- 16 dakika önce
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Müzik
00:00Sevgili izleyenler yayınımıza hoş geldiniz.
00:14Bu yıl olduğu gibi önümüzdeki yılda en önemli gündemimiz ekonomi olacak gibi gözüküyor.
00:19Ana Muhalefet Partisi geçtiğimiz haftalarda düzenlemiş olduğu kurultayda parti meclisi üyelerini belirledi efendim.
00:26Bugün Cumhuriyet Halk Partisi'nde parti meclisi üyesi olarak seçilen aynı zamanda Hazine ve Maliye Politika Kurulu Başkanı Kerim Rota'yı ağırlayacağım.
00:34Cumhuriyet Halk Partisi'nin ekonomi programını konuşacağız.
00:38Sayın Rota hoş geldiniz.
00:40Hoş bulduk. İyi günler.
00:42Elbette çok fazla başlık var ama en sıcağından başlayalım.
00:46Dün asgari ücretimiz belli oldu.
00:48Geçtiğimiz yıl olduğu gibi beklenen enflasyon baz alınarak yapılmadı ama güncel resmi enflasyon da aslında yansıtılmamış oldu.
00:58%31'di yıllık enflasyon.
01:00Son ölçülen %27'lik bir zam yapıldı.
01:03Şimdi kişi başına düşen milli gelir 17,9 bin dolar olarak açıklanmıştı son olarak.
01:09Tabii şunu sormak istiyorum.
01:11Cumhuriyet Halk Partisi'nin de programına yine bu asgari ücret gündemiyle dokunalım.
01:16Gelirler arasında en yüksek gelirli en düşük gelir arasında ciddi bir makas var.
01:22Bu makas kapanacak mı?
01:23Nasıl kapanacak?
01:24Nasıl bir asgari ücret ve ücretler politikası olacak Cumhuriyet Halk Partisi'nin?
01:29Bunu sormuş olayım ve asgari ücrete de bir yorum alayım elbet.
01:33Çok teşekkür ederim.
01:34Tekrar iyi yayınlar diliyorum.
01:36Önce bir şey söyleyeyim yani asgari ücretin açlık sınırının altında hemen hemen 33 aydır yani 2 seneyi açtığım bir süredir asgari ücretin altında kalmaya devam ediyor.
01:48Daha önceki yıllara baktığınızda yine yetersiz olmasına rağmen bir şekilde en azından Ocak, Kubat, Mart aylarında açlık sınırının üstünde bir asgari ücretle sonra altına dükmesi gibi bir durum tartıştırıyorduk.
02:042023 seçimlerinden sonra, 2023 Haziran seçimlerinden sonraki olan dönemde artık ücretlerin, emekçilerin bu talepleri tamamen duyulmaz, yörülmez oldu.
02:17Bunu görüyoruz.
02:18Şu anda 28 bin 75 liralık asgari ücret muhtemelen aralık sonunda 30 bin lira aşacak olan açlık sınırının 2 bin lira altında yani %7 altında başlayacak.
02:30Açlık sınırı da aslında bir kriter olmaktan oldukça uzak.
02:34Çünkü sadece Ankara'daki gıda fiyatlarını alıyor.
02:39Oysa yurt genelinde özellikle gıda fiyatlarında çok büyük bir işkenlik de var.
02:44Oysa bu yeni bir yaklaşımdan emekçilerin gelirlerinin asgari ücretten uzaklaştırılması, yani yeni bir reform ücretiyle uzaklaştırılması gerekiyor.
02:54Yoksa biz Oysa'lı ülkeleri içerisinde asgari ücretin en fazla yaklaşıyan ülkeyiz.
03:00Yani ülkemizde bu DİS arın arasılmasıdır, DİS arın arasılmasıdır.
03:07Ülkemiz Oysa'lı ülkelerin içerisinde asgari ücret komşuluğu en yüksek olan ülke.
03:11Yani asgari ücretin altında ve asgari ücretten en fazla %20 alanlara baktığınızda neredeyse toplumun, yani çalışanların %55'e asgari ücret etrafında ücretleri alıyor.
03:26Bu birçok Oysa'lı ülkesinde %7 ile başlayıp işte ortalamasında %20'ler, %25'lere kadar en fazla çıkıyor.
03:32Bunu ortaya koyuyor.
03:35Türkiye'de hem sanayide, hem tarımda, hem de hizmet sektöründe asgari ücret artık bir herkesin ücreti olmuş vaziyette.
03:45Bundan uzaklaşmanın yolu da mevcut düzeni, mevcut vergi düzenini veya mevcut ekonomik politikalarını devam ederek bundan uzaklaşma şansınız yok.
03:54Yani asgari ücreti 30 bin lira yapsanız bundan yine uzaklaşabileceksiniz.
03:59Çünkü komşu ücretler daha fazla artacak.
04:02Burada yapılması gereken aynen 2016'da yapıldığı gibi bir kere asgari ücreti insanoğluna yakışır bir seviyede öncelikle belirleyip ondan sonrasındaki diğer ücretlerin kısa ve orta vadeli politikalarla hem sanayideki beceri setini arttırarak hem hizmet sektörünü çeşitlendirerek zaman içinde ayrışmasını sağlayabilmek.
04:25Aksi takdirde bu %55-70 olur.
04:29Açlık sınırının altındaki asgari ücret de 33 ay değil 63 aya çıkar.
04:33Kerim Bey şimdi aslında Cumhuriyet Halk Partisi'nin önerisi 39 bin liraydı.
