Saksi: (Part 1) 7.4 at 6.8 magnitude na lindol sa Mindanao

GMA Integrated News

Saksi is GMA Network's late-night newscast hosted by Arnold Clavio and Pia Arcangel. It airs Mondays to Fridays at 10:20 PM (PHL Time) on GMA-7. For more videos from Saksi, visit http://www.gmanews.tv/saksi.   #GMAIntegratedNews #KapusoStream   Breaking news and stories from the Philippines and abroad: GMA Integrated News Portal: http://www.gmanews.tv Facebook: http://www.facebook.com/gmanews TikTok: https://www.tiktok.com/@gmanews Twitter: http://www.twitter.com/gmanews Instagram: http://www.instagram.com/gmanews   GMA Network Kapuso programs on GMA Pinoy TV: https://gmapinoytv.com/subscribe

Transcript

00:00.

00:05.

00:07.

00:09.

00:12.

00:14.

00:15.

00:20.

00:22.

00:24.

00:25.

00:26.

00:28.

00:29.

00:30.

00:59.

01:00.

01:09.

01:10.

01:11.

01:12.

01:13.

01:14.

01:15.

01:16.

01:17.

01:18.

01:20.

01:21mga ilaw.

01:29Isa-isa rin

01:30naglaglagan ang bahagi ng Kisame

01:32sa Mapua Malayan Colleges in Mindanao.

01:36Nabalot ang takot

01:37ang mga estudyante na ginamit ang mga ukuan

01:39para protektahan ang kanika

01:40nilang sarili.

01:47Sa isa pang kuha

01:49mula sa loob ng isa

01:50They're opening up to the classroom fingers.

01:53It's glorious.

01:55It's a player's eyes.

02:00Picking up, 200 meters long ago.

02:02Let's go.

02:05Nagkalat sa sagig ang mga debris mula sa kisame.

02:11Nag-iwan ang lindol ng mga crack sa gusali at mga nalaglag na bahagi ng dingding.

02:19Nagpagewang-gewang naman ang mga ilaw sa 10th floor ng isang gusali sa lungsod

02:24habang yumayanig na natili sa ilalim ng mga mesa at mga tao.

02:33Sa isang mall, bumagsak ang estante at nagkalat sa sagig ang ilang paninda.

02:41Sa isa pang video, balot naman ang takot at may dumi sa mga uniforme ang mga empleyado ng mall habang palabas ng fire exit.

02:52Sa labas, napahagulgol na lang ang ibang empleyado.

02:56Sa Bangkal Davao City, napakamit na lang sa upuan at pinto ang isang mag-anak habang lumilindol.

03:09Kita kung paano tila inugoy-ugoy ng lindol ang mga gamit sa loob ng kanilang bahay.

03:17Nagpagewang-gewang din ang mga maliliit na aquarium na yan ng isang bahay.

03:21Sa gitna naman ang earthquake drill ng Taluza Child Development Center sa Tulumo, Crawford.

03:32Anaramdaman ang lindol.

03:34Ang ilang bata at kanilang magulang sabay-sabay na nag-duck, cover and hole hanggang matapos ang lindol.

03:40Lord, oh my God, Lord.

03:43Dinuyan din ng lindol ang mga sasakyan.

03:46Sa takot, ilang pasahero ang napanabas.

03:48Kung islap-kislap naman ang mga ilaw at nag-ugaan ang mga paninda sa Agdao Public Market.

03:58Ang mga tindera at mamimili na pasigaw na lang habang nagtago sa ilalim ng mga stall.

04:06Ang epicenter ng lindol na itala, 48 kilometro, hilagang silangan ng Manay, Davao Oriental.

04:13Halos iwas-iwas din ng lindol ang isang tindahan sa Maringay-Wizal, Manay, Davao Oriental.

04:26Agad nagpulasan ang mga nakatambay.

04:29Sa lakas ng pagyanig, natumba pa ang isa sa mga halaman sa gilid.

04:33Mag-aalas 10 ng umaga kanina, nang gumanig ang magnitude 7.4 na lindol.

04:39Naglabas ng tsunami warning ang FIVO sa coastal areas, pero binawi rin ito bago mag-alas 2 ng hapon.

04:47Sa post ni Atty. Israelito Toriyon, kita ang mga kalat-kalat na malalaking tipak ng bato sa kalsada ng barangay San Fermin.

04:55May mga nasira rin bahay.

04:56Napinsala rin ng lindol ang Manay Fire Station kung saan bumagsak na ang mga kisame.

