00:00Sevgili izleyiciler Cumhuriyet TV'den herkese merhaba Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Cumhurbaşkanlığı seçimleri tamamlandı.
00:21Seçimi Cumhuriyetçi Türk Partisi Genel Başkanı Tufan Erhuman kazandı. Erhuman KKTC'nin 6. Cumhurbaşkanı oldu.
00:31Ancak şu anda orada nasıl bir hava var bunu konuşacağız. Gazeteci Nazar Erişkin konuğumuz.
00:36Efendim hoş geldiniz yayınımıza.
00:39Merhaba kolay gelsin hoş bulduk.
00:41Teşekkür ediyorum. Şimdi aslında biraz da tartışma yaratan bir seçimde hem seçimden önce hem seçim sırasında hem de seçim sonuçlandıktan sonra tartışılmaya devam etti.
00:53Ancak şu anda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde nasıl bir hava var nasıl bir havada seçime gidildi bir dilerseniz bu atmosferi anlatarak başlayalım programa.
01:03Tabii seçimin artık son birkaç haftası açıkçası burada çok bir tartışma yani şöyle tabii ki her iki adayında başat iki adayında onları destekleyenlerin de kendi propagandalarını savunma araçları anlamında daha alevlenen birazcık daha harareti artan bir dönemde.
01:26Ama Türkiye medyasına yansıdığı kadar burada oradaki gibi bir tartışma yoktu açıkçası.
01:33Ben Türkiye medyasına baktığımda işte bir adayı destekli şu an seçilmiş altıncı cumhurbaşkanı olan adayı destekleyenlerin örneğin adanın işte satılması tırnak içinde söylüyorum.
01:47Rumlara verilmesi, azınlık olmayı kabul etmesi falan gibi şeyler görüyorduk Türkiye medyasında ve çok şaşıyorduk açıkçası.
01:53Burada en başından beri kamuoyu araştırmalarının aday seçildi.
01:58Aslında bu çok büyük bir sürpriz değil.
02:00Ancak son birkaç haftada başa baş bir yarışın gittiğine dair kimi kamuoyu araştırmaları yayınlanıyordu.
02:08Son kertede görüyoruz ki bunu %63'lük bir oyla seçildiğine göre Tufan Erhürman bunlar algıya oynayan aslında bizim de öngörebildiğimiz bir takım manipülasyon araçları imkili.
02:23Bu seçimin ardından artık resmi olmayan sonuçlar dün akşam itibariyle çıktı ama hem sandal katılım oranı hem Tufan Erhürman'ı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin altıncı cumhurbaşkanlığına getiren %63'lük bir oran tartışmaya çok fazla açık kapı bırakmıyor.
02:44Bugün verilen mesajlarda da gerek sivil toplum örgütlerinden gerek meslek örgütlerinden toplumun ayrışmaya değil bütünleşmeye ihtiyacı olduğu mesajı veriliyor.
02:55Ve bundan sonra buna dair adımlar beklendiğine dair Tufan Erhürman'ın tebrik mesajlarında yayına girmeden bir kez daha göz atma fırsatı buldum.
03:04Buradaki pek çok sivil toplum örgütü ve meslek örgütünden bu ve benzeri açıklamalar var.
03:10Bütünleştirici, kutuplaştırıcı değil, ayrıştırıcı değil, bütünleştirici ve bu bağlamda da toplumun her kesimini kucaklayıcı bir cumhurbaşkanı olma sözü vermişti Tufan Erhürman.
03:22Bunun karşılığını toplum elbette bekliyor ve bu tarz temennilerle tebrik mesajları yayınlandı bugün.
03:29Mesela Türkiye'de aslında iki cumhurbaşkanı arasındaki fark şu şekilde siz az önce bahsettiniz ama
03:36işte Ersin Tatar için iki devletli çözümden yana Tufan Erhürman için de federasyondan yana deniyordu.
03:42Şimdi bu seçimle birlikte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde nasıl bir yol izlenecek geleceğe dair?
03:49Yani iki devletli çözüme mi devam edilecek yoksa bir federatif yapıya mı bürünmek istenilecek?
03:56Orada görev yapan bir gazeteci olarak oranın havasını bir kokladığınızda, duruma bir baktığınızda sizin en azından tahmininiz ne önde oluyor bu konuda?
04:05Yani bu keşke Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ya da sadece bu makamlarda oturan insanların inisiyatifinde bir şey olsa
04:14Kıbrıs sorunu biliyorsunuz uluslararası bir sorun.
04:16Pek çok farklı parametresi var, pek çok farklı paydaşı var.
04:21Dolayısıyla burada Türkiye ile birlikte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde 2017 yılının ardından
04:29Kran Montana sürecinin ardından paradigma değişikliğine gidiyoruz biz demişti.
04:33Çünkü Kran Montana'da aslında gerek Rum tarafını gerekse bizleri de şaşırtan çok ciddi açılımlar yapmıştı Türk tarafı Türkiye dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu.