04:39Tabi asgari ücrete böyle biraz daha beklenenden fazla bir zam önerildiğinde de şu argüman hep önümüze konuldu.
04:45O zaman işveren kaçar, başka ülkeye gider gibi bu Mısır'a kaçma meselesi var ya.
04:51Onu soracağım bir de bu bahsettiğiniz iyileştirme ne kadarlık bir süreyi öngörüyorsunuz?
04:57Şimdi şöyle yani işveren kaçar bu çok genel bir değerlendirme olduğunu ben düşünüyorum bunun.
05:06Çünkü şu anda bugün belirlenen asgari ücret yaklaşık 700 dolar eş değerine geliyor.
05:12Gidirilmiş maliyetlerle bu 900 ile 1000 dolar arasında bir yere girecektir.
05:16Zaten bugün hani Mısır'a kaçar dediğiniz sektörler oradaki asgari ücretin 200-300 dolar civarında gidilmiş haliyle olduğunu bilerek gidiyorlar.
05:25Dolayısıyla sizin 700 dolar belirlediğiniz ne gerçek değil ki.
05:30O yüzden biraz evvel bahsettiğim gibi Türkiye'nin hem sanayi politikası yaklaşımında hem maliye politikası yaklaşımında çok daha farklı bir bakış açısından ihtiyacı var bence.
05:41Buradaki süre de şöyle yani öncelikle ilk yapılması gereken insan uğruna daha yakışır bir ücretin belirlenmesi yeni bir iktidar Cumhuriyet Halk Partisi iktidarında.
05:52Ama ondan sonrasında da bir iktidar dönemi içerisinde yani 5 senelik bir iktidar dönemi içerisinde de hem bu asgari ücret konukluluğunu azaltabilmek hem de ülkenin reform bekleyen birçok alanındaki adımlarla aslında 5 senelik bir süre içerisinde hepsini başarılabileceğini düşünüyoruz.
06:092-3 senelik bir süre içerisinde de ciddi anlamda hem sanayideki dönüşüm hem maliye politikasındaki dönüşümün de temel taşları rahatlıkla atılıyor.
06:20Peki şimdi dar gelirlinin ve sabit gelirlinin en çok para harcadığı şey bugün Türkiye'de gıda ve kira.
06:29İkisini ayrı başlıklarda inceleyelim istiyorum.
06:32Şimdi tarımdan başlayalım.
06:34Üçüncü çeyrekte biliyorsunuz %12 küçüldü tarım.
06:38Hatta Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz bunu negatif büyüdük diye açıklamıştı.
06:43Tarımdaki bu daralma elbette bize yansımaları da olacaktır.
06:46Gıda enflasyonu en genelde enflasyon içerisinde çok hızlı bir düşüş de kaydetmedi.
06:53Dün etiketlerin hemen asgari ücret açıklarının açıklanmaz değiştiğini bile gördük.
06:57Dolayısıyla tarımda yapmayı planladıklarınız nasıl bir reform planladığınızda açıkçası oldukça önemli bir onu da dinlemek isterim.
07:06Çok teşekkür ederim.
07:07Bir eser aslında Parti'nin programı son kurufaydı yenilendi.
07:11Oy birliğiyle yenilendi.
07:13Bu politikalarında hemen hemen bütün alanlar, çalışma hayatı, aile, tarım, sanayi politikası, azile maliye politikaları bu konularda Cumhuriyet Halk Partisi'nin temel durumu ortaya çıktı.
07:25Ben bunu şuna benzetiyorum.
07:27Aslında Cumhuriyet Halk Partisi'nin programı yönünün nerede olduğu belli olan bir günanın temeli asıldı.
07:35Kaba inşaatı çıktı.
07:36Hangi yöne bakıyor?
07:38Nasıl bakıyor?
07:38Şimdi bu kaba inşaatı biraz doldurmak, duvarları örmek ve dekorasyonu yapmak, peyzajı yapmak zamanı.
07:45İşte bu Cumhurbaşkanlığı Adal Öfisi'nin içindeki politika kuruları da bunu yapacak.
07:50Yani tarım meselesinde mesela çok önemli bir uzman Sencer Solapoğlu Cumhurbaşkanlığı Adal Öfisi'ne katıldı.
07:56İlk toplantımızı da bu hafta içerisinde yaptık.
07:59Bir kere en başta tarımı sadece ne kadar destek veriliyordan biraz çıkarmak lazım.
08:06Çünkü zaten kanunun emrettiği %1, belli gelirinin %1'i kadar verilirsek zaten verilir.
08:13Yani bunu buraya getirmek gerekiyor ama bunu buraya getirdikten sonra da veya öncesinde de bu desteklerin daha verimli, daha etkili, etki analizi yapılmış bir şekilde ve çiftçi daha doğru bir şekilde destekleyecek halde de getirilmek lazım.
08:31Mesela tarım politikasında şunlar var Cumhuriyet Halk Partisi'nde.
08:36Türkiye'nin ekonomik mağamsızlığı, gıda güvencesi ve ekolojik sürdürülebilirliğinin temel uluslararası olarak alınıyor.
08:43Planlı diyor, veriye dayalı, çevreyle uyumlu ve üreticiyi merkeze alan bütüncülü bir yaklaşım burada öneriliyor.
08:50Şimdi bunun içi doldurulacak.
08:51Bunun içi doldurulurken de işte havza bazlı destekler mi yapılacak, kredi destekleri başka bir yere mi evrilecek, bütün bunların çatısı Cumhurbaşkanlığı Adal Öfisi içerisinde zaten belirlenecek.
