- 2 days ago
Serdar Yılmaz ile Hayata Yön Veren Mefhumlar derslerinde bu hafta “Kaza ve Kader” mefhumu işleniyor.
-Kaza ve Kader konusu nasıl ortaya çıktı?
-Kelamcıların düştükleri hatalar
-İnsanın fiilleri meselesi
-Mutezile, Cebriye ve Ehli Sünnet'in kaza ve kader hakkındaki görüşleri
-Kaza ve Kader konusu nasıl ortaya çıktı?
-Kelamcıların düştükleri hatalar
-İnsanın fiilleri meselesi
-Mutezile, Cebriye ve Ehli Sünnet'in kaza ve kader hakkındaki görüşleri
Category
📚
LearningTranscript
00:00İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:30İzlediğiniz için teşekkür ederim.
01:00Olmuş veya olacak her şeyin ezelde Allah subhanehu ve teala tarafından takdir edilip levh-i mahfuzda yazıldığını ve bunun da Allah'ın ilminden kinaye olduğunu beyan etmiş ve açıklamıştık.
01:15Buna göre şer'i anlamıyla kader Allah'ın ilminde geçenler ve bu ilmiyle ezelde yazılanlar ve takdir edilenler demektir.
01:28Kur'an'ın ve sünnetin naslarında geçen ve kendisine iman talep edilen mana budur ve bundan başka manası da yoktur.
01:37Kaderin manası bu olduğuna göre o halde insan amellerini yapmaya icbar edilmiştir, zorlanmıştır sözüne hiçbir mahal yoktur.
01:49Çünkü Allah-u Teala'nın ilmi kulu ameli yapmaya icbar etmez.
01:56Çünkü Allah onun ameli ihtiyari olarak kendi iradesiyle yapacağını bilir ve bu ilme binaen yazmıştır.
02:05Kişi ise amelini hür olarak ve kendi isteği ve iradesiyle yapar.
02:13Bu kişinin o ameli yapacağının Allah subhanehu tarafından ezeli ilmiyle bilinmesi ve yazılması ise kaderdir.
02:22İşte İslam'ın getirdiği bu kadere imanın dışında bundan ayrı olarak bir de Yunan felsefesinden İslam'a sızmış olan kulların fiillerine ilişkin tartışmaları ifade eden
02:37el-kada vel-kader ismiyle maruf kaza ve kader meselesi vardır.
02:44Bu dersimizde de işte bu konuyu ele alacak ve bu konudaki tartışmaları ve görüşleri beyan etmeye çalışacağız.
02:52İlk olarak bu mesele nereden ve nasıl çıktı sorusunu cevaplamaya çalışalım.
02:59Kardeşlerim bu mesele Yunan felsefesinden gelmiş, Yunan felsefesinin tercüme edilmesiyle Arapçaya tercüme edilmiş
03:08ve alimler Yunan felsefesini araştırırlarken bu konuyu da araştırmışlar ve görüşlerini belirtmişlerdir.
03:17Bu mesele bizzat Yunan felsefesinin temel meselelerinden bir meseledir.
03:24Ki bazen kaza ve kader ismiyle bazen cebir ve ihtiyar ismiyle bazen de irade hürriyeti olarak isimlendirmişlerdir.
03:35Eski Yunan filozofları işte bu konuyu araştırdılar ve onda ihtilafa ayrılığa düştüler.
03:44Zira Epikürosçular denilen felsefi bir grup insan iradesinin her hususta hür olduğunu ve insanın kendi fiillerini ve bu fiillerden ortaya çıkan özellikleri kendilerinin yarattığını savundular.
04:02Ne demek bu? Yani dediler ki insan yaptığı her fiili kendisi yaratır.
04:11İnsanın fiilinden doğan neticeler yani insan taşı attığında taşın önce yükselmesi ve sonra düşmesi,
04:20birisine vurduğu zaman vurduğu kişide acı ve elem oluşması,
04:27ateş yaktığında ateşin yaydığı ısı ve ışık gibi fiillerin neticelerinde ortaya çıkan eşyadaki özellikler de
04:36bunların tümü insanın fiili ve insanın yaratmasıdır dediler.
04:41Buna karşılık kardeşlerim revakçılar denilen başka bir felsefi grup ise
04:48insan iradesinin hür olmadığını, bir yolda yürümeye mecbur olduğunu,
04:54dolayısıyla insanın fiillerini ve bunlardan ortaya çıkanları yapmada insan için serbestliğin olmadığını,
05:03bilakis bunları icbari olarak yani zorlanmış olarak yaptığını söylediler.
05:10Yunan filozofları arasındaki özellikle Yunan felsefesiyle Hıristiyanlık ve Yahudilik dininin temellerini karıştıranlar
05:20arasındaki tartışma işte bu yön üzere yüzyıllar boyunca devam etti.
05:27Müslümanlar özellikle de mutezile bu meseleden haberdar olunca
05:32bu mesele hakkındaki İslam'ın görüşünü açıklamalarının kaçınılmaz olduğunu gördüler.
05:38Böylece bu meseleyi Yunan felsefesi meselelerinden bir mesele gibi değil,
05:45İslam'daki ilmi meselelerden bir mesele gibi ele aldılar.
05:51Zira mutezile bunu kendi yöntemlerince ve akli münakaşalarına göre araştırdılar.
05:58Bu konuya adalet hakkındaki kendi teorilerini uyguladılar.
06:04Ve bu meseleyi yine Yunan mantığına göre araştırdılar.
06:10Mantıki önermeler neticesinde de bir kısım sonuçlara ulaştılar.
06:15Ardından da Kur'an ayetlerini meseleye dair delillerden ziyade
06:21akli delillerine destek yapmak için sıraladılar.
06:26Böylece dediler ki kardeşlerim,
06:29insanın amellerinin gözlemlenmesi sonucunda
06:33insanın fiillerinde adaletsizlik yapanın,
06:38adaletsiz zulüm işleyenin zalim olduğunu görürüz dediler.
06:42Bir kişiye zulüm olan bir fiilde önce yardım edip
06:48ardından da yardım ettiği bu fiili yapan kişiyi cezalandıranın
06:53abesle iştigal eden bir zalim olduğunu görürüz dediler.
06:59Oysa ki adalet Allah'ın sıfatlarındandır.
07:03Zulüm ve haksızlık ise ondan münezzehtir.
07:06Bundan dolayı hem Allah'ın şer istemediği ve şerri emretmediği
07:11hem de Allah'ın ne hayır ne de şer olarak kulların fiillerini yaratmadığı,
07:19insan iradesinin özgür olup fiillerinin yaratıcısı olduğu
07:24ve bunun içinde hayırdan dolayı mükafatlandırıldığı
07:28ve şerden dolayı da cezalandırıldığı sonucuna ulaştılar.
07:32Yani şayet kulların fiillerinde fiili irade eden ve fiili yaratan Allah olsaydı
07:43o zaman zulüm ve haksızlık olan bir fiilden dolayı
07:48Allah da o fiili irade eden ve yaratan olması hasebiyle zalim olurdu ki
07:54Allah bundan tamamen münezzehtir dediler.
07:58İşte mutezile buradan yola çıkarak
08:01kulların fiillerini irade eden yani dileyip murad eden
08:06ve fiilleri yaratan kulların kendileridir dediler.
08:12Görüldüğü gibi kardeşlerim,
08:14mutezile Yunan felsefesindeki tartışmalardan
08:17epikürosçuların görüşünü alıp
08:20mantıki delillerle ortaya koyup
08:23ardından da kendi görüşlerini Kur'an'dan delillendirmeye çalıştı.
