Skip to playerSkip to main content
  • 6 weeks ago
Leptospirosis and rabies are serious health risks—for both humans and animals. How can we protect ourselves and our pets?

Join us live as Dr. Alice Utlang, Head of Cebu City’s Department of Veterinary Medicine and Fisheries (DVMF), talks about:

🔹 How leptospirosis spreads and its symptoms
🔹 Keeping your pets safe and healthy
🔹 Understanding and preventing rabies
🔹 The city's efforts to control these threats

Stay informed and help keep your community safe!
Transcript
02:29These diseases spread their symptoms under preventive measures we can take to keep both human and animals safe.
02:38And joining us today is the Cebu City Department of Veterinary Medicine and Fisheries or DVMF head, Dr. Alice Utlang.
02:49And she will share with us her expertise and guide us on how to protect ourselves, our animals, and our communities.
02:57Oh, good.
02:58Yes.
02:59Yes.
02:59Important is that the communities and animals are together.
03:02It's not the pets ready, but the communities ready.
03:05Yes.
03:05But there should always be a balance.
03:06Yes.
03:07Yes.
03:07Good afternoon and welcome to Beyond the Headlights.
03:10Thank you for inviting me, sir DJ and ma'am Mildred.
03:17And I'm curious because there's always an option for you to be a doctor of human beings.
03:29So, what brought you to veterinary medicine?
03:32Okay.
03:32Nice question.
03:34Actually, it's not...
03:38It's not the first choice.
03:39It's not the choice.
03:40It's not the choice.
03:41It's not the choice.
03:42Because my father is a farmer.
03:44So, I'm a agriculture.
03:46My auntie, my sister, my mother is a human doctor.
03:52There is a Southwestern graduate.
03:55I'm almost a auntie.
03:57There is Southwestern medical men.
03:59They're offering Southwestern vet med.
04:03So, I have a boyish.
04:04My auntie, my auntie, my auntie.
04:08My auntie, my auntie.
04:09There is a different course that is offered in Southwestern.
04:13So, I'm a fitting for myself.
04:15There is no doctor.
04:16So, I'm a doctor.
04:17So, I'm a doctor.
04:18I'm a nurse.
04:19I'm a nurse.
04:20I'm a nurse.
04:21So, I'm a nurse.
04:22Do you always love animals?
04:24Yes.
04:25It's because of my father.
04:27We have cow, canding, baka, kabayo.
04:32And in fact, I'm so amazed sa akong father.
04:35Kaya grade 4 siya.
04:37Pero, ang kabalo siya mo, it's like train, no?
04:41Kaya ang amang kabayo, Jake, man ito'y pangalan.
04:43Lalaki.
04:44Pag natulog na, bisang matulog na,
04:46i-check kung okay raba, wala ba ni Layas
04:49kay Wabi at itong kinapon.
04:50So, pag naibayin nga mag-hit,
04:53makabuhit mo na sila.
04:55Sus, iyan, taguyan ra mo.
04:57Bihihit dahon.
04:58Anak ba?
04:59Dahon, maayaw kaya siya mo care sa mga hayop na mo.
05:01So, mo ito nga, naingganyusan ko.
05:03Pero katawanan kayo.
05:04Kaya at first, I thought,
05:06ngaan ka ng mga manok ba?
05:08Magpatutoy.
05:09Naay tutoy ba?
05:10Okay, di ba?
05:11Moacto mo na sa ilaw mo.
05:12Kung wala sila'y kuhaan.
05:14Sus, pag...
05:15School na na ako.
05:16School na na ako.
05:17Pag anatomy na na mo.
05:19Third year.
05:20Sus, pag kuhaan na.
05:21Pag muta na ako.
05:22Ang maestro ni inyo,
05:23di ko, oh, naay...
05:24Kuhaan.
05:25Naitutoy.
05:26Sus, naitutoy.
05:27Sus, di li.
05:28Pag nag...
05:29Kwanami ka na...
05:30Nag-dissect na.
05:31Wala pang ganda itutoy.
05:32Tinuod mo.
05:33Kaya mo tago ra siya para mainitan.
05:35Initan.
05:36Yes.
05:37Di ba?
05:38Kaya ka naman ang palumluman ang itlog.
05:39Oh, palumluman.
05:40Yeah.
05:41Para mohats.
05:42So, inighats na ang mga piso na.
05:44Ito mo tago sa ilawang.
05:46Kaya mo mainitan.
05:47So, mautong to ah.
05:49Nainterested ko kayo.
05:50Ay, di ba?
05:51Oo.
05:52Ako ko anang hangtod.
05:53Nga.
05:54Nipaday yung diyog ko.
05:55So, doc ka ng murag.
05:57For muingon ka.
05:58O animals ka ng safety.
06:01Welfare.
06:02Murag icon na mag yukadihang dapitan, no?
06:04Murag...
06:05Ay, yun ko yun sa taan.
06:06Uy.
06:07Pero...
06:08Sige.
06:09Mu-accept na lang ko anang.
06:10Pero mu-accept ko is because
06:12sa garang yun sa musulti yun sa ko.
06:14Because not all veterinarians love animals.
06:16I mean...
06:17Mu-iwa.
06:18Mutambal na sila.
06:19Pero from the heart,
06:20di li yun ni mo makisa.
06:21It's just a job for them.
06:22There's no connection.
06:23It's just a job.
06:24No.
06:25Sa ako ah.
06:26Tungod siguro sa ako ang background.
06:27Maulang ingon na ana.
06:28Nga.
06:29Nga.
06:30Nga.
06:31Nga.
06:32Nga.
06:33Nga.
06:34Nga.
06:35Nga.
06:36Nga.
06:37Nga.
06:38Nga.
06:39Nga.
06:40Nga.
06:41Nga.
06:42Nga.
06:43Nga.
06:44Please join the
07:11They have also feelings, they have also the right to live in this world.
07:22Why God created them? It's because for a purpose.
07:25So line line of purpose. There are animals that are for food.
07:29Mga baka, kanding, manok, yawon, kaunon.
07:33But there are also animals that are for companion or pets.
07:37Now, talking about that, the trend is a status symbol if it's a fur baby.
07:47And you are a fur parent.
07:49And a fur parent.
07:50In town, it's a fur baby.
07:54To be politically correct, it's really commercial driven.
08:03Just like Valentine's Day.
08:06Just like Kalagala.
08:07Yes.
08:08Even Pasko.
08:09Yes.
08:10But ang ako is,
08:11wala ba ta ni go sobra napod?
08:16Like, I can see some malls nga,
08:19yun, kanag yung isakay ni mong stroller.
08:21You know what, how much a stroller costs?
08:24And not all mga bata,
08:26na even na sila'y kumplito ilang ginikanan ha,
08:28niya'y nandrabaho,
08:29can even afford for that.
08:31Wag yin na kasuway sakay-sakay ana.
08:33And then, well, what are mabuhat?
08:35If they can afford it, you cannot stop them.
08:38Sa patusan ang iro, DJ,
08:40dayapiran ang iro,
08:42kay para dilimag,
08:43kay dilim na,
08:45normal man na,
08:47nga,
08:47they just, you know,
08:47just anywhere.
08:50Sininaan,
08:50kanang ge-humanize ba ang tao.
08:53Sakto ba nido?
08:54Ako,
08:55kung ako'y mga pangyungtan on,
08:56even though I'm a veterinarian,
08:58pwede man ko mo,
09:00kuhan,
09:00ana,
09:00mo,
09:01say tawag,
09:01promote ana,
09:02kay labir,
09:03aroong makasapi,
09:04ang whatever.
09:05Pero sa ako,
09:06no.
09:06It's a no-no.
09:08In fact,
09:09former,
09:10katong,
09:11atong po,
09:12ba?
09:12Nga,
09:13ni Anna,
09:13good job.
09:13Please,
09:14don't humanize animals.
09:15Especially,
09:16kanang companion,
09:17na-human,
09:17ng companion animals or pets.
09:19For me,
09:19it,
09:20si,
09:21katong,
09:21no.
09:21Francis.
09:22Francis,
09:22actually,
09:24it violates the five basic freedom of animals.
09:27Because,
09:27normally,
09:28wala man,
09:29pasapatosunin mo ng iro,
09:30nagsapatosunin mo ng iro,
09:32pag,
09:32no,
09:32ognang na-Asian,
09:33no.
09:34Dili.
09:34Pero,
09:35tungod lagi sa tao nga,
09:37commercialization,
09:38para naku,
09:39hilason,
09:40muna,
09:40itawag nga ang mga hilason,
09:41no.
09:42Kanang naang,
09:42pwede man mo siya as is.
09:44Kaya,
09:45in fact,
09:45in other countries like US,
09:47daghan kayong nagproblema sa,
09:49kanang,
09:50kanang,
09:50ang tiil sa,
09:52iro,
09:52no,
09:52nangadaot,
09:54tungod,
09:54ana,
09:54nga sapatusan,
09:56no.
09:56And then,
09:57meant mag-in sila for bear.
09:58Yes, yes.
09:58Mabito ng baga ilang din.
10:00Correct.
10:01And that's also how they decide where to poop.
10:04Yes.
10:04And then,
10:04it's because of the,
10:05oh,
10:06sa iyanan ko,
10:07ano.
10:07Ana,
10:08sininaan.
10:09Hindi man mag-sininaan.
10:10Asa makakakita?
10:11It's only,
10:12kanang,
10:12sobrahan alagi,
10:13no.
10:15Mauna nga,
10:15ako,
10:16there is a city,
10:16ni Ana,
10:17diyan ko,
10:17ognay mga activity,
10:18kanang,
10:19mga animal welfare groups,
10:21no,
10:21nga,
10:22kanang,
10:23suod po na ako,
10:24ni Ana,
10:24kahibalo na sila nga,
10:25ni Ingo,
10:25diyan ko,
10:26nga,
10:26ognay,
10:26activity mo,
10:27within Cebu City,
10:28ayaw,
10:29yun nga,
10:29na,
10:29sinina.
10:30Mas gwapo kay Tanahon,
10:32kung ang iro,
10:33naglakaw nga,
10:34kanang,
10:34yan,
10:34doon sa iyang koro,
10:35makita ni mo,
10:36iyang balibo,
10:37ni doon ka ayo,
10:38no.
