Diyarbakır’ın Ergani ilçesindeki Çayönü Tepesi kazılarında 5’i Tunç Çağı’na, 1’i Neolitik döneme ait toplam 6 mezar bulundu. 11 bin yıl öncesine ait mezarın da gün yüzüne çıkarıldığı çalışmalarda, bireylerin yanına kap kacakların hediye olarak konulduğu belirlendi.
00:00Çayın Tepesi 2025 yılı kazı çalışmalarına Mayıs ayında başladık.
00:06Şu anda 5. aydayız.
00:08Tabii 5 aylık bir kazı sezonu da birçok buluntuyu ve birçok veriyi açığa çıkartmamıza neden oldu.
00:13Bu sene bu anlamda biraz şanslıyız.
00:15Birçok verimiz var mimari açıdan, dönemlerin açısından ama bugün de şu anda İktunçağ mezarlarını kazıyoruz.
00:25O da önemli bir verimiz.
00:26Daha önce de tespit ettiğimiz mezarlar vardı ama bu sene bu mezar sayısı bu sene için 6.
00:326 mezarı kazdık.
00:343 tanesini şu anda kaldırıldı.
00:363'ünde de arkamda gördüğünüz gibi yoğun bir şekilde çalışmalar devam ediyor.
00:40İktunçağ verileri Çayın'ı için önemli çünkü Neyoti'nin başından beri yerleşik yaşama geçmiş Çayın'ı ahalisi ya da Çayın'ı topluluğunun
00:47en azından İktunçağ'ın ilk aşamasına kadar geldiklerini de ve birçok mimari veriyle beraber de
00:56mezarlığıyla, ölü kültüyle, ritüeleyle burayı yaşam olarak edindiklerini biliyoruz.
01:02Şimdi 2025 kazı sezonunda arkeolojik kazılar sırasında yaklaşık 6 tane mezar günüşüne çıkarıldı.
01:11Bunlardan bir tanesi Neolitik dönemde diğerleri Erken Tuşçağı mezarlarıydı.
01:16Erken Tuşçağı mezarları hemen yanına gördüğünüz gibi taş sanduka şeklinde yapılıyor ve üzerine bir blok taş kapatılıyor.
01:23Fakat burada gördüğünüz mezar kazılmış, basit çukur kazılmış.
01:28Çukur kazıldıktan sonra ölü sağ tarafına yan yatırılmış ve üzerine hediyeleri bırakıldıktan sonra
01:35kirli bir tabaka örtülmüş ve onun üzerine iki tane ağır blok taş kapatılmıştı.
01:41İlginç bir mezar oldu bizim için ve hediyesi açısından da en bol mezarlardan bir tanesi.
01:45İçerisinde yaklaşık 1, 2, 3, 4, 5, 6 tane şimdilik daha kazma devam ediyor.
01:506 tane kabıyla birlikte gömülmüş.
01:54Cinsiyeti hakkında erkek olabileceğini tahmin ediyoruz.
01:56Çünkü daha hepsi açığa çıkmadı.
01:58İskeletler analizler için Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü laboratuvarlarına götürülüyor.
02:04Orada ne yediler, ne içtiler, nasıl yaşadılar, yaşam biçimleri nasıldı?
02:09Bunlarla ilgili genel bilgiler elde edilmekle birlikte DNA'ları da çalışılıyor.
02:13Şimdiye kadar çok fazla 600'ün üzerinde iskelet çıkarıldı.
02:16Bunların büyük bir çoğunluğu erken tuş çağır mezarına 10'a yakın iskelet olmakla birlikte büyük bir çoğunluğunu neolitik dönem iskeletleri içeriyor.
02:25Neolitik dönem iskeletleri ise hem antropolojik açıdan hem DNA moleküler antropoloji açısından analizleri devam ediyor.
02:32Biten analizler bize şunu gösteriyor.
02:34Neolitik dönem insanı hem Mezopotamya ve hem İran, Irak ve Kafkaslarla iletişim halinde bir topluluk.
02:42Ve bu heterojen bir kültür yaratmışlar burada ve bu kültürü de erken tuş çağıyla birlikte devam ettirerek Anadolu'ya doğru aktarmaya başlamışlar.
02:51Dolayısıyla da çay önü heterojen yapının bize gösterdiği önemli merkezlerden bir tanesi.
02:57Ve uzun süreli kazılar aslında ileride de devam ettiği takdirde nasıl devam ettiğini,
03:02yani neolitik dönemden geç dönemlere doğru nasıl bir değişimin olduğunu ve nasıl bir yapılanmayı içerdiğini işaret etmektedir.
03:10İskeletler ise zaten bu kültürü yaratan insanlar.
03:14İskeletlerin analizleri şimdiye kadar bunların ağır tarımcı olduklarını, yoğun aktiviteler gösterdiklerini işaret ediyor.
İlk yorumu siz yapın