08:29Mesela Allah kullarına zulmedici değildir
08:33ve artık dileyen iman etsin,
08:36dileyen de kafir olsun gibi ayetleri
08:39kendi görüşlerine deliller olarak getirdiler.
08:44mutezile işte bu şekilde hareket ederek
08:47kaza ve kader,
08:50cebir ve ihtiyar
08:51veya irade hürriyeti adı altında
08:54bu meseleye ilişkin delillerini getirdiler
08:57ve bu mesele hakkında
08:59İslam'ın görüşü budur dediler.
09:04Tabi kardeşlerim,
09:05kulların fiillerin meselesinin
09:07tartışılması neticesinde
09:10bir mesele daha ortaya çıktı.
09:12O da tevellüt meselesidir.
09:14Yani fiillerden doğanlar ve fiillerin neticesinde ortaya çıkanlar meselesidir.
09:21Zira mutezile insan fiillerini kendisi yaratır sonucuna ulaşınca
09:27buradan bir soru daha ortaya çıktı ki
09:30o da şudur.
09:32İnsanın fiilinden ortaya çıkan hususlar
09:35ve özellikler hakkındaki görüş nedir?
09:38Aynı şekilde bunlar da
09:41onun yarattıklarından mıdır?
09:44Yoksa Allah'ın yarattıklarından mıdır?
09:47Mesela insan birine vurduğunda
09:50darp edilen bir acı hisseder.
09:53Darp edilenin hissettiği bu acı ve elem
09:56bu vurmadan dolayı ortaya çıkmaktadır.
09:59Aynı şekilde bıçaktan ortaya çıkan kesme
10:04anahtarın hareketinden ortaya çıkan açılma hareketi
10:09lezzet, sıcaklık, soğukluk, rutubet, kuruluk, korkaklık, cesaret, açlık, tokluk gibi
10:18fiillerin özelliklerinden ve eşyaların özelliklerinden olan
10:24bunlar gibi hususları insanın yarattıklarından mıdır?
10:28Yoksa bunlar Allah'ın yarattıklarından mıdır?
10:33diye birbirlerine sordular.
10:36Ardından da bunların hepsinin insanın fiilinden olduğu sonucuna ulaştılar.
10:43Çünkü fiili işlediğinde bunları ortaya çıkaran insandır.
10:49Dolayısıyla bunlar insanın fiilinden ortaya çıkmıştır.
10:52Bundan dolayı da insanın yarattıklarındandır dediler.
10:59Her ne kadar mutezile mezhebinin bazı alimleri
11:03fiilden ortaya çıkanların arasını ayırarak
11:06bazı şeylerin insanın fiilinden
11:09bazı şeylerin de Allah'tan olduğunu söyleseler de
11:13mutezilenin geneli bunları insanın fiilinden saymıştır.
11:18İşte kardeşlerim
11:20kaza ve kader diye isimlendirilen mesele budur.
11:26Ki o
11:26insanın fiilleri
11:29ve bu fiillerden
11:30ortaya çıkanlar
11:31yani
11:32eşyanın özellikleri
11:34Allah'ın yarattıklarından mıdır?
11:37Yoksa insanın
11:39yarattıklarından mıdır?
11:41meselesidir.
11:41Ve bunları insan özgür ve ihtiyari olarak mı yapar?
11:48Yoksa bunları yapmaya zorlanmakta mıdır?
11:52İşte mesele budur.
11:54Ve kaza ve kader diye isimlendirilen şey de budur.
12:00Ve bu mesele dediğimiz gibi
12:03Yunan felsefesini incelerlerken
12:06bu felsefeden getirdikleri bir meseledir.
12:09Dolayısıyla
12:11kaza ve kader meselesi
12:14ne kendisine iman edilmesi talep edilen
12:17İslam'ın getirdiği bir meseledir
12:19ne de
12:20kendisine itikad edilmesi emredilen
12:23ayetlerin veya hadislerin getirdiği bir mesele değildir.
12:29Bundan dolayı
12:31Müslümanların
12:32itikad etmekle emrolundukları akideyle
12:35onun bir ilgisi yoktur.
12:38Ve bu konu
12:40ilk zamanlarda Müslümanlar tarafından da bilinmiyordu zaten.
12:44Onu ilk öğrenen
12:45alan ve onun hakkında görüş bildiren
12:49muteziledir.
12:51Görüşlerini bildirdiler.
12:53Onu insanlar arasında yaydılar.
12:55Ve bu hususta
12:56başkaları ile tartışmaya girdiler.
12:59Kardeşlerim
13:01Kardeşlerim
13:02diğer Müslüman alimler ise
13:04bu görüşü işittiklerinde
13:06tabi olarak öfkelendiler.
13:08Çünkü
13:09onlar açısından
13:10hem yeni bir görüştü
13:12hem de
13:13dinin ilk esası olan
13:15akideye dair
13:17çok cesurca bir görüştü.
13:19Bu nedenle
13:20mutezileye cevap vermek
13:22ve bu görüşü
13:23çürütmek üzere
13:24topluca karşı çıktılar.
13:25Diğer alimler
13:28mutezileye cevap verirlerken
13:30mutezilenin
13:32takip ettiği
13:34aynı metodu kullandılar maalesef.
13:36Yani
13:37akli ve mantıki
13:39önermeler sundular
13:40ve sonra
13:41ulaştıkları sonucu
13:43delillendirmek için
13:44Kur'an'dan
13:45ayetler getirdiler.
13:47İşte
13:48böylece
13:49kelam diye bir ilim dalı
13:51kelamcılar denilen
13:53alimler
13:54ve kelamcılık denilen
13:56bir metot
13:56ortaya çıktı.
13:59Ve
13:59tartışma
14:00bu metot
14:01ve bu minval
14:02üzere
14:02devam etti.
14:05Mutezileye
14:06cevap veren
14:07ilk kimseler
14:08daha sonraları
14:10kendilerine
14:11cebriye denilen
14:12bir grup
14:13alimdir ki
14:14onlar da şöyle
14:15dediler.
14:16Dediler ki
14:17Allah
14:18var olan
14:19her şeyi
14:19irade eden
14:20yani
14:21dileyen ve isteyendir.
14:22var olmayan
14:24şeyleri ise
14:25Allah'ın
14:26var olmasını
14:27dilemedikleridir.
14:29Dolayısıyla
14:29Allah'ın
14:30dilediği
14:31olmuş
14:32ve dilemediği
14:33de olmamıştır.
14:34Bundan dolayı da
14:35kainattaki
14:37her
14:37hayır ve şer
14:38meydana
14:39gelmesini
14:40murat eden
14:41isteyen
14:42bir iradeye
14:43muhtaçtır.
14:45Şer
14:46küfür
14:47ve masiyet
14:48ortaya çıkmıştır
14:49vardır ve
14:50bir vakadır.
14:51dolayısıyla
14:52bunlar
14:52murat edilmiştir.
14:54Nitekim
14:55bunları
14:55Allah-u Teala
14:57istemiştir
14:58dilemiştir
14:59dediler.
15:00Ve o
15:01dilemedikçe
15:02onun mülkünde
15:03hiçbir şey
15:04vuku bulmaz
15:05ve
15:05Allah-u Teala'nın
15:06istemediği
15:07hiçbir şey
15:08kainatta
15:09hasıl
15:09olmaz
15:10dediler
15:10ve
15:11şöyle
15:12devam ettiler.
15:14İnsanların
15:14fiilleri
15:15ancak
15:16Allah-u Teala'nın
15:17kudretiyle
15:18vuku bulmuştur.
15:19insan
15:20kudretinin
15:22bunda bir etkisi
15:23yoktur ve
15:24insan
15:25mutlak
15:25bir icbar ile
15:27icbar edilmiştir.
15:28Yani
15:28zorlanmıştır.
