00:00Gazetesi Ekonomi Müdürü Burak Ardhan bizlerle beraber.
00:03Burak Bey iyi akşamlar.
00:04İyi akşamlar Ziya Bey.
00:06Evet dolarda biraz düşüş var ama altında ciddi yükseliş gözüküyor.
00:11Nasıl değerlendireceksiniz?
00:13Tabii altınla başlayalım.
00:15Altının yine güvenli liman özelliği perçinleniyor gibi gözüküyor.
00:19Tabii Amerika'da iç ekonomik gelişmelerle alakalı kaygılar azalırken
00:24halen korumacı eğilimlere ve biraz Trump'ın saldırgan tavırları
00:30burada tabii anladığımız kadarıyla kaygıya sebebiyet veriyor ki
00:34borsalarda bir karışıklık hali var.
00:37Bu borsalardan akan kaynağın daha çok altın gibi güvenli limanlara kaydığını gözlemliyoruz.
00:45Bu güvenli limanların arasında evet altın öne çıktı ama platini, paladyumu, gümüşü de unutmamak gerekiyor.
00:51Tabii altın temel bir gösterge.
00:53Ons tarafında yüzde ikiye yakın bir artış söz konusu.
00:57Dört bin dolarlar artık geçmiş vaziyetteyiz.
01:01Gram tarafında da Ons'a bağlı olarak biraz da dolardan kuvvet alarak
01:06daha güçlü bir yükselişle karşı karşıya kalıyoruz ki bu da yüzde ikinin üzerine işaret ediyor.
01:12Burada da artık beş bin beş yüz lira seviyesi aşılmış durumda.
01:16Tabii önümüzdeki süreçte halen hem Çin tarafıyla hem Asya tarafıyla hem Avrupa tarafıyla bilhassa üretici ve tedarikçi ülkelerle hatta ithalatçı devletlerle zaman zaman Amerika'nın restleşmeye gitmesi ve tabii ki burada özellikle gümrük duvarlarını yükseltici adımları bir nevi gözdağı olarak göstermesi
01:43biraz anladığımız kadarıyla tehlike ve risk algısını yükseltiyor.
01:49Şu anda da altında böyle bir artış trendiyle karşı karşıyayız.
01:53Tabii ters orantılı olarak Borsa İstanbul'da da bir düşüş söz konusu.
01:57Yabancı yatırımcıların yine güvenli limana kaymaları, Borsa İstanbul'dan uzaklaşmaları, hisse senetlerini satmaları söz konusu.
02:07Burada da on bir binin altına düşüldü.
02:09Ancak yüzde birlik bir kayıp olsa da bu kayıbın telafi edilebileceğini ve giderilebileceğini ifade edelim.
02:18Borsa İstanbul'da önümüzdeki süreçte yine getirinin yüksek olacağını da hatırlatalım.
02:23Çünkü hem bilanço dönemi hem de halka arzların, son halka arzların belki konuşulacağı bir periyoda giriliyor.
02:31Bu da tabii haliyle Borsa İstanbul'da yeni bir rekorun habercisi gibi gözüküyor.
02:37Şimdi döviz kısmına geldiğimizde ise daha stabil bir eğilim var.
02:42Evet, dolarda artık 42 lira ve üzeri artık fiyatlanmış ve alışılmış durumda.
02:48Euro tarafında ise 48 lira kanık sandı.
02:51Ancak şunu ifade edelim, dolar ve euro da önümüzdeki süreçte bilhassa Aralık ayında ve Kasım sonlarında hafif bir yükselişle daha karşılaşabiliriz.
03:02Hatta buna yükseliş demeyelim, yükseliş dalgası diyelim.
03:05Çünkü bankaların ve şirketlerin döviz açık pozisyonlarını kapatma girişimleri olacak.
03:11Bunun da bir miktar da olsa dolar ve euro cephesinde bir karşılığı olacak.
03:17Şimdi tabii biraz genel gelişmeleri anlamak için küresel piyasalara yakından bakmak gerekiyor.
03:25Tabii hem olumlu hem olumsuz haberler var ki kafa kırıl karmaşık.
03:30Olumlu haberden başlayalım.
03:32Amerika'da federal hükümetin yeniden açılacağına dair umutlar belirdi.
03:36Bu pozitif bir rüzgar istirdi.
03:38Tabii ki demokratlar ve cumhuriyetçiler anlaşamamışlardı.
03:42Ve federal hükümetin kapanmasına kadar gitmişti iş.
03:46Bütçe tarafındaki uzlaşma ile alakalı bir uzlaşmazlıkla alakalı bir yasa tasarısı verildi.
03:54Burada prosedür oylamasına geçildi ve 60'a 40 gibi bir farkla kabul kararı çıktı.
04:01Şimdi tabii özellikle yasa tasarısının senatoda onaylanmasının ardından temsilciler meclisinde görüşülmesi ve akkabinde de Beyaz Saray'a gönderilmesi bekleniyor ki burada trafikten artık tasarıyı imzalamaması mümkün değil.
