- 10 dakika önce
Trump, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman’ı ağırladı. Trump-Selman görüşmesine hangi olaylar damga vurdu? Trump-Selman görüşmesi ABD’nin rotasını değiştiriyor mu? İki ülkenin ilişkileri Orta Doğu’da neleri değiştirecek? Suudi Arabistan’a verilen statü bölgeyi değiştirir mi? ABD’nin Suudi Arabistan’a verdiği imtiyazlar neyin işareti? Riyad’ın çok yönlü ittifakları Trump’ın önceliklerini nasıl etkiliyor? ABD ekonomisine yapılacak yaptırım siyasi ilişkileri nasıl şekillendirir? Küresel internet kesintileri neden artıyor? İnternet sunucusundaki bir hata nasıl milyonlarca siteyi etkiledi? Küresel şirketler neden tek bir sisteme bu kadar bağlı? Küresel teknoloji ağı ne kadar kırılgan? İnternetin görünmeyen riskleri neler? Cüneyt Özdemir 5N1K’da sordu; Orta Doğu Uzmanı Muhammed Mazhar Şahin ve Teknoloji Uzmanı Çiçek Çizmeci yanıtladı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili seyirciler yeni bir Beşikli Birkan programına hoş geldiniz.
00:07San Francisco'dan Amerika Birleşik Devletleri'nden hepinize iyi günler diliyorum.
00:11Bu hafta Amerika Birleşik Devletleri'nde bir Suudi fırtınası istedirsek yeridir.
00:16Selman, Muhammed Bin Selman buraya geldi ve Trump'la belki de son yılların en ilginç görüşmelerinden bir tanesini yaptı.
00:25Gelirken eli boş gelmedi. 600 trilyonluk anlaşmalara imza atacağını söylemişti.
00:30Ancak ağın eli tutulmaz. Beyaz Saray'da Trump'ın karşısına geçince rakamı 1 trilyon dolara çıkarttı.
00:38Suudi Arabistan, Amerika Birleşik Devletleri'nden 1 trilyon dolarlık alışveriş yapmaya karar verdiğini söyledi.
00:43İçinde neler yok ki F-35 uçaklarından çeşitli medya kurumlarına, çeşitli büyük Hollywood stüdyolarına kadar geniş bir paket var.
00:52Trump da buna şaşırdı. Gerçekten 1 trilyon dolara mı çıkarttın dedi. Evet dedi.
00:58İlginç de bir basın toplantısıydı. Gazeteciler Muhammed Bin Selman'ı Cemal Kaşıkçı cinayeti nedeniyle sıkıştırdılar.
01:05Pişman mısınız diye sordular. Trump müdahale etti. Önce gazetecilere her zamanki gibi hakaret etti.
01:11Bunlar fake news, yalan haber dedi. Sonra da cevap verdi.
01:15Asıl ilginç olan Muhammed Bin Selman'ın da topa girip bu soruya belki de ilk kez cevap vermesiydi.
01:20Suudi Arabistan'da bunlara bakılıyor, süreç devam ediyor gibi daha önceden hazırladığı bir ortaya karışık bir cevabı verdi diyebiliriz.
01:29Trump'ın cevabı daha ilginçti. Bu konuyu çok da uzatmaya gerek yok.
01:32Misafirimize ne biçim soru soruyorsun diye soru soran muhabiri de bir anlamda azarladı diyebiliriz.
01:38Tabii 1 trilyon dolar dile kolay böyle lafta kolay da az bir para değil.
01:42Gazetecilerden bir tanesi şu anda petrolün varili 60 dolara çıkmışken düşmüşken siz bu parayı vermekte zorlanacak mısınız diye sordu.
01:51O da hayır Muhammed Bin Selman zorlanmayacağım dedi.
01:54F-35 satışı resmen duyuruldu.
01:56Orada da ilginç bir tartışma var.
01:58Şu anda Suudi Arabistan onlarca F-35 alıyor.
02:01Peki bunu kime karşı kullanacak?
02:03Aslında bakarsanız şu anda yakın bir tehlike yok.
02:06Çünkü düne kadar İsrail düşmandı.