10:38O niya,
10:39kanang sa stroller sad,
10:40ako dili sad ko,
10:42kay,
10:42sa ginaingon,
10:43dagang kay mga bata na to,
10:45no,
10:45nga,
10:46wala gani in tao,
10:46nakasuway ni Ana,
10:48no,
10:48ang uban,
10:48wag gani diapier,
10:49no.
10:50So,
10:50ang atuala nga,
10:52you can,
10:53you can love the dog,
10:55you can,
10:55bring the dog anywhere,
10:57but make sure,
10:58nga,
10:59ang iyang normal,
11:00nga,
11:00irogi hapon siya.
11:01Kanaiban,
11:02ang ubang iro,
11:03di ganahan.
11:04Okay,
11:05kay,
11:06uneasy sila,
11:07because it's not normal for them,
11:08nga magsinina,
11:09diba?
11:09Hasa na magsapatos.
11:11But it is only the owner,
11:12no,
11:13that,
11:13you know,
11:14maugaw yung mag-impose Ana,
11:16and,
11:17Which is supposedly,
11:19if they truly love their pets,
11:21yes,
11:22it should not be their own want,
11:24no,
11:24ang ilang i-impose to the pet.
11:25Kanaan po,
11:26anong i-mog disulti,
11:27sir DJ.
11:28No,
11:28hitaw,
11:29tinon.
11:29No,
11:29no,
11:29no,
11:30because ang isang maganda na,
11:31I also received kanang gifts,
11:33kanang sanina,
11:34for my ring ba.
11:35But I would say na,
11:36every time I would attempt
11:38to put that on them,
11:39there's always that resistance.
11:40So that's the body language,
11:42that they're not jumping up and down,
11:43we have a new clothes,
11:45no?
11:45Because,
11:45pagkataw nila,
11:46wala,
11:47wala,
11:48wala.
11:48And same with kanang saks.
11:50Oh,
11:50saks.
11:51Okay,
11:51that's also what they use man,
11:53I would not be sa litter box.
11:53Kanaan labi na sa iling ni mo,
11:54yeah.
11:54Correct.
11:55So if I'll put that,
11:56mag-wander,
11:57so how would that alter also,
11:59their satisfaction when they do this?
12:02Pariura sa nahitabo,
12:03karoon ka ng atong whale sharks,
12:05di ba?
12:06Di li man na siya,
12:07di man na sila,
12:08although,
12:09debate ka na siya,
12:10kinsa man na ipalabihan,
12:11ang tao,
12:11or ang whale sharks,
12:12but it's an ecosystem man good siya,
12:15di ba nga?
12:16At the expense of tourism,
12:18atong gafeet na,
12:20instead na mag-hunt sila for food.
12:22Actually,
12:23there are groups,
12:25appeal na ko nga,
12:26ni,
12:26ni Giudana,
12:28na,
12:29ah,
12:31wak ko kasabot ko eh,
12:32ang DNR,
12:33nga nung wala na nila,
12:34gibadlong pagsugod pa,
12:36niya,
12:37hangtod nga,
12:38gigamit na siya as,
12:39livelihood,
12:40tourism,
12:41attraction na.
12:41Kung niya,
12:42unfair to the animal,
12:44is because,
12:45ang iyang na-enjoy,
12:47kanarang yung area,
12:48where,
12:48naan siya,
12:49kay gikoan man nila,
12:50gikordo nila,
12:51tagaan lang,
12:53o,
12:53kanang,
12:53krill,
12:54so,
12:55gipakao nila,
12:56so,
12:57nawala na ang normal behavior,
12:59nga ang kanasya manghunt,
13:00so,
13:02it also destroys,
13:03or,
13:03disturb,
13:04the normal,
13:05kanang,
13:05ecosystem,
13:07within.
13:08And I'd like,
13:09the,
13:09katong,
13:10during the introductory part,
13:11doc,
13:11when you mentioned about the purpose of the animals,
13:15because I think that's always where we should go back,
13:17no,
13:18if we are in doubt on how to manage or treat the animal,
13:22no,
13:22so,
13:23if it's not intended to be human,
13:25then,
13:25ayaw,
13:25human.
13:26Like,
13:26for example,
13:27if it's food,
13:28then it's food.
13:28like,
13:29if it's not intended to be human,
13:31then it's not intended to be man's best friend,
13:36best friend,
13:38best friend,
13:39dili siya,
13:39children,
13:40dili siya,
13:41anak,
13:42how would you treat your best friend,
13:44imong i-accept ang best friend for,
13:46unsa siya,
13:47so,
13:48dili ingon nga,
13:49best friend takaka,
13:49kaya nagsayal ka ron,
13:50or unsa pa,
13:51so,
13:51I think that's,
13:52that's,
13:53ano ba,
13:53there's nothing wrong,
13:55I think,
13:56with loving your pet,
13:57but still,
13:58don't go beyond,
14:00to the normal,
14:00unsa,
14:02ang imong iro,
14:03o kaya lang imong birahon,
14:04ato,
14:05what's wrong with mag,
14:06sabwal,
14:07imo siya ang guro yun,
14:08oh,
14:09normal man ang ilang ngulak ko,
14:10much better pagani nga,
14:12higitan man d'yo,
14:13bawal man ang wala hikot,
14:15kaya nga amang tay,
14:16kuansad anak balaod,
14:17magmulta ka,
14:19500 pesos,
14:19pero ang nindot d'yod,
14:21nga kanang,
14:22for me,
14:23ako no,
14:24di d'yod ko,
14:25napalit,
14:26bisagtagaan ganit ko,
14:27pure breed,
14:28mga pilakaan daw,
14:29na I'll give it to somebody else,
14:30because,
14:31I am advocating,
14:33asong Pinoy,
14:34so it's,
14:34di nindot ba nga,
14:35nag-advocate ko,
14:36asong Pinoy,
14:36in my house,
14:37na ay pure,
14:38so,
14:39ang akong iring,
14:41o giro,
14:41dunag-unay demarcation,
14:42meaning,
14:43to say,
14:43even though I love them,
14:45na,
14:45di gisya po,
14:46hindi sa akong bed,
14:47because there are,
14:49kanang,
14:49di ba,
14:49parehas tao nga,
14:50mag-ilo,
14:51o,
14:52alakalak,
14:52ano na ikaw mag-ilo,
14:53o,
14:54so,
14:54wakakabalo,
14:55kung ang imong,
14:56ihayop,
14:57o,
14:57mag-iring,
14:57o giro,
14:58na ay parasite,
14:59o niya,
14:59di ba,
15:00anani mo kita,
15:01o,
15:01naasain mo,
15:02no,
15:02so,
15:03maunang na,
15:03nga,
15:04anyway,
15:05daghan mang mulalis,
15:06d'yod,
15:06anakay,
15:07hmm,
15:07love,
15:08lagyan ha,
15:09there should be,
15:10a demarcation,
15:11so,
15:12in human,
15:13asana,
15:14contact,
15:15its boundaries,
15:16yes,
15:16boundaries,
15:19but there's a,
15:22there's a sanitation,
15:24and health aspect to it,
15:25yes,
15:26maunan na,
15:26imong i-observe,
15:28kay,
15:28or else,
15:29wana,
15:30masig sa sunod,
15:30ang imo nang iro,
15:31musturiya,
15:32ikaw na yung mga,
15:32oh,
15:33DJ,
15:33good luck ni mo,
15:35or mo,
15:35miaw,
15:35miaw,
15:36or mo,
15:36miaw,
15:37kalit lagingan,
15:38welcome to be atin,
15:40what time you,
15:40cadditch,
15:41anyway,
15:42balik sa more,
15:44ano,
15:44Cebu City has been,
15:45has seen an increase,
15:47sa rabbi's,
15:48cases,
15:49we have rabbi's cases,
15:50but it's,
15:51it's not increasing the same,
15:53or compared to other years,
15:54in 22,
15:5623,
15:57you know,
15:57we're,
15:58we're going down,
15:59but still,
16:00you know,
16:01ah,
16:01nabantayan ako,
16:02it's good that I offered,
16:04we offered,
16:05ah,
16:05home service,
16:07kay,
16:07nakita man ako ang uban,
16:08they cannot bring their dogs,
16:10in the center,
16:11or in the barangay,
16:13nga,
16:13no,
16:13di,
16:14ay,
16:14because,
16:15na,
16:15ah,
16:15di,
16:15mga tag-ia,
16:16daghan,
16:17more than five,
16:18more than 10,
16:19ang ilang iro,
16:20there are even 30,
16:21apil iro,
16:21o giring,
16:22see,
16:22but in our ordinance,
16:24in our ordinance,
16:25if you have dogs,
16:26more than 20,
16:27even Animal Welfare Act,
16:29or RA 84,
16:3085,
16:30you have to register it,
16:32to the Bureau of Animal Industry,
16:34no,
16:34oh,
16:34so,
16:35di na ako na ibaon,
16:36nga daghan,
16:36di kayo,
16:37that's the reason why,
16:38we still have cases of rabies,
16:40why,
16:40because,
16:41under the,
16:41basic protocol,
16:43ang,
16:44iwong dapat mabakunahan,
16:45nga mga hayop,
16:46or iro,
16:47no,
16:47more practically,
16:48iro,
16:4980% of the dog population,
16:5170 to 80% of the population,
16:53kinanglan,
16:53mabakunahan,
16:54ginani mo,
16:54rabies,
16:55I don't delete na magka-rabies,
16:56but,
16:57doon na nato,
16:57nahitabo,
16:58di na to makabot,
16:59why,
17:00it's because,
17:00we thought na house to house na to,
17:02ha,
17:02nagpa house to house na ta,
17:04because,
17:04there are dogs,
17:05di ay nga daghan ka,
17:06ay yung nga gitaguan,
17:07ra sa ilahang balay,
17:08no,
17:09so,
17:09ang mabakunahan lang,
17:10ano,
17:10mga lima kabuok,
17:11so,
17:11ang uwan,
17:12vulnerable to rabies,
17:14no,
17:14it's good if,
17:15dilip mo gawas,
17:16pero what if,
17:17makagawas,
17:18no,
17:18so,
17:19mauna,
17:19especially ka ng compound,
17:20oh,
17:21compound,
17:21yes,
17:21so,
17:22so,
17:22mauna nga,
17:23naasad tayo cases sa rabies,
17:24last year,
17:25same June,
17:26no,
17:2715 cases,
17:28then,
17:28karong tuiga,
17:30oh,
17:30June po,
17:31we have 13 cases,
17:32no,
17:33pero,
17:33lower siya,
17:34Gamayra,
17:35but,
17:35and also,
17:36the number of barangay is affected,
17:38because before,
17:39daghan ka yung barangay nga na affected,
17:40and I'm very happy,
17:42and I would like to thank,
17:44and congratulate also,
17:45kanang barangay Guadalupe,
17:47no,
17:48kay kanang barangay Guadalupe,
17:49muhilak ginaaway kaso sa rabies,
17:51kada tuig,
17:52and it's good na,
17:53ang si,
17:55koan ka na,
17:55counselor pa before,
17:57si Apple,
17:57Kapitan Apple Indriques,
18:00pag,
18:01kunsyal pa siya ito,
18:03kasi siya may chairman sa Committee on Health,
18:04nagkoan doon siya,
18:05nag-hire,
18:06o bainte ka,
18:07kanang na ang mga,
18:08um,
18:10vaccinator,
18:10nagitrain na ito,
18:12huwag nag-house to house,
18:13yun sila,
18:14no,
18:14so,
18:14Pilago na,
18:15o Sintay Dos,
18:16man siguro kasityo,
18:17ang,
18:17okay,
18:18the biggest,
18:18so,
18:20kaloy sa ginoo,
18:21nag-efect,
18:22efect to,
18:22other barangay is also,
18:24are doing,
18:24no,
18:25katong mga barangay,
18:26nga wag yun kaso sa rabies,
18:28katong mga naay tapad,
18:30na makunasad sila,
18:31pero,
18:31maulag yun,
18:31wag yun,
18:32nakuha ang 80%,
18:34ang ato ang ghimu,
18:35kaya we did not have survey naman,
18:36in 2016,
18:38pamantang na nag-survey nga,
18:39ang Cebu City has 170,000 dogs,
18:42no,
18:43nga karoon,
18:43pamantang nag-survey,
18:44so,
18:44ang atong ghimu na lang,
18:46pilay population sa barangay,
18:4810 to 20% ana is ang mga iro.
