TÜİK Başkanı Çetinkaya'dan enflasyon eleştirilerine cevap!

Milliyet

TÜİK Başkanı Çetinkaya'dan enflasyon eleştirilerine cevap! izleyin - Milliyet Dailymotion'da

Transcript

00:00Temmuz ayında memur ve emeklinin zam oranları da

00:04TÜİK'in açıkladığı

00:05Haziran ayı rakamlarını

00:07Baz alarak belirleniyor. Dolayısıyla

00:09Özellikle de Haziran ayında beklenenin altında bir enflasyon gelmesi nedeniyle

00:15Yine tüm eleştiri okları TÜİK'e yöneltilmiş vaziyetteydi.

00:18Acaba bu rakamlar

00:19Nasıl toparlanıyor?

00:21Gerçeği yansıtıyor mu?

00:22TÜİK başkanı da Ankara'da gazete ve televizyonların temsilcilerini dün çağırdı ve bayağı uzun bir toplantı yaptı.

00:29Her şeyi sorabilirsiniz. Tek tek yanıtlayacağım dedi. Öncelikle

00:34Şunun altını çizdi. TÜİK yaşam maliyetini ölçmez dedi.

00:38TÜFE sabit bir mal sepetinin bir yıl içindeki fiyat değişimini yüzdesel olarak ölçer.

00:44Hayatın pahalılığı, yaşamın maliyeti gibi kavramlar

00:48Bambaşkadır, başka ölçümlerdir ve bunlar TÜİK'in görev alanı içerisinde değildir ifadesini kullandı.

00:54TÜİK'in bu ölçüm sisteminin Avrupa Birliği'nin kitabından alındığını,

00:59İğneden ipliğe ne yapacaklarının bunun içinde yer aldığını

01:03Ve dünya nasıl yapıyorsa bu hesaplamayı

01:06TÜİK'in de öyle yaptığının altını çizdi.

01:10Bunlar çok teknik detaylar ama bunları da tek tek paylaştı.

01:13Diğer yandan bu TÜFE sepet nasıl oluşuyor onu da anlattı. İşte bir sene boyunca

01:19Toplumun genelini yansıtacak şekilde belirlenen 2000 hanenin

01:24Tüm harcamalarına göre sepetin içinde nelerin yer alıp almayacağının belirlendiğini söyledi.

01:29Aralık ayında her yıllık olarak bu sepet ve içindekilerin ağırlıkları da dahil

01:34Güncellendiğini yenilendiğini ve ağırlığı azalanların sepetten çıkarıldığını ifade etti.

01:402000 haneden gelen verilerin yanı sıra Türkiye genelindeki marketlerin

01:46Kasa çıktıları da

01:48Her ay sonu ayın 28-29 gibi

01:51TÜİK'in eline ulaşıyor.

01:53Tüm bu verileri bir araya getiriyorlar.

01:55Ve ortalamasını alıp açıklama yapıyorlar.

01:59Verilerin %50'si sahadan yani bu belirlenen 2000 hane

02:04Artı marketlerin kasa çıktıları.

02:06%45'i barkod %51'i webden

02:10Alınıyor diye de açıkladı TÜİK başkanı.

02:13Tabi o noktada

02:15Farklı farklı duyurulan enflasyon rakamları var. Mesela İstanbul Ticaret Odası

02:20Bu ay için %82 açıkladı yıllık aylık 3,42 açıkladı.

02:25ENAG daha önce de çok tartışılmıştı. Aylık 4,27 yıllık %113 açıkladı enflasyonu.

02:32TÜİK ise bu ayki rakamları aylık 1,64 yıllık %71'di.

02:37İşte bu farklılık nereden kaynaklanıyor? Bu da gündemdeydi.

02:41TÜİK başkanı Çetin Kaya dedi ki İstanbul Ticaret Odası ve ENAG'ın açıkladığı rakamlar

02:46Farklı. Neden farklı?

02:49Bir kere İstanbul Ticaret Odası bizim yaptığımızın küçük bir modelini yapıyor ifadesini kullandı.

02:55Kapsamı daha az ve İstanbul ölçekli. İstanbul ise Türkiye'nin geleneli

02:59Yansıtmaz ifadesini kullandı.

