Ayasofya’da kubbenin güçlendirilmesi ve ilk kez fiziksel olarak incelenmesini içeren kapsamlı bir restorasyon yürütülüyor. Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Asnu Bilban Yalçın, çalışmaların bir yıllık proje, zemin testleri ve statik analizlerin ardından başlatıldığını belirtti. Tarihi mermer döşemeler koruma altına alınırken zemine 7 katmanlı izolasyon uygulandı. Kurulan platform 25–30 ton yük taşıyabiliyor. Kubbenin içten ve dıştan güçlendirilmesi için çelik konstrüksiyon hazırlanıyor. Restorasyon sırasında ziyaret ve ibadet kesintiye uğramıyor. Kapılar ve dış alanlarda da izolasyon ve güçlendirme çalışmaları yapılıyor. Yalçın, Ayasofya'nın benzersiz yapısı nedeniyle sürecin titizlikle ve en ileri tekniklerle yürütüldüğünü vurguladı.
00:00Göksu şunu belirtelim, Ayasofya'nın içinde ve Ayasofya restorasyonuyla alakalı bilim kurulu üyemizle birlikteyiz.
00:10Prof. Dr. Aslı Bilban Yalçın'la birlikteyiz ki restorasyonu yakından takip eden bir isim ve 40 yılı aşkın süredir de yine Ayasofya ile alakalı çalışma yapan bir isim.
00:23Şimdi tabi son günlerde farklı bir şekilde Ayasofya konuşuluyor yani içeri sokulan o ağır tonajlı araçla birlikte konuşuluyor.
00:34Fakat biz burada neler yapıldığını ne gibi önlemler alındığını hocamızdan dinleyeceğiz.
00:39Hocam hoş geldiniz yayınımıza.
00:41Hoş bulduk.
00:41Şimdi tabi bir güvenlik önlemi diyelim zemin zarar görmesin diye alındığı açıklaması yapıldı ama nasıl yaptınız nasıl alındı bu önlem anlatabilir misiniz bize?
00:50Şimdi evet öncelikle söylemek gerekirse burada alınan önlemler bu yapılmakta olan çelik büyük iskelenin çalışması bir sene süren bir projelendirilmesi oldu.
01:04Bütün analiz ve testlerden geçirildikten sonra yani bu kolayca alınmış bir karar yapılmış kolayca yapılmış bir işlem değil.
01:11Burada herkesin rahat etmesini dilerim bu konuda işleri rahat etsin tüm vatandaşlarımızın, bilim dünyasının, herkesin.
01:21Şimdi burada bütün zemin testleri yapıldı.
01:24Bunlar 4-5 ayrı test, zemin yükleme testleri, georadarlar.
01:29Bunlar ne kadar ağırlık taşınabilecekleri bunlar bakıldı.
01:32Ama her şeyden öte tabii ki 1500 senelik bir Bizans dönemine ait bir mermer döşememiz var Ayasofya'nın içinde oldukça kıymetli ki.
01:41Hani kendimin de uzmanlık alanımı onu da söylemek isterim.
01:44Bu mermerler özellikle iskelenin ayaklarının geldiği yerlerde yerlerinden kaldırıldı.
01:50Tekrar zemin tespitleri, zemin stabilizeleri, statikleri araştırıldıktan sonra bu çelik ayaklar buralara yerleştirildi.
01:5943,5 metre bir yükseklikte bir platform hazırlanacak.
02:04Bu platform neden hazırlanıyor tabii ki bunu da hem bakanlığımız hem de vakıflarımız bunu açıkladılar biliyorsunuz.
02:12Kubbe'nin büyük bir güçlendirmeye ihtiyacı var.
02:15Gördüğünüz gibi.
02:16Arda altındayız aslında o kubbe.
02:17Evet kubbe'nin de altındayız.
02:18Kubbe ilk defa ömründe anlaşılacak.
02:24Bu bizim için çok önemli.
