- 2 gün önce
Okudukları ve gördükleri ile yetinmeyip, gündemin perde arkasını öğrenmek isteyenler Arka Plan'da buluşuyor. Ülke TV ekranlarının güçlü ismi Mustafa Yıldız Arka Plan ile gündemin nabzını tutuyor.
Gazeteci Mustafa Yıldız’ın sunduğu "Arka Plan" programının canlı yayın konuğu, Kırıkkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Merve Suna Özel Özcan oldu.
Gazeteci Mustafa Yıldız’ın sunduğu "Arka Plan" programının canlı yayın konuğu, Kırıkkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Merve Suna Özel Özcan oldu.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00İNTRO
00:01İyi akşamlar efendim. Arka Plana hoş geldiniz. Ben Mustafa Yıldız.
00:24Yeni bir haftaya da yeni gelişmelerle, yeni gündemlerle başlıyoruz.
00:28Bugünkü gündemimiz geçen yıl Suriye'de 61 yıllık zulmün sona ermesi ve aradan da bir yıl geçti.
00:37Artık Esad dünyada nerede olduğu bilinmeyen bir lider haline geldi ve yeni bir yönetim Ahmet Şara yönetimindeki Suriye dünyayla ilişkiler kuruyor ve yeni bir ülke doğuyor resmen.
00:54Bu ülkenin doğuşuna da tanıklık ediyoruz.
00:57Tabi Emevi Camii'nde o kutlamaların merkezinde Ahmet Şara sabah namazı kıldırdı ve hutbeye çıktı.
01:08Orada bir konuşma gerçekleştirdi.
01:10Orada verdiği mesajlar da önemliydi.
01:13Gelin şimdi bunları izleyerek başlayalım.
01:1461 yıl süren diktatörlük sona erdi.
01:25Vatanlarına dönen Suriyeliler kutlama yaptı.
01:30İsyan eden halkın İdlib'den başlayan taarruzu 8 Aralık 2024'te Şanda kontrolün sağlanmasıyla hedefine ulaştı.
01:37Diktatör Beşar Esad Rusya'ya kaçtı.
01:40Suriyeliler özgürlüğüne kavuştu.
01:44Suriye Devlet Başkanı Ahmet Şara sabah namazını Emevi Camii'nde kıldırdı.
01:49Kardeşlik mesajı verdi.
01:50Şara'nın konuşmasının ardından başkent Şan'da yamaç paraşütçüleri gösteri uçuşu yaptı.
02:06Suriye'nin yeni bayrağını dalgalandırdı.
02:11Ayrıca geleneksel kıyafetlerle dans gösterileri yapıldı.
02:14Cumhurbaşkanı Erdoğan Suriyelilerin hürriyet gününü sosyal medya paylaşımıyla kutladı.
02:22Suriye'ye her türlü desteği vermeye devam edeceğiz ifadelerini kullandı.
02:28İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya Esad'ın devrilmesinden sonra ülkelerine geri dönüş yapan Suriyelilerin sayısının 550 bine ulaştığını açıkladı.
02:352016 yılından bu yana ülkelerine dönen mültecilerin sayısı ise 1 milyon 290 bin.
02:44Arka planda konuğumuz Kırıkkale Üniversitesi öğretim üyesi Merve Suna Özcan.
02:52Hoş geldiniz yayınımıza.
02:54Hoş bulduk Mustafa Bey. İyi yayınlar, iyi akşamlar diliyorum.
02:57Sağolunuz.
02:58Ne değişti dünyada? Suriye'de artık yeni bir yönetim var. Nasıl görüyorsunuz?
03:02Bir yıl içerisinde hepimizin yani 8 Aralık 2024'ten bu yana en odaklandığı konu istikrar konusuydu.
03:12Üniter yapının sağlanması aynı zamanda da burada kalıcı bir sistemin artık oluşmasıydı.
03:18Bence an itibariyle hepimiz bunun gerçekleşmeye başladığını görüyoruz.
03:21Yani bir yıllık süreç içerisinde çok zorlu aşamalar yaşandı.
