UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Şanlıurfa’daki Göbeklitepe’de, bu yılki kazı ve onarım çalışmaları tamamlanma aşamasına geldi. "Taş Tepeler" projesi kapsamında yürütülen çalışmalarda, özellikle koruma çatısı altındaki alanlarda yoğun restorasyon ve arkeolojik keşifler gerçekleştirildi. CNN TÜRK ekibinden Ümit Uzun ve Doğukan Yıldırım, Göbeklitepe’deki son durumu aktardı.
00:00İnsanlık tarihi için en önemli noktalardan birindeyiz.
00:04Göbekli Tepe'deyiz, Şanlıurfa'da.
00:06Burası oldukça önemli.
00:0812 bin yıl öncesine dayanıyor.
00:10Ve öyle ki bu insanlık tarihine ışık tutan bir coğrafyadan söz ediyoruz.
00:15Şimdi Göbekli Tepe'deki bu son durumla alakalı çalışmalar devam ediyor.
00:19Bilgileri alacağız.
00:19Göbekli Tepe Kazı Başkanı Prof. Dr. Necmi Karul konuğumuz.
00:23Hoş geldiniz yanımıza.
00:24Teşekkürler, siz de hoş geldiniz.
00:26Şu anda baktığımızda büyük bir ilgi görüyor burası.
00:28Öncelikle turizm açısından da büyük bir katkı sunduğu bir aşikar ama insanlık tarihi açısından da ışık tutan bir noktadayız.
00:36Doğru mu hocam?
00:37Kesinlikle öyle.
00:38Yani Göbekli Tepe ve Çağdaşı yerler ki bu Çağdaşı yerleri Taştepeler projesi kapsamında eş zamanlı 10 noktada araştırıyoruz zaten.
00:46Göbekli Tepe'de bunlardan bir tanesi.
00:48Ve dediğiniz gibi insanlık tarihinin önemli kırılma noktaları vardır.
00:51Dönüşüm noktaları vardır.
00:53Bunlardan bir tanesi de yerleşik üretici yaşama geçmektir.
00:56Bunun en iyi kanıtlarını, en anıtsal ve sembolik yönden en güçlü kanıtlarını Göbekli Tepe'den biliyoruz.
01:03Zaten bu vesileyle 2018'de UNESCO Dünya Mirası Sitesi'ne dahil edildi.
01:082019'da Türkiye'de Göbekli Tepe yılı ilan edildi.
01:12Geldiğimiz noktada ise Göbekli Tepe'deki kazılar 30. yılını geride bıraktı.
01:16Ve aslına bakarsanız Kültür ve Tözüm Bakanlığı'nın geleceği miras projesi kapsamında da yeni bir sürece girildi.
01:24Bu kapsamda hem kazı alanlarını genişlettik, mevcut kazı alanlarına çalışmalara devam ettik ama yeni bir uygulamayla buradaki binaların, daha önce açığa çıkarılmış binaların koruma ve sağlamlaştırma çalışmalarını başlattık.
01:40Keza aynı şekilde jeomanyetik ölçümlerle kazı yapılması planlanan alanlarda ölçümler gerçekleştirdik ve toprak altında benzeri yapılarla hem anısal, kamusal yapılarla hem de konut olabilecek yapıların varlığını tespit ettik.
01:56Böylelikle yani 2025'i iyi geçirmenin yanı sıra önümüzdeki süreç içinde bir planlama yapabilir hale geldik.
02:03Yani hocam baktığımızda burada insanlığın yerleşik hayata geçişi, tarım, çiftçilikle uğraşı ve yine evcilleştirme ve bununla birlikte o toplumsal yani grupsal yaşama dair ipuçları var değil mi burada hocam?
02:17Evet şimdi bu dönemin öncesinde insanın elinden çıkan ilk aletin yaşı yaklaşık 3 milyon yıl ve neredeyse 3 milyon yıl avcı toplayıcı göçer bir yaşam sürüyor.
02:29Topu topu 12 bin yıl önce buzul devrinin hemen arkasından insanlar bir noktada yıl boyu yaşamaya başlıyorlar.
02:36Yani yerleşimleri kuruyorlar ve bunun kısa bir süre sonra ardından da üretmeye başlıyorlar.
02:42Yani bitkileri tarıma alıyorlar, hayvanları evcilleştiriyorlar.
02:46Göbekli Tepe ve bu bölgedeki taş tepelerdeki yerler hem ilk yerleşimleri ifade ediyor,
02:51hem insanların doğal olarak topladıkları bitki kalıntılarını, bitkileri nasıl tarıma aldıklarını,
02:59avladıkları hayvanların bazılarını nasıl evcilleştirdiklerini bütün bu süreci izleyebiliyoruz.
03:04Tabii yine Göbekli Tepe'yi farklı kılan şey buradaki anıtsal yapılar ve onların içerisinde
03:09özellikle dikil taşların yüzeylerine kazıdıkları, kabartma olarak yaptıkları figürler.
03:15Bu figürler de bize adeta yazının atası gibi o dönemdeki insanların düşün dünyasını,
03:21anlatmak istediklerini, hikayelerini günümüze taşıyan betimlemeler.
03:26Bu yönüyle düşündüğümüzde Göbekli Tepe'yi haliyle eşsiz kılan noktaların başında da bunlar.
03:32Gerçekten de öyle hocam, insanı etkiliyor ve büyüleyici de bir yanı var.
03:36Hem daha önce o Taştepe tarafında da yine aynı manzaralar vardı ama insanı böyle içine alan,
03:43hakikaten kendinden bir şey buluyorsun çünkü insanlık tarihini ışık tutan bir yapıdan söz ediyoruz.
03:47Çok etkileyici.
03:48Son olarak sizin de burayla ilgili böyle insani açıdan hissettirdiğin nedir diye size de bir profesör olarak duygularınızı alalım.
03:54Şimdi aslında biz insanlık tarihinin ortak noktalarından bir yerdeyiz.
04:01Onun için de Taştepe'leri bugün 36 uluslararası kurumun, akademik kurumun iş birliğiyle gerçekleştiriyoruz.
04:09Bu yıl 220 arkeolog ve öğrenciden oluşan bir ekiple bu bölgede çalıştık.
04:14Dolayısıyla aslında bütün insanlığın, dünyadaki herkesin geçmişindeki bir parçanın içinde olmak,
04:20onu anlamlandırmak ve toplumla paylaşmak son derece bizi motive eden ve yaptığımız işten de zevk almamızı sağlayan bir durum.
04:32Umarım bunu da elimizden geldiğince yapıyoruzdur.
04:35Ama ilgiye bakılırsa, burada bütün meslektaşlarımın adına konuşuyorum, çalışmalar bir karşılık buluyor.
04:43Evet, çok güzel.
04:44Hocam çok teşekkür ediyorum.
04:45Çok sağ olun, çok değerliydi.
04:46Evet, Göbekli Tepe'deyiz ve buradaki o son gelişmeleri, son durumu aktardık.
04:51Öyle ki hem kente hem de Türkiye'ye büyük katkı sunuyor, onunla birlikte de insanlık tarihine ışık tutuyor.
İlk yorumu siz yapın