ekonomisi için iyi değil. Bu herkese zarar verecek ama
01:41ABD'ye daha az zarar verecek. O yüzden ABD doları eee bu
01:46noktada güçlenme durumu söz konusu. Çünkü eee enflasyonist
01:49bir baskıyı da oluşturacağından dolayı bu
01:51tarifeler eee AB Fed'in eee politika faizini indirme
01:55noktasına daha isteksiz olacak kanısı ki biliyorsunuz diğer
01:58tarafta eee Avrupa tarafında eee faiz indirim süreci devam
02:03ediyor. Bu da dolanın euroya karşı ve diğer para birimlerine
02:06karşı eee eee değer kazanmasını destekliyor. Yani eee
02:10enflasyonist baskıları ve belirsizlikten dolayı faiz
02:14indirim sürecinin FED tarafından ötelenmesi ABD
02:17dolarını güçlü hale getiriyor. Diğer para birimleri karşısında.
02:20Fakat bizdeki bu yükseliş çok yüksek değil. Onu da söylemek
02:24istiyorum. Yani buradaki oynaklık fazla değil. Bu
02:27küresel çektiğinde buna benzer bir oynaklık var. Euro
02:30tarafında ise zayıf ekonomik yönünün faiz indirim sürecine
02:33daha istekli olması bir taraftan da bu tarif eline
02:36getirmiş olduğu belirsizlikten noktasında yine bu tarafta da
02:39ABD olarak karşı bir değer kaybı durumu söz konusu. Eee tabii
02:43altına geldiğimiz zaman biz geçen sene altında altı yılı
02:46dedik. Fakat eee bir özellikle evvelsi gün eee Trump'un
02:50tarifeleriyle ilgili olarak açıklamalarından sonra altında
02:53bir düşüş durumu söz konusu oldu. Şimdi öyle bir ortamdayız
02:56ki bu Trump'ın ekonomi eee mantığı yönetimi eee burada
03:01altını da eee etkilemiş gibi duruyor. Yani şu anda hani
03:05altının değer kazanması neye bağlı? Jeopolitik risklere
03:08bağlı, belirsizliklere bağlı ve faizin hızlı indirimine bağlı.
03:13Şimdi jeopolitik riskler bir büyük ölçüyle kontrol altına
03:16alındı veya daha ılıman düzeyle seyrediyor. Eee ama ama diğer
03:19taraftan belirsizlik altını bu noktada desteklemeye devam
03:22ediyor. Fakat faiz indirim sürecinin FET tarafından
03:26ötelenmiş olması da burada altında değer kaybına yol açtı.
03:29Fakat sonrasında belirsizliğin bir de hakimiyetinin daha yoğun
03:34olarak eee oluşması tekrar altını destekledi. Eee böyle
03:38bir yatay pozitif seyir var gibi duruyor bu noktada. Fakat
03:42mesela şimdi burada yoktur. Özellikle eee alüminyum da
03:46olsun. Eee çelik de olsun, bakır da olsun. Eee bu
03:50metallerde bir değer kayıptır bu söz konusu. Ben de tam
03:53aslında dolar ve eurodan sonra eee sizin de belirttiğiniz gibi
03:56altına gelmek istiyordum. Çünkü eee Trump'un gümrük
04:00vergilerinde yaptığı artışı konuşuyoruz bir yandan da. Işte
04:03dolar endeksini küresel çapta güçlendirdi eee sizin de
04:06belirttiğiniz gibi. Eee ABD Başkanı'nın ek gümrük
04:10vergisinde sırada eee AB ve İngiltere'nin de olduğu
04:15söylemesi dünya piyasalarını sarstı diyebilir miyiz peki?
04:18Çünkü otomotiv çip hisseleri, kripto paralarda sert düşüşler
04:22var. Eee euro Kasım iki bin yirmi ikiden beri ilk kez
04:25dolarla eşitlenmiş durumda. Yani küresel ekonomideki bu
04:28Trump fırtınasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Siz bunun
04:31sonu ne olur sizce? Iıı tabii isterseniz kriptoya buraya
04:35değinmek istiyorum. Özellikle Trump seçildikten sonra kriptoda
04:38ciddi bir artış durum söz konusu. Yüz dokuz bin dolara
04:40kadar çıktı. Evvelinde Trump ne diyordu? Bu bir aldatmaca
04:42diyordu. ABD doları karşısına kurulmuş bir tuzak diyordu.