03:27Geçiş sürecinin nasıl olacağına dair böyle net bir bilgi yoktu.
03:30Meşruiyet konusunda endişeler vardı.
03:32Ama bence bir yıllık sürece baktığımızda bardağın dolu tarafını bence net bir şekilde görebiliriz Mustafa Bey.
03:38Dolayısıyla 61 yıllık bazı rejiminin ardından geçen bir yıl içerisinde özellikle Suriye halkının kendi kendine sahip olabileceği, yarınlarını görebileceği, insani değerlerle yaşayabileceği bir sürecin de ilk aşaması atıldı diye düşünüyorum.
03:56Tabii daha her şey bitti mi tabii ki de bitmedi.
03:58Buradaki en önemli konu zaten Suriye'nin yeniden yapılanmasından bahsediyorsak insanların geri dönüşünden tutalım da bölgede belediyecilik faaliyetlerinin yapılması, küresel sistemde Suriye'nin tam anlamıyla meşruiyetini sağladığı, aktörel anlamda bölge içerisindeki etkisinin arttığı bir sürecin de arka planda devamı konusu.
04:18Hemen şunu da eklemek gerekiyor tabii terörsüz Türkiye bahşeğiyle birlikte terörsüz bölge ve SDG konusu da bunların arasında yerini alıyor.
04:26Yani bir yıl dediğimiz süreç o kadar uzun, o kadar zorlu ama bir açıdan da umutvari bir şekilde geçti diyebilirim.
04:36Şimdi burada tabii bir yıl geçti.
04:39Bir yılda açılışta da söyledim yeni bir ülkenin doğuşunu izliyor bütün dünya.
04:46Şimdi bu yeni ülke doğarken çünkü 61 yıllık bir bağış yönetimi vardı.
04:51İşte Esad'ın en son artık katliamlara varan uygulamaları vardı.
04:55Şimdi bu yeni ülke dış dünyayla da ilişkide olmaya çalışan bir ülke.
05:01Bunun artıları eksileri olacak.
05:03Bölgesel olarak artıları eksileri olacak.
05:05Neler bunlar hocam?
05:07İlk olarak şunu görmek gerekiyor sanırım.
05:09Yani herkes hatırlayacaktır.
05:11Neticede HTŞ kökeniyle birlikte karşımıza çıkan bir Ahmet Şara vardı.
05:15Ve hatta şunu da hemen eklemek gerekiyor.
05:18HTŞ demişken burada Ahmet Şara'nın başına konulan uluslararası bir ödül de vardı.
05:24Neticede radikal cihat vurgusuyla birlikte karşımıza çıkan bir yapıydı bu.
05:28Ve o günlerden bu yana inanılmaz bir değişim olduğunu gördük.
05:31Hatta ve hatta 2025 Doha Forumu takip edecek olursak uluslararası meşruiyet arayışı noktasında Ahmet Şara'nın inanılmaz bir geçiş sembolü olduğu haline geldiğini de görüyoruz.
05:41Şimdi burada birkaç noktaya belki değinmek gerekiyor.
05:45Yeni bir devletten, yeni bir yapıdan siz de bahsettiniz.
05:47Son derece önemli.
05:48Çünkü 61 yıllık bir süreci bir yılda ya da birkaç yılda sona erdirmek, bunun etkilerini tamamen ortadan kaldırmak son derece zor bir gerçeklik.
05:58Neticede 61 yıl içerisinde izleyicilerimiz hatırlayacaktır.
06:02Sedmaya hapishanesinden başlayarak pek çok bölgede toplu mezarların karşımıza çıktığı, insanlık dramıyla karşı karşıya olduğumuz büyük bir iç yıkım, iç savaş sürecinin yaşandığı bir coğrafyadan, bir ülkeden bahsediyoruz.
06:18Fakat bir yıl içerisinde neler oldu?
06:20Uluslararası alanda tanınma noktası.
06:22Hani diyorum ya HTS'nin aslında büyük bir dönüşümle karşımıza çıkardığı Ahmet Şara var.