04:16Bu bir nevi eleştirileri giderdiği gibi ortamı da yatıştırmış gibi gözüküyor.
04:22Ve yine tabii ki istihdam ve enflasyon gibi temel göstergeler konusunda yatırımcılara daha çok ipucu verdi.
04:29Tabii az önce de belirtmiştik FED'in faiz indirimlerine devam edip etmeyeceği beklentileri söz konusuydu ki.
04:37Üçüncü bir faiz indirimi için artık yol açılmış gibi gözüküyor bu durumun ardından da.
04:43Zaten veriler olumlu geliyordu.
04:44Ancak önümüzdeki süreç için bilhassa 2026 için en önemli risk faktörü yine korumacı duvarlar ve korumacı duvarlara bağlı olarak da enflasyonda görülebilecek yükselişler.
04:58Bu da biraz zihinleri bulandıran bir durum gibi gözüküyor.
05:01Çünkü bir taraftan Çin'le anlaşılırken diğer taraftan da sert açıklamalar ve açıkçası tekrar bazı anlaşmaların gözden geçirilebileceğine dair beyanlar geliyor.
05:15Yine zaman zaman Bassett'tan da veya Trump'tan da açıkçası biraz daha tansiyonu yükselten ifadeler, cümleler duyuyoruz.
05:25Bu da biraz karışık bir seyre devam etmesine sebebiyet veriyor.
05:31Şimdi tabii borsada ve altın tarafında böyle bir durum var.
05:36Döviz kısmında anlattık.
05:38Biraz iç ekonomik gelişmelere değinmek isterim.
05:41Şimdi tabii güzel rakamlar da geliyor.
05:45İhracat ikliminde bir düzelme görüyoruz.
05:48Aslında düzelme demeyelim çok daha iyi bir noktaya gidiş görüyoruz.
05:52Ki 19 ayın en güçlü yükselişiyle karşı karşıyayız.
05:56İstanbul Sanayi Odası açıklamış veriyi.
05:59Türkiye İhracat İklimi Endeksi olarak geçiyor.
06:02Ekim'de 52.4'e yükselmiş.
06:05İhracat ikliminde de güçlü bir iyileşmeye işaret etmiş bu rakam.
06:10Tabii Mayıs 2024'te belirgin bir iyileşme vardı.
06:15Bundan sonra daha yatay bir eğilimle giden bir tablo vardı ki şu an zirve noktasında gibi gözüküyor.
06:2422. ayda güç denen bu tablonun önümüzdeki süreç içinde ipuçları içerdiğini ifade edelim.
06:31Şimdi tabii bir taraftan en önemli pazarlarımız Almanya, Amerika ve İtalya'da ihracat büyümesinin ivme kazanması söz konusu.
06:41Yine bunun yanı sıra üretimle alakalı hem Orta Doğu'ya hem de Asya'ya ki bilhassa burada Suudi Arabistan öne çıkıyor.
06:51Yüksek üretim artış hızının kaydedilmesi hali söz konusu.
06:55Bu endekste pek çok faktör söz konusu.
06:58Tabii bir taraftan ekonomi, diğer taraftan üretim, diğer taraftan imalat sektörlerinin alt kıvrımları, kırımları var ki buralarda da olumlu bir tabloya işaret ediliyor.
07:11Bunu gözlemliyoruz.
07:13Tabii diğer taraftan sanayi üretimi söz konusu ki sanayi üretiminde Eylül'de aylık bazda %2.2 azalışla karşı karşıya kalırken,
07:24yıllık bazda %2.9'luk bir artışa şahitlik ettik.
07:28Artış kısmı sevindirici.
07:31Şimdi tabii Eylül'de biraz yazdan çıkış, artı bunun yanı sıra hem bazı siparişlerin gecikmesi ve yatırımların ötrenmesi hali oldu.
07:42Bu ufak bir azalışa sebebiyet verirken aylık bazda, biraz da Ağustos'a göre, yıllık bazda ise bir yükselişe işaret etti.
07:52Yani geçen seneye göre çok daha iyi bir tabloyu ortaya koydu.
07:57Tabii sanayicinin önümüzdeki süreç için bazı beklentileri vardı.
08:03Özellikle tabii finansman maliyetlerinin biraz daha esnetilmesi, hafifletilmesi noktasında ki burada da biraz faiz oranları göze batıyordu.
08:14Merkez Bankası'nın bu anlamda olumlu adımları geldi peş peşe.
08:18Ancak tabii yine de bankaların karlarından fedakarlık etmemeleri biraz imalat kapasite kullanım oranlarında ya sınırlı artışlara ya da bazı küçük azalışlara sebebiyet verdi.
08:31Bunun yanı sıra tabii sıkı para politikası devam ediyor, onun gereği yapılıyor.
08:38Ancak üretimin de, ekonominin de durmaması, çarkların da hızlanması gerekiyor.
08:44Burada tabii baktığımızda hem yıllık hem bazı aylık veriler tabii hem artışlara hem dediğimiz gibi azalışları göstermekle birlikte burada bir ivmeye ihtiyaç olduğunu net bir şekilde gözler önüne seriyor.