18:50ah,
18:51okay,
18:51because that's the question I wanted to ask,
18:53how do we know?
18:54kung,
18:55kung 80% ang ideal number,
18:57yeah,
18:57ideal number,
18:58pila ka percent so far karoon ang Cebu City?
19:01ah,
19:02dili,
19:02dili sa tanag-ingono nga,
19:04because,
19:04karoon nga tuig,
19:05ang 80% yun atong bakunahan,
19:07dili,
19:07kay,
19:07nakabakuna naman ta last year,
19:09oh,
19:10so,
19:10mga karoon,
19:11ang ato ana,
19:11ana ta sa 60% nga atong nabakunahan,
19:14so,
19:14gamay na lang,
19:15no,
19:15so,
19:16mauna nga,
19:17nalipay ta,
19:18nga,
19:18nagpa-home service ta,
19:20nga,
19:20for free,
19:21nakita na to,
19:21nga daghan,
19:22yun,
19:22yun,
19:22yun,
19:22yun,
19:22yun,
19:22yun,
19:23yun,
19:23yun,
19:23yun,
19:23yun,
19:24yun,
19:24yun,
19:24yun,
19:24yun,
19:24yun,
19:24if people would like to avail of ka ng home service,
19:30how do they get in touch with your office for them?
19:33Ako rong magwiga post po,
19:35so,
19:35giritaw nila,
19:36oh,
19:36if,
19:36mo-post,
19:37mo-message nila sa ako,
19:38pag-message nila na ang katong dapat na ilangang address o cell phone number,
19:44bahalag wala ilanghalan,
19:45pagkau man,
19:46ako nang iba to dito sa tao na ako nga nagkandak sa home service,
19:50oh.
19:50Pero,
19:51Facebook page ni sa DMBF,
19:54DMBF akong personal,
19:56kanang,
19:56ang bagira,
19:57sad ko,
19:57o eh,
19:58kanang,
19:58di rin ako ba,
19:59dili kayo dito sa amuang naman may kanang Facebook page,
20:03di rin sa ako kay,
20:04muragdagandaghan ba,
20:05kung paloer ba?
20:07So,
20:07maunang naana.
20:08It's using your influence positively.
20:10So,
20:10maunang ingonana ba nga,
20:12di rin ako,
20:13pero,
20:13nag-post gapon akong staff na may in charge dito,
20:16pero,
20:16sa ako kay,
20:17kanalaging,
20:18mas taghan man,
20:19oh,
20:20na.
20:20Nakailan,
20:21mas connect ni mo kay,
20:22mas dali ka mo to ba?
20:24Murag ka na,
20:25apod.
20:25Ang important sa social media,
20:28ang pagtubag mga ginagod.
20:30Responsiveness.
20:30Pero,
20:31kabalok ka,
20:31naka-ad,
20:32dian na akong stress.
20:33Huwag ko naging unhang,
20:35dili na mo mo message na ako.
20:36Ganong maka-ad sa stress,
20:38kaya,
20:38bisan o,
20:39common sense na ba?
20:40Kanang,
20:41pangutan o,
20:41maunang din ako,
20:42say mo tubag.
20:43And another thing,
20:44kanang,
20:45tungod nga na kay Bawsi lang,
20:46ang Cebu City,
20:46mas naghanog services offer,
20:48no,
20:48compared to other LGUs,
20:51no?
20:51Bisag dili taga,
20:53Cebu City,
20:54ilang problema,
20:54dili ilabay.
20:55So,
20:56like,
20:57for example,
20:58we offer,
20:59no,
20:59in the entire country,
21:00we're the first local government
21:02that offers CNVR,
21:04meaning catch,
21:04neuter,
21:05vaccinate,
21:05and return or release,
21:07no?
21:08Ang uban mo,
21:09kung ang dili sa ato,
21:10na,
21:11dili man na,
21:12na ililuan,
21:13as far as,
21:13talisa,
21:14akong ginaan nga naman mo,
21:16inyo.
21:17So,
21:17I'm happy,
21:18no,
21:19kay,
21:19ang liluan,
21:20tungod sa daggan kayo ba nga,
21:22kung ni,
21:23ang ilang city,
21:24ilang municipal agricultural officer,
21:26ni connect na sa ato,
21:27kay,
21:28they wanted to copy what we are doing.
21:30Katong catch,
21:30katong catch,
21:31neuter,
21:32vaccinate,
21:32and release.
21:33Because,
21:33you know,
21:34we've been practicing,
21:35when I was the city veterinarian,
21:37I'm just following the former city veterinarian.
21:40So,
21:41kung sa ilang gibuha to,
21:42manako,
21:43ang gigamit pa sa una ad to is tire wire.
21:45Katong,
21:46katong,
21:47oh,
21:47yan na kay mas is here,
21:48no?
21:49Everybody said in the country is following Cebu City tire wire.
21:52Pagkau man,
21:53inigpatay,
21:54we don't use before,
21:56kung an,
21:56kanang na ang lethal injection.
21:58Anang tambotso.
22:00Ang,
22:00ang,
22:00looy kay mga irooy.
22:02Basta lang,
22:02magpatay sa una mo.
22:03Gawas ko kay,
22:04ang syagit sa iroong ba.
22:06Carbon monoxide.
22:07Oh,
22:07carbon,
22:08that's right.
22:09So,
22:09pagkuan na doon,
22:10naka-attend kong training,
22:12we were 72 who attended the training,
22:14sponsored by Human Society International and Animal Welfare Coalition.
22:20So,
22:20pag-attend ako,
22:21we were,
22:22diri sa Cebu,
22:23we were three who attended,
22:24no?
22:25Then,
22:25the rest,
22:26taga Manila na,
22:27ang uban,
22:27niya,
22:28pagkau man,
22:29kanang,
22:30ah,
22:30magiraon,
22:30nasad ko ba?
22:31Oh,
22:31lagi.
22:31Oh,
22:32kanang,
22:32kanang,
22:33ang among speaker from India,
22:35who is the director of Human Society International,
22:38niya,
22:38na siya nga,
22:39kanang,
22:39ang mga iro,
22:40kanang,
22:40kanang,
22:41kanang population control,
22:43is part,
22:43you're not siya sa rabies control.
22:45Because if you don't control the population,
22:48ay sus,
22:48magkadaghan,
22:49magkadaghan ang atong population,
22:51pilaray atong nabakunahan.
22:53So,
22:53niya,
22:54na ako,
22:54ah,
22:54sige man niya,
22:55kapun,
22:56kaya nga akong gi-introduce before,
22:57is only castration.
22:59Why?
22:59Because it is easy.
23:00And then,
23:01we are using only local anesthetic,
23:03no?
23:04O niya,
23:04kay,
23:04bawal mo na sa international community,
23:07di ay,
23:08sus,
23:08pag-sultin niya,
23:09oh,
23:09really?
23:10Nakuanan ko niya ba?
23:12Na-insulto,
23:12saguin ko,
23:13hmm,
23:13kay hapagin nalagi tali,
23:15daingko niya niya,
23:16o niya,
23:16do you think?
23:17Nga,
23:17kanabang approach,
23:18in everything that you do,
23:19you have to consider the pros and cons,
23:22and asagyud ang maayo haom ani.
23:24Sus,
23:25katong akong ipang hapagay,
23:26kapun ralagi.
23:27Yan siya,
23:27do you think?
23:28Kung makakapun ka,
23:28pila ka,
23:29iroda,
23:30bisang usan na lang kalaki mo yun mabilin,
23:32yan ay pulok ka ba?
23:33Dili na mabuntitis.
23:35Nakahanap tagutus,
23:36marambang kong di veterinaryo ano yun,
23:37naulawan ko ba?
23:38Pero ako nang gikuan lang sa ako nuna,
23:40sa gilang pantay ka lang ako nang trabaho,
23:43o nang imugisulti,
23:44anak ba?