09:03Ve zannediyorum birkaç ay içerisinde bu konuda hemen hemen her alanda yani sanayi, eğitim, sağlık, hazine, mahalle gibi bütün alanlarda Cumhuriyet Halk Partisi daha sıfır önerilerini de göreceksiniz.
09:14Evet, konut krizine geçelim isterim.
09:17Tabii çok başlık var, süreyi de efektif kullanmak istiyorum.
09:21Şimdi dedim ya bir yandan da en fazla yine para ödediğimiz şey kira bizim.
09:25Kiralardaki o artışı bir türlü engelleyemedik, yapısal bir dönüşüm de sağlanamadı.
09:29En son bir konut projesi başlattı biliyorsunuz iktidar.
09:338 milyon kişi başvurmuş bu projeye sanıyorum 5 milyon küsur kişinin de başvurusu onaylanmış.
09:39Şimdi bu kiralarla gelirler arasında öyle bir fark oluştu ki yani insanların birkaç maaşla artık bir ev kiralayabildiği gibi bir noktaya bile geldik çeşitli şehirlerde.
09:51Dolayısıyla kiralar elbette gerilemeyecek ama oradaki o makas nasıl kapanacak?
09:58Yani yine bir sosyal konut mudur çözüm yoksa emlak sektöründe yapılacak çeşitli düzenlemeler midir?
10:04Neler söylersiniz?
10:05Hepsi yani sadece bir sosyal konut üretiminin arttırılmasıyla çözülecek bir sorunu çoktan geçtik maalesef.
10:13Yani bir barınma krizi var net bir şekilde.
10:17Ailelerin enflasyonla mücadelesine baktığınızda biraz evvel bahsettiğiniz gibi gıda, konut ve eğitim en önemli alanlar.
10:26Ve görüyoruz ki Merkez Bankası verilerinden aslında bu üç alan hemen hemen enflasyonun sürükleyicileri.
10:34Ama bu üç alanda da bizim aslında çok temel sorunlarımız var, yapısal sorunlarımız var.
10:39Bu yapısal sorunlarla yüzleşmeden enflasyon sorununu da çözmeniz bir yükün.
10:44O yüzden konut tarafında sosyal konut tabii ki önemli.
10:47Ama bunun dışında mevcut konut değerlemelerinin doğru yapılması, payıt dışının tamamen ortadan kaldırılması,
10:58bunun dışında Türkiye'nin sanayi dönüşümünde bazı şehirlerdeki ağırlığının azaltılması,
11:04bütün bunların hepsi birbirini destekleyen unsurlar olacak.
11:08Böyle baktığınızda da konut tarafında hem kira tarafında hem konuta erişim süresi anlamında
11:13önemli, başarılı delil edileceğine ben inanıyorum.
11:17Yani şöyle söyleyeyim, konuta erişim süresi, bir asgari ücretin konuta erişim süresi
11:22neredeyse son 6-7 yıl içerisinde ikiye katlandı.
11:26Yani 100 aydan 200 aya geldiği gibi düşünebilirsiniz.
11:29Böyle bakınca da bunları tekrar geriye çekmenin birkaç yolu var.
11:34Bunlardan en önemlisi bir kere enflasyonla mücadeleyi çok ciddi şekilde yapıp
11:38konut kredilerinin daha erişilebilir bir hale gelmesi.
11:41Yani aylık %1'in altında bir konut kredisi bu anlamda çok daha destekleyici olabiliyor.
11:47Bunun için de enflasyonla mücadelenizde önemli bir başarı sağlamanız lazım veya doğru adım yapmamız lazım.
11:54Konuta erişim süresinde kredilerin desteğinin dışında
11:58kamu'nun üreteceği sosyal konutların veya kiradaki konutların doğru takibinin yapılması,
12:06kiradaki konutların stoğunun aynen bir tarım sayımı gibi veya nüfus sayımı gibi doğru şekilde yapılabilmesi çok önemli.
12:14Bakın Türkiye'de kiradaki konutların toplam değerinin ne olduğunu ancak bir merkez bankası çalışmasıyla bu senenin başında öğrenelim.
12:22711 milyar dolar diyor.
12:25Ki bunun da ne kadar doğru olduğu tahsil çünkü Türkiye'de biliyorsunuz emlak değerleri, emlak vergi değerleri, belediye rahaşları üzerinden belirleniyor.
12:34Dolayısıyla bu fiyatlar gerçek rahaşlardan da çok uzak bir şekilde belirleniyor.
12:40Böyle baktığınızda buradaki stoğun da doğru şekilde belirlendikten sonra devletin bu işte yani eğitim tarımda olduğu gibi şehircilikte ve konut işinde de müdahil olması şart.
12:55Yani müdahil olması derken de fiyat kontrolleri anlamında sadece söylemiyorum.
13:00Gerekirse tabii ki bunun da yapılması gerekiyor.
13:02Ama aynı zamanda üretici ve girişinci olarak da burada devletin bir elinin, üç alanın üstünde olması gerekiyor.
13:11Evet.
13:12Kerim Bey şimdi bir yandan da Cumhuriyet Halk Partisi'nin elbette iktidara ortak ya da iktidar hedefi olan bir parti olarak ekonomi politikalarını ve ekonomiye dair neler planladığını anlatması çok önemli.
13:23Ben de aslında biraz böyle dümdüz yurttaş olarak hepimizin kafasını karıştıran kısımları çok da basit bir dille sormaya çalışıyorum.
13:31O yüzden öyle basit bir soru soracağım size.
13:33Bu fiyat algısı düzelir mi?