06:27Çünkü özellikle o cihatçı komutan formundan bir anda uluslararası alanda devlet başkanı kimliğine giriş yaptı.
06:35Ve bunu yaparken de birkaç tane böyle önemli aşama vardı.
06:40Bunlardan ilkini hemen herkes şu şekilde hatırlayacaktır.
06:44Kasyon Dağı'nda içilen çayla verilen mesaj.
06:47Burada bir değişimin atıldığı ve Türkiye'nin bölgedeki yeni yapılanma ve istikrarın sağlanmasındaki etkisini gördük.
06:55İkinci nokta Trump başa geldikten sonra körfez ülkeleriyle birlikte yapmış olduğu o ziyaret görüşmeler esnasında
07:03Sayın Cumhurbaşkanı da telekonferans yöntemiyle katılmış olduğu Suriye'nin belki de süreç içerisinde
07:08ya da yeni Suriye'nin ilk tanındığı, meşru bağlamda ilk böyle dikkate alındığı uluslararası görüşmelerden bir tanesi gerçekleşti.
07:17Üçüncü bir aşama bence Birleşmiş Milletler nezdinde 1960'lardan sonra Suriye'nin devlet başkanının ilk defa konuşup
07:27uluslararası alanda bir meşruiyet sağlaması girişimi bir konuşmaydı.
07:33Son olarak ise özellikle karşımıza çıkan yine Trump'la birlikte Ameşşara'nın Amerika Birleşik Devletleri'ni yapmış olduğu o ziyaretti.
07:41Her ne kadar Ameşşara arka kapıdan alınmış olsa da arka kapı diplomasi kullanılmış olsa da biz oval ofisteki görüşmelere odaklanmalıyız.
07:50Neden bunu söylüyorum?
07:51Oval ofiste Trump ve Ameşşara gayet yakın bir formatta, gayet böyle olumlu diyeceğimiz bir havada görüşmelerini gerçekleştiler.
08:01Hatta şakalaştıkları görüntüleri sosyal medyada da paylaştılar.
08:05Şimdi gelinen noktaya bakalım. Suriye'de uluslararası alanda yeniden yapılanma sürecinde meşru bir arka plan sağlandı mı?
08:13Kesinlikle sağlandı.
08:15İkinci bir konu bu yeni düzenle birlikte özellikle bizim karşımıza çıkan konulardan bir tanesi iktisadi anlamda ülkenin kendini toplayabilmesi.
08:25Çünkü eğer iktisadi olarak toplayamazsa olmanın istikrarsızlık daha da artacak.
08:30Yeniden yapılanma sürecine girilemeyecek insanların o onurlu dönüşü dediğimiz geriye dönüşün başlayamayacağı yine geçiş süreci içerisinde özellikle iktidarın ya da yeni hükümetin tam anlamıyla entegre olamayacağı belli alanların oluşacağını da görebilirdik.
08:49Fakat buna ilişkin hem Avrupa Birliği'nden hem de Amerika Birleşik Devletleri'nden yaptırımların kaldırılmasıyla ilgili adımlar geldi.
08:56Keza Orta Doğu'da köyfez ülkelerinden de yine Suriye ile iş birliğinin artacağına dair biz pek çok sinyali görmüş olduk.
09:03Tabi bence burada en önemli başlığı Türkiye'ye ayırmamız gerekiyor.
09:07Trump'ın da defaatle söylediği gibi Türkiye'nin Suriye'de özellikle takip ettiği politikaların aslında bugünkü Suriye'nin oluşumunda istikrarın sağlanmasına ne derece önemli olduğunu gördük.
09:18Bugün işte pek çok kalem mesela enerjiden tutalım da ticari anlamda pek çok başlıkta iş birliklerinin ilişkilerinin devam ettiği, Suriye'nin yeniden yapılanması konusunda desteğin devam ettiği,
09:31güvenlik bağlamında ortak hareket alanlarının ortaya çıktığı yeni bir dönüşüm, yeni bir süreç karşımıza çıktı.