04:45Ve bu destek görmediği için daha doğrusu karşılık bulunmadığı için Cumhurbaşkanı değişikliğinin ardından
04:53Ersin Tatar'ın tartışmalı 2020 seçiminde Türkiye'nin doğrudan müdahil olduğu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin
05:00bir önceki Cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından bu koltuğa gelen Ersin Tatar'la birlikte bir paradigma değişikliğine gidildiği duyurulmuştu.
05:07Bu paradigma değişikliğinin adı iki devletli çözüm modeli.
05:10Fakat içeriği noktasında aradan geçen beş yılda gerek bizler gerek Kuzey Kıbrıs seçmeni
05:17herhangi bir altı doldurulmuş kapsamlı bir çözüm planı gibi değerlendirmemiş olacak ki
05:25beşinci Cumhurbaşkanı Ersin Tatar yani iki devletli çözüm modelini savunan aday yüzde otuz altılarda kaldı ki
05:33üç partinin desteklediği hükümeti oluşturan üç partinin desteklediği bir aday olmasına karşın
05:40bu demektir ki hem hükümeti oluşturan partiler hem Ersin Tatar'ı bünyesinden çıkartmış Ulusal Birlik Partisi'nden çok sayıda
05:47ya sandığa gitmedi ya da oyunu Ersin Tatar lehine ondan yanağı kullanmadı.
05:53Dolayısıyla iki devletli çözüm modeliyle ne dendiği, ne savunulduğu, çok kritik konu başlıkları için
05:59iki devletli çözüm modelinin ne gibi bir çözüm önerisinde bulunduğu seçmene ulaşamadı.
06:05Hal böyle olunca da sadece bu Kıbrıs sorunu bağlamında değil
06:10gerek hükümetin bugüne kadar karıştığı skandalsuzluklarla ilgili iddialar
06:16gerek toplumun cevap beklediği sorunlara çözüm üretememiş olma hali
06:21ve yine bu hükümeti oluşturan siyasi partiler içerisindeki kendi iç hesaplaşmalar
06:32ve tarihi bir hezimet yaşadı aslında 3 sağ parti ve %63'e karşılık %36'lık
06:40gerçekten öngörülmesi bu denli bir 27 puanlık bir farkın öngörülmesi hali güçtü.
06:48Tahminler 10 puanla 12 puana kadar işaret ediyordu ama 27 puanlık bir fark gerçekten hali fazla.
06:57Dolayısıyla Türkiye'de bu iki devletli federasyon birazcık daha tam da aslında o kutucu dille bir araç olarak kullanıldı diye düşünüyoruz açıkçası.
07:11Çünkü içeride Kıbrıs sorunu elbette çok önemli. Kıbrıslılar için çözülmemiş bir sorun Avrupa'nın göbeğinde bölünmüş.
07:18Tek başkentte yaşıyor örneğin Lefkoşalılar. Ben de Lefkoşa'da yaşıyorum. Bölünmüş bir başkent.
07:23Elbette bu bir sorun ve bu sorunun gerek ekonomik gerek sosyolojik her türlü bedelini ödüyor Kıbrıs Türk toplumu yıllardır.
07:31Üstelik çözüm isteyen tarafı olmasına rağmen üstelik federasyon bir Türk tezi olmasına rağmen geride kalan dört cumhurbaşkanı federasyonu savundu masada görüştü.
07:42Dolayısıyla orada üretilen dil Rauf Denktaş'tan Tatar'dan önceki cumhurbaşkanı Akıncı'ya kadar federasyona görüşmüş olan Kıbrıslı Türk liderler için de siz azınlığı görüştünüz.
07:53Federasyon azınlık demek siz de gittiniz azınlığı görüştünüz gibi bir dildi. Seçmende bir karşılık bulmadı.
08:00Başa dönecek olursam Türkiye'de federasyon iki devlet kutuplaşması olarak görülen şey iki devletli çözüm tanımının altı burada iyi doldurulamadığı için
08:11ayrıca hem hükümeti oluşan siyasi partiler hem toplumun beklentileri noktasında karşılık bulamayan beklentiler noktasında sandığa gitme motivasyonu doğrudan etkiledi.
08:22Buna bir de partiler içerisindeki kendi kutuplaşmalar eklendiğinde ortaya böyle bir sonuç çıktı.
08:32Peki şimdi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan seçimin ardından yeni cumhurbaşkanıları tebrik etti.
08:39Ancak Türkiye'deki Cumhur İttifakı'nın ortağı Devlet Bahçeli parlamento bu sonuçları kabul etmemelidir.
08:46Acilen seçimi yenilemelidir dedi.
08:49Bu da bazı yorumlara sebep oldu.
08:51Örneğin şu anda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yapılan seçimin Türkiye Cumhuriyeti'nde yapılacak bir seçimin provası oldu.
08:58Ve biliyorsunuz orada yapılan anket firmaları da genelde Ersin Tatar'ın rahatça bu seçimi kazanabileceğini söylemişti.
09:05Aynı anket firmaları şu anda da Türkiye'de bir seçim olsa Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeniden seçimi kazanabileceğini söylüyor.
09:14Tabi buna ilişkin de şunu söylediler.
09:16Bu bir provayda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yapılan seçim.
09:20Aslında Türkiye'deki bir sonraki seçimde de ne olacağının provasıydı.