13:35Çünkü ben artık ne pahalı, ne o fiyatı hak ediyor ya da hak etmiyor anlamıyorum.
13:42Zaten kalitelerle ilgili çok ciddi problemler yine var.
13:46Dediğim gibi daha dün açıklanır açıklanmaz işte bir kaşar peynir fiyatının bir anda 100 lira etiketinin değiştiğini gördük.
13:52Çok alışveriş yapılan bir zincir markette vesaire.
13:56Yine 500'lük binlik banknotlara belki şu anki durumda ihtiyacımız var.
14:01Bütün bu öyle bir denge kaçmış gibi gözüküyor ki.
14:04Bu nasıl düzelir? Düzelir mi?
14:07Maalesef.
14:08Şuna da söyleyeyim bir anım.
14:09Tabii ki düzelir ama çok da şanssız olduğumuzu da söyleyeyim şu anlamda.
14:13Herhalde dünyada yaklaşık 6 milyar yetişkin var.
14:18Fiyat algısı bu kadar darmadağın olmuş yetişkin sayısı 50-60 milyonu geçmez.
14:24Veya 100 milyonu geçmez.
14:25Yani Türkiye dünyadaki en yüksek enflasyon oranlarından bir tanesine sahip.
14:28İlk 5'le genellikle yer alıyor.
14:32İlk 10'da olursak şanslı oluyoruz.
14:34Dolayısıyla fiyat algısının darmadan olduğu yerler genellikle enflasyonun çift haneyi.
14:38Hatta bazı ülkelerde de 3 haneyi bulduğu yerlerdir.
14:41Türkiye neredeyse 3 haneye enflasyonla tekrar tanışacaktı 2022 yılında.
14:47Şimdi de Çin inflasyonu dünyanın en yüksek enflasyonundan biraz ayrı.
14:50Şöyle şunu söylemek lazım.
14:52Yani fiyat algısı her ülkede vatandaşın fiyat algısıyla kurumların veya finans buluşlarının fiyat algısı biraz farklılaşıyor.
15:00Yani siz bir Hollanda vatandaşıysanız %3'lük enflasyonu da inanmıyorsunuz.
15:05Benim enflasyonum %8 diyorsunuz, 10 diyorsunuz.
15:07Ama Türkiye'de %30'luk enflasyona inanmayıp benim enflasyonum %70 diyebiliyorsunuz.
15:13O yüzden sizin fiyat algınız darmadan.
15:17Büyük ihtimalle enflasyon tek haneye düştüğünüzde yine %3'lük 5'lik bir enflasyon size oldukça düşük gelecek ama
15:23%10'luk bir enflasyon, 15'lik bir enflasyonla yaşadığınızı belki isteyeceksiniz.
15:29Bu da en azından fiyat algınızın daha doğru bir yere gelmesine sebep olacak.
15:32Yani şu olacak bir restorana gittiğinizde, her zaman gittiğiniz standartta bir restorana gittiğinizde
15:383'e aşağı 5'lik neye hesabı ödeyeceğinizi %10-20 farkla tahmin edebileceksiniz.
15:44Şu anda bunların hepsi elden kaçmış durumda.
15:47İnanın ben de öyle.
15:48Yani neyin ucuz, neyin doğru fiyatlı, neyin pahalı olduğu konusunda hiçbir fikrim yok.
15:54Bir kulaklık alıyorsunuz.
15:55500 lira ucuz mudur, pahalı mudur emin olun.
15:58Ben de artık farkında değilim.
16:00Çünkü bu hem satıcıların kendini koruma refleksinin çok güçlü olmasından kaynaklanıyor.
16:06Aynı zamanda da enflasyonu bir fırsat olarak kullanan fiyat yapıcılardan oluyor.
16:15Üçüncüsü de vatandaşlar açısından da bu algını darmadan olmasa birçok yerde aslında
16:20başka fırsatlar ortaya çıkartıyor bazı kişiler açısından.
16:24O yüzden bu işin kretik noktası yönelemenin enflasyonun resmi olarak %10'un altına düşürülmesidir.
16:31Türkiye'de %10'un altında enflasyon en son ne zaman oldu?
16:352016 veya 2015 yılında oldu.
16:3710 yıldır tek an enflasyonun üstündeyiz.
16:41Algılarımızın darmadan olması da bu yüzden.
16:43Evet zaten orada sanki ipin ucu bir kaçtı sonra durdurulamayan sürekli böyle tepe taklak yuvarlanan bir süreç.
16:49Peki şimdi bir yandan harcama alışkanlıklarımızı ve ekonominin bunu nasıl şekillendirdiğini de sormak istiyorum.
16:56Mehmet Şimşek son olarak çok eleştiri alan bir açıklama yaptı.
17:00Ev ve araba almanın kolaylaşacağını söyledi.
17:02Bu bir yandan şu anda zor olduğunu kabul etmek herhalde.
17:05Bir yandan da insanlar kolaylaşacağına pek inanmadılar.
17:08Şu anda evet bir ev ve araba sahibi olmak bir asgari ücretli ya da sabit ücretli için neredeyse imkansız.
17:16Dolayısıyla aslında bir yatırım yapmak, geleceğe dair işte bir evim olacak, bir arabam olacak, bunun için bir birikim yapayım demek yerine
17:23biraz insanlar yarın daha pahalı bir ortamla karşılaşma korkusuyla aslında harcama da yapabiliyorlar.
17:30Böyle bir alışkanlık da gelişiyor böyle bir ortamda.