23:44So out of the 72,
23:46it's only me who implement,
23:48what I've learned during the seminar,
23:50katong pagdakop sa iro,
23:51ng net na igamit yun,
23:53kaysa una,
23:53kung ano man,
23:54katong tirewire,
23:55kung ano net,
23:56mga tao sa una,
23:57dilip mong gamit,
23:58kaya ka ba?
23:58Biyakang chains,
23:59dugay,
24:00kaya itong mga tao,
24:01ah,
24:01me mo na inkob,
24:02anybody who will be caught,
24:04nga naging gamit atong tirewire,
24:06tsugi.
24:08Pagkuhan taong bukat man tinuod,
24:10pero nindot kaayo,
24:12so naging gamit niya to,
24:13so everybody in the country is following us,
24:15sunod,
24:16kay ang pagpatay na to,
24:17sa una kay Katong Tambotso man,
24:19giyundang naku na,
24:20oh,
24:21we use lethal injection,
24:22meaning,
24:22i-anesthetize,
24:23dahil niliter pa,
24:25kung ano,
24:25kung kanang tasong para ma,
24:27kung ano,
24:29na,
24:29everybody na po,
24:31so,
24:31sige mag-post kayo,
24:32best in posting man ko,
24:34best in posting.
24:35So,
24:35nag-monitor di ay ang taga-human society international,
24:38pagkita nilang at,
24:40pagka-ugmago,
24:41una na ko ang,
24:41ang gas chamber,
24:43mauna,
24:44nanawag,
24:44aras do siya niya,
24:45abin ako,
24:46Frank,
24:46to ba?
24:47Oh,
24:47you know,
24:48we're calling you,
24:49on Sunday,
24:50we will be giving you,
24:52$50,000 grant,
24:54for the,
24:54your spay and neuter project.
24:56Oh,
24:56just wait,
25:01we will able you,
25:02katong ihatag daw sa media nga,
25:04katong kuan nga,
25:06Mona,
25:06they are supporting because of what we're doing.
25:09Motong nga,
25:10we're the first local government that introduced spay and neuter,
25:13then everybody now is doing spay and neuter.
25:16Just,
25:17to educate also our viewers,
25:20Before we move,
25:29I would read,
25:30sometimes on social media,
25:32rescue centers,
25:34and then they would beg na,
25:36you have to help us,
25:39and give support,
25:39because otherwise,
25:41they will be,
25:42what's it called,
25:43they will be,
25:44euthanized.
25:46Okay.
25:46So,
25:47what's the correct way,
25:50if you're depending on that?
25:51I will hear this one.
25:52Okay.
25:52And I will say,
25:54rightfully to them,
25:55it's okay,
25:57you rescue animals,
25:58if you have the budget.
26:00I mean,
26:01if you have the resources,
26:02like,
26:03I have a dog,
26:04in Biaya Animal Care,
26:07the CEO,
26:09Rina Ortiz,
26:09the family is,
26:11abuities,
26:14so money is not an issue.
26:15You can do that,
26:17because you can support,
26:18you just don't,
26:20need,
26:21need,
26:21you can do that,
26:21you can do that,
26:22you can do that.
26:22Ang ako,
26:23karong introduce nila,
26:24ang akong,
26:25tawag,
26:26akong gikampanya ron,
26:28o akong gihangyo sa ila,
26:30don't risk you,
26:31or mag-risk you ta,
26:32but don't put it in your shelter,
26:35but have it fixed.
26:37Meaning,
26:38dakpulim mo,
26:38asa-dapit nang na-diya,
26:40nasa dalan,
26:40i-fix na to,
26:42para,
26:42walang tayo problema,
26:43even though they are on the streets,
26:44they can feed them,
26:45but not in their own shelter,
26:47because in your shelter,
26:49there are a lot already of shelter in Luzon,
26:51not here in Cebu,
26:52and I hope,
26:53oh no,
26:53we have one,
26:54katong sabuki,
26:55katong sabuki dito sa Adlaon,
26:57labi,
26:57hibiyaan,
26:58100,
26:58oh 100 plus,
26:59see,
27:00because,
27:01wala na,
27:01wala na,
27:02hindi ni ka-sustained,
27:03no,
27:04mauna nga,
27:05akong kuha na nila,
27:06tabang mo,
27:07kuhaan na ninyo,
27:08atong ikapon,
27:09o gligate,
27:10dahion,
27:10kamo mo,
27:11i-balik,
27:12asa siya gikuha,
27:13then i-feed ninyo,
27:14kay what happened,
27:15in fact,
27:16feeding right now,
27:18ako ni,
27:18ni,
27:19sultisag ko nila,
27:20munang dagang ko,
27:21nga kontra,
27:22nga nga suko na ko,
27:22is because,
27:23kay,
27:24ug-imogong i-feed,
27:25ang iro nga na sa street,
27:27no,
27:28let's say,
27:28in this corner,
27:29lima lang,
27:30kasi,
27:31mantong uban nga to,
27:32sa layo,
27:33so,
27:33they will come,
27:34moad to dito sa area,
27:36so,
27:36you are not helping the city,
27:37you are not helping the community,
27:39kay imo man,
27:39ang ipatapo,
27:40whereas,
27:41imo na siya,
27:42siyang ipalayigit,
27:43ug-kapon,
27:44pagka human,
27:45mag-himota,
27:46mag-himota,
27:47ug-ka ng station,
27:48feeding station,
27:49dealing of anywhere,
27:50asa labutang lang taana,
27:52muna dagang na suko na kuha na,
27:53because,
27:54lahi,
27:55lahi yun na nga,
27:56ang atong,
27:57trabaho,
27:59or ang ato ang kampanya,
28:01di li,
28:01ma-align,
28:03so,
28:04mo to,
28:05ako ang ingo nila,
28:06so,
28:06nalipay ta,
28:07na i-uban,
28:08na i-respond yun,
28:10no,
28:10na daluhon sa office,
28:11anyway,
28:11ang iyong bayran is registration raman,
28:13na 200 pesos,
28:14libre na ang iyong kapol,
28:16iyong laygate,
28:17ang ato ang priority is,
28:19kanang,
28:19bayigyod,
28:21kaya maumanay mag,
28:22mag,
28:23kanang,
28:23mamiga,
28:23o niya,
28:24o mamiga,
28:25makes the male dogs,
28:27or cats crazy,
28:28seduction,
28:29the power,
28:31because of,
28:31because of the hormone,
28:33which is called pheromone,
28:35niya,
28:35ang dogs,
28:36kay,
28:37sensitive ang ilahang,
28:38even up to 5 kilometers,
28:40ha,
28:41makasimot sila,
28:42anak,
28:42mo nang usay,
28:43imong iro,
28:43o gdili,
28:44fix,
28:44laki,
28:45mawala,
28:46o binuhian sa inyo,
28:47nakagawas,
28:48five,
28:49one week,
28:50mawala kay,
28:51iyan pa man itong pangitaon,
28:52o gasa itong,
28:53nagdahas,
28:54pahumot mo,
28:54nang lumay,
28:56o sako ang pagilumay.
28:57Yeah,
28:57but,
28:58pala yun,
28:59DJ?
29:00Sige,
29:00so,
29:00kanang,
29:01so,
29:02what we are recommending,
29:04doc,
29:04is,
29:04just in case,
29:05there are,
29:06kanang strays,
29:07and they're concerned about the welfare of the strays,
29:10they,
29:10it's better that they get in touch,
29:13no?
29:13Yes,
29:13in the office,
29:14if the dog is,
29:16you know,
29:16kanang nindot bitaw o lawas,
29:18pero katong mga na,
29:20masakitong,
29:22apike,
29:22monto'y pwede ibutang nila sa ilahang,
29:25sa ilahang rescue center,
29:27o katong,
29:28nabay,
29:29kanang abuse,
29:30mga iyon,
29:31pero other than that,
29:32mas maayong pariham i-align nga,
29:34kuha on to nila,
29:35idad doon sa office,
29:36ipalay gate,
29:37dahil yun,
29:38three days after,
29:39o three to five days,
29:40amo,
29:41three to five days nga,
29:42naayon na ang iyang tahi,
29:44o,
29:45aya dito ibalik.
29:46And the way I say it,
29:46it's even more cost effective,
29:48compared to maintaining a rescue site.
29:51Imagine ka,
29:52there are rescuers,
29:53nga two hundred,
29:54two hundred ka iro,
29:56what if on that,
29:58let's say one week,
29:59wala yung mo,
30:00muhatag ni mo,
30:01unis na to kayo siya,
30:03parehan ni,
30:04sa biyaya,
30:05no,
30:06nga,
30:06they have two thousand dogs,
30:09pero,
30:10they can provide kayo na,
30:11aman sila,
30:12kung an yun,
30:12specific budget for that.
30:14for that.
30:14Yes.
30:15Kanang,
30:16katusya kay,
30:17nakatabang mag-gito,
30:18katusya nga program,
30:19di ba?
30:19Kanang,
30:20in fact,
30:21ang DVMF was recognized
30:23for best animal welfare
30:25aton niya.
30:25Yes,
30:25that's right.
30:26And,
30:26unsa may next ni mo?
30:29Nga habu haton?
30:30O.
30:30Na,
30:30actually,
30:31kanang,
30:32kabaluka,
30:32ako ba,
30:33kanang,
30:34say,
30:35maana lang ko,
30:36kanin magtrabaho,
30:36nung tagtarong,
30:37ay,
30:37nga manghilab tunon,
30:38pero,
30:38yun,
30:38anak magroon na,
30:40o,
30:40kung naanay,
30:41maayo na ang dagan,
30:44kaya ang ako,
30:44manggumpanan ako ba,
30:46di pariha sa obang mga veterinarians
30:49or city veterinarians,
30:50ang ako,
30:51kinanglan mo libel up,
30:52especially Cebu City ni,
30:54no,
30:54I'm not saying,
30:55kami gi the best.
30:57Now,
30:57sa among daog,
30:59sa katong,
31:00standing animal,
31:01best animal welfare,
31:02itagaan man,
31:03mag premium nga,
31:04kanang dental machine,
31:06nga kanang mga iroong,
31:07nga yung mga kiki,
31:08mga daot,
31:09ng mga katartars,
31:10di has,
31:10ng mga iring,
31:11pwede di ha sa amu,
31:12ah.