04:45Fakat sonrasında biz kripto merkezi yapacağız dedi. Gerekli
04:49düzenler yapacağız dedi. Ondan dolayı kripto ya Bitcoin daha
04:52doğrusu yüz dokuz bin dolara kadar çıktı. Fakat sonrasında
04:56uygulama noktasında aceleci davranmadığından dolayı da
04:59ciddi bir düşüş durum söz konusu oldu. Eee şu an içinde
05:02yani bu kripto varlıklara dair böyle bir elzemli durum ABD
05:06yoktu. Diğer taraftan ABD eee mesela Meksika eee Kanada ve
05:11Avrupa Birliği bu üçünün eee ve Çin inanılmaz düzeyde ticaret
05:15yapıyor ve açık veriyor. Ve bu açıkları telafi etmek istiyor.
05:18Özellikle Avrupa tarafında şu anda bir tedirginlik durumu
05:22söz konusu. Çünkü şunu söylüyorlar. Acaba bu tarifeler
05:25bizim ekonomimizi nasıl etkileyecek? Bazı eee
05:28tahminlere göre yüzde sıfır nokta beş, bazı tahminlere göre
05:31yüzde bir arasında gayri sahvi yurt içi hastalı bir eee
05:35daraltıcı baskı oluşturulacak noktasında zaten Avrupa yüzde
05:38bir büyüyor. Büyüme noktasında takihati kalmadı. Peki Avrupa
05:42bunun altından nasıl kalkacak? Buna da ayrı bir tahminler var,
05:45hesaplamalar var. Yani herkes diyor gayri sahi bir çağızın
05:48yüzde beşini bu tarifelerin getirmiş olduğu belirsizlikler
05:52noktasında ve Çin'le rekabet noktasında Avrupa'yı güçlü
05:55kılma noktasında kullanır iseki bu rakamda sekiz yüz milyar
05:59dolar civarında. O zaman biz bu işin üstesine geliriz. Eee bir
06:02taraftan enerji dönüşümünü gerçekleştirirken Avrupa diğer
06:06taraftan da bu riskler altında böyle bir durum söz konusu.
06:09Tabii bir silleme gelecektir. Çünkü bir taraftan da Avrupa
06:12kanıtından da açıklamalar var. Biz dedi biz diyorlar dört yüz
06:15milyon kişinin yaşamış olduğu bir eee ticari bir bloğuz.
06:19Tüketici bloğuyuz. Bizim gücümüz var. Yani biz de bunu
06:22gerektiği zaman kullanırız. Gerçekten yani tamam bir
06:25taraftan da eee ABD'liler de Avrupa'lılarının malını
06:28Avrupa'ya mal satma noktasındalar. Bunu getirmiş
06:31olduğu bir durum durumu söz konusu. Iıı diğer taraftan da
06:35ııı Çinli olan ııı ticaretin nasıl etkinleşeceği bu noktada
06:39oldukça önemli. Hani Trump burada birazcık daha temkinli
06:42davranıyor. Böyle direkt olarak şu kadara kavga edeceğiz
06:45değil mi? Çünkü Çinli olan ticaretin bu noktada oldukça
06:48yüksek ve bir silleme. Bir diğer taraftan da şimdi bir
06:52eee firma sadece Çinli üretim yapmıyor. Yani bir zincir haline
06:56küresel zincir var. Iıı bir taraftan Avrupa'da üretiyor.
06:59Diğer taraftan Çinli üretiyor. Kanada da üretiyor. Eee
07:01dolayısıyla buradaki bu üretim zincirlerini, bu firma
07:04yapılarını anlamak da bu noktada çok zor fakat kısa
07:07vadede baktığımız zaman bu ABD'ye kazandıracak gibi
07:10dursa da küresel ekonomik aktiviteyi topyekun olumsuz
07:13etkilediğinden dolayı da eee ben uzun vadede çok fazla
07:17sürdürülebilir olmadığını ben bu noktada söylemek istiyorum.