15:31İnsanın
15:31fiilleri
15:32insana
15:32mecaz olarak
15:33nispet edilmiştir.
15:35Mesela
15:35falan vurdu
15:37yazdı
15:38kötülük yaptı
15:39dediğimizde
15:40bunların
15:41hepsi
15:42hakikatte
15:42Allah'ın
15:43fiilidir
15:44dediler.
15:44tıpkı
15:45ağaç
15:46meyve verdi
15:47taş
15:47hareket etti
15:48güneş
15:49doğdu
15:49bulutlar
15:50yağmur
15:50yağdırdı
15:51gibi
15:51bunların
15:52denilmesi
15:52gibi.
15:53O halde
15:54insan
15:54icbar edilmiştir
15:56ne özgür bir
15:58iradesi vardır
15:58ne de
15:59fiillerini
16:00yaratmaya
16:00kudreti vardır.
16:02Dolayısıyla
16:03o
16:03rüzgarın
16:05önüne
16:05bırakılmış
16:06bir tüy
16:07veya
16:07dalgalara
16:08kapılmış
16:09bir çöp
16:10gibidir
16:10ve
16:11amelleri
16:12onun eliyle
16:13ancak
16:13Allah
16:14yaratır
16:15dediler.
16:16Dolayısıyla
16:17kulun
16:18fiilinin
16:19yaratıcısı
16:20Allah'tır
16:21ve kul
16:22ancak
16:22onun
16:23iradesiyle
16:24fiili
16:25işlemiştir.
16:27Buradan hareketle
16:28fiillerin
16:29neticesinde
16:30ortaya çıkanlar
16:31ve
16:32eşyanın
16:33özelliklerini de
16:34Allah
16:35yaratmıştır
16:36dediler.
16:37Böylece
16:38kendi
16:39görüşlerine
16:39delil getirmede
16:41akli
16:42delillere
16:42mantıki
16:43önermelere
16:44ve önermelerin
16:46sonuçları
16:47sıralamasına
16:47göre hareket
16:48ettiler.
16:49Görüşlerine
16:50birer
16:51delil
16:52olmaktan
16:52ziyade
16:53görüşlerini
16:54desteklemesi
16:55için de
16:56bu
16:56mantıki
16:57delilleri
16:58nakli
16:58delillerle
16:59desteklediler.
17:01Aynen
17:01Yunan
17:02filozoflarının
17:03yaptığı
17:03gibi
17:04ve aynen
17:05mutezilenin
17:05yaptığı
17:06gibi.
17:07Onlar da
17:08Kur'an'dan
17:09deliller olarak
17:10işte
17:11sizi ve
17:12yaptıklarınızı
17:13Allah
17:13yaratmıştır
17:14ayetini.
17:15Allah
17:16dilemedikçe
17:17siz
17:17dileyemezsiniz
17:18ayetini
17:19ve
17:20onları
17:21siz öldürmediniz
17:22Allah
17:22öldürdü
17:23gibi
17:24ayetleri
17:24delil getirdiler.
17:27Mutezile'ye
17:28cevap veren
17:28ve kendilerine
17:30Cebriye
17:31denilen
17:31bu grup
17:32açık bir
17:33ifadeyle
17:34insanın
17:36rüzgarın
17:36dilediği yere
17:37hareket ettirdiği
17:39boşluktaki
17:40bir tüy
17:41gibi
17:41olduğunu
17:42söylediler.
17:44Dolayısıyla
17:44Cebriye'ye göre
17:46insanın ne
17:47iradesi vardır
17:48ne de
17:49ihtiyarı vardır.
17:51Bilakis o
17:51tüm fiillerine
17:53icbar edilmiştir.
17:54Yani
17:54her şeye
17:55zorlanmıştır
17:57dediler.
17:59Daha sonra
17:59kardeşlerim
18:00kendilerine
18:01ehl-i sünnet
18:02denilen
18:02kelamcı
18:03başka bir
18:04grup alimler
18:05ortaya çıktı.
18:05Onlar
18:06hem
18:07Mutezile'ye
18:08hem de
18:09Cebriye'ye
18:09cevap verdiler.
18:11Ve dediler ki
18:11kulun tüm
18:13fiilleri
18:14Allah'ın
18:15iradesi
18:16ve
18:16meşiyeti
18:17yani
18:17dilemesi
18:18iledir.
18:19İrade ve
18:20meşiyet
18:21aynı manadadır
18:22ve Allah'ın
18:22ezeli
18:23iki sıfatıdır.
18:25Aynı
18:25zamanda
18:25kulların
18:26fiilleri
18:27Allah'ın
18:28hükmü
18:29yani
18:29kazası
18:30iledir.
18:31Bir şeyi
18:32dilediğinde de
18:33ona ol
18:33der
18:34o da
18:34hemen
18:35oluverir.
18:36Kazadan
18:37murat
18:37takdir
18:39edilendir
18:40dediler.
18:41Kulun
18:42fiili
18:42Allah'ın
18:43yaratması
18:44Allah'ın
18:45dilemesi
18:46ve Allah'ın
18:48kudreti
18:48iledir.
18:50Ancak
18:50kulda
18:51cüz'i
18:52bir ihtiyar
18:53cüz'i
18:54bir irade
18:55ve kudret
18:56sahibidir.
18:57Ama
18:57kulun bu
18:58iradesi ve
18:59kudreti de
19:00Allah'ın
19:01irade ve
19:02kudretine
19:02bağlıdır
19:03dediler.
19:04peki
19:05sizin sözünüzün
19:07cebriyeden
19:08farkı ne
19:08denildiğinde
19:09yani
19:10kulun
19:11bağımsız bir
19:12iradesi yoksa
19:13bağımsız bir
19:14kudreti yoksa
19:15bunlar da
19:16Allah'ın
19:16iradesi ve
19:17yaratmasıyla
19:18oluyorsa
19:18o zaman
19:19kul neye göre
19:20sevap ve ceza
19:21alıyor
19:22denildiğinde
19:23onlar dediler ki
19:23kul
19:24sadece
19:25kesb
19:26sahibidir
19:27dediler ve
19:28kesbi de
19:29şöyle
19:29açıkladılar.
19:30kesb
19:31kulun
19:32iradesini ve
19:34gücünü
19:34fiile
19:35harcamasıdır.
19:37Yani kul
19:38bir fiile
19:39yönelir
19:39Allah da
19:41o fiili
19:41yaratır
19:42dediler.
19:43Diğer bir ifadeyle
19:45Allah-u Teala
19:46kulun
19:47kudret ve
19:48iradesiyle
19:49değil
19:49kulun
19:50kudretinde ve
19:51iradesinde
19:52fiili
19:53yaratarak
19:54adetini
19:54gerçekleştirmiştir.
19:56Dolayısıyla
19:57bu bağlantı
19:58kesb'tir
19:59dediler.
20:00Ve bu
20:00akli ve
20:01mantıki
20:02delillendirmelerini
20:03daha sonra
20:04ayetler ile
20:05delillendirdiler.
20:08Cebriye'nin
20:08getirdiği
20:09delilleri
20:11getirdikten sonra
20:12farklı olarak
20:13kesb ifadesinin
20:15geçtiği
20:15ayetleri
20:16getirdiler.
20:17Mesela
20:18lehâ mâ kesebet
20:19ve aleyhâ mektesebet
20:21kazandığı
20:22kesb ettiği
20:23lehine
20:24yüklendiği
20:25iktisaf ettiği
20:26de
20:27aleyhinedir
20:28ayetini
20:29delil
20:29getirdiler.