02:08Bugün İbrahim, Abraham anlaşmaları ya da İbrahim anlaşmalarıyla eski düşman bugünün dostu oldu.
02:15İran'la da şu anda büyük bir gerilim yok.
02:17O yüzden bu silahları neden alacağını Trump'a da soruldu.
02:21O da dedi ki her iki ülkede müttefik işte ne kadar güzel olacak gibi bir cevap verdi.
02:26İlginç olan şey Cristian Ronaldo da buradaydı.
02:29Muhammed Bin Selman'ın ekibindeydi biliyorsunuz.
02:31Suudi Arabistan'da top koşturuyor.
02:33Ünlü futbolcu.
02:34Onun da başında bir taciz, tecavüz gibi bir iddia vardı.
02:38O yüzden 10 yıldır Amerika Birleşik Devletleri'ne gelmiyordu.
02:41O da geldi ve ilk ziyaretini burada yaptı.
02:43Tabi Elon Musk bu bahaneyle Trump'la arasını düzeltti.
02:47Barıştı.
02:47Hatta sevgi dolu bir tweet dağıttı kendisine.
02:51Dünyayı yöneten işte büyük lider anlamına gelen bir şeyler söyledi.
02:56Akşamleyin de Beyaz Saray'da hep beraber oturdular.
02:58Ve de smokinlerini giyip Muhammed Bin Selman hariç yemek yediler.
03:03Bir araya geldiler.
03:04Ve de baya bir teknoloji devleri de bu yemeğe katıldılar.
03:08Şimdi isterseniz bu benim anlattığım batının bakış açısıyla neler olduğunu.
03:13Bir de isterseniz doğunun bakış açısına bakalım.
03:15Yani Orta Doğu bu geziye nasıl baktı?
03:18Muhammed Mazhar Şahin.
03:20Kendisi Luzil Üniversitesi'nden Katar'dan bir öğretim üyesi ve de Orta Doğu uzmanı konuğum olacak.
03:28Muhammed Bey hoş geldiniz.
03:29Şunu merak ediyorum.
03:30Trump ve Muhammed Bin Selman görüşmesi Orta Doğu'da nasıl algılandı?
03:35Nasıl yankılandı acaba?
03:36Bence ABD'nin Orta Doğu politikası 9 Eylül'den sonra tamamen değişmiş durumda.
03:439 Eylül Katar saldırısı hemen ardından başta Suudi Arabistan olmak üzere bölge ülkelerinin savunma alanında çeşitli alternatifleri arıyor olması
03:52ve aslında Amerika üzerinden İsrail'e tepki gösteriyor olması işi farklı boyutlara taşıdı.
04:00Biz hemen 9 Eylül'ün ardından Suudi Arabistan'ın Pakistan'la bir savunma işbirliği anlaşmasını imzaladığını gördük.
04:09Hatta kimi detaylara göre burada nükleer anlaşma da var.
04:12Ve dolayısıyla Amerika bölgede kendi güvenliğini kaybetmemek için yeniden o ülkelere bir tabiri caizse imkan sunuyor.
04:25Bu imkanın başında da 7 yılın ardından Suudi Arabistan Veliah Prensi Muhammed Bin Selman'ın Trump ziyareti.
04:32Yani o Trump ziyaretinde nasıl bir karşılama ben Trump'ın son yıllarda hatta hiçbir devlet başkanını bu şekilde karşıladığını görmedim.
04:43Ve buradaki karşılama aslında Selman'ın nezdinde Körfez ve Orta Doğu coğrafyasında kaybolan imajına da bir dokunuş olarak görüyorum ben bunu.
04:53Tabii bunun yanında ciddi bir maddi getiri de olacak Trump için bu ziyaret.
04:59Fakat Orta Doğu'da Trump özellikle Suudi Arabistan Veliah Prensi Muhammed Bin Selman'la yeni bir sürece başlamak istiyor.
05:09İşte Suriye meselesini zikrederken Muhammed Bin Selman'ı Cumhurbaşkanımız Erdoğan'la beraber zikretti.
05:16Onun isteği üzerine bu yaptırımları kaldırdım dedi.
05:20Bunun ardından Gazze konusunda yine Muhammed Bin Selman'a ciddi bir yük yükledi.