09:38Ama bir devletin sistemde varlığını devam ettirmesi ya da başarısız devlet olmama formunda ilerleyebilmesi ve istikrar sağlaması için bir yıl gerçekten çok kısa bir süre.
09:51Hele ki orada İsrail gibi bir aktör varsa ve İsrail'in temel amacının da Suriye'de istikrarsızlık ve güçlü bir merkezi yapı olmadığı varsayımını böyle tam anlamıyla ortaya koyduysa,
10:05evet burada bir yıl çok kısa diyebiliyoruz. Fakat bu bir yıllık süre içinde dediğim gibi yaptırımlardan tutalım da yeniden yapılanmaya kadar
10:12bence insanların geriye dönüşünü hızlandıracak, istikrar da sağlayacak pek çok başlıkta hareket alanı sağlandı.
10:20En önemli konu ise zaten 61 yıllık Bağız Rejimi'nin Şam'ın kontrolünü kaybetmesiydi ve bu yeniden yapılanmanın önünün açılmasıydı.
10:28Hocam burada şimdi tabii bir nokta daha var önemli olan yani Batı'nın şimdiye kadar Suriyeli mültecilerin ülkesine gelmesiyle ilgili endişeleri, rahatsızlığı vardı.
10:45Şimdi bu Suriyeli mültecilerin geri dönüşü ya da işte o göç dalgasının geriye dönüşü olabilir mi?
10:51Dünya dengeleri nasıl etkiler bu durum?
10:53Zaten geri dönüşler 8 Aralık 2024 sonrasında başlamıştı.
10:59Çünkü Esad Rejimi'nin değişmesiyle birlikte insanlar bıraktıkları evlerine geri dönmek için herkes hatırlayacaktır yine o dönemde sınır kapısına ne kadar fazla geçiş bizim karşımıza çıkmıştı
11:09ve an itibariyle zaten bu geçiş artacak.
11:12Şimdi şunu görmemiz gerekiyor ki hiç kimse kendi vatan toprağını bırakıp da başka bir yerde yaşamak istemez.
11:17Çünkü vatan dediğimiz şey son derece kutsaldır.
11:20Dolayısıyla Suriye'deki bu devrimin birinci yıl dönümüne baktığımızda geriye dönüşlerde de önemli bir yol kat edildiğini görüyoruz.
11:27Tabi bunun için en önemli koşul az önce de söyledim.
11:30Onurlu bir şekilde dönüş ve onurlu bir şekilde yaşayabilmek.
11:34Güvenli bir şekilde yaşayabilmek.
11:36Yani bugün Suriye'de bir hane halkının evinin musluğundan suyun akması, ocağında yemeğinin pişmesi, çocuğunu okula güvenli bir şekilde gönderebilmesi,
11:47devlet işlerinden ya da işte bürokrasiden yararlanabilmesi, her bir başlığın kalem kalem dikkatli bir şekilde oluşması gerekiyor.
11:55Ve bu gerçekten zor bir süreç.
11:58Uzun bir süreç, meşakkatli bir süreç.
12:01Ve bunu tek seferde yapmanın ya da bir yılda yapmanın ne kadar zor olduğunu da hepimiz az çok tahmin edebiliyoruz.
12:07An itibariyle buradaki en önemli destek tabii ki de yaptırımların kaldırılması ama yaptırımlar kaldırılırken bir yandan da yatırımların başlatılması.
12:15Çünkü bugün yatırımların olmadığı bir bölge, yaptırımlar kalksa dahi yine sınırlı kalacaktır.
12:22Bir diğer konu ise insanların buraya güvenli bir şekilde yaşayabilmesi.
12:26Yani askeri anlamda da ya da işte iç kolluk güçleri bağlamında da burada sağlanacak istikrarın son derece önemli olduğunu görüyoruz.
12:34O kadar fazla boyutta düşünmemiz gerekiyor ki.
12:38Ufak bir nokta daha ekleyelim.
12:40Bu kadar insan geri dönecek ülkelerine.
12:42Bunun elbette ki ekonomik bir karşılığı da olacak.