07:19Bu Trump'ın ekonomi söylemlerini. Bu fırtına gelip
07:23geçici çok sürdürülebilir bir sonucu olmayacak diyorsunuz.
07:26Çünkü bakın borsalar çok tedirgin. Yani içeride tabii
07:30ABD tarafında birazcık daha rahat fakat küresel ölçekte
07:32borsalar tedirgin. Bizim borsamız yüzde de görüyorsunuz
07:36dokuz bin yedi yüz yetmiş dört. Yani bizim burada ne
07:38ihtiyacımız var? Belki burada eee borsa yatırımcıları bir
07:41şeyler duymak isteyebilir bizden. Eee burada büyümeye
07:44dair firmaların eee motivasyonunu destekleyici
07:47rakamlara ihtiyacımız var bizim. Enflasyon rakamı diğer
07:50taraftan büyüme rakamları olsunca diğer mesela not
07:54düşmesi yani biz artık yavaş yavaş tıpkı Avrupa gibi faiz
07:59indirim sürecini yönetmeye ve daha fazla büyümeye, sağlıklı
08:02büyümeye bu noktada odaklanmak durumundayız ki bu da aynı
08:04zamanda eee borsayla destekleyecektir. Eee sayın
08:08Develi petrol fiyatlarını da sormak istiyorum çünkü Trump'ın
08:12bu çıkışı petrol fiyatlarını da arttırmış durumda. Yani buradaki
08:15yükseliş kısa mı, uzun ömürlü mü olur? Tabii petroldeki bu
08:18artış akılları hemen tedarik zincirindeki aksama ve maliyet
08:22artışını da getiriyor. Tüketiciye yüksek enflasyon
08:25olarak döner mi sorusu da geliyor bir yandan. Ne
08:28söylersiniz? Trump'ın ilk söylemlerinden sonra iki tane
08:32eee burada eee varlıkta bir artış durumu söz konusu oldu.
08:36Eee dolar ve petrol. Ikisi arttı. Bunun dışında altın da
08:40dahil, kripto da dahil diğer bütün yatırım araçlarının da
08:43düşüş durumu söz konusuydu. Neden petrol arttı? Çünkü Trump
08:47şunu söyledi. Kanada'yı da biz eee enerji noktasında eee tarif
08:53uygulayacağız. Eee günlük dört milyon varil burada petrol
08:55alıyor eee ABD. Eee bu ilave vergilerle fiyatın artma durumu
08:59söz konusu. Arzla tedarikte biraz alma durumu söz konusu
09:02olacağına dolayı petrol fiyatlarının bir artış durumu
09:05söz konusu oldu ki bakın bu aynı zamanda küresel enflasyon
09:10yönetimi açısından da çok doğru bir adım değil. Çünkü enerji
09:13fiyatlarının yükselmesi eee girdi maliyetleri ve küresel
09:16olarak da maliyetleri etkileyecektir. Eee ve aynı
09:19zamanda bu noktada eee dolarda da bir artış durumu söz konusu
09:22oldu. Dediğim gibi burada tabii bu söylemiş söyleyileri yani
09:26Trump eee kendisi eee söylüyor fakat diğer taraftan da adım
09:30atarken de eee düşünüyor bakın şu anda eee Kanada uygulayacak
09:34eee olan tarifelerde durdurdu bir ay. Eee yani böyle sert
09:38söylem geliyor fakat arkasından daha böyle rasyonel bir akıl
09:41varmış gibi bu sert söylemleri bir bir eee durağınlaştırma
09:46süreci AKP'nde geliyor. Dolayısıyla burada aslında biz
09:50Trump'ın söylemlerinden ziyade ki artık piyasa bunu Trump'ı
09:53tanımaya başladı. Söylemlerini ölçmeye ve takviye başladı. Daha
09:57çok uygulamalara bakmak durumundayız. Yani kriptoda
09:59olduğu gibi birden arttı fakat daha sonra arkasında bir
10:02düzenleme gelmedi. Eee ABD kripto varlıklara dair bir
10:05düzenleme yapmadığından dolayı da kripto varlıktan birden eee
10:08tepetaklak aşağı geldi. Dolayısıyla burada biz birazcık
10:11daha uygulamalara bakmalıyız. Uygulamalar neticesinde dünya
10:14ekonomisi nasıl etkileniyor? Bunu bu noktada görmeliyiz. O
10:17yüzden Dünya Bankası olsun IMF olsun son süreçte hep şunu
10:23ifade ediyor. Belirsizlik. Biz birçok şeyi ölçebiliyoruz.