17:32Dolayısıyla hem bu harcama alışkanlıklarının nasıl değişmesini öngördüğünüzü, yapacağınız o bahsettiğiniz reformların ardından da
17:41evet araba almak, ev almak, belki gelecek için bir yatırım yapmak daha kolay olur mu?
17:47Onu da sormuş olayım.
17:49Teşekkür ederim Hüseyin Hanım.
17:50Tabii ki yine enflasyon bunun baş sırtlarından bir tanesi.
17:54Bu kadar yüksek enflasyonda sizin algılarınız da darmadağın olduğu için artık bir eve yatırım yapmak,
18:02bir arabaya yatırım yapmak, mevcut finansal enstrümanlara yatırım yapmaktan çok daha cazip olabiliyor.
18:07Çünkü o finansal enstrümanlardaki oynaklık sizin birikimlerinizi de darmadağın edebiliyor.
18:13Bunu Türkiye 2021-2023 döneminde yaşadı.
18:17Türk lirası da birikimlerin Türk lirasını tutanlar neredeyse yarı yarıya servetlerini kaybettiler iki sene içerisinde.
18:23Şimdi böyle bakınca işte konut gibi, ev gibi enflasyona karşı kendini korunduğuna inanılan ürünlere de muazzam bir kayış oldu.
18:34Ama Türkiye'de sadece bu değil.
18:36Yani hem gayrimenkul piyasasındaki kayıt dışlı hem otomobil piyasasındaki çok yüksek vergiler aslında bunlara ulaşımı çok zorlaştırıyor.
18:43Şimdi hep asgari ücretleri konuşturuyoruz ama beyaz yaka diye adlandırdığımız ortalama ücrete yakın olanlar ve ortalamanın biraz üstü ücrete yakın olanlar
18:53Aslında Türkiye'deki vergi yükünün neredeyse %70-75'ine yüklenen kişiler.
18:59Yani orta sınıftı diye adlandırabilirsiniz.
19:02Bakın size bir, yani bu sene dolaylı vergilerden elde edilecek pay %62.
19:09Bu OECD ülkeleri içerisindeki en korkunç oranı, en yüksek demiyorum en korkunç diyorum.
19:15OECD ülkelerinde bu oran en yüksek %40-45 civarında, ortalamasında da işte 40 civarında, 35 civarında.
19:21Türkiye'de ise 62.
19:24Yani biz tamamen dolaylı vergi topluyoruz.
19:26Doğrudan vergileri de biraz spor olsun diye topluyoruz.
19:29Yani doğrudan vergileri de kurumlar vergisini örneğinde,
19:33geçen sene 1.6 trilyon kurumlar vergisi toplayacağını tahmin eden hükümet,
19:38bu sene de 1.6 trilyon kurumlar vergisini toplayacağını tahmin ediyor.
19:42Ama gelir vergisi, yani sizin de bir beyaz yakın olarak her ay maaşınızda otomatik kesilen gelir vergisi,
19:48keremlere 2 trilyon 100 milyardan 3 trilyon 500 milyara, %65 artacak.
19:54Bunun için de tabii ki gelir vergisi stopajları da var, mevdua stopajları da var ama ağırlıklı olarak,
19:59düşünün ki, yani bir arabaya kavuşabilmek için bir orta sınıf vatandaşın,
20:04önce 100 liralık maaşından 35 lira vergi ödeyecek, o 65 lirayı eline alacak.
20:13O 65 lirayla da gidecek, işte şeyde, Almanya'da 20 liraya satılan arabaya yaklaşık 55-60 lira ödemektir burada kalacak.
20:23İşte bu, yani vergi düzeninin baştan aşağıya bir reforma tabir tutulması gerekiyor.
20:31Bunun içindeki en önemli, 2-3 unsurdan bir tanesi de dolaylı vergiler.
20:34En başta gelen dolaylı vergiler.
20:36Yani Cumhuriyet Halk Partisi iktidarında zaten programa da açıkça yazıldı bu.
20:40Dolaylı vergiler azalacak ama bunun ne hızda azalacağı da net bir şekilde programda ortaya koyacak.
20:45Yani ben hep şunu söylüyorum İbrahim Hanım,
20:48Türkiye'nin en istikrarlı ekonomik verisi dolaylı vergilerin oranudur.
20:51Yıllardır %60-65 aralığında gider gelir.
20:54Hiç kimse de bunu indirme konusunda bir irade göstermez.
20:58Cumhuriyet Halk Partisi programında bu dolaylı vergilerin 5 sene içerisinde
21:01%50'nin altına indiğine dair bir bayrağ mutlaka olacak.
21:05Bu da aynı zamanda doğrudan vergilerin oranın yükselmesi anlamına gelecek.
21:10Böylelikle ÖTV gibi, motorlu taşıtlar vergisi gibi, KDV gibi,
21:15bazı ürünlerde indirim yapma şansı ortaya çıkacak.
21:19Bu da tabii ki otomobile ulaşım, komuta ulaşım gibi bazı hakları daha kolay hale getirecek.
21:27Hızlı bir çözümü yok, ben de bunun farkındayım.
21:30Ama doğru yerden başlayıp sorunu doğru tespit etmek de çok önemli diye düşünüyorum.
21:35Evet, aslında ben de vergileri soracaktım.
21:37Büyük oranda yanıtı almış oldum.
21:39Hemen dediklerinizle bir ek yapayım ben de.
21:41ÖTV ve KDV oranı toplamı %284'e kadar çıkıyormuş şimdi.
21:47Aslında ekonomi elbette bir bilim çeşitli paradigmaları var ama bir yandan bir bakış meselesi.