20:31Böylece
20:31kendilerini
20:33hem
20:33mutezile ile
20:35mutezileye
20:36hem de
20:37cebriyeye
20:37cevap
20:38vermiş olarak
20:39hem de
20:40mutezile ile
20:41cebriye'nin
20:42görüşleri dışında
20:43yeni bir
20:44görüş getirmiş
20:45olarak itibar
20:46ettiler.
20:47Kendi
20:48görüşleri hakkında
20:49da dediler ki
20:50o içenlere
20:52hoş gelen
20:53dışkı ile
20:54kan arasından
20:55çıkmış
20:56halis bir
20:57süttür
20:58diyerek
20:59görüşlerinin
21:01mu'tedil bir
21:02görüş ve
21:02en doğru bir
21:03görüş olduğunu
21:04iddia
21:05ettiler.
21:06İşte
21:07kardeşlerim
21:08ehl-i sünnet
21:09kelamcılarının
21:10görüşünün
21:11hülasası
21:12ve özeti de
21:13budur.
21:14Ve
21:14dikkatle
21:15incelendiğinde
21:16açık bir
21:17şekilde
21:17onların
21:18görüşü ile
21:19cebriye'nin
21:20görüşünün
21:20aynı olduğu
21:21ve onların da
21:23aslında
21:23cebriyeciler
21:25görüşünde
21:25olduğu ortaya
21:26çıkar.
21:27Dolayısıyla
21:28onlar
21:29Müslümanlar
21:30tarafından
21:31tepki çeken
21:32iki görüşün
21:33ortasında
21:34orta bir
21:35yol tutmak
21:36isteyince
21:37kesp
21:38diye
21:38adlandırdıkları
21:39bir şey
21:40icat ettiler
21:41ve bu
21:42açıklama ile
21:43meseleyi
21:44çözdüklerini
21:44iddia ettiler.
21:45Ancak
21:46kesp olarak
21:48isimlendirdikleri
21:49bu şeyin de
21:50Allah'ın
21:51yaratmasından
21:52olduğunu
21:53inkar etmediler.
21:54Yani Allah
21:55kul
21:56fiili yapmaya
21:58azmettiği
21:59anda
21:59fiili
22:00yaratır
22:00dediler.
22:02Bu
22:02azmetme
22:03ve yönelme
22:04kesptir
22:05dediler.
22:06Ancak
22:06kulun
22:08azmetme
22:09ve yönelmedeki
22:10irade
22:11ve gücünün de
22:12yine
22:13Allah'ın
22:14yaratmasıyla
22:15olduğunu
22:15söylediler.
22:16neticede
22:17kul
22:18fiili
22:19yapmaya
22:20mecburdur,
22:21ihtiyari
22:22değildir
22:23sonucu çıktı.
22:25Dolayısıyla
22:26lafızları
22:27evirip
22:28çevirmek
22:28ve lafızlarla
22:30oynamak
22:30yoluyla
22:31aslında
22:32Cebriye'nin
22:33görüşünü
22:33söylemiş
22:34ve bu
22:35görüşü
22:35izah etmiş
22:36oldular.
22:38Ve böylece
22:38kaza ve
22:41kader hakkında
22:42kardeşlerim
22:43tartışma
22:44devam etti
22:44ve her grup
22:46onu
22:46diğer grubun
22:48hilafına ve
22:49aksine
22:49anlar oldu.
22:50Mutezile'nin
22:52ve ehl-i sünnet
22:53kelamcılarının
22:55ilk dönem
22:56alimlerinden
22:56sonra
22:57onların
22:58öğrencileri
22:59ve taraftarları
23:00geldi.
23:01Tartışma
23:01onların arasında
23:03da devam etti.
23:04Ve bu tartışma
23:05her asırda
23:06da tekrarlandı.
23:08Zaman içinde
23:09Mutezile'nin
23:10taraftarlarının
23:12azalması
23:12ve ehl-i sünnetin
23:14galebe çalmasının
23:15ardından
23:16tartışma
23:17ehl-i sünnet
23:19tarafına
23:19meyletmeye
23:20başladı.
23:21Ve
23:22ehl-i sünnet
23:24içerisindeki
23:25tartışmacılar
23:26kaza ve
23:27kader hakkında
23:28ihtilaf etmeye
23:30başladılar.
23:31Ona
23:32kendilerince
23:33tahayyül
23:34ettikleri
23:35yeni manalar
23:36koymaya
23:37başladılar.
23:39Lugat
23:39lafızları
23:40veya
23:40şer'i
23:41lafızları
23:42kendi
23:43anlayışlarına
23:44tatbik etmeye
23:45başladılar.
23:47Mesela
23:47kimileri
23:48şöyle
23:49dediler.
23:50Kaza ve
23:51kader
23:51hiçbir
23:52kimsenin
23:53bilemeyeceği
23:54Allah'ın
23:55sırlarından
23:56bir sırdır
23:57dediler.
23:59Kimileri de
23:59kaza ve
24:00kader hakkında
24:01araştırmak
24:02mutlak
24:04olarak
24:04caiz değildir.
24:05Çünkü
24:06Resul
24:06sallallahu
24:07aleyhi ve sellem
24:08bundan
24:09nehyetmiştir
24:10ve şöyle
24:11demiştir.
24:11kaderden
24:16bahsedildiği
24:17zaman
24:17susunuz.
24:18İşte
24:19bu
24:19hadisi
24:20delil
24:20getirerek
24:21kaza ve
24:22kaderin
24:23tartışılmasının
24:24yasak olduğunu
24:25söylediler.
24:27Kimileri de
24:28kaza ile
24:30kaderin
24:31arasını
24:32ayırarak
24:33ayrı ayrı
24:34mana verdiler.
24:36Kaza
24:36külli
24:37hükümdür.
24:38Kader ise
24:39cüz'i atlar
24:40ve
24:40tafsilatlar
24:41hakkındaki
24:42cüz'i
24:43hükümdür
24:44dediler.
24:45Kimisi de
24:45kader
24:47amelin
24:48tasarımını
24:49belirlemektir.
24:50Kaza ise
24:51infazdır.
24:53Ya da
24:53kaderden
24:54murat
24:54takdirdir.
24:56Kazadan
24:56murat ise
24:57yaratmaktır
24:58dediler.
25:00İşte
25:00böylece
25:02muayyen
25:03bir isimlendirme
25:05olarak
25:05kaza ve
25:06kader
25:07mevzusu
25:08hakkındaki
25:08tartışma
25:09bu şekilde
25:10dönmeye
25:11devam etti.
25:13Kardeşlerim
25:14bu konudaki
25:16hata
25:16öncelikle
25:17mutezileden
25:18kaynaklanmış
25:19ehl-i sünnet
25:21ile
25:21cebriye de
25:22onları
25:23bu hatada
25:24maalesef
25:25takip etmişlerdir.
25:27Çünkü
25:27onlar
25:28mutezilenin
25:29sözlerini
25:30ve görüşlerini
25:31konunun
25:32esası
25:33yaparak
25:33ona
25:34cevap
25:35vermeye
25:35koyuldular.
25:36bahsin
25:38temeli
25:38hatalı
25:39olunca
25:39da
25:40hata
25:41devam edip
25:41gitti.
25:43Böylece
25:43Müslümanlar
25:44onu
25:45aynı
25:46temel
25:47üzerinde
25:47ele alarak
25:48asırlarca
25:50kaza ve
25:51kaderin
25:51girdabında
25:52yaşamışlardır
25:53maalesef.
25:55Bu konudaki
25:56hata
25:56birçok
25:57yönden
25:58kaynaklanmıştır.
25:59Mesela
25:59birincisi
26:00diğer din
26:02mensuplarından
26:02olan
26:03muhaliflerine
26:04cevap
26:05vermek
26:05vermek
26:05üzere
26:06kullanılmak
26:08amacıyla
26:08Yunan
26:09felsefesinin
26:10öğrenilmesi
26:10hatadır.