05:25Ve onun da Gazze'nin yenilen inşa ve imarında çok ciddi bir para yatıracağını söyledi.
05:31Hemen Sudan meselesine geçti ve Sudan'da da yine Suudi Arabistan Veliah Prensi Muhammed Bin Selman üzerinden bu ülkedeki kanın ve soykırımın durması için müdahalede bulunacağını belirtti.
05:44Yani aslında biz şunu görüyoruz Trump Orta Doğu'da yeni bir İslam ülkesi arasından bir güç seçti ve bu güç Suudi Arabistan gibi duruyor.
05:56Tabi bunu da gerek İslam coğrafyasına gerekse tüm dünyaya kabul ettirmesi lazım.
06:03Ve bu kabul ettirme de kendisinin Amerika'da çok şaşalı bir şekilde karşılanmasıyla karşımıza çıktı.
06:10Bu günden sonra ben Trump'ın Orta Doğu'da Muhammed Bin Selman ekseninde kararlar alacağı kanaatindeyim.
06:21Yani Muhammed Bin Selman'ı seçme sebebi de tabi ki mühim.
06:25Gerek İsrail'e yakın oluşu gerek elinden kaçırma ihtimalinin oluşu.
06:30Özellikle Pakistan'a ve Türkiye'ye.
06:32Çünkü Suudi Arabistan'da çok ciddi askeri yatırımları var Türkiye'nin ve Pakistan'ın.
06:38Suudi Arabistan böyle önemli bir müttefiki kaybetmek istemedi.
06:42Ve dolayısıyla kendisine Orta Doğu'nun yenilen dizayn sürecinde Suudi Arabistan'ı yakın müttefik olarak seçmiş gibi duruyor.
06:51Tabi bu Trump yani her konuşmasında gerek Türkiye'yi zikredişi, gerek Katar'ı zikredişi, Mısır'ı zikredişi, Birleşik Arap Emirlikleri'nin zikredişi de yine devam edecek.
07:03Çünkü Trump hiçbirinden vazgeçmek istemiyor ama şu anda Suudi Arabistan'ı onlara göre biraz daha öncelikli konumda tutmuş gibi duruyor.
07:12Ve bu saatten sonra biz Trump ve Liyah Prens Muhammed Bin Selman ilişkilerinin Orta Doğu'ya yeni getireceği Arap dünyasını özellikle yenilikleri görmüş olacağız.
07:23Şimdi ilginç bir şey oldu Muhammed Bey. Trump çıktı dedi ki Suudi Arabistan NATO üyesi olmayan önemli müttefik dedi. Böyle bir şey ilan etti.
07:33Şimdi ilk kez böyle bir şey duyuyoruz. Bu ne demek siz ne anladınız bundan?
07:36Şimdi şöyle düşünelim. Biz F-35'in ortaklarından birisiyiz fakat bizde F-35 yok ve Orta Doğu'da sadece İsrail'e sattı bu uçakları Amerika.
07:49Şimdi 48 adet Suudi Arabistan'a satıyor.
07:52İşte az önce bahsettiğim nokta Suudi Arabistan'ı kaybetme riskinden dolayı şu anda Suudi Arabistan'a Trump çok ciddi imtiyazlar vermiş durumda.
08:01Yani NATO üyesi olmayan en büyük müttefik statüsüne çekti Suudi Arabistan'ı.
08:07Yani Trump'ın böyle bir statüsü var. İlginçtir.
08:10Yani sen NATO üyesi değilsin ama benim NATO üyesi haricindeki en büyük askeri müttefikimsin mesajını veriyor.
08:16Ama NATO üyelerinde F-35 yok.
08:18Yani şöyle baktığımızda ya da Suudi Arabistan'a çok ciddi savunma ekipmanları gönderecek şimdi.
08:25Bunun birçoğu NATO üyelerinde yok.
08:26Dolayısıyla Trump burada kendisine parayı veren Suudi Arabistan ve Orta Doğu'da kaybetme ihtimalinin dahi dengelerinin değiştireceğini düşündüğü Suudi Arabistan'ı kaybetmemek istiyor.