31:13So,
31:14animal welfare,
31:15that is also an animal welfare issue,
31:17kayo,
31:17pananglita ng iroong,
31:18nga daot ng kuan,
31:19wala na atin man.
31:20Di nakakaon.
31:21Oo,
31:21so,
31:22problema na saan,
31:23no.
31:24Then,
31:24gitagaan na po,
31:25may og ka ng CBC machine,
31:28no,
31:28gitagaan ni og ka ng surgical table nga,
31:32katong haitikon ba nga na,
31:33parihan eh,
31:33naisugan,
31:34hindi doot kayo,
31:35oh,
31:35naamay mo,
31:36kuan sa kuan eh,
31:38murag,
31:38nakadungo ko,
31:39murag mo,
31:39petisyon daw,
31:40kayo nga nung,
31:41ang government,
31:41ang government should provide what is needed in the public,
31:48no,
31:48ang dilipo ka muingon,
31:50ang government na facility,
31:52mong mumpris yung pariha sa ilaha,
31:54o sa private,
31:55no,
31:55because,
31:56ang basic principle,
31:57nga ako yung nakuha kang idol na ko,
31:59no,
31:59Mayor Tam,
32:01government should provide service,
32:03that the private sector cannot provide,
32:05even though the private sector can provide,
32:07but,
32:08di li man kaapot,
32:09so,
32:09ang dirita,
32:10na sila alternative,
32:12so,
32:12maunay ato ang gi-offer.
32:13But,
32:13but,
32:14kanino,
32:14murag,
32:14wala kayo ni siya sa,
32:16wala kayo ni siya na,
32:17na,
32:18na,
32:18na,
32:19na,
32:19na,
32:19na,
32:19na,
32:19na,
32:19na,
32:19na,
32:19na,
32:19na,
32:19na,
32:20na,
32:20na,
32:20na,
32:21na,
32:21na,
32:21na,
32:21na,
32:22na,
32:22na,
32:23na,
32:23na,
32:23na,
32:23na,
32:23na,
32:23na,
32:25na,
32:25na,
32:25na,
32:27live stock,
32:28no,
32:29our,
32:29naatay,
32:30naatay live stock section,
32:31nga,
32:32ang trabaho sa veterinaryan,
32:33o,
32:33ba na to,
32:34ng mga personnel,
32:35mga to sa bukit,
32:36mag purga,
32:38mag bakuna,
32:39magkatag vitamins,
32:40na,
32:41na,
32:41na,
32:41dito,
32:41kada simana na,
32:42naatay activity,
32:43ana.
32:44So,
32:45so,
32:45kaya na siya,
32:46kung na mo yung problema sa inyong mga mananap,
32:48before na masakit,
32:49before,
32:49kayo,
32:49narabay sakit ng mga tao,
32:51nga,
32:51gwapo pa ang iro,
32:52na,
32:53naapas balay,
32:54inig,
32:54naanay problema,
32:56buhi,
32:57ana,
32:57pasagdan,
32:57di na mo ang con,
32:58askal na,
32:59kanang,
32:59kanang,
33:00libudsuroy na ba niya,
33:01guanay mo,
33:02take care,
33:02ana,
33:03wana,
33:03problema na na siya,
33:04kay,
33:05kanang,
33:06rabis,
33:06kanang yung rabis,
33:07yung numero uno,
33:08ana,
33:08naman go,
33:09chay cost,
33:10ang,
33:10ang vaccine is not expensive,
33:12it's not cheap,
33:14niya,
33:14sa tao,
33:15sa tao,
33:15kapilag ka mo balik,
33:17ana,
33:17dito sa health center,
33:19kaupat,
33:19chay cost ba,
33:20sabi mo din akat ka ng mga nanag-ia,
33:21di hag mga iro,
33:23i-ring,
33:23na ay services,
33:25ang Cebu City,
33:26ana,
33:26i-check lang ninyo ang,
33:27ang Facebook page,
33:29sa,
33:29sa DVMF,
33:31o,
33:32pangitaan lang dito sa Facebook,
33:34si Dr. Alice Utlante,
33:35mutubangin na siya,
33:37so,
33:38I would say,
33:38kanang ding,
33:39another,
33:40kanang,
33:40basic common misconception,
33:42also from our viewers ba,
33:44in case makapaak ang ilang iro ba,
33:46what's the correct way to manage that?
33:50Kui kanindut na question,
33:52in fact,
33:53why,
33:53you know,
33:54kung sa o na ko,
33:55na ano,
33:55kung may mo palang,
33:56ang,
33:57listen po,
33:58sub-tone ng urban bet,
33:59anyway,
34:00ana yun,
34:01no,
34:02ang iro,
34:02mamaak yun,
34:03asa makita o manumbag,
34:05di ba,
34:06mamaak yun,
34:07yun,
34:07una,
34:07mamaak akong iro,
34:08because that's their normal way of,
34:10protecting themselves,
34:12umsa,
34:12so,
34:13mamaak yun,
34:13ang pangutan na,
34:15nanong ipaka,
34:16is it provoke or unprovoke,
34:18pero based sa data sa City Health na to,
34:20most of the bite cases is provoked,
34:23meaning,
34:23nipaak siya,
34:24kayo doon,
34:24iya,
34:25mga nasa yung buhat sa iro,
34:26oh,
34:27yes,
34:27oh,
34:28sunod,
34:29kung mapaakan ka,
34:30unsay imong buhaton,
34:32oh,
34:33unang yun,
34:34normal nga,
34:35humoon,
34:36hugasan,
34:36og sabon,
34:37og tubig,
34:38ang pinaakan,
34:39so,
34:39kung unsay dagway sa pinaakan,
34:41as is yun,
34:41ayong gilabti,
34:42ayong pisliton,
34:43agong keon,
34:44no,
34:44as is,
34:45no,
34:46nanong sa tubig,
34:47flowing water,
34:48nanong tubig,
34:49kaya ang rabies virus,
34:50ni Kuyo Manat sa laway,
34:51so,
34:52if doon ay laway,
34:53hindi re sa pinaakan,
34:55at least,
34:56na wash out,
34:56no,
34:57og na ang rabies nito,
34:58na wash out siya,
34:59agapil,
34:59nga nga nung hugasan,
35:00og sabon,
35:01is because rabies virus is sensitive to sabon,
35:05mamatay siya,
35:06so,
35:06for example,
35:07pagkahuman na mong hugas,
35:095 to 15 minutes,
35:10butangan na yun,
35:11og,
35:12alcohol,
35:13or betadine,
35:14then,
35:15tanawang ito ni mong iro,
35:16na nakapaak,
35:17kinsa man itong iro,
35:17na nakapaak,
35:18imo,
35:19or sa silingan,
35:20or lagataray,
35:21o,
35:21o,
35:22libudsuroy,
35:23now,
35:23if,
35:23for example,
35:24imora,
35:25napaakan ka,
35:26nahugasan na ni mong sabon,
35:27og tubig,
35:28by the way,
35:28nga nung itong sabon,
35:30okay,
35:30mamatay,
35:30for example,
35:32ang incubation period sa rabies,
35:34sa tabo,
35:35or mahayop,
35:36it depends on the site of the bite,
35:38nga,
35:38and the number of virus particles nga na,
35:42ah,
35:43mauna nga,
35:43for example,
35:44nga nung gihugasan ito niyo,
35:45there are 5,
35:46ginanta,
35:475 virus particles nga na,
35:49dito,
35:49na hugas man,
35:51na wash out man,
35:52na inabilin,
35:522 nalang kabuok,
35:53oh,
35:54kanang duha,
35:55inig,
35:55musood man pa sa,
35:57kanang samad,
35:58no,
35:58pag nakasood na siya sa samad,
36:00dili pa riyan na siya nga,
36:01gipaaka,
36:02o kanabang kubra,
36:04o nga,
36:05pilala kaminutos,
36:06o kaysa,
36:06ugat man siya,
36:07veins,
36:08o samang ugat,
36:09mauro magyakon,
36:10o ba na,
36:10oh,
36:11so niagi dito,
36:12maunang dalira ka,
36:13pero ang rabies virus will travel very slow,
36:16so ang una niyang buhaton pa,
36:18muatatat siya,
36:19muatatat siya sa dito sa,
36:20sa samad,
36:21o dito sa nerve,
36:23nerve man ang iyang agian,
36:25so niattach siya sa nerve,
36:27pag attach niya sa nerve,
36:28ay hapa siya,
36:29mu-replicate,
36:30mu-multiply,
36:32o mu-multiply,
36:34so dugay pa kayo,
36:35no,
36:35sa mga pilar,
36:36it takes mga simana pa siguro,
36:38so dugay kayo nga,
36:39muabot siya sa utok,
36:41that is why,
36:42nga,
36:43kung napaaka na ka,
36:44ang iroong na naka paak ni mo,
36:46imang,
36:47kung ano,
36:47o imang iroong niya,
36:48bakunado,
36:49niya layo man sa ulo ang paak,
36:51so you have still time to observe the dog,
36:54five to seven days,
36:56because if the dog has rabies,
36:58makapaak o daily,
36:59it will die within five to seven days,
37:01based on record,
37:02you know,
37:02five days na ganit,
37:03sa ato,
37:03sa diagnostic,
37:04but,
37:05ang maximum is fourteen,
37:06pero,
37:07based on asa,
37:08five days,
37:09sigak mata ang iro,
37:11parehas ni mo,
37:12kaya,
37:12ah,
37:13di nakamagool,
37:14kay,
37:14mamatay mag-in siya,
37:16makapa akong daily,
37:17kay,
37:18nga nung mamatay,
37:18nagangunta na,
37:19nga nung mamatay man,
37:20because ang iro,
37:21di nakaginawa,
37:22di nakakaon,
37:23no,
37:23di nakatulon,
37:24even ganit sa iyang laway,
37:26so,
37:26di nakaginawa,
37:27ikaw,
37:28kung di nakaginawa,
37:29buhi,
37:29baka,
37:30mamatay.