05:03Ayon sa LDRRMO, nasa 80% na mga emprastruktura sa bayan ng Manay ang apektado ng lindol.

05:10Wala rin kuryente at tubig sa lugar.

05:13Sa bayan ng Baganga, napinsala din ng pagyanig ang bahay na ito.

05:18Nagbagsaka naman ang mga oxygen tank ng isang establishmento sa bayan ng Lupon.

05:23Pati mga gamit sa loob, isa-isang nalaglag.

05:26Sa Mati City, nasawi ang 57-anyos na babae matapos matabunan ng natumbang pader.

05:34Ayon sa Mati City Information Office sa kasagsagan ng lindol, may kinuha ang biktima sa sampayan ng boarding house na tinutuluyan niya.

05:41Dito na siya naabutan ng pagbagsak ng pader.

05:44May mga isinugod din sa Davao Oriental Provincial Center matapos mahimatay at makaranas ng panic attack.

05:51Napayoko at napakapit naman sa isa't isa ang mga residente sa Nabunturan Davao de Oro.

05:57Matapos ang lindol, gumuko ang lupa sa barangay gumayan sa bayan ng Pantukan.

06:02Nagtakbuhan na ba ng mga tao palabas ng isang ospital sa Tagom Davao del Norte?

06:08Ang mga pasyente, isa-isa ring, dilabas sakay ng wheelchair.

06:12Sa isang mall sa Tagom pa rin, nabasag ang mga salamin at nagtumbahan ang mga gamit.

06:18Sa labas, makikita ang mga trabahador na yan na nagmamadaling makababa sa itaas ng ginagawang Christmas tree.

06:26Hindi rin nakaligtas ang Tagom City Hall kung saan nagkalat ang mga bumagsak na gamit.

06:33Sa lungsod ng Panabo, nakuhanan ang pagduyan ng mga ambulansya at firetruck sa Panabo City Fire Station.

06:40Bukod sa iba't ibang bahagi ng Davao, naranasan din ang lakas ng pagyanig kaninang umaga sa Caguay Surigao del Sur.

06:48At kagayon ang magkasunod na lindol sa Davao Oriental, Saksi Live, si Jandy Esteban mula sa Bayan ng Manay.

07:00Jandy, kamusta kayo dyan? May mga nararamdaman pa ba kayong mga aftershocks sa ngayon?

07:08Yes, Pia. Sa ngayon ay narito tayo sa Municipal Hall ng Manay-Davao Oriental kung saan ramdam na ramdam natin

07:16ang magnitude 6.8 na lindol pasado alas 7 ngayong gabi.

07:22Nakakahilo ang lakas ng pagyanig sa Manay District Hospital.

07:26Ginawa namang award ang bakanting area dahil delikado pang gamitin ang ospital.

07:31Ang admin building nito ay nagkabitak-bitak at nabasag ang bintana.

07:35Ang emergency room di na rin magamit dahil bumigay ang kisame.

07:39Nasira rin ang ibang gamit.

07:42Lahat ng 70 o 17 barangay ng lungsod ang apektado kaya nagdeklara na ng state of calamity ang Manay-LGU.

07:49Gagamitin ang mahigit 20 milyon peso sa pondo para makabangon ang bayan.

07:54Pia ngayong gabi ay wala pa rin nga kuryente at supply ng tubig.

08:21Pero ayon kay Mayor John Marco Dayanghirang, bukas 12 noon ay inaasahan na ma-re-restore ang kuryente.

08:29At live mula rito sa Manay, Davao Oriental para sa GMA Integrated News.

08:35Ako sa Jandy Esteban ng GMA Regional TV, ang inyong saksi.

08:40Alright, Jandy, inabanggit mo na inaasahan bukas, alas 12 ng tanghali, maibabalik ang kuryente.

08:45Pati na maibabalik na rin sa normal, yung supply ng tubig.

08:48Pero kamusta naman, Jandy, yung mga linya ng komunikasyon, yung signal sa inyong lugar?

08:56Dito sa Manay, Davao Oriental, may ilang bahagi rito pian na medyo bumabagsak yung signal.

09:02Pero dito naman sa Publacion, Central Publacion Barangay, mataas yung signal pa naman dito.

09:08So, yun nga lang, walang kuryente, balot ng dilim yung lahat ng 17 barangays dito sa Manay, Davao Oriental.

09:17At delikado pa rin yung mga daag, Pia, kasi may mga nakuhulog pa rin na mga bitak-bitak na bato

09:22at yung mga paunti-unting landslide sa gilid ng kalsada.