26:12Dahası
26:12onun
26:13esası
26:14bakımından
26:15öğrenilmesi
26:16de
26:16hatadır.
26:18Çünkü
26:18Yunan
26:19felsefesi
26:19diğer
26:20kadim
26:20felsefeler
26:21gibi
26:21tabiat
26:22ötesi
26:23metafizik
26:24konular
26:25hakkındaki
26:25bir
26:25araştırmadır.
26:27Bundan
26:27dolayı
26:28tabiat
26:28ötesi
26:29madde
26:30ötesi
26:30ve
26:31mücerret
26:31hakikat
26:32ötesi
26:33bahsi
26:34kendisine
26:36esas
26:36yapan
26:37felsefi
26:37bahislerin
26:38hepsi
26:39batıldır
26:39kardeşlerim.
26:40Çünkü
26:41bunlarda
26:41fikri
26:42ameliye
26:42gerçekleşmemiştir.
26:44Zira
26:45ortada
26:46hislerle
26:47müşahede edilen
26:48fikri
26:48bir ameliye
26:49yoktur.
26:50Bilakis
26:51bunlarda
26:52teoriler
26:53vardır.
26:54Ütopyalar
26:54tasavvurlar
26:55söz konusudur.
26:57Bundan dolayı
26:58başta Yunan
26:59felsefesi
27:00olmak üzere
27:01felsefe
27:02bahislerinin
27:03tamamı
27:04batıldır.
27:05Çünkü
27:06hakikatte
27:06bunlar
27:07vakası
27:08olan
27:09fikirler
27:09değildir.
27:11Ancak
27:11teorik
27:13ve
27:13ütopik
27:13fikirlerdir
27:14veya
27:15hayaller
27:16ve
27:16tasavvurlardır.
27:18Bundan dolayı
27:19birinci
27:19hata
27:20buradan
27:20kaynaklandı.
27:22İkincisi
27:23ise
27:23kardeşlerim
27:25mutezile
27:25gaibi
27:27müşahede
27:28edilene
27:28yani
27:29Allah'ı
27:30insana
27:31kıyas ederek
27:32ifrata
27:33kaçtı.
27:34Ve
27:34mantıki
27:35önermeleri
27:36kendilerini
27:37kontrol
27:38eden bir
27:38hale getirdi.
27:39Böylece
27:40de
27:40hataya
27:41düştü.
27:42Çünkü
27:42insan
27:43yaptığında
27:44zulüm
27:44olarak
27:45itibar
27:45edilen
27:46bir
27:46şeyin
27:46Allah
27:47yaptığında
27:48da
27:48zulüm
27:49olarak
27:49itibar
27:50edilmesini
27:50akli
27:51bir
27:51gereklilik
27:52gördüler.
27:53Oysa
27:54ki
27:54böyle
27:54bir
27:55kıyas
27:55batıldır.
27:57Hiç
27:57insan ve
27:58insanın
27:58sıfatları
27:59Allah'a
27:59kıyas edilir
28:00mi?
28:01Bir
28:01amelin
28:02zulüm veya
28:03adalet olarak
28:04itibar edilmesi
28:05onun
28:06tüm şartlarını
28:07hallerine
28:08veya onu
28:09kuşatanlara
28:10muttali olmayı
28:11gerektirir.
28:12İnsan
28:12açısından
28:13onun bilinmesi
28:14onun kuşatılması
28:16mümkün iken
28:17Allah
28:18açısından
28:18onun kuşatılması
28:19imkansızdır.
28:20Dolayısıyla
28:22adaletin
28:23insanın
28:24tasavvur
28:25ettiği
28:26gibi
28:26Allah'a
28:27icbar edilmesi
28:28kesinlikle
28:29büyük bir
28:30hatadır.
28:31Çünkü
28:31Allah
28:32insandan
28:33başkadır
28:34ve
28:34Allah'ın
28:35insana
28:35kıyas edilmesi
28:36son derece
28:37yanlıştır.
28:38Örneğin
28:39Allah'ın
28:40iradesinin
28:41bir şeye
28:41ilişkin olması
28:42Allah'ın
28:43bu şeyden
28:44razı
28:44olmasını
28:45gerektirmez.
28:46Nitekim
28:46bir şeyin
28:48Allah'ın
28:48iradesine
28:49göre
28:49meydana
28:50gelmesi
28:51Allah'ın
28:52bundan
28:52razı
28:53olduğu
28:53manasına
28:54gelmez.
28:55Bilakis
28:56Allah'ın
28:57iradesiyle
28:58meydana
28:58gelmiştir
28:59demek
29:00Allah'a
29:01cebrem
29:01meydana
29:02gelmemiştir
29:03demektir.
29:04Allah ondan
29:05razı da
29:05olabilir
29:06razı
29:07olmaya
29:07da
29:07bilir.
29:08Aynı
29:08şekilde
29:09onların
29:10delillerinin
29:11hepsi
29:12Allah'ın
29:12insana
29:13kıyas edilmesinin
29:14mantıkı
29:16önermelerin
29:17öncüllerin
29:18ve sonuçların
29:19dışına
29:19çıkmamaktadır.
29:21Ve
29:21birebir
29:22hissedilen
29:23şeylerden
29:24veya
29:25lugattan
29:26anlaşıldığına göre
29:27ayetlerin
29:28delaletinden
29:29alınmış
29:29nakli
29:30ya da
29:31akli
29:31deliller de
29:32değildir.
29:34Dolayısıyla
29:34kaza ve
29:36kader meselesi
29:37hakkındaki
29:37görüşleri
29:38bu husustan
29:39dolayı da
29:40hatalıdır
29:41ve bu
29:41hata
29:42maalesef
29:42devam edip
29:43sürdü
29:45gitti.
29:45Üçüncü
29:46hata
29:47ise
29:47kardeşlerim
29:48konunun
29:49esasının
29:49hatalı
29:50tespit
29:51edilmesidir.
29:52Zira
29:52onların
29:53esası
29:53neydi?
29:55Kulun
29:55fiilini
29:56Allah
29:56mı
29:56yaratmıştır
29:57yoksa
29:58kulun
29:58kendisi
29:59mı
29:59yaratmıştır?
30:00Bu
30:01Allah'ın
30:02iradesi
30:03ile mi
30:03meydana
30:03gelmiştir
30:04yoksa
30:05kulun
30:05iradesi
30:06ile mi
30:06meydana
30:06gelmiştir?
30:08İşte
30:08tüm
30:09kelamcılar
30:09bu
30:10esas
30:10üzerine
30:10yürüdüler.
30:12Oysa
30:12bu
30:12esas
30:13apaçık
30:14bir
30:14hatadır.
30:15Neden?
30:16Çünkü
30:17konunun
30:18esası
30:18kulların
30:20fiillerinin
30:21hangilerine
30:22sevap ve
30:23ceza
30:23terettüp eder
30:24hangilerine
30:25etmez
30:26olması
30:27gerekirdi.
30:28Yani
30:28kullar
30:29hangi
30:30fiillerinden
30:31mesuldür
30:31hangilerinden
30:33değildir
30:34olması
30:34gerekirdi.
30:36Ancak
30:36onlar
30:37fiilin
30:38yaratılmasını
30:39ve fiil
30:40üzerindeki
30:40iradeyi
30:41temel
30:42yaptılar.
30:42oysa
30:44ki
30:44yaratma
30:45ile
30:45irade
30:46Allah'ın
30:47sıfatlarından
30:47iki
30:48sıfattır.
30:49Bunların
30:50bahsi
30:50ancak
30:51sıfatlar
30:52konusunda
30:53olur.