37:31So,
37:31with that,
37:33ang kuwan-anak niya,
37:34nga daily,
37:34kinahanglan kung mapaakan ka,
37:37kung ang yod ka nang,
37:38unsan na,
37:39ka nang,
37:40mumonitor yod ka,
37:41daily yod automatic,
37:42magpabakuna dahil,
37:43ah,
37:44aninig,
37:45daily,
37:45kinahanglan dahil yun,
37:46magpabakuna ka,
37:47if the bite is far from the head,
37:49but if ang baak na sa ulo,
37:51kinag-nasnaong,
37:52bisag na hugasan pa ni mo,
37:54bisag ang iro nga nakapaak,
37:55imuha,
37:56unya,
37:57bakunado,
37:57you have to have a,
37:59rabies,
38:00adogyo ka sa animal bite treatment center,
38:03why?
38:04the brain,
38:05brain,
38:06so,
38:07maunang na,
38:08pero kung layo,
38:09well,
38:09ikuwan lang siya,
38:11oh,
38:11imuha saan ka nang,
38:14i-delayed,
38:14no,
38:15ang vaccination,
38:16so,
38:16naapot na si Pitocadlo,
38:17ah,
38:18hindi na ka mag-uulo,
38:19eh,
38:19buhi,
38:20mag-aigiro,
38:20labo,
38:21pagkambuhi,
38:21no,
38:22so,
38:22ana,
38:22ang principle,
38:23di ka,
38:24okay na kanil,
38:24okay na skin,
38:26napakan ka,
38:26laan sa nakatuig,
38:28doon,
38:28ah,
38:29actually,
38:30ang pinakadugay,
38:31ragyod nga,
38:32kanang simpako,
38:32no,
38:33o,
38:33koan,
38:34ang tao,
38:34na paakan,
38:35wala,
38:35bitaw si Kabaw,
38:36sa nakapaak niya,
38:37one year,
38:37yod,
38:38ang kinakadugay nga,
38:40mo develop sa rabies,
38:41no,
38:42pero kung,
38:43wah,
38:43kauras,
38:44maugay po,
38:45ni mong ba nun,
38:45kaya ang kauras,
38:46na adain ay kuyog,
38:47koan,
38:47kanang laway,
38:49wala man,
38:49no,
38:49so,
38:50that's a good point,
38:51oh,
38:51yeah,
38:51that's a,
38:52kanang moingon ang uban nga,
38:54kanang,
38:55ah,
38:55naman na sa WHO nga,
38:57koan nila nga,
38:58mo na kay,
38:58bisan kuno sa kuko,
39:00mostly sa iring,
39:01but here in Cebu City,
39:03sa,
39:03Cebu City lang ako,
39:04istorya ha,
39:05in Cebu City,
39:05kaloy sa Gino,
39:06we don't have rabies case,
39:07in cats,
39:08only in dogs,
39:09good,
39:10oo,
39:10o,
39:11I think,
39:11paslibod suroy,
39:12ang,
39:12kanang morag,
39:14koan magugay ni si iring,
39:15kanang,
39:16sana,
39:16di ba,
39:16morag,
39:16sweet,
39:17nakais balay ba,
39:18di pala sa irong,
39:19alam,
39:19lang kayo,
39:20correct,
39:20o,
39:20now,
39:21aside sa,
39:22aside sa rabies,
39:24laing issue sa,
39:25sa Cebu,
39:27karoon kayo,
39:27sige na bag,
39:28baha,
39:29glyptospirosis,
39:32na ay clarification,
39:35kaya may mga glyptospirosis,
39:36ang hunan-huna sa mga tao,
39:37hugawgikan sa,
39:39rats,
39:39yeah,
39:40pero,
39:40the rats actually,
39:42that's all animals,
39:44all,
39:44no,
39:44actually,
39:45ang nag,
39:46nagpasimuno,
39:47o,
39:47ato,
39:47yunan,
39:48ang nagdala,
39:49ang ilaga,
39:50giyon,
39:51magka,
39:52lipto lang,
39:53ang other hayop,
39:55is because,
39:55baka nang ilang pagkaun,
39:56naihihan sa,
39:58ilaga,
39:59kahit di man punta ng ilaga,
40:00na ay lipto,
40:00no,
40:01so,
40:01na,
40:02naihihan,
40:03ang tubig,
40:04na,
40:04mahogya po,
40:05naihihan,
40:05o,
40:06niya,
40:06dahil yun,
40:07nakakaun siya sa,
40:08kanang,
40:09na ay,
40:10mabilin sa,
40:12ilaga,
40:13muna magka-lipto,
40:14now,
40:14din sa ato,
40:15ang karoon,
40:15sa,
40:16sa Cebu City,
40:18ang mga clinics,
40:19no,
40:19nagsultis ato,
40:21kay,
40:21wak mang guntay,
40:22pareha sa DOH,
40:23nga,
40:24kanang,
40:24kanang,
40:25automatic nga,
40:26they will have to report
40:27to our office,
40:28no,
40:28hopefully,
40:30kanang,
40:30inig,
40:31katung musunod na,
40:32na,
40:32na,
40:32kung,
40:32ipa-ordinansa na,
40:34na,
40:34ma-oblige yun,
40:36ang tanang mga,
40:37clinic to report,
40:39sa,
40:39DVMF,
40:40especially,
40:41if it concerns on,
40:43public health,
40:44meaning,
40:44katung mga,
40:45soonotic diseases,
40:46like,
40:47rabies,
40:47kanang,
40:47lipto,
40:48no,
40:48kinanglan yun,
40:50mauna nga,
40:51na,
40:51na,
40:51bakuna,
40:52no,
40:52to prevent,
40:53no,
40:53sa,
40:53sa,
40:54hayop,
40:54labi na,
40:55sa,
40:55eruog,
40:55iring,
40:56no,
40:56pero,
40:56sa ato,
40:57sa gobyerno,
40:58rabies,
40:59ragyod,
40:59ang atong ihatag,
41:00nga,
41:00libre,
41:01other than that,
41:02wala,
41:02kay,
41:02mahalman.
41:04Kanang,
41:04are there moves,
41:06ba, doc,
41:06to control the population
41:08of the rodents,
41:09kanang,
41:10mga ilaga?
41:11So,
41:11actually,
41:12wala to,
41:13ano,
41:13kay,
41:14we don't identify,
41:16wala man po,
41:16yung,
41:16sulting,
41:17ah,
41:17sa napit,
41:17tingdang,
41:18ilaga,
41:19ano,
41:19kay,
41:19i-parehan ni mo,
41:21ma'am Mildred,
41:22i-parehan ni mo,
41:22ma'am Mildred,
41:23mo,
41:23i-parehan ni mo,
41:24ma'am Mildred,
41:25nagas mo,
41:25murag,
41:26negative ni mo,
41:27ang gating,
41:28nga,
41:28ah,
41:28hugo sa gating,
41:29yung bay,
41:30maunan na,
41:30maunan na,
41:31maunan na,
41:31maunan na,
41:31maunan na,
41:31pero,
41:33kabaw ka,
41:34ako,
41:34muna'y akong giingon
41:35sa tagam,
41:36Luzon ba,
41:37sa animal welfare,
41:39kay,
41:39ang alagay nga,
41:40i-impound,
41:41mga hayop,
41:42basta naasal kasada,
41:43para nako,
41:44no,
41:44it's not their fault
41:45that they are in the streets,
41:46it's the fault of the owner,
41:47why you have to punish the dog
41:48or the cat,
41:49because it's very easy,
41:50because they cannot defend themselves,
41:52and they cannot resist,
41:53correct,
41:53I invoke my rights,
41:57I love them,
41:57unang naa nga sa ako,
41:59dili,
41:59dili naman,
42:00sa iyop na nga tong gibuhat,
42:02oh,
42:02naghamagay sa iyop,
42:03yung gibuhat sa Pilipinas,
42:05kami sa tawag,
42:05so,
42:07Anna,
42:08I'd rather have lots of cats,
42:10than lots of rats,
42:12now,
42:13sample na mga,
42:14among,
42:14buwing example,
42:15duna,
42:16kay amo ang office,
42:17oh,
42:17nakatabi ang former Ihawan,
42:19kanan dito,
42:20slaughterhouse,
42:21oh,
42:21daggang kayong ilagak,
42:23kay,
42:23na may pagkaon,
42:24kay na may pagkaon,
42:25kay angka na,
42:26mga lift ka nang sa Ihao,
42:27oh,
42:28sa diami daggang,
42:30iring,
42:31ay,
42:32naatong ilagak,
42:33pero,
42:33murabag maghata,
42:34hata pagawas,
42:35kay,
42:35nakakita man sa mga iring,
42:37oh,
42:37ang uwang iring,
42:38dili,
42:38dili,
42:38mukuan kayo,
42:39mas dako pa,
42:39mas dako,
42:40kalabin lang katong kagbay,
42:41na may mga iring ba,
42:42oh,
42:43pero,
42:44parehas lang,
42:44nasa concept,
42:45na sa humans,
42:47na,
42:47na ay,
42:48butang tayo sa kulon,
42:49daggang is not sure,
42:50pero,
42:50tungod kay daggang,
42:51pulis,
42:52dili siya kasnas,
42:53kay kuya,
42:53mag-inig snas niya,
42:54madakpan siya,
42:55same as in,
42:57iring,
42:57o ilaga,
42:58maubitaw na,
42:59nga,
43:00sayup na,
43:01please,
43:02kay daggang,
43:02kay manglabay,
43:03o iring,
43:04no,
43:04ayaw,
43:05no,
43:06bring it to the office,
43:07ipafix lang,
43:08no,
43:08dalanan niyo sa office,
43:09ayaw nga,
43:10kay ang uman,
43:10susugoon ni,
43:11uy,
43:12kami pakuhaon,
43:13palihog in town,
43:14uy,
43:15do your,
43:15kuansal,
43:16part,
43:17no,
43:17kay dili,
43:18masinsunay,
43:18ito ang syudad,
43:19puro mo gasalig sa DBMF,
43:22because we have focus,
43:24activity focus,
43:25no,
43:25kanang pareha na,
43:27CNVR,
43:27so dili na may kasi,
43:28CNVR,
43:29pareha itong uman,
43:29magsiging pa,
43:30rescue,
43:31our office is not for rescue,
43:32there are people that are,
43:34or organizations that do rescuing,
43:36you call them,
43:37ang sa Amua,
43:38kanag yung CNVR,
43:40kay mauna,
43:40problema na to ron,
43:41daghang kayong iro nga na sa dalan,
43:44no,
43:44o niya,
43:45mauna nga,
43:46ang mga iro nga sa dalan,
43:47dili man na mamaak,
43:48siya kay,
43:48dogs that are in the streets,
43:50no,
43:51mostly are sociable,
43:52no,
43:53they are already adaptable,
43:54yeah,
43:54they adapt to humans,
43:56oh,
43:56pero imong iro,
43:57hinigtan,
43:58or gitangkal,
43:59makabuhi na,
44:00inigawa sa na,
44:00kinsa yung makita paak na yun,
44:02because they are not used to people,
44:04mauna nga,
44:05dili yung ta,
44:06magpataka,
44:06o buhi-buhi,
44:07o iro,
44:08if you don't,
44:08o din,
44:09o din,
44:09o din,
44:09o din,
44:09o din,
44:09o din,
44:10why time,
44:11kanag yung time,
44:12yun,
44:12importante kay,
44:13dapat twice a day,
44:15imo man siyang iwok,
44:16o,
44:16para makakita siyang laing,
44:18o,
44:18dilik siyang ma-ignorante,
44:20nga kay,
44:21dilik man.