08:42Çünkü Suudi Arabistan dediğimiz coğrafya çok büyük bir coğrafya.
08:46Ve bu coğrafyayı kaybetmeyi hiç kimse göze alamaz.
08:49Çünkü Suudi Arabistan'da Müslümanlar için Mekke ve Medine var.
08:53Ama bunun haricinde Körfez'in tamamının neredeyse güç anlamında hakimi bir ülkeden bahsediyoruz.
09:01Yani Körfez'in %70 coğrafyasının belki de şu anda Suudi Arabistan'dan oluşuyor.
09:06Ve Aranko gibi dünyanın en büyük petrol şirketi var.
09:10Bu da Amerika ile yine ortak.
09:12Yani Suudi Arabistan'la Amerika'nın yıllardır süregelen ilişkisi özellikle Doha saldırısında ciddi bir probleme dönüştü.
09:22Çünkü Suudi Arabistan'ın da bir 2030 vizyonu var.
09:25Ve bu 2030 vizyonunda en büyük tehdit olarak İsrail'i görmeye başladı.
09:29Çünkü Doha'ya saldıran İsrail'in Riyada'da saldırma endişesi şu anda Suudi Arabistan'da bir korku yaymış durumdaydı.
09:37Suudiler özellikle F-35'in alışı ve düşünün Trump orada İbrahim anlaşmalarından bahsediyor.
09:46Muhammed Bin Selman diyor ki İbrahim anlaşmalarının bir parçası olmak isteriz.
09:51Ama diyor Filistin'de iki devletli bir çözüm.
09:54Yani sizi Trump'ın karşısında bu sözü söyletebilecek iki güç olabilir.
09:59Bir ya askeri olarak güçlüsünüzdür ya da maddi olarak güçlüsünüzdür.
10:04Muhammed Bin Selman Suudi Arabistan Veliah Prensi olarak Trump'a yani bir trilyon doları vaat etti.
10:12Dolayısıyla Trump'ın yanında böyle rahatça konuştu.
10:15Tabi bu Filistin'deki iki devlet çözümü, iki devletli çözüm süreci işin gerçeği.
10:21Suudi Arabistan Veliah Prensi'nin burada bunu zikredişi bölgede bizim tezlerimizle de uyuşuyor.
10:28Yani Türkiye ve Katar'ın tezleri de bölgede Filistin'de iki devletli bir çözüm üzerine.
10:34Veya Sudan'da yine Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan ve hatta Mısır beraber hareket ediyor.
10:41Yani şu anda Suudi Arabistan'ın Amerikan Başkanı Trump'ı aslında maddi ve kendisinden vazgeçme ihtimaliyle yaymış olduğu endişe bizim işimize yarıyor.
10:55Yani Orta Doğu'daki bölgedeki insanların işine yarıyor.
10:58Ve ben bugünden sonra Suudi Arabistan'la gerek Türkiye'nin gerek Katar'ın ve Mısır'ın yakın iş birliği içerisinde olması halinde
11:08İsrail için sıkıntılı günler olabileceği kanaatindeyim.
11:12Çünkü İsrail F-35 satışlarının Suudi Arabistan'a gerçekleşmesini hiç istemiyordu.
11:17Fakat şu anda F-35'ler artık Suudi Arabistan'ın envanterine girmiş durumda.
11:22Şimdi tamamen duygusal bir dostluk olduğunu da söyleyebiliriz.
11:261 trilyon dolarlık alışveriş yapmaya geldi Muhammed Bin Selman.
11:29Dünyanın en pahalı alışverişine çıktı diyebiliriz.
11:31Sizce bu ne anlam taşıyor?
11:33İki ülke açısından baktığınızda mesela Suudi Arabistan için bunun anlamı ne?
11:36Bu gezinin anlamı ne?
11:37Trump bu görüşmeye başlarken 600 milyon dolar demişti.
11:41Ama Muhammed Bin Selman 1 trilyon dolara kadar çıkacağını belirtti.
11:45Ve Trump buna çok mutlu oldu.