30:55Sevap
30:55ve
30:56ceza
30:56bakımından
30:57bunların
30:58kulların
30:59fiilleri
30:59bahsiyle
31:00bir ilişkisi
31:00yoktur ki.
31:02Zira
31:02Allah'ın
31:03sıfatları
31:04konusu
31:04fiilinden
31:06ötürü
31:06kula
31:07sevap ve
31:08ceza
31:09gerekmesi
31:10dışında
31:10bambaşka
31:11bir meseledir.
31:13Dahası
31:14bu iki
31:15konu
31:15gerek
31:16mevzu
31:17bakımından
31:17gerekse
31:19delillendirilmesi
31:20bakımından da
31:21tamamen
31:22birbirinden
31:23ayrı
31:23iki meseledir.
31:25Zira
31:26Allah'ın
31:27sıfatları
31:27konusu
31:28ilahi
31:29zatın
31:30vasıflandığı
31:31ilim
31:32irade
31:33hayat
31:33semi
31:34basar
31:35yaratma
31:36kelam
31:37ve benzeri
31:38sıfatlara
31:38ilişkin
31:39bahisidir.
31:39Allah'ın
31:41sıfatlarının
31:42delili ise
31:42bunların
31:43Allah'a
31:45ait
31:45olduğunun
31:46ispatına
31:47dair
31:47getirilen
31:48kesin
31:49burhandır.
31:50Bu da
31:50ancak
31:50Allah'ın
31:51ayetleriyle
31:51olur.
31:52Çünkü
31:53Allah'ın
31:54sıfatları
31:55hislerin
31:55kapsamına
31:56girmez.
31:57Dolayısıyla
31:58aklın
31:58bunları
31:59idrak
32:00etmesi
32:00mümkün
32:00değildir.
32:02Bundan
32:02dolayı
32:03kardeşlerim
32:04bunlara
32:04akli
32:05delil
32:05getirilmez.
32:06fiile
32:08sevap
32:08ve ceza
32:09gerekmesi
32:09konusu
32:10ise
32:10bir fiilin
32:12karşılığı
32:13olarak
32:13neyi
32:14gerektirdiği
32:15meselesidir.
32:16Bunun
32:17delili de
32:18bu fiile
32:19Allah tarafından
32:20sevap
32:20ve mükafat
32:21verileceği
32:22şu fiilin
32:23cezalandırılacağını
32:25içeren
32:25naslardır.
32:27Bundan
32:27dolayı
32:28iki mevzu
32:29tamamen
32:30birbirinden
32:30ayrıdır.
32:32Bunları
32:32birbirine
32:33karıştırmak
32:34ve bu
32:35karışıklığı
32:36da
32:36bahsin
32:37esası
32:38yapmak
32:38hatalıdır.
32:40İşte
32:40hata
32:41buradır.
32:42Dolayısıyla
32:43da
32:43kaza ve
32:44kaderin
32:45mefhumunda
32:46hata
32:46ortaya
32:47çıkmıştır.
32:49Şayet
32:49bahsin
32:50esası
32:51konunun
32:51esası
32:52sevap
32:52ve ceza
32:53olmuş
32:53olsaydı
32:54ne bu
32:55tartışma
32:55olurdu
32:56ne de
32:56bu
32:56görüş
32:57ortaya
32:57çıkardı.
32:59İşte
32:59kardeşlerim
33:00tüm
33:01bunlardan
33:01da
33:01ortaya
33:02çıkmaktadır
33:02ki
33:03kaza ve
33:04kader
33:04meselesi
33:05hakkındaki
33:05bahsin
33:06temeli
33:07hatalıdır.
33:08Çünkü o
33:08Yunan
33:09felsefesi
33:10fikirlerinden
33:11bir fikirdir.
33:13Metafizik
33:14konularda
33:14akıl
33:15yürütmeye
33:16çalışmaktır.
33:17Yine
33:17Allah'ın
33:18sıfatlarını
33:19insana
33:20kıyas etmek
33:21ve Allah'ın
33:22sıfatları
33:23hakkında
33:23akıl
33:24yürütmeye
33:25çalışmaktır.
33:26Bunun
33:27içindir ki
33:28kelamcıların
33:29ortaya
33:29koyduğu
33:30tartıştıkça
33:31tartıştıkları
33:32bu bahis
33:33tamamıyla
33:34hatalıdır
33:34ve birçok
33:35farklı
33:36hatalara
33:37ve bölünmelere
33:38yol açmıştır.
33:40Peki
33:41kardeşlerim
33:42ıstılahi
33:43anlamıyla
33:44yani
33:45kelamcıların
33:46tartıştığı
33:46mana üzerinden
33:47doğru bir
33:49esas
33:49üzerinden
33:50kaza ve
33:51kader
33:51nedir?
33:53Bu
33:53konudaki
33:54sahih
33:54görüş
33:55nedir?
33:55diye
33:55soracak
33:56olursak
33:57öncelikle
33:58kulların
33:59fiillerini
34:00inceleyen
34:01bir kimse
34:01insanın
34:02iki daire
34:03içerisinde
34:04yaşadığını
34:05görür.
34:06Bunlardan
34:07birincisi
34:07insanın
34:08hakim
34:09olduğu ve
34:09insanın
34:10bizzat
34:11sorumluluğu
34:11altında
34:12olduğu
34:12dairedir.
34:14Bu daire
34:15insanın
34:16tasarrufu
34:16altında
34:17bulunan
34:17ve
34:18serbest
34:19seçimiyle
34:19insanın
34:20fiillerini
34:21dilediği
34:22gibi
34:22yapabildiği
34:22bir
34:23alandır.
34:24İkinci
34:25daire ise
34:26insana
34:27hakim
34:27olan
34:27dairedir.
34:29İnsana
34:30hakim
34:30olan
34:30bu daire
34:31içerisinde
34:32her ne
34:33kadar
34:33insan
34:34bir takım
34:35fiiller
34:35yapsa da
34:36bu
34:37dairede
34:37insandan
34:38çıkan
34:39veya
34:40insan
34:41üzerine
34:41uygulanan
34:42fiillerde
34:43insanın
34:44hiçbir
34:44rolü
34:45yoktur.
34:46İnsana
34:47tahakküm eden
34:48bu daireye
34:48baktığımız
34:49zaman da
34:50bunun
34:50iki
34:50şekilde
34:51olduğunu
34:51görürüz
34:52kardeşlerim.
34:53Birincisi
34:53doğrudan
34:55doğruya
34:55varlık
34:56nizamının
34:57yani
34:57tabiat
34:57kanunlarının
34:58gerektirdiği
34:59fiillerdir.
35:01Mesela
35:01bu dünyaya
35:02kendi
35:03iradesi
35:04olmadan
35:04insan
35:05gelmiş
35:05ve yine
35:06kendi
35:07iradesi
35:07olmadan
35:08gidecektir.
35:09İşte
35:10yalnızca
35:11cismiyle
35:12fiziki
35:12yapısıyla
35:13havada
35:14uçamaz
35:14insan.
35:15Su üzerinde
35:15yürüyemez.
35:17Gözlerinin
35:17rengini
35:18kafasının
35:19şeklini
35:19vücudunun
35:20büyüklüğünü
35:21belirleyemez.
35:22Bunların
35:23tamamında
35:24yaratılmış
35:25olan
35:25kulun
35:26herhangi
35:27bir
35:27tesiri
35:28ve
35:28alakası
35:29bulunmaksızın
35:30bunları
35:30yaratan
35:31yalnızca
35:32Allah-u Teala'dır.