44:22Kanipo ding,
44:23because there are also,
44:25kanang mga incidents,
44:26lately ba,
44:27about kanang flood,
44:28or kanang sunog,
44:30no,
44:30and then,
44:31unfortunately,
44:32ilang mga animals,
44:33naka-caged,
44:34or nahigdan.
44:36Ano sa'yong mga,
44:37recommendation ni Monadoc,
44:38for owners,
44:40but to be responsible,
44:41in making sure,
44:44nga na secure ilang animals,
44:45but at the same time,
44:46they're not exposing them to danger,
44:48nanoon,
44:49in a time of disaster.
44:51Kung kabantay na gani sila,
44:53nga ang naiulan,
44:54no,
44:54ilang area is,
44:55bahaun,
44:56buhiyan na daan,
44:57no,
44:57igawas na sa cage,
44:59o ginigtan man gani,
45:01ikoanjod ka ng tangtangan na daan,
45:03and in fact,
45:04in other countries,
45:05US,
45:06na sa'yong mga,
45:06sa US,
45:09ano,
45:09naana gani na sila,
45:10pak-good,
45:11naana ang vaccination card,
45:13naana tayo,
45:13kay Aron,
45:14eh,
45:14kaso,
45:15buhiyan naman to,
45:16mo naman buhiyan,
45:17mo latao naman to,
45:18sa asa,
45:19mulangoy pa siya,
45:20no,
45:21may pang-iro,
45:21may mulangoy,
45:22ang tao,
45:23di ba,
45:23mulangoy,
45:24o eh,
45:24iniro,
45:25so,
45:26kuan,
45:26kanang naang makita na,
45:28no,
45:28ang uban gani,
45:29i-attach nila sa,
45:30kanang collar,
45:31no,
45:33kinang lang yun,
45:34buhiyan na to,
45:35kay,
45:36o gili na to buhiyan,
45:37pareha itong nahitabo,
45:38sa one of the LGU,
45:40no,
45:40in fact,
45:40akong kauban nga LGU,
45:42o kanang city vet,
45:43hang to doon,
45:44wala ga,
45:44siya kabalik,
45:45yun kay,
45:45na suspensos siya,
45:47kay during sa baha,
45:49wak man nila na buhiyan dito sa,
45:50ang mga iro dito sa,
45:52pang-aon,
45:53wak man,
45:54hurot o ka,
45:54lumus,
45:55no,
45:56so,
45:56yun,
45:56naana nga,
45:58pamaagi,
45:59no,
45:59nga,
45:59dapat,
46:00kung naaka,
46:01i-mog yun nang buhiyan,
46:03bahalag din mo makarga kay,
46:05ang mga iro,
46:05bahit man sa na,
46:06magkawas mo sa,
46:06survival po,
46:07mo survive,
46:08survival nila po.
46:09So that's another reason
46:10to vaccinate your,
46:11Yes,
46:12that's right.
46:12para they have more,
46:13even if makagawa sila,
46:15safe raba,
46:16safe both sa iro,
46:17o sa tao.
46:18And then mabuhiyan sila,
46:20in a time of,
46:21anana,
46:21disasters,
46:22and that they can save themselves.
46:23Yes,
46:24yes,
46:24that's right.
46:25O niya,
46:25naaman po yung mga rescuers,
46:26so,
46:27pwede siya ma-rescue,
46:28like,
46:28ang ito,
46:29ang mga bumbiro,
46:29believe ko ha,
46:30kay,
46:31mo,
46:31kabalo lang,
46:31more rescue na,
46:32oh,
46:33yes,
46:34halas,
46:35so,
46:35kay,
46:36na-train po ang uban,
46:37ana.
46:38And which moves to the next initiative,
46:40also,
46:40that you have dog,
46:41dog,
46:42siguro,
46:43ay,
46:44mag-chiprograma,
46:45dool naman na,
46:46sa DJ,
46:47dog o dog,
46:49ayaw lang ang dog,
46:50dog,
46:50kaya dog,
46:51dog.
46:52Ang microchipping.
46:54Yes.
46:54Sige,
46:54that's another measurement said,
46:56if buhian ang mga pets.
46:58Aside nga,
46:58na kay record of vaccine,
47:00unsa ni microchipping?
47:01Okay,
47:02nindot kayo.
47:03Actually,
47:04ang atong ordinance,
47:05na ay,
47:06allowed na nga,
47:07na ang microchipping,
47:08pero,
47:09katurang,
47:10magpa lifetime,
47:12register,
47:13no?
47:13So,
47:14kung lifetime,
47:15ang perk,
47:16ana niya,
47:16is,
47:17kanang,
47:17ribisat,
47:18onya,
47:19kanang microchip,
47:20no?
47:20Onya,
47:21dayon purga,
47:22magsakit,
47:23libre ang,
47:24consultation sa ito,
47:25ang clinic.
47:26Now,
47:26ang microchip,
47:27ang nakanindot,
47:28ana niya,
47:28i-implant ma na,
47:29no?
47:30In fact,
47:30what type,
47:31the meeting,
47:31si Myer,
47:32diha rin yun na si iro,
47:33ha?
47:33Pasig,
47:33ma'ту na si tao.
47:34If I was a citizen, I would say, I didn't know who to do it.
47:40He didn't know who was fully, but if he was going to implement it,
47:48since I think 2016, I think he had a big deal to him.
47:56He was always willing to offer it.
48:00But, it's not easy to appeal to our truck, to scan, to scan, to scan the scanner.
48:08In fact, it's not implemented, it's a pilot area, supposedly it's Campo Tau.
48:15But, what I can do with Basak Pardo is because,
48:19in Basak Pardo, it's a lot of implementation,
48:23house-to-house, rabies vaccination, house-to-house, registration,
48:29nakakandak na taog, kapunlay git sa area,
48:34ang diferentsya lang, na-qualify siya ba?
48:39Naapod siya, tas-tas pod ang kaso sa PAAC,
48:42plus na siya ay kaso sa rabies, usarahin noon.
48:46So, muna nga, dito na ito i-implement ang pilot,
48:50ang pilot na microchip with trucker.
48:52So, this September, itong i-implement.
48:55Among invite on ang ubang mga kapitan,
48:58kay among i-insist, or among i-recommend sa mga barangay,
49:02na they will be the one to buy the microchip.
49:05Dili na Cebu City.
49:06Why?
49:07Because, ang registration ka roon, half-half month.
49:10Meaning, kung duha kaadlaw ang among operations sa ilang barangay,
49:14one day, sila'y mangrigta.
49:15Another day, ang Cebu City.
49:17Aroon na po may amuan, no?
49:19So, kanang-
49:19Sustained po.
49:20Yes, ma-sustained na program.
49:22O niya, lifetime na siya.
49:23Kanang inaana, Dok?
49:25Leceper na, ako, si DJ na siya, i-ring.
49:28Iyang ipam-
49:28Microchip.
49:29Microchip na lifetime.
49:31Pilaman ang imong mabayra.
49:32600 pesos ro.
49:34Ginukuwara na na sa iyahang kuwan.
49:36So, I think it really underscores na,
49:39it's really up to the owners na gidba.
49:41Or the, for parents, if we call them that way,
49:44to be responsible.
49:45Yeah, but there are pet owners that doesn't lie,
49:48like, mabayad ang 600,
49:50dili magpa-implant o microchip sa ilang hayo.
49:53Ngano, murang ako ganuda ko,
49:55yung dili ni mga maayohon o kay,
49:57mahadlukman sila kayo naana.
49:58For example, nakagawas.
50:00Nakagawas, oh.
50:01Nakagawas niya, naska na to.
50:03Uy, siya man na itag-iya.
50:04Multa man ka ng 2,000.
50:05Kung nga nga nakag-
50:06Kung nga nga nakabuhi,
50:07o, niya, o, pananglitan, ipopopod,
50:09wala niya hiposa.
50:10There's nothing wrong,
50:11kung mapapopo ka sa imuhang hayo pa sa gawas,
50:13basta pagkahuman, imong kwaon.
50:15Oh, imong sundon.
50:17Ibuto ang plastic,
50:18dahil ilabay.
50:19Uwa, 500 masad to.
50:21Sumonang,
50:22di, uban ganahan na,
50:23may microchip kayo mahibawaan.
50:24Tanawaragod.
50:26Pero, pero, para na ko,
50:28safe siya nga.
50:28It's very safe.
50:29It's more good gil.
50:31Safe siya.
50:31Kaya nga, no, ma-account ni mogi na,
50:34kung kumudiman ka
50:35responsible parenthood
50:36na dapat dohalang imong anak,
50:38ano ba ba to?
50:38Or inana?
50:40Dapat po ka sa imuhang.
50:41Yes.
50:41Di ayaw pag,
50:42ayaw pag,
50:43own o pets
50:45more than you can afford.
50:47Yes, that's right.
50:47Or you can take care.
50:49Or else,
50:50naapod ang abuse niya.
50:51Other countries,
50:52katong,
50:53naman to,
50:54Singapore.