21:53Yani aslında biraz sınıfsal bir bakış da denilebilir.
21:57Toplamın hangi kesimlerinin rahat ettirilmek istendiğiyle ilgili de.
22:01Dolayısıyla bütçe ve vergi bu meseleye baktığımızda çok önemli iki ayak.
22:07Vergiden biraz bahsettiğiniz biraz bütçeden de bahsetmeyi isterim.
22:11Çünkü 2026 bütçesini işte hepimiz gördük.
22:14Tabii böyle bütün bu karmaşanın içinde hop diye meclisten de geçti ama çokça eleştirildi yine.
22:20Hem ona daire eleştirilerinizi de dinlemiş olurum.
22:23Bütçe meselesini konuşalım.
22:24Bir de bir tasarruf meselesi var.
22:27İddia etmişti iktidar ama ne kadar hayata geçti ne kadar geçmedi.
22:30Çok biz algılayamadık.
22:32Herhalde bütün bunları yaparken biraz şimdiye kadar tasarruf edilmemiş noktalardan tasarruf etmek de gerekecek değil mi?
22:39Kesinlikle.
22:40Nasılsın Bekler abi?
22:41Yani özellikle 2024'ün Nisan-Mayıs ayı diye tahmin ediyorum.
22:47İşte kabuda tasarrufla ilgili toplantılar yapıldı.
22:50İşte o zaman tam miktarda çok açıklanmadı ama 100 milyar olduğu tahmin edildi.
22:55100 milyar Türk lirasından bahsediyorum.
22:57Yani 2 milyar, 2 milyar dolar.
22:59Bu 100 milyar tasarrufın ne kadar gerçekleştiği konusunda unutuldu gitti.
23:03Bir kere bu çok samimiyetsiz bir yaklaşım.
23:05Yani 100 milyar etmeyin, 20 milyar etmeyin ama en azından topluma ya kamuda bir şey yapıyor dedirtmek istiyorsanız en azından bunu arka tarafında takip edin.
23:15Zaman içinde raporlayın bir internet sitesinde, Valiye Bakanlığı veya başka bir yerin 3 ayda bir raporunuzu yapın.
23:21Bu hedeflere ulaştınız mı ulaşmadınız mı?
23:23Yani hesap verilebirlik, şeffaflığın hiç olmadığı bir yerde bir tasarruf yapacağız diye çıkıp orada basın toplantısı yapıp çay kahve içip ondan sonra bu işi unutmak bence vatandaşa yapılan çok büyük haksızlık ve bütçe hakkının da ortadan kaldırılması aslında bir anlandır.
23:39O yüzden şimdi şununla yüzleşmek lazım.
23:43Yani şu anki bütçe inanılmaz kıtı bir bütçe.
23:48Kıtı derken neyi kastediyorum?
23:51Yani vergi gelirlerine bakıyorsunuz işte hemen hemen 13 milyon civarında bir vergi geliri hesaplanıyor.
24:03Bunun dışındaki gelirler çok fazla elle tutulur bir şey yok.
24:07Ama bunu nereye harcıyoruz diye baktığınızda 19 trilyonluk bir harcamanın yaklaşık 5 trilyonlu personel, 5,5 trilyonlu hatta personel giderdir.
24:18Cari transferler dediğimiz ki bunun içinde ağırlıklı olarak SGK giderleri var.
24:22Yaklaşık 8 trilyon civarında bir harcama var.
24:26Faiz harcamaları 2.7 trilyon.
24:28Bunları topladığınızda neredeyse bu yüzde 85'e ediyor.
24:30Şimdi böyle baktığınızda ya bu bütçenin ben neresinden tasarruf edeyim, neresinden toparlayayım diye düşünebilirsiniz.
24:36Ama aslında biraz verilerin arkasında gizli.
24:41Neyinlere de oldu.
24:43Bir kere bu bütçedeki bu bütçenin estekliğini mutlaka arttırmak gerekiyor.
24:47Faiz harcamalarındaki 2.7 trilyon oransal olarak hemen hemen son 15 senenin en yüksek oranı.
24:55Ve bunda iki tane önemli sebebi var.
24:57Bir tanesi tabii ki faizlerin hala çok yüksek olması.
25:00İkincisi ise 2020 ile 2023 arasında patlatılan enflasyon sebebiyle ödenen çok yüksek enflasyon farkları.
25:09Çünkü enflasyon endeks tahviller de var biliyorsunuz.
25:11Mesela bir örnek vereyim size.
25:15Bu Ocak ayında yaklaşık 460 milyar liralık bir faiz ödemesi yapacak hükümet.
25:222026 Ocak ayında.
25:2410 milyar doların üstünde bir kutlardan bahsediyorum.
25:27Sadece 460 ile 260 milyar tek bir tahville Ocak ayının 14'ünlüğü.
25:33O da enflasyon endeks tahvil, 10 yıllık bir tahvil.
25:35Yıllar boyunca enflasyonu kendi haline bırakıp enflasyonu bir sorun olarak görmezseniz bunlar kartopu gibi birikip geliyor.
25:43Şimdi biraz verilerin arkasına bakmak derken de şunu kastediyorum.
25:49İstisna ve yani biraz evvel bahsettim 19 trilyonluk bir bütçede personel harcamalarının 5 trilyon olduğu yerde bu sene istisna ve muafiyetlere ne kadar para ayırdı hükümet?
26:013.8 trilyon tüptenesi.
26:03Yani en baştan almayacağını ilan ettiği vergi tutarı 3.8 trilyon hükümetin.