10:26Istihdamı ölçüyoruz, büyümeyi ölçüyoruz, enflasyonu. Fakat bu
10:29Trump'ın getirmiş olduğu eee ekonomi eee politik sarmalı
10:34içerisinde piyasaları buradan nasıl etkilenecek? Bunun bunu
10:37ölçmekle dünya şu an için zorlanıyor. Zorlanacak gibi de
10:40duruyor. Ölçmekle zorlanıyoruz eee nasıl etkilenecek diye ama
10:44Türkiye ekonomisini bir sormak istiyorum sayın Develi. Nasıl
10:46etkilenecek tüm bunlardan Türkiye ekonomisi? Eee tabii
10:50enflasyon rakamı beklentimizden yüksek geldi. Fakat buna rağmen
10:54sıkı para politikasına rağmen eee büyüyebilen bir ülke Türkiye
10:57ekonomisi bu noktada. Eee tabii bir tarafta Avrupa var.
11:01Avrupa'nın burada eee Trump'la olan tarife savaşlarından dolayı
11:05olumsuz etkilenmesi bizi de olumsuz etkiler. Çünkü bizim
11:07ticaretimizin yüzde kırktan fazlası Avrupa'yla gerçekleşiyor.
11:10Yani burada özellikle Avrupa'nın faiz indirim sürecini
11:13desteklemesi kendi içerisinde teşvik paketleriyle piyasayı
11:17daha canlı hale getirme arzusu var. Bunu gerçekleştirdiği zaman
11:21burada dış dış ticaretimiz en büyük ortak olan Avrupa'yla olan
11:24ticaretimiz ve dış ticaret hedefimiz ki bu yıl biliyorsunuz
11:26üç yüz doksan milyar dolarlık bir hedef durumu söz konusu.
11:30Buna bu noktada ulaşabileceğiz. Eee diğer taraftan ise tabii
11:34burada eee Türkiye ekonomisi büyüyor ve sağlıklı büyü
11:37büyüyebilme modeline bu noktada da sahip. Nedir bu sağlıklı
11:40büyüyebilme? Eee burada eee cari dengeyi yormadan, döviz
11:44talebi oluşturmadan, dış talebin pozitif etkisiyle
11:47tüketimden kaynaklı büyümenin olmadığı bir model. Yani biz
11:51buna ne diyoruz? Döviz getirici faaliyetlerle büyüyebilme. Döviz
11:54talebini artırmadan büyüyebilme. Bu aynı zamanda
11:58Merkez Bankası rezervlerinin yüz altmış yedi milyar dolar
12:00civarına geldiğini düşünür isek. CDS'in bu noktada düştüğünün
12:04kredi notlarının bunu desteklediği bir ortamda. Bakın
12:07bu kadar türbülans var dünyada fakat işte doların vermiş
12:10olduğu tepki eee oldukça minimal düzeyde. Bu neden
12:13kaynaklanıyor? Çünkü rezervler bu noktada güçlü. Eee diğer
12:16taraftan sıkılaşmanın getirmiş olduğu bir pozitif etki durumu
12:18söz konusu. Fakat diğer taraftan da biz artık real
12:21tarafa da dönmeliyiz. Nedir real taraf? Üretim eee eee
12:25ihracat, istihdam eee bunu bu da ne olacak? Eee bu da nasıl
12:29olacak? Üretim faktörlerine bir tanesi olan sermayenin yani
12:32sermayenin maliyetin düşük düşmesiyle burada firmaların
12:36sermaye dahi düşük maliyetleriyle ulaşmasıyla
12:39ulaşabilme kabiliyetinin artmasıyla da olacaktır ki
12:42dediğim gibi bu yıl biz faiz indirimi sürecini konuşacağız.