12:44Neçede sadece Suriye açısından bir geçiş süreci değil.
12:48Aynı zamanda Suriye'ye dönen insanların gittikleri o misafir oldukları ya da konakladıkları ülkelerden dönüş sonrasında o ülkeler açısından da sonuçları olacak.
12:57Gerek siyasi gerek iktisadi.
12:59Bunların her birini zaten yavaş yavaş görmeye başlayacağız diye düşünüyorum.
13:04Ama mesela Türkiye odanda bakacak olursak hemen şunu söylemek gerekiyor.
13:07Türkiye'nin buraya yapmış olduğu bu istikrar sağlama noktasındaki etki son derece önemli.
13:14Çünkü Türkiye'nin bir anda oluşturmuş olduğu kamu diplomasi ve yumuşak güçle birlikte okunacak.
13:18Yani bugün Suriye'ye dönen herkesin Türkçe konuşuyor olması, Türkiye ile olan o bağın güçlü olmasını gösterirken aynı zamanda gelecekte ya da önümüzdeki süreçte Türkiye ile iş birliğinin daha devam edeceğine dair de inanılmaz bir bütüncül hakikat oluşturuyor diyebilirim.
13:36Bir yandan da hemen şunu da ekleyeyim.
13:38Şimdi o kadar çok boyutu var ki her birini aslında konuşmak için ayrı program gerekiyor neredeyse.
13:43Herkes ya da işte Suriye'ye dönecek olan her bir birey eş zamanlı olarak siyasi kültürünü de beraberini götürecek.
13:53Neden bahsediyorum?
13:54Gerek Türkiye'de gerek Avrupa'da geçirdikleri süreç içerisinde zaten belli şeyleri, belli kodları aldılar.
14:00Dolayısıyla Suriye'ye dönerken her bir birey ülkesinin bıraktığından çok daha farklı bir zihin dünyasıyla dönecek.
14:07Bir yandan mesela doğan çocuklar.
14:09Her bir çocuk aslında doğduğu ülkenin siyasi kültürünün de oluşturduğu o dengeyle birlikte dönecek ülkesine.
14:16Dolayısıyla Suriye'nin gelecek döneminde bizim karşımıza çıkacak temel tablo 61 yıllık Bağız rejimi altında ezilen halklardan, ezilen insanlardan ya da korkuyla yaşayan insanlardan çok daha farklı başlıklarla okunacak bir gelecek sağlayacak.
14:31Ekonomik, insani, toplumsal, teknolojik her şeyin değiştiği, siyasi haritanın ve insani haritanın değiştiği bir tablo karşımıza çıkmaya başladı artık.
14:40Hatta ve hatta şunu da ekleyeyim.
14:423 milyonun üzerinde Suriye'nin ülkesine döndüğünden bahsediyorlar.
14:45Demek ki normalleşme söylemleri gerçekten güçleniyor.
14:50Bir de hocam özellikle İsrail-ABD ekseninde değerlendirme yapmak isterim.
14:58İsrail'in o bölgedeki gerçekleştirmeye çalıştığı kanlı emellerini biliyorsunuz.
15:04Suriye'nin istikrara kavuşmasıyla birlikte bu durum tersine dönebilir mi?
15:09Şara yönetimi bu konuda bir ışık veriyor mu?
15:11Şimdi şunu görmek gerekiyor.
15:15Bence Amerika Birleşik Devletleri'nin zaten Ahmet Şaray'la yaptığı görüşme büyük bir kırılma noktası oluştu.
15:20Çünkü Trump'ın genel yaklaşımı evet Amerika Birleşik Devletleri 1948'den bu yana İsrail'i destekleyen,
15:26Orta Doğu'da İsrail'in güvenliğini önceleyen bir aktör.
15:29Fakat Trump döneminde belli başlıklarda biz farklı yönelimlerin olduğunu da görmeye başladık.
15:35Özellikle İsrail'in Suriye politikasına dair Ahmet Şaray'la yapılan o Trump'ın görüşmesi bence son derece önemli stratejik bir adımda.