03:01ENAG için ise endeksi olduğundan yüksek açıkladığını söyledi. Endekslerinin sadece 4 yıla yakın

03:08Bir dönemde piyasa fiyatlarından ortalama 2-3 kat

03:12Uzaklaştığı görülüyor ifadesini kullandı.

03:15Dolayısıyla bu farkın oluştuğunun altını çizdi.

03:19Dediğim gibi TÜİK'in

03:212000 belirlenen 2000 haneden gelen veriler

03:24ve market

03:26Kasalarının çıktıları üzerinden

03:28Bu hesaplamayı yaptığını anlattı.

03:30Peki benim anlamadığım bir durum var.

03:33Tarihle ilgili yanlışım varsa lütfen düzelt beni ama 2022 yılına kadar aslında

03:38Enflasyon sepetindeki malların fiyatları tek tek açıklanıyordu.

03:42Fakat 2022'den itibaren açıklanmamaya başladı ki eleştirilerin odağında olan bir konu.

03:48Buna ne yanıt verdi?

03:53Şimdi orada veriler artık %50 dijital olarak elimize ulaşıyor ve veri sayısı çok fazla arttı.

03:59İfadesini kullandı. Yani bir yılda 500 binden

04:02600 bine kadar

04:04Fiyat çeşitliliğinin ellerine geldiğini söyledi.

04:07Bu yüzden artık bunu kullanmadıklarını anlattı ama

04:11Dün itibariyle bu mevzu daha da farklı tartışılıyordu ekonomi yazarı Alaattin Aktaş

04:162022 yılından beri açıklanmayan bu madde fiyatlarını yazdı dün.

04:21Mesela TÜİK'in işte yumurta fiyatı olarak 2,5 lirayı baz aldığını söyledi. Uzman doktor muayenesi

04:2734 lira, kira 5845 lira gibi

04:30Bir takım rakamlar yer aldı o yazıda.

04:33Dün TÜİK başkanıyla yaptığımız görüşmede de

04:35Bu yazı ve o rakamlar gündeme geldi.

04:38Onların da sebeplerini açıkladı.

04:41Şimdi önce şöyle diyor Çetin Kaya dünyanın hiçbir ülkesi

04:44Tek tek tek tek bu fiyatları yazmıyor. Mesela yumurta örneğinden yola çıktı.

04:49Dedi ki farklı farklı yumurta çeşitleri var. Gezen yumurtanın fiyatı ayrı.

04:54Organik yumurtanın fiyatı ayrı.

04:5630'lu paketlerde tanesi 2 liradan satılan yumurta ayrı.

05:00Halkın büyük büyük kısmı

05:032 liralık yumurtadan yani 30'lu paketlerdeki yumurtadan tüketiyorsa bizim elimize

05:09Gelen verilerde de ağırlık

05:11Burada oluyor.

05:12İşin içine işte organik ve gezen tavuk yumurtasının fiyatı da girdiği zaman

05:17Ortalama

05:182,5 lira civarında bir yumurta fiyatı elde edilmiş oluyor. Yani

05:23İşte domateste de öyle. Cherry domates ayrı. Çanakkale domatesi ayrı.

05:27Her bir domatesin fiyatlandırması da ayrı.

05:30Böyle böyle bu kadar ürün çeşitliliği içerisinde

05:34Toplanan veri 500 binden

05:36600 bine çıktı dedi ve bunları tek tek açıklamak yerine ortalamayı esas alarak hesaplama

05:42Yapılıyor ifadesini kullandı.

05:44Öte yandan az önce de bahsetmiştim işte marketlerin kasa çıktıları burada da 300 bine yakın

05:51Market verisi

05:52Ayın son günü TÜİK'in eline ulaşıyor toplu halde 28-29 gibi ayın orada da şöyle bir sitemde

05:59Bulundu. Dünyada her ayın üçünde enflasyon verisi açıklayan

06:03Başka bir ülke yok. Az sayıda ülke

06:06Ayın yedisinde açıklıyor dedi. Büyük bölümü ayın 10 veya 15'inde açıklıyor. Biz zaten bu hesaplamaları

06:12Ucu ucuna yetiştirirken

06:15Kalkıp bir de anlatıcılığı olmayan fiyatlar hesaplamaktan vazgeçtik ifadesini kullandı

06:21Çetin Kaya ve bu yükü ağır ve dünyada kimsenin

06:25Yapmadığı bir iş olarak ifade etti.