09:25Ve Devlet Bahçeli bu yüzden tırnak içerisinde küplere bindi deniyor.
09:29Oradaki gazetecilerin, oradaki parlamenterlerin, ada halkının yorumu ne bu konuda?
09:35Örneğin siz ne düşünüyorsunuz?
09:36Gerçekten Devlet Bahçeli bunu düşündüğü için mi seçimler kabul edilmemelidir dedi.
09:42Açıkçası Türkiye iç siyasetinde son dönem aklımızın çok ermediği ya da işte bundan bir iki yıl önce bize söylense çok fazla tahayyül edemeyeceğimiz pek çok
09:57Giret Bahçeli'nin açıklamalarıyla başladığı için bize de burada çok tuhaf ve çok şaşırtıcı geldi.
10:07Üstelik %65'lik bir sandığa gitme varken bu katılım oranları diyerek başlayan bir mesaj.
10:14Ben canlı yayındaydım dün akşam.
10:17Biz seçim özel yayınının artık sonlarına gelmiştik.
10:20Ve bu mesajı aslında okuyup okumamak konusunda gittik geldik.
10:24Çünkü dayandırılıyordu Devlet Bahçeli'ye ve Türkiye medyasında yer bulmuştu.
10:31Açıkçası böylesi bir mesajın görüşüne katılırsınız, katılmazsınız.
10:37Ama Türkiye siyasi tarihinde bu kadar uzun zamandır yer tutan bir siyasiye dayandırılarak verilmesi
10:45ve yanlış bilgi içermesi yani katılım oranına işaret ediyordu.
10:50Dediğim gibi katılım oranı %65 hatta döndüm baktım Türkiye'de sandığa gitme ve katılım oranlarına.
10:55Yani eğer oradan bir sonuca varılacaksa Türkiye'de katılım oranlarıyla alakalı tablo
11:02daha düşük katılım oranlarına sahip seçimler de yapılmış.
11:05Dolayısıyla bu olmamalı tartışma ama sizin de işaret ettiğiniz gibi aslında bu birazcık
11:12çok uzun zamandır Türkiye'de, Türkiye 2020 seçiminden az önce birazcık bahsettim.
11:19Yani 2020 Cumhurbaşkanlığı seçimi Türkiye'nin buradaki seçime doğrudan müdahil olduğu bir seçimdi.
11:25Bu seçimde de Ersin Tatar desteklendi.
11:29Yine 2020 ile kıyas götürmeyecek ama yine müdahaleler oldu.
11:34Türkiye'den buraya ziyaretçiler geldi örneğin.
11:37Şimdi bunun seçmene yansımadığını görüyoruz biz.
11:41Dolayısıyla Türkiye'de aslında çok coşkulu, 2020'de olduğu gibi çok büyük bir motivasyonla
11:48amyane tabirle A takımını sahaya sürüp Ersin Tatar'ı tıklamadı.
11:54Ama buna karşılık buraya ziyaretler yapıldı.
11:58Gelenler Ersin Tatar lehine sahada seçim faaliyeti, seçim propaganda süreci yürüttü.
12:05Şimdi buradan yola çıkarak, burada iktidarın bir aday kaybetti gibi bir okuma bilmiyorum siz oradan yapıyor musunuz?
12:17Açıkçası biz içeride Kıbrıs Türk halkının iradesinin sandığa yansıması üzerinden bir okuma yapıyoruz ve buna ihtiyaç vardı doğrusu.
12:24Ve Kıbrıslı Türkler sandığa adına müdahale deyin, adına farklı motivasyon metotlarının denenmesi deyin, ne derseniz deyin.
12:33Kıbrıslı Türk seçmene bu işlemedi.
12:36Ve bunun işlememiş olması hali iyi geldi insanlara.
12:41Seçmen, dün kutlamalar sırasında da ben nabız tuttum orada.
12:46Cumhuriyetçi Türk Partisi tabanından insanlar yoktu sadece toplumun çok geniş tabanından.
12:52Sadece federasyonu destekleyen insanlar da yoktu orada.
12:55Çok farklı dünya görüşüne sahip insanlar vardı.
12:58Onları bir araya getiren, onları bir arada tutan şey az önce sizlerle paylaştığım
13:03Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bir adanın yarısının bugün içinde kötü yönetim kaynaklı,
13:10bugün içinde yanlış diplomasi kaynaklı, bugün içinde yanlış iletişim modelleri kaynaklı,
13:18daha içe kapalı, daha Türkiye'ye giderek siyasi anlamda da,
13:23daha yakın duran ve bu yakın durmanın da zaman zaman toplum bedelini ödediğini de düşünüyor.
13:34Elbette Türkiye Cumhuriyeti olmadan garantörlük gibi önemli konularda,
13:39bölgedeki varlık gibi konularda Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte hareket edilecek.
13:44Lakin Kıbrıslı Türklerin gerek kültürleri, gerek buradaki demokrasi anlayışı müdahale kaldırmaz mesajı verdiğini düşünüyorum.
13:53Dolayısıyla ben Devlet Bahçeli'nin bu açıklamayı...
İlk yorumu siz yapın