09:27Pia?

09:27So, Jandy, linawin lang natin, sa ngayon, meron pa rin mga lugar kung saan hindi pa pwedeng bumalik

09:33sa kanilang matahanan ang mga residente?

09:38Yes, Pia, kasi yun nga may in-issue na tsunami alert.

09:43Kaya yung mga malapit sa coastal barangay ay inilikas muna sa evacuation center

09:49kung saan ligtas sila sa isang barangay, mataas na barangay.

09:54Yung mga coastal, dito sa mga coastal barangay, wala nang tao, wala nang mga residente

09:59kasi inilikas na sila ng local government unit.

10:02Pati yung mga nasa danger zone, yung mga landslide-prone areas,

10:06inilikas na rin ng LGU sa ilang bahagi ng 17 barangay.

10:11Dito sa Manay, kasi nga delikado pa, kasi may nararamdaman pa rin tayong aftershocks, Pia.

10:17At Jandy, wala namang mga lumalabag doon sa utos ng mga LGU at ng mautoridad na magsilikas

10:23mula sa kanilang mga tahanan at huwag bumalik sa kanilang tahanan.

10:27Kanina, umikot tayo, Pia, pero may nakita tayong mga ilan-milan na mga residente

10:36na andun pa rin sa kanilang mga bahay kasi malapit lang dito yung poneraria.

10:42Kasi nasa malapit lang sa dagat.

10:44So yung iba, andito pa rin, pero karamihan sa kanila andun na sa evacuation center.

10:50Alright, sige Jandy, paalalahanan natin muli ang ating mga kababayan na makinig sa utos ng ating mga LGU

10:57para sa kaligtasan ng lahat.

10:59At Jandy, mag-iingat kayo dyan ha.

11:02Maraming salamat sa iyo, Jandy Esteban ng GMA Regional TV.

11:07Umabot na po sa magkit-apat na raan at pitong pong aftershock ang naitala

11:11kasunod ng magnitude 7.4 na lindul sa Mindanao.

11:14Naramdaman po sa Manay Davao Oriental ang Intensity 6 na itinuturing po ng FIVOX na napakalakas.

11:22Sa dagat sa silangan ng Mindanao, naitala ang epicenter o pinagmulan ng lindul.

11:27Naramdaman sa iba't ibang lalawigan hanggang sa Sulu na nasa dulong kanurang bahagi ng Mindanao.

11:33Ramdam din ang pagyanig sa ilang bahagi ng Visayas hanggang sa ilang bahagi ng Bicol Region.

11:37Mas malakas pang lindul kanina umaga kaysa sa magnitude 6.9 na lindul

11:42na kumitil ng 74 sa Cebu noong September 30.

11:47Pero mas mababaw ang pinagmulan ng lindul sa Cebu na nasa 5 kilometro lang ang lalim.

11:53At isa po yan sa mga tinukoy ng FIVOX na dahilan kung bakit labis na mapaminsala ang lindul sa Cebu.

11:59Ayon din sa FIVOX, isang bagong discovery ang fault ang pinagmulan ng pagyanig sa Visayas.

12:04Habang ang lindul sa Mindanao nangyari dahil sa paggalaw ng lupa sa Philippine Trench.

12:09At kagayon ang magkasunod na lindul ngayong araw sa Mindanao,

12:13makakausap natin si SSAN Secretary Rafi Alejandro IV ng Office of Civil Defense.

12:20Asek, magandang gabi si PR, kang help mo ito.

12:22Yes, PR, magandang gabi po.

12:25Oho, Asek, nakausap po namin ang aming reporter na si John D. Esteban na nasa Manay, Davo Oriental

12:30at nabanggit po niya na mayroon pong forced evacuation na ipatutupad sa mga coastal area.

12:36Pero doon po yun sa Davo Oriental, yung po sa Surigao del Norte, Surigao del Sur, ipinatutupad din po ba ito?

12:43Opo, opo. Dito sa tatlong providya na nagkaroon ng tsunami warning,

12:47pinapatupad po yung ating forced evacuation dito sa mga coastal communities.

12:54So, kumpirmado po, lahat po ng mga coastal community ay nagkaroon ng forced evacuation

13:00sa tulong na rin ng mga ahensya na nandun, yung BFP at Coast Guard

13:05na nagmo-monitor nung tsunami alert po.

13:09Asek, sa inyo monitoring, meron ho ba mga lugar na sa ngayon ay isolated

13:13dahil sa magkakasunod na malakas na lindol?