26:09Bu oldukça aslında arka planda kalıyor ve pek tartışılmıyor maalesef.
26:14Bu 3.8, özür dilerim 3.6 trilyonluk teşvik ve indirilen detaylarına maalesef sahip değiliz.
26:23Sadece şunu öğrendik Mehmet Şimşi'nin konuşmasından.
26:25Ya diyor bunun 1 trilyon 100 milyarı asgari ücretten vergi almıyoruz oradan mı?
26:29Tamam onu bir kenara koyalım.
26:30Gelir vergisinden 600 milyar, kurumlar vergisinden 800 milyar, KDV'den 750 milyar, ÖTV'den 92 milyar, diğerleri 280 milyar.
26:42Ya bunları nereye harcıyorsunuz veya kimlere vergi teşviki veriyorsunuz dendiğinde koca bir duvar karşınıza çıkıyor.
26:49Vergi harcamaları deniyor buna.
26:52Hani vergiden vazgeçme demeyen herhalde utandıkları için ama tabii ki uluslararası adı da bu ya vergi harcamaları.
26:59Vergi harcamaları madde sayısı 2016'da 100 adetken İrevan'ım şimdi 650 adet çıktı.
27:07Tek tek bunları maddeleri görebiliyor meclisteki arkadaşlarımız ama hangi maddeye ne kadar para harcandığını göremiyor.
27:14İşte bu şeffaflık ve hesap verilirliği ortaya çıktığında bence bütçede büyük bir esneklik olduğu da ortaya çıkacak.
27:21Bu istisnaların tutarı 75 milyar dolar.
27:26Bütün dünyadaki bütün ülkeler için çok büyük bir tutar.
27:30Yani bugün İngiltere 5 milyar dolarlık bir harcama için aylarca kamuoyunda tartışmayı yapıyoruz.
27:3675 milyar dolarlık vergi harcaması yapıyoruz.
27:38Hadi bunun 20 milyar dolarını şey ayıralım gelir asgari ücretin vergesinin israsına.
27:4550-55 milyar dolarlık bir tutar.
27:47Ne olduğu belli olmayan detaylarına hakim olmadığımız bir vergi teşviki var birilerine verilmiş.
27:53Ben buralardan önemli bir katma değer çıkabileceğini düşünüyorum.
27:57Arkadaşlarımıza çalışmaları zaten bu yönde yapacağız.
28:00Ama şunu söyleyebilirim, Türkiye Cumhuriyeti'nin bütçesi hem kayıt dışı ile mücadelede hem de bütçenin içindeki bazı verileri ortaya çıkarmakla önemli bir esnekliğe sahip olacaktır.
28:13Bu önemli esnekliği de çalışana, özellikle ücretli çalışanlara ve tarım sanayi gibi acil destek bekleyen sorunlara kaynak aktarma imkanı olacaktır.
28:25Peki Kerim Bey, aslında çok fazla konuşacak şey var ama bir yandan toparlayalım da istiyorum.
28:30Şimdiye kadar olanların, yapılanların bir hasarı da var.
28:34Tabii vermiş olduğu bir hasar.
28:35Biraz bunu acil bir şekilde onarmak gereken noktalar da olacaktır.
28:40Çok ciddi bir yoksullaşma yaşandı Türkiye'de.
28:43Şimdi son veriler, ben birkaç not aldım.
28:45Sosyal yardıma muhtaç kişi sayısı 18 milyonu aşmış.
28:50Bunun yanında derin yoksulluk anının son araştırmasını hatırlıyorum.
28:54Her dört çocuktan birinin işçi olduğu, çalışmak zorunda olduğu bir düzene artık geldik.
29:00Bir yandan tabii bu sosyal yardımlar, sosyal destekler, bununla ilişkin politikalar da önem kazanacak.
29:06Çok büyük oranda biz bunları Cumhuriyet Halk Partili belediyelerde gördük aslında yerelde.
29:11Çok ciddi çalışmalar yapıldı.
29:13Ama genel bir iktidar olma durumunda da böyle öngördükleriniz var mı?
29:17Sormak isterim.
29:18Bir de lütfen şu mesem işine de bir başlık açalım.
29:21Gerçekten artık korkunç bir hal aldı.
29:2317 çocuk kaybettik.
29:25Bu sene 92 çocuk işçiyi de kaybettik.
29:28Mesem projesi değil hepsi ama.
29:30Çünkü bu mesemin şöyle bir yönü de var.
29:32İşsizlik fonundan ödeniyor bu çocuklara verilen 3 kuruş paralar.
29:36Aslında patronun cebinden de bir şey çıkmadı.
29:38Ama çocukların örgün eğitimden uzaklaştığı, güvencesiz çalıştığı, iş cinayetlerinde yittiği bir sistem bu.
29:45Ve mesleke eğitim diye sunuluyor.
29:46Dolayısıyla buna dair de bir eleştiri alırsam çok mutlu olurum.
29:51Çok teşekkür ederim.
29:52Yani tabii kamuoyunda pek tartıştırılmıyor ama Cumhuriyet Halk Partisi'nin bütçeye koyduğu muhalefet şarjı var.
30:02Yaklaşık 800 saatlik bir doküman.
30:04Buradaki en önemli iki ter bir tanesi çocuk yoksulluğuna karşı önlem almayan hükümete.
30:12Yani çocuk yoksulluğuna gerek yeterli desteği, gidermek için yeterli desteği vermeyen hükümete karşıydı.
30:18İkincisi de bu çocuk dinayetleri veya zorla çalıştırma diyebileceğimiz mesamla ilgiliydi.