06:28Peki işte bu

06:30Kira fiyatları mesela 5800 lira artık hani

06:34Küçük yerleşim yerlerinde bile

06:37Bu rakamlara kiralamak, ev kiralamak zor diye orada gazeteciler çıkıştı. Bunu neye göre hesaplıyorsunuz?

06:43diye soruldu.

06:45Şöyle anlattı TÜİK başkanı

06:47TÜİK'e göre ortalama kiranın 5800 lira olmasının nedeni şu

06:52Kiracıların sadece %5 ila 10'u diyor her ay ev değiştiriyor.

06:58Diğer hesaplamalarda tüm kiracılar her ay ev değiştiriyormuşçasına şişirilmiş bir zam hesabı yapılıyor.

07:05Kiradaki enflasyonun etkisini görmek için

07:08En az 2 yıllık bir zaman gerekiyor.

07:11Biz kira artış sınırı olan

07:13%25'i de esas almıyoruz.

07:15Takip ettiğimiz 5000 konut var.

07:17Buradaki artışı gözlemleyip

07:19Hesaba dahil ediyoruz dedi.

07:21Yani bu kirada da işte doktor muayenesinde de çünkü devlet doktoru var özel doktor var çeşitli

07:28rakamlar var.

07:29Bunlar üzerinden bir ortalama aldıklarının altını çizdi. Bu ortalamaya göre de bu rakamların

07:35Çıktığını belirtti.

07:37600 bin fiyatın tek düzeye indirgendiği

07:40Toplulaşma

07:41Hesabıdır. Enflasyon diye de

07:43ifade ettiği yaptıkları hesaplamayı Kaan.

07:46Tabi genel itibariyle aslında bütün bu tartışmaların başlamasının

07:50Başlangıç noktası diyeyim daha doğrusu. Enflasyonun beklentinin altında gelmesi ama Haziran ayının

07:56Haziran enflasyonun beklentinin altında gelmesi. Çünkü Tamza

07:59Memur ve emekli zamlının belirleneceği bir aydan bahsediyoruz. Enflasyon verileri ile birlikte

08:04Tepkiyi doğurdu. TÜİK Başkanı

08:06Haziran ayı rakamlarının gerekçelerine ilişkin neler söyledi?

08:10Haziran üzerinde.

08:12Yani aslında bir anlamda TÜİK'in rakamlarla oynadığı ciddi bir iddia olarak

08:18Gündeme geçirilip duruyor.

08:20Bir miktar dünkü toplantının da nedeni işte bunlara

08:23Açık açık yanıt verme arayışıydı. Bunu gözlemledik. TÜİK Başkanı

08:28Çok netti.

08:29Bir kere bu Haziran ayı tablosu ile ilgili

08:33Sebeplerini dört maddede sıraladık Kaan. Birinci madde olarak

08:37Kamuzamlarının Temmuz ayına kalmasını ifade etti. Yani elektrik,

08:41Vergi, akaryakıt, tütün gibi

08:44Kamuzamları

08:45Haziran ayında bir kısmı duyuruldu ama

08:47Bunlar Haziran ayı fiyatlarına tabii ki yansımıyor dedi.

08:51Bir sonraki aya yansıyacak ifadesini kullandı.

08:54Diğer yandan tarihsel seyir ikinci madde olarak ifade etti.

08:59Yani Haziran ayı her zaman enflasyon açısından en düşük aydır ifadesini kullandı.

09:04Tarla ürünleri pazara çıkar.

09:06Daha ucuz satılmaya başlar sebze meyve.

09:09Dolayısıyla her yıl olduğu gibi bu yılda negatif gelmiştir dedi.

09:13Üçüncü madde olarak

09:15Döviz kurunu söyledi.

09:17Enflasyonu tetikleyen en önemli başlıklardan birisi olarak ifade etti.