02:26Bu ne demek oluyor?
02:27Yani şöyle biz biliyorsunuz yüzyıllar boyunca bu kubbede çeşitli depremler çöküntülere neden olmuş, tamiratlara neden olmuş.
02:35Biz bunları çoğu zaman kimi zaman kaynaklardan kimi zaman da belirli çalışmaların, yüzeysen çalışmalardan biliyoruz.
02:42Ama fiziksel olarak hiçbir zaman bunları görmedik.
02:45Şimdi bunları göreceğiz ilk defa.
02:46İşte bunun için, bu çalışmanın yapılması için böyle bir konstrüksiyonlar yerleştirildi ve zeminde de bir önlem alındı çökme meydana gelmesine.
02:58Nedir hocam bu?
02:59Kesinlikle, öncelikle zeminin her tarafında statik ve georadar araştırmaları yapıldı.
03:05Yani zemin ve altındaki yerlerin dayanıklığı ölçüldü.
03:09Gereken önlemler alındıktan sonra şunu söylemem gerekirse tam 7 kat bir izolasyon var burada.
03:15Tamamıyla yani keçeler, jeoteksiler nem geçireceği yani zarar vermeyecek özgün döşemeye ve her şeyden önce bunlar konulmadan yerdeki mermer, tarihi mermer levhaların ve onların taban harçlarının ara harçlarının da sağlamlaştırılması yapıldı.
03:34Yani bu olay burasının kapanması oluşmadan önce zeminin sağlamlaştırılması gerçekleştirildi.
03:43Kaç santim yukarıdayız biraz daha normal zeminden?
03:4820 santim az çok, 20-25 santim yukarıdayız.
03:52Çünkü dediğim gibi 7 tane katman var burada.
03:54Kaç tona kadar kaldırıyor burası?
03:56Şimdi burası 25-30 tona kadar kaldırabiliyor düşünün yani metrekarede.
04:02O araçların buraya girişi aslında kontrollü bir şekilde.
04:06Kesinlikle, evet. Girerken de zaten gördüğünüz gibi bir platform ve bir köprüyle geçildi.
04:12Hiçbir şekilde ne zemine, ne zeminin altındaki altyapılara var olan yerlerde zarar gelecek hiçbir durumla karşı karşıya değiliz.
04:23Bilim kurulu da, diğer yetkili kurumlarda, idari kurumlarda bu konuda gerçekten çok hassasiyet göstermekteler.
04:32Yani ülkemiz restorasyon konusunda oldukça ileride.
04:38Bunu da söylemek isterim tabii ki.
04:42Herkesin içi rahat etmesi gerek.
04:44Ayasofya hepimizin tabii ki çok önemli bir kültürel varlığı, milli bir hazinemiz.
04:49Ben şahsen benim bütün bilimsel kariyerimin odak noktası.
04:54Böyle bir şeye hiçbirimizin izin vereceği düşünülemez.
04:57Kötü bir şey.
04:59Şimdi hocamızla yayın öncesi de görüştüğümüzde şu önemli noktayı bize hatırlattı.
05:06Ziyarete ve ibadete açık.
05:08En büyük göstergesi burada.
05:10Şu an mesela ziyarete ve ibadete gelenler vakit geçirebiliyorlar bu alanda.
05:15Ve bir taraftan da restorasyon devam ediyor.
05:17Aslında bu sizin işinizi yavaşlatan da bir süreç.
05:21Ama bu şekilde ilerliyorsunuz.
05:22Şimdi tabii ki yani bir restorasyon dediğiniz zaman daha rahat yapılabilmesi için çalışanların da tabii ki güvenlik tabii ki en önemli.
05:34İnsan güvenliği açısından da daha rahat olabilmesi şart alanın diyelim tabii ki.
05:41Ama biz burada hem ziyaretçileri hem de ibadet edenlere engel olmamak doğrultusunda projemizi o yönde geliştirdik.