12:45Eee daha fazla büyümeyi konuşacağız. Fakat bu
12:48küresel ölçekteki belirsizliğin eee Türkiye üzerinden de
12:52Türkiye ekonomisi üzerinden etkisinin biz bu noktada
12:54devam edeceğini düşünüyoruz. Fakat diğer taraftan da bakın
12:57kalkınma yolu projesi olsun. Suriye'de tekrar istikrarın
13:00kazanmasıyla beraber o bölgedeki enerji kaynaklarının
13:03Türkiye üzerinden Avrupa'ya arzu olsun. Eee Türkiye'nin burada
13:05stratejik öneminden dolayı da kazanınca mutlaka avantajlar da
13:09olacaktır diye düşünüyorum. Avantaj olacaktır. Tüm bu son
13:13yaşanan gelişmeler. Eee şimdi tam da bugün alınan bir karar
13:17var aslında onu da sormak istiyorum size. Merkez Bankası
13:20eee zorunlu karşılık uygulamasında değişikliğe gitti.
13:23Eee yurt dışı repo kredi ve katılım zorunlu karşılık
13:27oranını yüzde sekizden yüzde on ikiye çıkardı. Bunu nasıl
13:30yorumlamak lazım Sayın Develi? Eee tabii Merkez Bankası
13:35Başkanı'nı biz dinlediğimiz zaman çoğu kez şunu söyledi.
13:37Eee faiz indirim süreci olsa dahi sıkılaşmadan vazgeçtiğimiz
13:42anlamına gelmiyor. Bu buna benzer eee açıklamaları biz
13:45Avrupa Merkez Bankası Başkanı'ndan da görüyoruz.
13:48Yani tamam faiz indirim süreci var fakat gerektiği zaman
13:52adımlar atılmaya devam edecektir. En son ki PPK
13:56Metin'le zaten biz bunu görmüştük. Burada herhangi bir
14:00beklenmedik bir gelişme durumu söz konusu olduğu zaman Merkez
14:04Bankası burada gerekli araçlar ile piyasaya müdahale
14:07edecektir noktası. Tabii burada bir likidite kontrolü bu
14:10noktada oldukça önemli. Bu metinlere de çok fazla girdi.
14:12Zorunluluk karşılık oranlarının arttırılmasıyla burada likidite
14:16kontrolünde bu noktada sağlanması gerekiyor. Çünkü
14:19diğer tarafta bakıyorum yüzde beş nokta sıfır üç. Tamam bu
14:22beklentili biraz üzerinde. Fakat sıkılaşma süreci hala
14:25Merkez Bankası'nın metinlerinde var ve devam ediyor. Eee biz
14:29burada özellikle Ocak ve Şubat ayı enflasyonu ben çok dikkat
14:32çıkmıştım. Çünkü geçen sene de Ocak ayı yüzde altı gelmişti.
14:36Şubat ayı da yüzde üçün üzerinde gelmişti. Ikisi
14:39toplamda yüzde ona yaklaşmıştı. Eee doğrusu şu an yüzde beş
14:42nokta sıfır üçlük bir artış var Ocak ayında. Şubat'ı
14:44bilmiyoruz. Eee fakat yine böyle yüzde üç dört gibi
14:48gelecek olursa eee yılın iki kayığı yüksek enflasyon ile
14:51karşı karşıya kalacağız. Tabii diğer taraftan da
14:53geleneksel olarak da sayın Mehmet Şimşek'in ifade ettiği
14:55gibi Ocak ayı enflasyonu kendi başına da değerlendirmek lazım.
14:59Çünkü burada ücret ayarlamaları olsun, asgari ücretteki artış
15:02olsun, bunu getirmiş olduğu bir etki durumu söz konusu. Ve
15:05bundan dolayı da Ocak ayı enflasyonu genelde yüksek
15:07geliyor. Fakat bu şu an biz halen parasal olarak enflasyon
15:12kontrol noktasında sıkılaşmaya devam edeceğiz noktasında bir
15:16duruşun göstergesi.
İlk yorumu siz yapın