11:46Çünkü Suudi Arabistan'ın maddi olarak Amerika'ya bu kadar yardım ediyor olması ve Amerika'nın da bunu böyle büyük bir reklam olarak gösteriyor olması önümüzdeki günlerde Suudi Arabistan hükümetinin Amerika'ya yatırımlarının günden güne artacağının aslında bir habercisi.
12:05Tabi bunların hepsi bir sebep sonuç ilişkisi bölgede güçlendirilmiş bir Suudi Arabistan ve bu Amerika tarafından kabulü ve bunun karşılığında Amerika'ya, Amerikan bankalarına Suud parasının akması ve bugünden sonra biz Suudi Arabistan Amerika ilişkilerinin ekonomi ve güvenlik ekseni etrafında daha da gelişeceğini göreceğiz.
12:28Muhammed Bey yayınımıza katıldığınız için çok çok teşekkür ederim.
12:32Sevgili seyirciler geçtiğimiz hafta bütün dünyada internetler kesildi.
12:36Eskiden elektrikler kesilirdi artık internet kesiliyor.
12:39Peki ne oldu da hem Türkiye'de hem de dünyanın farklı yerlerinde internet bir anda gitti?
12:44Tabi Türkiye'de gidince herkesin hakkında acaba bir felaket mi var ya da bir operasyon mu oluyor sorusu geliyor.
12:49Oysa anlaşıldı ki kesinti sadece Türkiye'de değil dünyanın pek çok yerinde yaşanıyor.
12:55Bütün bu kesintinin altında da Cloudflare adlı bir şirket var.
13:01Şimdi bu şirket nereden çıktı diyeceksiniz.
13:02Bir internet şirketi nasıl oluyor da bütün dünyadaki internet trafiğini etkileyebiliyor?
13:07Gelin isterseniz Beşnevirkan'ın teknoloji uzmanı ekip arkadaşım Çiçek Çizmeci ile biraz bunu konuşalım.
13:14Çiçek internet şu anda çok dağınık bir sistem ama bu vesileyle öğrendik ki bir kez daha gördük ki aslında hani böyle bir ağlarla bütün dünya sarılmış durumda.
13:26Şu anda bu ağlardaki trafiğin kesilmesinde bu şirketin önemi neydi?
13:32Neden kesildi?
13:33İnternet dağıtık olmasına rağmen nasıl oldu da Cloudflare'deki bir arıza neredeyse tüm internetin çökmesine sebep oldu.
13:41Çünkü Cloudflare dünyadaki pek çok sayıdaki web sitenin uygulamanın trafiğini yönlendiren bir içerik dağıtım ve güvenlik altyapısı sağlayıcısı ve dünyadaki en büyük 3 DNA sağlayıcısından biri hatta 20 milyonun üzerinde domeyne hizmet veriyor.
14:00Ücretsiz sürümlerini kullananlarla beraber 25 milyonun üzerinde olduğunu söylüyorlar.
14:06Cloudflare blogunda neden olduğunu da yayınladı ve bir tehdit trafiğini yönetmek için otomatik üretilen konfigürasyon dosyasının beklenenden büyük olması ve bunun da yazılımın çökmesine sebebiyet vermesi şeklinde tanımlıyor olan arızayı.
14:25Kendi içlerinde yaşadıkları bir arıza diyebiliriz. Bu tek bir arıza tabii ki tüm internet trafiğini değil ama çok sayıda popüler web sitesini ve farklı hizmetleri uygulamaların erişimini tabii ki etkiledi.
14:40Her ne kadar internet dağıtık olsa da altyapılar birkaç farklı şirkete bağlı.
14:47Her şey tamamen bağımsız ya da birbirinden izole değil belli altyapı katmanlarında yoğunlaşma var.
14:55Örneğin işte Cloudflare'de bir yoğunlaşma var. CDN, DNS, güvenlik filtreleri gibi hizmetler birkaç büyük sağlayıcının elinde.
15:04O yüzden de böyle bir herhangi bir arıza olduğu zaman da neredeyse bütün internet etkilenebiliyor.
15:11Dolayısıyla Cloudflare'deki bir yazılım hatası ya da yapılandırma hatası diyelim bu altyapıyı kullanan çok sayıda sitenin uygulamanın erişim problemi yaşamasını sağladı.