35:34İkincisi ise
35:36varlık
35:37nizamının
35:38gerektirmediği
35:39ancak
35:39insanın da
35:41def etme
35:42ve
35:42kendinden
35:43uzaklaştırma
35:44gücüne
35:44sahip
35:45olmadığı
35:46fiillerdir.
35:48Bu
35:48fiiller
35:48ya
35:49doğrudan
35:50insandan
35:50çıkar
35:51ya da
35:52kendi
35:53isteği
35:53dışında
35:54insan
35:54üzerinde
35:55gerçekleşir.
35:56Ve
35:56insan da
35:57bunları
35:58kendinden
35:59uzaklaştırma
36:00imkanına
36:00sahip
36:01değildir.
36:02Mesela
36:03duvarın
36:04üzerinde
36:04bulunan
36:05bir şahsın
36:05düşerek
36:06bir başka
36:07kişiyi
36:07öldürmesi.
36:09İşte
36:09kuşa
36:09ateş
36:10eden
36:10kimsenin
36:11varlığından
36:12haberdar
36:13olmadığı
36:13bir insana
36:14isabet
36:14ettirmesi.
36:16Ya da
36:16telafisi
36:18mümkün
36:19olmayan
36:19bir arızadan
36:20dolayı
36:20bir uçağın
36:21düşmesi.
36:23Bir
36:23otomobilin
36:24veya
36:24trenin
36:25devrilmesi
36:26ve bu
36:26nedenle de
36:27yolcuların
36:28ölmesi
36:28ve buna
36:29benzer
36:29birçok
36:30olay
36:30işte bu
36:31kapsama
36:32giren
36:32olaylardandır.
36:34İşte
36:34kardeşlerim
36:35bu tür
36:36fiiller
36:36insanın
36:38gücü
36:38altında
36:39olan
36:39fiillerden
36:40değildir.
36:41Bunlar
36:42insana
36:43egemen
36:43olan
36:44dairede
36:44gerçekleşen
36:45fiillerdendir.
36:47İşte
36:48insana
36:49egemen
36:50olan
36:50bu
36:50dairede
36:51gerçekleşen
36:52fiillerin
36:53tamamı
36:54kaza
36:55diye
36:55isimlendirilir.
36:57Neden?
36:58Çünkü
36:58fiile
36:59hükmeden
37:00ve fiili
37:01kaza
37:02eden
37:02Allah'tır.
37:04Fiilin
37:05meydana
37:05gelmesinde
37:06kulun
37:06iradesi
37:07hür
37:08değildir.
37:09Herhangi bir
37:09serbestiyeti
37:10yoktur.
37:11Bu nedenle
37:12bu fiillerin
37:13sonucunda
37:14insanın
37:15değerlendirmesine
37:16göre
37:16sevgi
37:17veya
37:18hoşnutsuzluk
37:19fayda
37:20veya
37:20zarar
37:21olsa da
37:21ortaya
37:23çıkan
37:23sonuçlardan
37:24Allah-u Teala
37:26kulu
37:26sorgulamaz.
37:28Yani
37:28insan
37:29her ne kadar
37:30hayır ve
37:31şer olarak
37:32değerlendirse de
37:33bu fiillerdeki
37:35hayrı ve
37:36şerri
37:36bilen
37:37yalnızca
37:38Allah-u Teala'dır.
37:39Çünkü
37:40bu türden
37:41fiillerin
37:42oluşumunda
37:43insanın
37:44bir etkisi
37:44yoktur.
37:45insan
37:46bu tür
37:47fiillerin
37:48niteliği
37:49ve fiil
37:50hakkında
37:50bir şey
37:51bilemeyeceği gibi
37:52fiili
37:53kendinden
37:54uzaklaştırma
37:54veya
37:55kendine doğru
37:56çekme imkanına
37:57da sahip
37:58değildir.
37:59Bu nedenle de
38:00bu tür bir
38:01fiilden dolayı
38:02ne sevap
38:03kazanır
38:03ne de
38:04cezalandırılır.
38:06İşte
38:06kardeşlerim
38:07kaza
38:07budur.
38:08Ve
38:09sonuç olarak da
38:10insanın
38:11kazanın
38:12Allah subhanu
38:14ve teala'dan
38:15olduğuna
38:15inanması
38:16iman etmesi
38:17gerekir.
38:19Kadere
38:20gelince
38:20kardeşlerim
38:22malum
38:22Allah
38:23eşyalarda
38:24belirli
38:25özellikler
38:26yaratmıştır.
38:28Ateşte
38:28yakma
38:29işte
38:30odunda
38:31yanma
38:31bıçakta
38:32kesme
38:33özelliğini
38:34Allah
38:35yarattı
38:36ve her
38:36şey için
38:37aksi yönde
38:38hareket edemeyeceği
38:40varlık
38:41nizamına
38:41göre
38:42hareket
38:42etmesini
38:43sağladı.
38:44İşte
38:44eşyada
38:46ortaya
38:46çıkan
38:47bu hususları
38:47dikkatlice
38:48inceleyen
38:49kimse
38:49bunların
38:51insanın
38:51fiili
38:52olmayıp
38:52eşyanın
38:53özelliklerinden
38:54olduğunu
38:55görür.
38:56Eşyanın
38:57kendisine
38:58ait
38:58özelliklerinden
38:59bir özellik
39:00olmadıkça
39:01insanın
39:02bir özelliği
39:03ortaya
39:04çıkaramaması
39:05bunun delilidir.
39:06Mesela
39:07odunda
39:08yanma
39:08özelliği
39:09olmasa
39:09insan
39:10bu özelliği
39:11ortaya
39:11çıkaramaz.
39:12Yine
39:13mesela
39:13hurma
39:14çekirdeğinde
39:15elma
39:16değil
39:16hurma
39:17bitme
39:18özelliğinin
39:18ve
39:19insan
39:20menisinden
39:20hayvan
39:21değil
39:21insanın
39:22meydana
39:22gelmesi
39:23özelliğinin
39:24olması
39:25gibi.
39:25Aynı
39:26şekilde
39:26Allah
39:27subhanahu
39:28ve
39:28teala
39:28eşyalarda
39:30belirli
39:31özellikler
39:32yarattığı
39:33gibi
39:33insanda
39:34da
39:35iç
39:35güdüleri
39:35ve
39:36üzvü
39:36ihtiyaçları
39:37yaratmış
39:37eşyalarda
39:39bulunan özellikler
39:40gibi
39:40iç güdü
39:41ve uzvi
39:42ihtiyaçlara da
39:43muayyen
39:43özellikler
39:44vermiştir.
39:46Mesela
39:46nevi iç güdüsünde
39:48cinsi
39:49meyil özelliğini
39:50beka
39:51iç güdüsünde
39:52mülk edinme
39:53özelliğini
39:53uzvi ihtiyaçlarda
39:55açlık
39:56özelliğini
39:56yaratmış
39:57ve bu
39:58özellikleri
39:59varlık
40:00kanununa göre
40:01insan için
40:02gerekli
40:03kılmıştır.
40:04İşte
40:04hem
40:05insandaki
40:07üç güdü
40:08ve uzvi
40:08ihtiyaçlar
40:09hem de
40:10eşyadaki
40:11tüm özellikleri
40:12takdir
40:14ettiği
40:14bu özelliklerin
40:15dışına
40:16çıkamayacağı
40:17şekilde
40:17yaratan
40:18Allah
40:19subhanahu
40:20ve teala
40:20'dır.
40:21İşte
40:22Allah
40:22subhanahu
40:23ve teala
40:23hem eşyalarda
40:25yaratmış
40:25olduğu
40:26belirli
40:26özellikler
40:27hem de
40:28insanda
40:28yarattığı
40:29iç güdülere
40:30ve uzvi
40:30ihtiyaçlara
40:31kader
40:32ismi
40:32verilir
40:33kardeşlerim.