05:50En uygun, en doğru, en iyi sistemi bulduğumuzdan da eminiz.
05:55Bundan kimse kuşku duymaz.
05:57Çok teşekkür ediyoruz.
05:58Devam edecek yayınımız.
05:59Şunu belirtelim ayrıca.
06:01Şu an bir çalışma yok burada.
06:04Şu an.
06:04Şu an işte başlamakta iskelelerimiz bittikten sonra kubbenin üstüne geçeceğiz.
06:09Aşağıdan yani içeriden kubbe kapanacak ki dışarıdan yapılacak olan çelik konstrüksiyonla kubbeyi kapatacağız.
06:16Biliyorsunuz projemiz de daha önce gösterildi.
06:19İçeriden de ona bir dayanma gücü verilecek dışarıdan da.
06:23Dolayısıyla çok yakında dışarıdaki üst örtünün kapanması yani kubbemizi muhafaza altına alıp çalışmalara başlayacağız.
06:31Oraya da gereken bütün işlemler yapılıp cihazlar getirilecek.
06:50Bütün herkese dinleyenler olsa Ayasofya bildiğiniz hiçbir yapı gibi değil.
06:56Sadece çok eski olmasının ötesinde çok özel bir yapı.
07:00Yani tarih boyunca çok sıkıntılar da geçirmiş bir yapı.
07:04Ayasofya sürprizler de çıkabiliyor.
07:06Yani biz bugün bir yerine baktığımız zaman bir tarafından başka bir şey çıktığımız, çıktığı zaman bir sorun veyahut müdahale isteği.
07:14Dolayısıyla bütün proje yeniden yolunu da, etapını da değiştirebiliyor.
07:19Onun için daha çok etaplarımız var.
07:22Mozaiklerin dökülmemesi için yapılacak platform, güçlendirme için olacak bu platform.
07:28Tabii ki daha sonra da diğer konservasyon ve restorasyonları da geçeceğiz.
07:32Şimdi güvenlik önlemi demişken bu zeminde anlattık ama kapıda da ben görüyorum bir kaplama yapıldığını gözlemle.
07:38Harici çalışmalar ne?
07:39Örnek verelim kapıdan devam edecek olursak.
07:41Dışarıya doğru gördüğünüz gibi bir yine izolasyonlu bir yükseltiyle kapanma var.
07:49Hiçbir şekilde gelecek hiçbir yüke zarar vermemek amacıyla.
07:52Daha ilerisinde de Ayasofya'nın altında bulunan tüneller ve hatta diğer altyapılara zarar vermeyecek şekilde şu sırada oralarda kazı ve temizleme ve güçlendirme çalışmaları yapılmakta.
08:07Yani Ayasofya'yı hem zeminden güçlendiriyoruz hem de kubreden.
08:13Uzun soluklu bir proje tabii ki takdir edersiniz kolay bir iş değil.
08:16Böylesine bir yapı dünyanın hiçbir yerinde yok.
08:19Bu da bizim için hem şans hem de zorlu bir maraton tabii ki.
08:24Kesinlikle.
08:25Tabii Ayasofya her senasında ziyaretçi rekoru kıran bir müzeydi.
08:31Şimdi de cami olarak statüsüne devam ediyor, hizmet vermeyi sürdürüyor.
08:35Ve uzun yıllardır da aslında restorasyon devam ediyordu caminin birçok noktasında.
08:41Şimdi geniş kapsamlı hem güçlendirmek üzere hem de yenilemek üzere çalışmalar başlatıldı.
08:47O çalışmaların önemli kısmı, kubbe kısmı ilk defa artık bir yüzüne çıkmış olacak.
08:52Çok önemli bir çalışma bu.
08:54Evet, ilk defa biz kubbenin hem duvar stüktürünü, yani yapısal stüktürünü hem nerelerde ne zamanlar müdahale gördüğünü rahatlıkla görmüş olacağız.