13:16Wala naman, walang isolated na lugar.

13:19As we speak, lahat naman ay naririge siya.

13:23At wala naman problema in terms of communication and yung accessibility po, wala po.

13:28Opo. Sa ngayon po ba, meron ongoing na search or rescue and retrieval operations?

13:33Wala naman. Wala kaming nare-receive na report na may search and rescue or search and retrieval operations po.

13:40Asek, syempre, hindi po maiwasan na kapag ganito, minsan may mga aftershock,

13:44gaya ng napaulat namin kanina na hanggang ngayong gabi, may mga ilang-ilang aftershock pa rin.

13:49At ano ho ba ang abiso ng OCD para po doon sa mga kababayan natin,

13:54para matiyak na tayo ay handa sa anumang sitwasyon?

13:58Oo, unang-una, let's try to remain alert at makinig at sumunod sa mga babala

14:05na pinibigay ng ating mga authorities.

14:09Mag-kalmado lang tayo.

14:12And of course, kung meron pong mga tsunami warnings at sa gaya nito,

14:16ay sumunod tayo at pumunta sa mga higher ground.

14:19But ang importante po dito, alam natin kung anong gagawin.

14:23Let's stay safe.

14:24Kung hindi pa po safe or not clear yung kabahayan nyo,

14:28dahil because of the strong quake kaninang umaga at hindi pa na-acet,

14:33kung pwede sa outdoor lang muna tayo.

14:36Kasi mahirap po.

14:38Tuloy-tuloy po ang aftershock at delikado po pagkabi.

14:41Oo.

14:42Asik, panghuli na lamang po.

14:43Dahil maintindihan din po natin na meron tayong mga kababayan

14:47na mas nais bumalik sa kanilang matahanan.

14:49Pero ano po ba yung mga dapat nilang i-check or suriin sa kanilang matahanan

14:55para matiyak na ligtas na bumalik sa kanilang matahanan?

14:59Opo.

15:00Una-una, kailangan ma-assess yung bahay nila,

15:02yung mga foundation ng ating mga kabahayan,

15:06dapat hindi po nagsira yan structurally.

15:09Although may mga sira yan, yung mga plasters, yung mga ceiling,

15:14tanggalin lang muna yan kasi kung may aftershock, baka mahulog pa po.

15:17But importante po yung integrity, yung structural integrity ng bahay

15:22ay talagang ma-assess ng authority ng mga engineers natin

15:26para po maging matiyak na talagang safe.

15:29But kung hindi pa po, we urge them to stay outdoors muna

15:33or sa ibang lugar, abang meron pa pong mga reported aftershocks na mangyayari.

15:38Alright. Asik, kanino po ba pwedeng humingi ng tulong

15:41para masuri ng maayos at ng tama ang mga pribadong establisimiento?

15:46Opo. Meron po tayong sa mga LGU natin, may mga engineers tayo doon.

15:51But of course, we can also mobilize yung mga volunteer natin,

15:55mga PICE, mga engineering organization natin na pwedeng tumulong.

16:01But basically, we seek assistance sa ating local government unit,

16:05pato na rin sa DPWH na gumagawa po ng mga assessment ng mga infrastruktura po.

16:10Alright. Assistant Secretary Rafi Alejandro IV ng Office of the Civil Defense,

16:16maraming salamat po at magandang gabi.

16:18Yes, magandang gabi din po at maraming salamat.

16:21Dati na pong pinagmula na malalakas na lindol ang Philippine Trench

16:25na matatagpuan sa dagat sa silangang bahagi ng bansa.

16:28Isa lang po yan sa aning na trench sa Pilipinas.

16:31At nilinaw rin ang FIVOX na hindi magkakaugnay

16:34ang magkakasunod na lindol sa Mindanao, sa Visayas at sa Luzon.

16:38Saksi, si JP Soriano.

16:40Magnitude 6.9 na lindol sa Sibu noong September 30.

16:48Magnitude 4.4 na lindol sa La Union, kahapon.

16:53At kaninang umaga lang, magnitude 7.4 na lindol sa Mindanao

16:57na ang epicenter sa dagat na sakop ng Manay-Dabao Oriental.

17:02At nasundan pa ng magnitude 6.8 na lindol ngayong gabi.

17:06Kaya di maiwas ang mga ba at mapatanong ng marami, magkakaugnay ba ang mga ito?

17:12Pag nilinaw ng FIVOX, wala itong kinalaman sa isa't isa.