09:21En önemli kalemdir dedi ama uzun zamandır yükselmiyor.

09:24Bir durağanlık stabilite var kurda dedi.

09:28Bu da enflasyon oranları üzerinde

09:30Etkide bulunuyor ifadesini kullandı.

09:32Ve tabii dördüncü madde olarak da

09:34Yaz aylarının etkisi dedi.

09:37Şimdi Çetin Kaya'nın dikkat çektiği zamların etkisinin yansıyacak olması nedeniyle onun da altını çizelim.

09:43Belki Temmuz ayında

09:45Bir miktar yükselecek gibi duruyor enflasyon.

09:48Bunu da belirtelim ama

09:49Türk Başkanı

09:51Başka şeylere de dikkat çekti. Bunlar çok önemliydi Kaan.

09:55Mesela şirket kârları dedi enflasyonu

09:58Tetikliyor ifadesini kullandı.

10:00Dünyanın en pahalı etini yağını tüketiyoruz dedi. Fahiş zam yapanlar yaygın.

10:05Ve bu ortamda kârlılık oransal olarak artıyor.

10:08Oradan anlıyoruz ifadesini kullandı.

10:11Avrupa'da da durumun böyle olduğunu şirket kârlarının enflasyon üzerindeki etkisinin araştırıldığını ve

10:18%45 olarak açıklandığını duyurdu.

10:22İşçilik maliyetlerinin ise Avrupa'da %4,5 olarak enflasyon üzerindeki etkisinin

10:27Hesaplandığını söyledi.

10:30Türkiye'de böyle bir rakam yok. Böyle bir hesaplama şu an için yok ama şirket kâr artışları

10:36Fahiş yurt dışında kaldı ki

10:39Öyle değil. Buna rağmen enflasyona Avrupa'da etkisi %45 diye

10:43Anlatmaya çalıştı ne demek istediğini.

10:46Yani enflasyondan bağımsız bir fahiş fiyat

10:49Gerçeği olduğunu vurguladı.

10:50Dolayısıyla şirket kârları

10:52Enflasyonu etkiliyor dedi.

10:54Bu da çok tartışılacak altı çizilecek bir başlık olarak önümüzde duruyor.

10:59Diğer yandan TÜİK başkanı

11:01Algılanan enflasyonla devletin açıkladığı rakamlar arasında

11:05Bütün dünyada her zaman

11:06Hissedilenin

11:07Farklı olduğunu vurguladı.

11:09Ama Türkiye'de dedi ne yazık ki nominal enflasyon çok yüksek olduğu için

11:13Can acıtıcılığı

11:14Daha fazla derseniz

11:16Buna da söyleyecek

11:18Sözüm olmaz ifadesini kullandı.

11:20Şimdi aynı ürünlerin biliyorsun

11:23CNN Türk olarak bizde çok sık bu haberleri yaptık.

11:26Farklı marketlerde farklı farklı fiyatlara satılıyor olması da aslında

11:30Enflasyonu ve rakamları etkiliyor.

11:33Bunun nedeniyle ilgili sorumluluğu mecra TÜİK değil dedi başkan ama

11:37Enflasyonist ortamda böyle şeyler maalesef oluyor ve rakamlara da

11:41Olumsuz etki ediyor diye konuştu. Yani bu

11:44Farklı marketlerin farklı fiyat uygulamaları da

11:48Ülke açısından enflasyon rakamları açısından

11:51Ciddi bir zarar olarak önümüze çıkıyor TÜİK başkanı resmi olarak da bunu söylemiş oldu.

11:57Benim dikkatimi çeken bir de enflasyon yorumu yaptı. Biraz şakalaştık hani ne zaman düşer fiyatlar diye

12:04Enflasyonun %75 olması veya %45 olması arasında bir fark yok.

12:10Enflasyon enflasyondur ve fiyat artışı getirir dedi.

12:13Dolayısıyla %45 de yüksektir %30 da yüksektir.

12:18Olması gereken

12:19Tek hanelere indirmek hatta eksileri görmektir ifadesini kullandı Kaan.

Kategori

Döküm

Önerilen