30:27Burada da ikisinin de çok önemli şerhler ortaya kondu.
30:29Aile konusunda tabii ki özellikle işin sadece parasal boyutu değil bir de zihinsel boyutunun çok önemli olduğunu düşünüyorum.
30:41Parasal boyutu bir şekilde hali olabilir ama zihinsel boyutunda biz çocuklara bu yoksulluk sanki hiç ortada yokmuş gibi
30:50veya çok az çocuğu çocuk bir yoksulluğuna etkileniyormuş gibi bilmiyoruz.
30:56O yüzden sadece aile meselesi de değil.
30:58Bakın şeyi söyleyeyim, örnek vereyim size.
31:02Bir öğün yemek okullarda bir öğün yemek boyutusu.
31:05Suat Özçağdaş Bey bu işin bayraklarına yıllardır yapıyor.
31:09Ben de bu konuyla ilgili bir yazı yazarken oldukça araştırma şansı da oluştum.
31:13Yani Türkiye'de evet yıllardır çocuklara bir öğün yemek verilmedi.
31:20Ufak tefek belediyelerin girişimleri dışında.
31:24Ama hiçbir zaman da çocuklar bir öğün yemeğe bu kadar muhtarca olmadı.
31:281970'lerden bu yana.
31:30Çocuk yoksulluğu korkunç bir halde 4 milyar dolarla her çocuğa yaklaşık 11-12 milyon çocuğa
31:40o devlet okulunda okuyan birinci sınıftan hatta anaokulundan başlarsak 14-15 milyon çocuğa
31:46yemek vermenin ortalama maliyeti 4 milyar dolar.
31:49Ki bu sponsorlar hariç.
31:51Yani hiç sponsor gelmezse ki böyle bir ilçe ben binlerce, on binlerce sponsor geleceğini düşünüyorum.
31:57Çünkü çok siyaset üstü bir şey bu.
32:00Bunu yapmıyorlar.
32:02Yani bu bir tercih artık.
32:04Yani bunu bir para meselesi olarak bence görmememiz lazım.
32:08Çocuk yoksulluğunun en önemli aslında şeylerinden bir tanesi, kırılma noktalarından bir tanesi
32:16kullarda yemek meclisidir.
32:17Bu yapılabilse en azından tamam evlerdeki bir yoksulluk orada ama çocukların en azından
32:24bir yönü sağlıklı beslenmesini sağlayabilecek.
32:27Bu bile yapılmıyor.
32:28Yani o 4 milyar dolar bence bütçenin ilk kalemi olmalıydı.
32:31Bunun dışında mesela pek bilinmez ama genel sağlık sigortasını ödeyemeyen bu da yaklaşık
32:42aylık 8 bin liranın altında geliri olduğunu beyan etmekle ilişkilidir.
32:478-9 bin lira civarında.
32:486 milyon kişi var ve bunların çoğu genç.
32:51Yani 18-25 yaş arasında bu çocukların çoğu.
32:54Dolayısıyla sadece çocuk yoksulluğu değil, genç yoksulluğu.
32:57Hatta hatta Oksijen Gazetesi'nde Mineşen Ocaklı'nın bundan 2-3 hafta önce yazdığı yazdığı gördüğünüz gibi
33:03bir yaşlı yoksulluğu sorunumuz var.
33:05Yani yoksulluk aslında evet belki yaşlarla şimdi sınıftılıyoruz ama çok yaygınlaşmış durumda.
33:14Sadece sosyal yardımlarla ve 18 milyona arada sırada dokunarak çözülebilecek bir sorun olmaktan çoktan çıktı.
33:23O yüzden bunun sadece bir kaynak meselesi değil bir zihniyet meselesi olarak da görülmesi gerekiyor.
33:28Cumhuriyet Halk Partisi'nin programında da bununla ilgili çok önemli aslında dokunuşlar var.
33:34Ama dediğim gibi programın dışında bu hükümet programı haline geldiğinde de buradaki daha sonuç öneriler ortaya çıkacaktır.
33:41Evet, çok teşekkür ederim.
33:43Dediğiniz gibi vurgu yaptığınız nokta çok önemli.
33:45Aslında yoksullara yardım değil, yoksullukla mücadele belki bakış böyle olduğunda daha iyi olacaktır.
33:51Çok teşekkür ediyorum Kerim Bey.
33:52İyi ki vakit ayırdınız.
33:53Çok sağ olun.
33:55Ben teşekkür ederim İbrahim Hanım.
33:56İyi yayınlar.
33:57Hoşçakalın.
33:58Sevgili izleyenler, sizler için Cumhuriyet Halk Partisi'nin parti meclisi üyesine seçilen Hazine ve Maliye Politika Kurulu Başkanı Kerim Rota'yı ağırladım efendim.
34:07Cumhuriyet Halk Partisi iktidar iddiası bulunan bir parti, ana muhalefet partisi Türkiye'nin birinci partisi.
34:12Dolayısıyla Türkiye'nin en kronik sorunu ekonomiyi nasıl çözeceği, buna dair neler yapacağı oldukça önemli.
34:18Cumhuriyet Halk Partisi'nin ekonomiye dair öngördüklerini, planlarını ve programını konuştuk.
34:23İlerleyen günlerde yine bütün gündemlerle karşınızda olacağız.
34:26Şimdilik hoşçakalın.
34:28İzlediğiniz için teşekkür ederim.
34:30İzlediğiniz için teşekkür ederim.
34:31İzlediğiniz için teşekkür ederim.
İlk yorumu siz yapın