17:16The Philippines is very much active tectonically and we have more than 180 active fold segments

17:23and we also have six trenches and there's always this possibility na magkakaroon ng paglindol sunod-sunod.

17:31In fact, every day we record at least 30 earthquakes a day coming from different segments of,

17:37coming from different active fold segments of the country as well as coming from the different trenches.

17:41Ang lindol sa Mindanao dahil sa pag-alaw ng lupa sa Philippine Trench na may habang 1,284 kilometers.

17:50Ayon sa FIVOX, nagbabanggaan sa ilalim ng dagat ang dalawang tectonic plates o dalawang malaking piraso ng lupa.

17:57Yung trench naman at yung seafloor natin gumigit-git pa pa ilalim.

18:03We have the line dun sa dagat natin and gumigit-git yung seafloor natin dun sa trench.

18:09And as a result, yung paggigit-git niya, nagkakaroon ng friction and once the friction is released, yun yung nagkakaroon ng paglindol.

18:17Ilang beses na raw nakapagtala ng malalakas na lindol sa lugar.

18:21Bukod sa Philippine Trench, may lima pang trench sa Pilipinas, ang Negros Trench, Sulu Trench, Cotabato Trench, East Luzon Trough at Manila Trench.

18:32Ibaraw ito sa mga fault na dahilan naman ng lindol sa Cebu at La Union.

18:36Generally, mga trenches natin are capable of generating great earthquakes.

18:41When we say great earthquakes, these are earthquakes greater than 8.

18:47And yung mga faults naman natin, yung magnitude na pwede niya i-generate would be based on its length.

18:54So the longer the fault, the higher the magnitude it would be able to generate.

19:00At muling giit ng FIVOX, hanggang ngayon wala pa rin paraan para matetekong kailan parating ang isang lindol.

19:05Kaya huwag daw ba siya maniniwala sa mga pinupost sa social media o mga nagpapadala ng text na mayroong parating na lindol.

19:12Ang pwede raw natin gawing lahat, laging maging handa at alerto hanggat maaari huwag magpanik at sundin ang mga alituntuneng itinakda kapag may lindol.

19:20Kasama na diyan ang pag-duck, cover and hole habang lumilindol.

19:25Lumayo sa mga bagay na maaaring bumagsak.

19:28Iwasan ding tumakbo habang lumilindol pa kapag huminto na ang pagyanig.

19:33Saka lumabas sa open area.

19:34Si Pangulong Bongbong Marcos iniutos sa mga ahensya ng gobyerno ang paglikas sa mga residente sa coastal areas at pagtugon sa pangangailangan ng mga apektadong residente.

19:46Hinikayat din niya ang mga residente na maging alerto at kalmado.

19:50Tatlong planta ang magkakasabay na nag-offline o tumigil ang operasyon dahil sa auto-tripping.

19:56Naapektohan nito ang isang linya ng kuryente pero naibalik din agad matapos ang mahigit kalahating oras.

20:01Sa limang electric cooperatives naman na naapektuhan ng lindol, tatlo nalang ang may partial power interruption sa mga sakot nilang lugar.

20:10Kabilang ang mga electric co-ops sa Davao Oriental, Davao del Su at Northern Davao.

20:16Patuloy na sinusuri ang mga pasilidad ng tatlong private distribution utilities.

20:20Kabilang ang Davao Light and Power Company o DLPC na may substation din na nag-trip.

20:26Ibig sabihin walang kuryente. It can be caused by the distribution itself kung mga linya nila or it could be caused by NGCP or power plants nearby.

20:37So it could be caused by different parts of the energy system.

20:43Ayon sa DOE, ina-assess pa nila ang lawak ng pinsala ng lindol.

20:48Nakahanda naman daw ang Task Force on Energy Resiliency na nakikipag-ugnayan sa National Disaster Risk Reduction Management Council.

20:56Ang paliparan sa Davao, bagamat nagtamo ng minor damage sa runway na nanatili namang bukas sa publiko.

21:04May minor damage sa runway natin pero the structural integrity of the other facilities there is okay.

21:11Minor cracks naman sa Logistics Building ang nakita sa Dipolog Airport ayon sa Civil Aviation Authority of the Philippines o CAAP.

21:20Para sa GMA Integrated News, ako po si JP Soriano, ang inyong saksi.

21:26Mga kapuso, maging una sa saksi.

21:29Mag-subscribe sa GMA Integrated News sa YouTube para sa ibat-ibang balita.

21:33Mag-subscribe sa GMA Integrated News, ako po si JP Soriano, ang inyong saksi.

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended