Van’da, Urartu Kralı 2’nci Rusa tarafından 2700 yıl önce inşa edilen Ayanis Kalesi'nde kazı çalışmaları devam ediyor. Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Işıklı, 2 yıl önce kalede bulunan insan iskeletinin çok değerli olduğunu belirtti. Kafatası içinde karbonlaşmış beyin dokusu parçalarının da tespit edildiğini söyleyen Prof. Dr. Işıklı, "Doğu Anadolu'da ilk defa böyle bir kalıntıyla karşı karşıya kaldık. Şu anda Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü laboratuvarlarında DNA analizleri yapılıyor. Sonuçlar, Urartu soylularının genetik kökenlerine dair önemli bilgiler sağlayabilir" dedi.
00:00Ayanis bildiğiniz gibi Urarto'nun son büyük görkemli kenti ve Van'a hemen yaklaşık 30 km mesafede kuzeyinde yer alıyor.
00:11Van Gölü'nde, doğu kıyılarında ve en güzel koylarından birine hakim bir noktada bulunuyor Ayanis Kalesi.
00:19Ayanis Kalesi aynı zamanda Urarto arkeolojisinde en uzun soluklu kazı olma ünvanına da sahip.
00:24Bu sene 38. yılımızı gerçekleştiriyoruz. 89'dan beri kesintisiz bir kazı serüveni yaşıyoruz burada.
00:31Hem Urarto arkeolojisi adına hem dünya arkeolojisi adına hem de ülkemiz arkeolojisi adına bence gurur verici bir noktadayız.
00:37Gerçekten çok önemli bir merkezi kazıyoruz. Şu açıdan önemli.
00:42Birincisi öncelikle çok izole ve korunaklı bir yerde ve Urarto krallığının belki de bütün birikimini hem sanatsal açıdan hem teknolojik açıdan
00:52bütün birikimini yansıttığı, ortaya döktüğü bir kale ile karşı karşıyayız.
00:57Yani dünyada Urarto mirasını paylaşan belli başlı ülkeler var.
01:00Bunun başında bizim ülkemiz geliyor.
01:02Onun dışında komşumuz Ermenistan, İran bu kültürü bizle bir paylaşıyor.
01:07Bu üç ülke içerisinde en zengin, en görkemli ve en fazla birikime biz sahibiz bu açıdan.
01:13Zaten aynı zamanda da ana yurt topraklarındayız biz.
01:16Urarto'nun çünkü topraklarını biz iki temel algıda inceliyoruz.
01:19Urarto'nun kültürel hegemonyası, yaptığı seramikler, yaptığı mimari anlayış o anlamda bütün bu coğrafyaya yansıyor.
01:29Ve aynı zamanda dili de buraya ilk defa Urarto getiriyor.
01:32Daha önce burada bir toplumun yazı kullandığı, yazı geleneğine sahip olduğunu bilmiyoruz.
01:36Hiçbir şekilde yazılı belgelerimiz de yok.
01:39M.Ö. 9. yüzyılın ortalarında ilk Urarto yazıtlarıyla bölge yazılı gelenekle de tanışıyor.
01:45Ve biz böylece ilk defa bölgedeki insanların, coğrafyada isimlerin, kent isimlerinin, nehir isimlerinin adını öğrenmiş oluyoruz bu sayede.
01:54Ayanist'teki son dönem çalışmalarını dikkate alacak olursak, ben yaklaşık 12 yıldır kazı başkanlığını hocamdan devraldım, yürütüyorum.
02:01Bu 12 yılın belki de 10 yılını kesintisiz bir şekilde tapınak alanına vermek zorunda kaldık.
02:06Çünkü gerçekten Ayanist'in ve Urarto'nun bence de en büyük mücevheri, zenginliği bu içinde bulunduğumuz tapınak alanı.
02:14Arkamda gördüğünüz Sella bunun zaten en büyük nişanesi.
02:18Onun dışında bu tapınak alanı büyük bir kompleks.
02:20Bunun odaları, salonları, depoları vardı.
02:23Ve bunları biz hepsini ortaya çıkarıyoruz ve koruma altına alıyoruz.
02:27Dünya üzerindeki en iyi korunmuş kerpiç mimariyi bu sene ortaya çıkardık.
02:31Sizi biraz önce gezdirdiğim kuzey odalarda 6 metreye kadar korunmuş anıtsal kerpiç bir mimariyle karşı karşıyayız.
02:38Diğer Urarto merkezlerinin çoğunu gezdiğinizde hiçbir yerde bu kadar iyi kerpiç mimariyle karşılaşamazsınız.
02:44Ya orta çağ tarafından tahrip olmuştur veya açıkta kaldığı için doğal şartlar altında eriyip akmıştır.
02:51Daha çok orada temellerle karşılaşırsınız.
02:53Ama bizim kalemizin en büyük şansı çok büyük anıtsal kerpiç yapıları vardı.
02:58Bunlar depremle çökünce kale mühürlendi.
03:00Ve biz açıncaya kadar da mühür ilk defa biz kaldırmış oluyoruz.
03:04Ve o nedenle de hem buluntu açısından çok zenginiz hem de mimarinin korunması açısından çok şanslıyız diye düşünüyorum.
03:10Bu iki sene önce bizi çok şaşırtan bir buluntudur.
03:13İlk buluntu şöyle ifade edebilirim.
03:15Kuzey mekanlar dediğimiz mekanların ilk yıl kazılarıydı.
03:18İlk odayı açtığımızda çünkü orada dört oda var şu an varlığını bildiğimiz.
03:23İlk odayı açtığımızda bir süre sonra bizi ilginç buluntular karşıladı.
03:27Bronz bazı eserlerle karşılaştık.
03:30Bir plaka, onun dışında yazıt parçaları gibi bir araba gibi enteresan şeyler ele geçti.
03:36Bronz tekerlekli küçük bir minyatür arabadan bahsediyorum.
03:39Belki de bu bir mangaldı.
03:41Bu tür buluntulardan sonra karşımıza bir iskelet çıktı.
03:44İşte geçen senelerde bulduğumuz bir iskelet bizi çok şaşırttı.
03:48Bu odadaki iskelet aynı zamanda Ayanis Kalesi'nde bulduğumuz tek iskelet.
03:52Ve ona bakarsanız da kesin olarak bir soylu iskeleti diyebiliriz.
03:57Evet birçok Urartu iskeleti bulundu ama bunların hemen hepsi sonuçta mezarlarda bulundu.
04:03Mezarlar halk mezarı da olabilir, soylu mezarı da olabilir.
04:06Ama burası statel olduğu için soyluların yaşadığı alan ve bu olasılıkla bir Urartu soylusuna ait bir iskeletti.
04:12Hatta o nedenle onun DNA'sının incelenmesi bizim için çok önem arz ediyor.
04:15Urartu elit sınıfının soylularının gen yapısı olarak neresiyle bağlantılı olabileceğine dair de işaretler belki elde edebileceğiz.
04:24Çünkü iki temel görüş var.
04:25Bu iskeletin şöyle bir özelliği vardı.
04:27Burada çok iyi korunmuş durumda bir iskeletti.
04:30Bütün vücut tam alarak elimizdeydi.
04:3318 yaşlarında genç bir yetişkin.
04:36Cinsiyeti erkek diye düşünüyoruz.
04:37Çok emin olamadık gerçi ama.
04:39Bir de etrafında takılar vardı bulunduğumuzda.
04:43Mühür vardı yakınında gene bu da soylu olduğunun işareti bunlar aynı zamanda.
04:47Ve onun dışında aynı zamanda da bunun kafatası ve kafatasındaki iskelet, kafatasının içindeki beyin dokularının bazı yerleri karbonlaşmış ve iyi korunmuştu.
04:58Hatta dünyaca ünlü birkaç ülkemizdeki beyin cerrahı çok ilgi gösterdiler.
05:02Bunlarla ilgili araştırma yapmak ve bakmak istediler.
05:05O derece heyecanlandıran bir buluntuydu o dönem için.
05:08Doğu Anadolu'da ilk defa böyle bir kalıntıyla karşı karşıya kaldık.
05:11Tabi onu şu an dediğim gibi Hacettepe'de antropoloji laboratuvarlarının dijelilmesi devam ediyor.
05:17Biz de sonuçlarının heyecanını bekliyoruz.
05:19Eğer her şey yolunda giderse bu sene yine iki tane büyük projemiz var.
05:22Kültür Bakanlığımız ve Van Valiliğimizin Yikob'un desteklediği iki büyük projeyle beraber bu kerpiç alanları koruma altına alacağız.
05:30Bu koruma altına almakla beraber tapınak alanında gezilebilir olan alan sayısını %75'e yükselteceğiz.
05:36Böylece ziyaretçilerimiz daha güzel ve konforlu bir şekilde geldiklerinde tapınak içinde ve tapınağın dışındaki mekanlarda gezme ve Urartu ile ilgili daha fazla bilgi alma şansına erişecekler.
İlk yorumu siz yapın