15:43Bir yandan da Trump'ın dönem dönem işte Netanyahu ile konuşmaları ya da İsrail'in stratejisine dair yapmış olduğu yorumlarda şunu da görüyoruz.
15:50İsrail bölgede daha sınırlı kalmasına ilişkin açıklamalar var.
15:54İsrail iç siyaseti ya da İsrail'in dış politikasına baktığımız zaman genel yaklaşım zaten kendi kurguladıkları güvenlik yaklaşımıyla oluşan bir durum.
16:03O vaat edilmiş topraklar, herkes bize karşı öteki olma durumu gibi başlıklarla bizim karşımıza çıkıyor.
16:09Askeri doktrin arayışları var yani bunu net bir şekilde söyleyebiliriz.
16:13Ve bunu da yaparken Suriye odanda özellikle 1967 yılı itibariyle karşımıza çıkan işgal edilen bölgeler ve 74 yılındaki ayrışma anlaşması kapsamında hala işgal edilen bölgelerden çekilmedikleri bir durum söz konusu.
16:28Ne yapıyorlar?
16:29Vaat edilmiş kaynaklar yaklaşımıyla hem su kaynakları hem enerjik kaynakları hem verimli topraklarda bulundukları bir alan yaratıyorlar.
16:37Hatta ve hatta biz özellikle mesela Golan Tepelerinden bahsederken, Şeyh Dağı'ndan bahsederken sadece kaynaklarla değil aynı zamanda buranın sağladığı o jeostratejik güçle de aslında İsrail'in bölgede elde etmeye çalıştığı ya da oluşturmaya çalıştığı güvenlik stratejisini okumaya çalışıyoruz.
16:55Çünkü tamamen bölgeyi görebileceği, bölgeyi kontrol edebileceği alanlara işgal ediyor.
17:01İsrail'in bu politikalarına devam etmesine dair belki en önemli istikrarsızlaştırma konularından biri yine izleyicilerimiz hatırlayacaktır.
17:09Yaklaşık bir yıl öncesinde İsrail ne yaptığı doğrudan Suriye'yi vurmaya başladı.
17:15Suriye'deki önemli bürokratik binaları vurdu.
17:18Sonrasında Şam'ı vurdu.
17:20Yani hani bunun daha ötesi yok.
17:22Şimdi Amerika Birleşik Devletleri'nin şuna karar vermesi gerekiyor.
17:25Suriye odağında ne istiyor?
17:27İstikrar mı istiyor?
17:28Yoksa çatışmaların devam ettiği, istikrarsızlığın arttığı bir süreç mi istiyor?
17:33Ben Trump'un da özellikle son dönemdeki ekonomi politik yaklaşımlarından yola çıkarak istikrar isteyeceğini düşünüyorum.
17:39Umarım ki yanılmam.
17:40Eğer istikrarsızlık da burada yine daha öncesinde olduğu gibi işte daha SDG yapıları ekseninde araşsallaştırmalarla ilerleyecek olurlarsa
17:48o zaman bizim karşımıza çıkacak senaryolar maalesef çok olumsuz temelde ilerleyecek.
17:53Yani burada İsrail'in durdurulması başlığı da aynı şekilde geçerli.
17:57Ama istikrarla ilerleyecek bir durum olursa o zaman İsrail'i de eş zamanlı olarak sınırlandıracağı,
18:03Orta Doğu'da istikrarı merkez alacağı ve iş birliklerini arttıracağı bir durum karşımıza çıkacaktır.
18:09Kaldı ki Trump'ın Sezar yaptığımlarına tam kaldırmadığını biliyoruz.
18:12Neticede senatoda alınması gereken belli kararlar var.
18:15Ama 180 gün için en azından bunun ertelenmiş olması 180 gün sonra farklı bir politikanın çıkmayacağına dair de
18:23bence belli noktaları içinde barındırıyor diye düşünüyorum Mustafa Bey.
18:28Peki hocam teşekkür ediyoruz yayınımıza katıldığınız değerlendirmeniz için.
18:32Sağ olun.
İlk yorumu siz yapın