09:07Ve onu da güçlendirmek için ona göre projelerimizi devam ettireceğiz.
09:11Evet, aslında o araçların giriş çıkış yaptığı noktaya da ulaşmış olduk canlı yayınımızda.
09:17Orayı da göstermek isteriz.
09:18Net bir şekilde, şimdi burada halılar var, cami halıları.
09:22Şurada bir açık kalan bölümden nasıl en azından üstü bu zeminin kapatıldığını görebiliyoruz.
09:29Hatta şöyle gösterelim hocam.
09:31Bakın, yaklaşık 20 santimden fazla bir mesafe olduğu görülüyor.
09:35Ben şöyle biraz daha eğilmek istiyorum.
09:37Bakın, burada bir karış, yani 20 santimden fazla burası en azından bu alanda.
09:42Bunu böyle tarif edebiliriz.
09:44İşte zemin bu nokta, değil mi hocam?
09:47Yanlış söylemiyorum.
09:48Evet, doğru söylüyorsunuz.
09:49Orijinal mermer zemin o noktada.
09:52Evet, kapı eşiği orası.
09:54Şu burası kapı eşiğine denk geliyor.
09:56Üstü sarılmış vaziyette.
09:58Ve alt kısım bir çelik güçlendirme yapılmış burada zeminde.
10:02O zaman da kum, silis kumla bütün kaplanıldı.
10:07Yani o kum hem yayıyor ağırlığın gelmesini, hem de güzel bir izolasyon sağlıyor.
10:15Burası tam da kapı girişi.
10:17Evet, kapı girişi.
10:18Buradan da...
10:18Buradan gördüğünüz gibi izole edildi hiçbir şekilde.
10:21Emre Kınacı'dan da rica edelim.
10:22Bakın, tam olarak da o kapıların geçiş yapıldığı sırada zarar görmemesi için böyle sarıldı.
10:29Evet, ettik. Aynı resmiyle gördüğünüz gibi resimler üzerine baskılandı.
10:34Antik kapının, eski kapının daha doğrusu.
10:36Sultanahmet Camii'nde de böyle bir restorasyon çalışmasına tanıklık etmiştik.
10:40Oranın da etrafında böyle bir cami görüntüsü olması açısından yapılmıştı.
10:44Onu hatırlıyoruz.
10:44Evet, estetik eğilimler böyle tabii dünyanın her tarafında.
10:48Böyle görüntüsüyle, hani ziyaretçiler de arkasında özgün haliyle ne olduğunu rahatlıkla görebilirler.
10:54Hocam çok teşekkür ediyoruz verdiğiniz bilgiler için. Çok kısa bir süre kaldı yanımız için. Son söz neler söylemek isterdin?
11:00Son söz ben şunu söylemek isterim. Bir Ayasofya uzmanı ve bir Ayasofya hayatını adamış bir bilim insanı olarak herkesin içini rahat etsin.
11:13Ne olur herkes böyle yazmasın biz çok üzülüyoruz. Elimizden gelen her şey yapılıyor, en iyi şekilde yapılıyor.
11:20Türkiye son yıllarda gerçekten restorasyonda büyük atılımlar yapmıştır.
11:25Birçok ülkeden çok daha ileri işler de yapabiliyoruz tabii ki.
11:31Tabii kötü yanlarda olur, iyi yanlarda olur ama Ayasofya'da en iyisi, en iyi teknik, son teknikler kullanılıyor.
11:38Herkesin içinin rahat etmesini isteriz.
11:40Çok teşekkür ediyoruz. Prof. Dr. Aslı Bilman Yalçın, Ayasofya Bilim Kurulu üyesi bizim konuğumuz oldu ve son bilgileri ondan dinledik.
11:52Caner Emre Kınacı ve Ahmet Akpolat'la gerçekleştirdik yayınımızı buradan diyelim.
İlk yorumu siz yapın