40:34Çünkü
40:34eşyaları
40:36iç güdüleri
40:37ve uzvi
40:37ihtiyaçları
40:38yaratan
40:39ve onlara
40:40belirli
40:41özellikler
40:41veren
40:42yalnızca
40:43Allah
40:43teala
40:44atatır.
40:44Allah
40:44teala
40:45atatır.
40:46İnsandaki
40:47şehvet
40:47duygularının
40:48kabarması
40:49gözünü
40:50açtığında
40:50görmesi
40:51yukarıya
40:52attığında
40:52taşın
40:53yukarıya
40:53doğru
40:53gitmesi
40:54aşağıya
40:55doğru atıldığında
40:56inmesi
40:57gibi
40:57fiillerin
40:58hiçbiri
40:59insanın
41:00fiilinden
41:01değildir.
41:02Bunların
41:03hepsi
41:03ancak
41:04Allah
41:05teala
41:05eşyaları
41:07bu halde
41:08yaratmasının
41:08yani
41:09eşyayı ve
41:11eşyalardaki
41:11muayyen
41:12özellikleri
41:13yaratmasının
41:14bir sonuçtur.
41:16Bu nedenle de
41:17bu özellikler
41:18insandan
41:19değil
41:19Allah
41:20teala
41:21dandır.
41:22Bunların
41:23meydana
41:24gelmesinde
41:25kulun
41:25kesinlikle
41:26herhangi bir
41:27rolü
41:27yoktur
41:28kardeşlerim.
41:29İşte
41:29ıstılahi
41:31manasıyla
41:32kader de
41:33budur.
41:35Bu nedenle
41:35insanın
41:36eşyalarda
41:38takdir edilen
41:39özellikleri
41:40Allah
41:41subhanahu ve
41:42teala'nın
41:42yarattığına da
41:43iman etmesi
41:44vaciptir.
41:46Tüm bunlara göre
41:47kardeşlerim
41:48kaza ve
41:48kader
41:49ister
41:50varlık
41:51nizamı
41:51gerektirsin
41:52isterse
41:53gerektirmesin.
41:53insana
41:55hakim
41:55olan
41:56dairede
41:56meydana
41:57gelen
41:57fiiller
41:58ve
41:59eşyalarda
42:00ortaya
42:01çıkardığı
42:02özelliklerdir.
42:04Islahi
42:05anlamıyla
42:05kaza ve
42:06kaderin
42:07hayrının
42:08ve şerrinin
42:09Allah-u Teala'dan
42:10olduğuna
42:11inanmak
42:12demek
42:12insandan
42:13sadır olan
42:14veya
42:15insanda
42:16zorla
42:17meydana
42:17gelen
42:18ve def
42:19edemediği
42:19fiillerin
42:20ve
42:21insanın
42:21eşyalarda
42:22ortaya
42:23çıkardığı
42:24özelliklerin
42:24Allah-u Teala'dan
42:26olduğuna
42:27bunların
42:28meydana
42:28gelmelerinde
42:29kulun
42:30hiçbir rolünün
42:31olmadığına
42:32inanmak
42:32demektir.
42:34İnsanın
42:35hakim olduğu
42:37ve mesul olduğu
42:38dairedeki
42:39fiillere
42:39gelince
42:40kardeşlerim
42:40bu dairede
42:42ister
42:43Allah'ın
42:44şeriatı
42:44isterse
42:45başka bir
42:46nizam olsun
42:47insanın
42:48serbestçe
42:49seçtiği
42:50nizama göre
42:51hareket
42:52ettiği
42:52bir dairedir.
42:54Bu daire
42:54insanın
42:56kendisinden
42:56kaynaklanan
42:57veya
42:58kendi
42:59iradesiyle
43:00insan üzerinde
43:01vuku bulan
43:02amellerin
43:03gerçekleştiği
43:04bir dairedir.
43:06İnsan
43:06dilediği gibi
43:07yer
43:08içer
43:08yürür
43:09istediği zaman
43:10yolculuk yapar.
43:12Dilediği zaman
43:12da bunların
43:13hiçbirini yapmaz.
43:15Yine
43:15insan
43:15ateşle yakar
43:16dilediği gibi
43:18bıçakla
43:18keser.
43:20İşte
43:20istediği gibi
43:21cinsi
43:22veya
43:22mülk
43:22edinme
43:23ihtiyacını
43:23veya
43:24midevi
43:25açlığını
43:26doyurabilir.
43:27Bir
43:28fiili
43:28serbestçe
43:30yapabildiği
43:30gibi
43:31yine
43:31serbestçe
43:32de ondan
43:33vazgeçebilir.
43:35Bu nedenle de
43:36insan
43:36bu daire
43:37içerisinde
43:38yaptığı
43:39fiillerden
43:40sorumludur
43:41ve
43:41mesuldür.
43:43Sevabı
43:44hak edecek
43:44bir fiil
43:45yaptığı zaman
43:46sevapla
43:46mükafatlandırılır.
43:48cezalandırılmayı
43:49gereken bir fiil
43:50yaptığında da
43:51azap ile
43:52cezalandırılır.
43:54Evet
43:55değerli dostlar
43:56ve kıymetli
43:57izleyiciler
43:57işte
43:58kendisinde
44:00ihtilaf edilen
44:01esası ve temeli
44:03hatalı
44:04olduğundan
44:05sürekli
44:06hatalı ve
44:07yanlış
44:07görüşlerin
44:08birbirini
44:09takip
44:09ettiği
44:10kulların
44:11fiillerine
44:12ilişkin
44:13bir tartışma
44:14olan
44:14ıstılahi
44:16manasıyla
44:16kaza ve
44:18kader hakkında
44:18en doğru
44:20ve en
44:21sahih
44:21görüş
44:21budur.
44:23Bunun dışındakiler
44:24akli
44:25ya da nakli
44:26hiçbir delile
44:27dayanmayan
44:28Allah'ı ve
44:30sıfatlarını
44:30insana
44:31kıyaslamakla
44:32haddin aşıldığı
44:34felsefenin
44:36ve
44:36mantıki
44:37önermelerin
44:38insanı
44:39sürüklediği
44:40vehimler
44:41hayaller
44:42ve teorilerden
44:43başka bir şey
44:44değildir.
44:45Rabbim
44:46bizleri
44:47hakka
44:47isabet eden
44:48ve doğruya
44:49ulaştırdığı
44:50kullarından
44:51eylesin
44:52batıldan
44:53ve haddi
44:54aşmaktan da
44:55muhafaza
44:55eylesin
44:56inşallah.
44:56Amin.
44:57Allahumma
44:57amin.
44:58Kardeşlerim
44:59böylelikle
45:00İslam'ın
45:01getirdiği
45:01şer'i
45:02manasıyla
45:03kadere
45:04iman
45:04mefhumunu
45:04ve
45:05kelem ve
45:06akait
45:07ilmindeki
45:07ıstılahi
45:08manasıyla
45:09kaza ve
45:10kader
45:10mefhumunu
45:10ortaya koymuş olduk.
45:13Ve böylece
45:14bir dersimizin de
45:15sonuna
45:16geldik.
45:17Haftaya
45:18yepyeni bir mefhum
45:19ve kavram
45:21üzerinde
45:21buluşmak
45:22ümidiyle
45:23hepinizi
45:24Allah'a emanet ediyorum.
45:26Esselamu Aleyküm
45:27ve Rahmetullahi
45:28ve Berekatuhu.
Recommended
45:41
|
Up next
42:52
45:52
45:52
1:13:13
1:33:59
37:15
9:49
47:35
48:19
45:55
47:02
42:27
42:51
35:03
38:33
36:51
39:48
42:21
35:17