Cao lầu là món ăn gắn liền với phố cổ Hội An nhưng lại không được nhiều người biết đến. Có lẽ món ăn này lặng lẽ, nhẹ nhàng đi vào lòng người như chính mảnh đất nơi đây. Mới nhìn cao lầu trông giống như mì, nhưng không phải mì.

Cao lầu gồm 3 thành phần chính là: bột, nhân và nước dùng. Sợi cao lầu được chế biến công phu. Dùng gạo tại địa phương, trước khi xay thành bột phải ngâm vào nước tro, tro lấy từ củi tràm ở cù lao Chàm.

Để có được sợi cao lầu dai và chắc, người ta dùng nước giếng Bá Lễ để làm. Sau đó gạo được xay thành bột, để ráo nước, rồi nhào bột cho mịn, cán bột thành miếng dày 3-4 mm, rồi đem hấp cách thuỷ. Tiếp theo cắt bột thành sợi to bằng khoảng 2 lần sợi bún.

Về thịt phải chọn thịt đùi heo ngon, nhiều nạc ít mỡ sau đó ướp gia vị, mắm muối và ngũ vị hương để làm xá xíu. Tép mỡ ăn kèm cũng là một nguyên liệu phụ khác lạ. Những năm trước đây, tép mỡ được làm bằng da heo chiên giòn nhưng hiện nay người ta thay bằng bột làm sợi mì. Dùng sợi cao lầu xắt từng đoạn dài cỡ ngón tay, phơi khô rồi chiên giòn.

Khi ăn cho vào bát một vốc sợi cao lầu đã chần qua nước dùng, thêm mấy cọng rau thơm như: rau húng, xà lách, ngò, rau quế…, thịt xá xíu cắt lát mỏng, nước xốt khi làm xá xíu rưới lên trên.

Ngày nay cao lầu được cải tiến, thêm chén nước súp nấu từ xương gà, phần nhân thêm thịt gà nạc xắt vuông xào cho ngấm và tép bạc luộc lột vỏ đặt lên.

Món cao lầu không giống phở, bún... mà có sắc thái riêng. Cái ngon của cao lầu chính là sợi mì được chế biến tinh tường, vừa mềm, vừa dai, vừa thơm... Khi ăn, cao lầu cho cảm giác sật sật của sợi mì, đủ mùi vị chua, cay, đắng, chát, ngọt của rau sống và tép mỡ vỡ tan trong miệng mới đạt yêu cầu. Ngoài ra thịt heo xá xíu vừa ngọt, vừa béo và đặc biệt là những món phụ gia khác đã làm tăng sự khoái khẩu cho thực khách.

Cao lầu bán ở nhiều nơi ở phố cổ, nhưng phải ngồi bên sông Hoài mới cảm nhận được cái ngon của món ăn hòa cùng vẻ đẹp hiền hòa của dòng sông thơ mộng. Cả nhóm ngồi quây quần bên những chiếc ghế gỗ nhỏ xíu, một chiếc bàn cũng bằng…ghế, cùng ngắm dòng sông thơ mộng và chờ đợi những bát cao lầu được bưng ra.

Điều này thú vị hơn nhiều so với ngồi trong một nhà hàng sang trọng để thưởng thức món ăn dân dã. Có lẽ vì thế mà cao lầu từ lâu đã được nhắm đến như một món ăn riêng có góp phần làm nên cái hồn ẩm thực của phố Hội, sông Hoài