09:02Şimdi tabii enflasyonla mücadelenin devam ettiği bir dönemde ekonomiyi hareketi geçirmek, çok daha yüksek seviyede üretim ve büyüme kapasitesine ulaşmak kolay değil.
09:16Bunun zorlukları ve riskleri söz konusu.
09:19Ancak şunu ifade edelim, Türkiye bu zorluklara, risklere karşı emin adımlarla yol önünde ilerliyor.
09:25Çünkü hem enflasyonla mücadele az önce ifade ettim hem de dünyada sisli bir havanın olması ve belirsizliğin yine karşılaştığımız bir durum haline gelmesi, sürekli karşılaştığımız bir vaziyete dönüşmesi burada biraz akıl kurcalayan bir durum.
09:42Buna rağmen dediğimiz gibi ekonomi emin adımlarla yolunda ilerliyor.
09:48Şimdi tabii bazen böyle eleştirilerle veya anketlerle karşı karşıya kalıyoruz ki buna bazı köşe yazarları ve gazetelerde de görüyoruz tabii çok net.
09:59Tabii ekonomiyle alakalı, ekonominin düzeleceği algısıyla alakalı bazı tabii araştırmalar var.
10:06Şimdi bu araştırmaların tabii ekonominin belirleyici olduğunu ortaya koymakla beraber AK Parti'nin yükselişini frenlediğini de iddia edenler söz konusu.
10:19Şimdi tabii ekonomide evet enflasyonla karşı karşıyayız, enflasyonda belli bir diyeti ödememizi gerektiriyor.
10:26Burada tabii bir taraftan sabır, bir taraftan da özveri gerekiyor.
10:30Burada tabii ki hem sermayedere hem tüketiciye hem üreticiye hem asgari ücretliye büyük görevler de düşüyor.
10:39Bu görevler tabii ki zaman zaman strese sebebiyet verebiliyor.
10:43Ancak dediğimiz gibi bazen belki seçmen algısında da bozulmaları neden olabiliyor veya anketlere abartılı veya köpürtülü bir şekilde de yansıtılabiliyor.
10:53Ama şunu dile getirelim ki dar gelirlilerin beklentileri çok daha müreffeh bir hayat yaşamak ve gelirlerinde çok daha büyük iyileşme sağlamak.
11:05Bunun için de olmazsa olmaz bence özellikle enflasyonun ve hayat pahalılığının gündemden çıkarılması,
11:12enflasyonun tekhaneli seviyelere yakın tanılması ki tekhanelileri rakamları biz zamanda görmüştük.
11:20Burada ve refah seviyesinin yükseltici ve gelir uçurumunu daraltıcı adımlar atılması.
11:26Bu noktada hem ekonomiyi harekete geçirmek hem de bunun yanı sıra asgari ücretlileri önümüzdeki süreçte çok daha sağlıklı bir noktaya,
11:36maaş ve gelir skalası noktasında çok daha iyi bir noktaya taşımak çok önemli gözüküyor.
11:42Biz tabii yıl sonu yaklaşırken hem bütçe maratonunu izliyoruz hem de bunun yanı sıra 2026 planlarını takip ediyoruz Ziya Bey.
11:51Ve burada gözlem dediğimizde daha çok önümüzdeki sürecin biraz daha dar gelirlilerin ve emeklilerin ve yoksulların daha merkeze konacağı bir süreç olacak.
12:042026 ve 2027'de olacak dikkatler bu anlamda.
12:08Biz de tabii gerekli takibatı yapacağız ekonomi adına ve sizlerle paylaşıyor olacağız.
12:13Peki çok teşekkür ediyoruz ama şunu da merak ediyorum.
12:16Bu 500 bin kişilik sosyal konut projesinin yoğun ilgisi süreci uzatır mı sizce biraz?
12:23Şöyle ki tabii şu an toplu konut idaresi çok büyük bir proje başlattı.
12:31Kolay değil tabii bir taraftan depremin yaralarını sarmaya çalışıyor.
12:35Diğer taraftan tabii sosyal konut projeleri gerçekleştiriyor ve sosyal konuta da ilgi çok fazla ki bilhassa İstanbul'da 100 bin konut gibi bir durum söz konusu.
12:46Şimdi burada tabii güvenli konut olması uygun fiyatlı olması bu konutların cazibelerini arttırıyor.
12:55Ama şunu da ifade edelim talepler çok yoğun olmakla beraber bazı kolaylıklar sağlanabilir.
13:02Belki kontenjan artırımı belki süre uzatımı göz önünde bulundurulabilir.
13:07Bu noktada tabii şu an için somut bir gelişme açıklama yok ama önümüzdeki süreçte taleplerin çok daha artması ve düğümlenmesiyle beraber yeni haberler havadisler duyabiliriz.
13:19Peki çok teşekkür ediyoruz katılımınız ve katkılarınız için.
İlk yorumu siz yapın