15:25Her ne kadar altyapı, heterojan gibi görünse de böyle farklı katmanlarda böyle yoğun bir kullanım, tek bir ya da birkaç elde toplanma, şirkette toplanma yoğun bir bağımlılık oluşabiliyor.
15:40Ve o katmanda meydana gelen bir arıza da tabii ki bir domino etkisi yaratabiliyor.
15:46Ayrıca teknik taraftan da bakacak olursak Cloudflare trafiği yönlendirdiği, güvenliği filtrelediği için ve CDN olarak da içerik sunan bir katman olduğu için erişim ve yönlendirme sorunları yaşandı.
16:01Yani işte web sitelerine erişilemedi ya da yönlendirilemedi, web siteleri açılamadı ya da bağlanılamadı.
16:09Dolayısıyla özetle her ne kadar internet çok dağıtık gibi görünse de bazı altyapı parçaları biraz merkezi ya da yarı merkezi hale gelmiş durumda.
16:20Ve Cloudflare bu tür kritik altyapı parçalarından bir tanesi.
16:26Dolayısıyla arızası dünya çapında etkiler yarattı diyebiliriz.
16:30Şimdi dünyada 6-7 tane büyük internet şirketi birbiriyle aslında çok içli dışlı bir ilişkiye girmiş durumda.
16:36O yüzden bir tanesinin ayağı tökez dese Edward Lorenz'in bir tezi vardı kelebek teorisi.
16:43Hani Tayland'da bir kelebeğin kanat çırpması ne bileyim Karayipler'de büyük bir fırtınanın belki de nedeni olabilir diye.
16:52Bu kadar iç içe geçme iyi bir şey mi? Şu anda geçmiş durumda mı gerçekten?
16:56Evet bu olay teknoloji şirketlerinin devlerinin birbirlerine olan bağımlılığını biraz gösteriyor.
17:02Genel olarak hem teknoloji devleri hem de dijital hizmet sağlayıcıları birbirine ve bazı büyük altyapı sağlayıcılarına bağımlılar.
17:13Guardian gazetesi bir analiz yayınladı ve şöyle diyor.
17:16İnternet altyapısının artık çok sayıda büyük şirketin üzerinde yoğunlaştığı dependency chain oluştuğu vurgulanıyor.
17:26Yani bir bağlılık zinciri oluşturduğunu söylüyorlar.
17:32Forrester'ın belirttiğine göre de bu küçük bir kesinti bile olsa 300 milyon dolara yakın bir zarara sebebiyet verdiğini söylüyorlar.
17:42Cloudflare'in müşteri ağına da baktığımızda öne çıkan hizmetler arasında büyük ölçekli platformlar da var.
17:49Yani bir arıza onların kullanıcıya erişmesini engelleyebiliyor ve kaynaklara göre de Cloudflare dünya genelindeki sitelerin yaklaşık %20'sinin altyapısını destekliyor.
18:01Teknoloji devlerine gelecek olursak Google, Amazon, Meta gibi devler bazen kendi altyapılarını geniş ölçekte kurmuş olabiliyorlar.
18:10Ama yine de üçüncü taraf hizmetlere de bağımlı olabiliyorlar.
18:15İşte bu CDN, güvenlik, DNS gibi konulara da bağımlı olabiliyorlar.
18:18Dolayısıyla bir teknoloji de ve eğer üçüncü taraf hizmetlerden yararlanıyorsa, üçüncü taraf şirketlerden hizmet alıyorsa ve kendi başına her şeyi kurmamışsa o zaman Cloudflare ya da benzeri şirketlerden hizmet alıyor demektir.
18:33Böyle olduğunda da işte bir arıza yaşandığında bu şirketler de ayrıca etkileniyorlar.
18:39Evet az gittik uz gittik bir 5N1K'nın daha sonuna geldik.
18:43Gönlümüzdeki hafta yeni bir 5N1K'da buluşuncaya kadar.
18:46Ben Cüneyt Özdemir. Hepinize iyi günler, iyi akşamlar dilerim.
Önerilen
2:46
|
Sıradaki
1:04
8:11
1:31
0:49
1:47
1:11
0:46
1:31
1:28:33
1:27
İlk yorumu siz yapın