50:55Singapore,
50:55di li ka kakadali,
50:56di ka kapataka o,
50:57o ngayop.
50:59Kaya nga, no,
51:00pangayuan pa ka,
51:01o requirements kung
51:02ang imobalay,
51:03income,
51:03top, grabe.
51:04O niya,
51:05kinanglan,
51:05microchip yun.
51:06In our,
51:07our pets,
51:09or our dog and cat
51:10that will be brought
51:11outside the country,
51:12butang ta sa,
51:12ibalihin na nila,
51:14requirement is microchip,
51:16naanggi microchip,
51:17plus,
51:17titration,
51:18no,
51:19tanaw ang dugo,
51:20kung vacunado siya sa ribis,
51:22kung naabay protection.
51:23Ang bayad,
51:24is 30 to 50,000 ang test.
51:26Di li ka,
51:27mubayad ka,
51:28ano,
51:28pwede ka mubayad sa 600 pesos?
51:30No, no.
51:30Diba?
51:31Mausaktogin na siya,
51:32DJs.
51:33So,
51:33kung atong bisita si Dr. Utlang,
51:35kuwangon ang usaka uras,
51:37mga higala,
51:37sabi siya,
51:38palagi,
51:38hantulong niyang gabi,
51:39palagi ni.
51:40But it's true,
51:41nindot ni siya,
51:42nga project sa Cebu City,
51:44na sugda nila sa September,
51:46sa barangay Basakpardo.
51:48Sa Basakpardo, ha?
51:49Pilot.
51:49Pilot na siya,
51:50pero naghatag na itang microchip sa urban.
51:52Pero this one,
51:53with tracker,
51:54na huwag ang imong iro,
51:56or iri yung nawala,
51:57na pikturan tong,
51:59maskantong,
52:00maskantong,
52:01yan,
52:02sinana,
52:03dili, no?
52:04Aside sa chip,
52:05ka nang,
52:05sa tracker ba?
52:06Ah, barcode niya.
52:08Barcode niya, o.
52:09Automatic,
52:10kung text ni mo,
52:11nga,
52:11uy, imong iro,
52:12nadiri,
52:12imong iring.
52:13Very good.
52:13O, has tapon,
52:14kung ka nang,
52:15nakasala niya,
52:17dahil,
52:18yun,
52:18yun,
52:18ang kinisayin,
52:19o,
52:19bayad rabis ba?
52:21Pero nindun siya na siya,
52:22kaya let's say,
52:22fort nabe,
52:23uban,
52:23nga,
52:24napaakan ko,
52:25o,
52:25siya ba rin siya na itong 5 days?
52:27O,
52:27na pinag-vaccinated.
52:29O,
52:30para kung pangutan na ni Kenneth ganina,
52:32on satanit,
52:32tinood na,
52:33dok,
52:33kung marabis ka,
52:34magkirig-kirig ang tao?
52:35Dili na kang magkirig-kirig.
52:37It's such a good to me.
52:39Di, di, di,
52:39na,
52:39na siya, no?
52:40Actually,
52:40ang first,
52:41na niya,
52:42sign is,
52:43sa tao ha,
52:43kung magkaribis,
52:44kung asa ka gipaak,
52:45magnam.
52:46O,
52:46niya,
52:46murag na,
52:47yung ngul-ngul.
52:48Pagka human,
52:50mag-hilanat ka.
52:51Labad ulo,
52:52hilanat.
52:53Pag human,
52:53labad ulo,
52:54uging lanat,
52:55muna na nga,
52:56di na kainom ang tubig.
52:58Kaya,
52:58humuinom kag tubig,
53:00mag-kanang,
53:01kay na-paralyze naman,
53:02i-mumuscle for,
53:03for,
53:04kaysa sa nerve na kata.
53:05So,
53:06muna mo,
53:07ingo siyang nagkurug-kurug,
53:08kay sakit man kayo na,
53:10o,
53:10pagka human,
53:11di na ganahan mo tanaw,
53:12o ghayag,
53:13dahil yun,
53:14o naihangin,
53:15what na,
53:15muna niya,
53:16mukurug kay,
53:17di na ganahan.
53:18Kung maramis ka,
53:19matambalan pa ka, Dok?
53:19so far,
53:22wajuy nabuhi,
53:23basta na ng signs.
53:25But,
53:25kung wala pa,
53:26it can be prevented.
53:27But,
53:28once the signs is already there,
53:30murang si tagataas na lang,
53:32mawag mo pirma.
53:33But,
53:33there was one,
53:34ah.
53:34That's a fatal, eh.
53:35Yeah,
53:35it's really fatal.
53:36It's fatal.
53:37Rabies is a fatal disease
53:38that affects the central nervous system.
53:41Pero,
53:41naay,
53:42hihilalis nila kay,
53:43na rabies ko na ito niya,
53:45gitagaan sa,
53:46doang mga kaklase ang bakuna,
53:48no?
53:49Passive,
53:49oh,
53:49active.
53:50The passive vaccine,
53:51which is expensive,
53:53and it will be given to you
53:54based on your weight,
53:56na in-inject,
53:57na,
53:57automatic,
53:58you will have the,
53:59ah,
53:59protection against rabies.
54:00But,
54:01it will take only,
54:02or days lang,
54:03ang iyang effect.
54:04Mungo nang kinanglan,
54:05gamitan ka sa active.
54:07Katong active,
54:07katong kaupat katagaan,
54:09no?
54:09Araw mo develop,
54:11mga long,
54:12pero dugay ang effect.
54:13It will take,
54:14ah,
54:1414 to 21 days pa nga,
54:16maproteksyonan i mong lawas.
54:18That's why,
54:19kung ang imong iro,
54:19di-vacunahan ka ron,
54:21ayaw ng ingon,
54:21dahion,
54:22kayo mo na iyon,
54:23ba?
54:23Oh,
54:23dugay,
54:24pamakna,
54:24kayo,
54:24wana kay ribis,
54:25lili,
54:25tau,
54:26ay,
54:26ang silig,
54:28gani,
54:28nga,
54:29imupusun,
54:29di,
54:29magay,
54:30dahion,
54:30muha lang.
54:31So,
54:32it takes 14 days,
54:33naana siya i-proteksyonan,
54:35pero di lipa-protective level nga,
54:37upakong siya i-ibuang,
54:38di na siya mabuang,
54:39at least 21 days.
54:41So,
54:41muna itong timanan ha,
54:42mga responsible for parents,
54:45nga kung nabakunahan na inyong iro,
54:47ayaw mo mag-practice,
54:48sa pagkakangin ha,
54:49kahit 21 days pa na,
54:52mo effect.
54:53Basin niya,
54:54oya,
54:54itong testingan ni mong,
54:55i-ibuang,
54:56kwananbe,
54:57so,
54:58kana siya,
54:58importante na siya,
54:59no?
54:59So,
54:59mo lagi,
55:00ugnapatay igong oras,
55:02wana,
55:02hantod pataon niya,
55:03laghan pa kayo,
55:04nag-issue si Dr. Utlang,
55:06pero ninduto siya nga development,
55:07nga by next month,
55:08naanataan ni nga,
55:10kaning microchipping,
55:11may pa,
55:11saktutunggi nga ni Mayor Archibald,
55:13nga,
55:13isigurado hata,
55:14nga ang tawang microchip,
55:18lungon?
55:19Tumukoy.
55:19Ang tracker lang,
55:20ang parang saba ng badlungon.
55:22O,
55:22badlungon,
55:22badlungon,
55:22sigebe,
55:23microchipan tala yung mong lungan,
55:24para,
55:25kinsay,
55:25sigean,
55:26isig,
55:26banahana,
55:27ade rin.
55:28Maanay,
55:29ay,
55:29maanay pinakadali.
55:31Pero,
55:31ay okay,
55:32nabi na sa katong,
55:33sa commandments,
55:34na if,
55:35it will be introduced to humans,
55:37mo na,
55:37666.
55:39666.
55:40Inood na.
55:41So,
55:42mo na,
55:42with that,
55:43kanang,
55:43wana tay,
55:44igong panahondok.
55:45So,
55:45thank you kayo sa imong uras,
55:47nga pag-share.
55:48Next time,
55:49imbitarong gihapon ka na,
55:50modere,
55:50for mga updates din na,
55:51sa imong opisina.
55:52Thank you kayo ninyo,
55:53sa pag-invite,
55:54no?
55:55This is my first time.
55:56Sige na,
55:57na palain.
55:57Lagi lingaw kayo,
55:58mamildred na,
55:59o,
55:59Sir DJ.
56:00Yan,
56:00ang katong,
56:01um,
56:01um,
56:02um,
56:02um,
56:02um,
56:03um,
56:03um,
56:04um,
56:04um,
56:04um,
56:04um,
56:05thank you.
56:05Next time,
56:06matong isturiyahando ka,
56:07nang mga livestock po.
56:08Oo,
56:08um,
56:08Jesus,
56:09buyag,
56:10daghan kita sa bukid,
56:11no?
56:12Kaya ang,
56:12ang livestock na to,
56:13naaman yun sa bukid.
56:14Kalo'y sa ginoo,
56:15no?
56:16With God's grace,
56:18ah,
56:18atong kaso sa ASF,
56:20ah,
56:20ah,
56:20ah,
56:20ito lang,
56:21September 5,
56:222024.
56:23Karoon kalo'y sa ginoo,
56:24we are monitoring,
56:25we're doing surveillance,
56:26ang ato ang vet,
56:27nga na-assign dito,
56:28kalo'y sa ginoo,
56:29negative.
56:29That's why,
56:31ah,
56:32kanang,
56:32ang katong musulod,
56:33natay mga requirements.
56:35Maunang,
56:36hindi ta mag-uul,
56:36kinatay igong baboy para sa Pasko.
56:38Anang,
56:38nangatay baboy,
56:39ay,
56:40may baboy,
56:41pero mahal lang.
56:42Mahal lang,
56:42no?
56:43Because of the,
56:44kanana na,
56:44supply,
56:45we still have supply here in the city,
56:47pero dilig yun makasapar.
56:50So that's why,
56:50mukuhag itang outside.
56:52Bohol right now is suffering from ESF.
56:55So,
56:55manang lison niya,
56:56especially po sa negro.
56:58So,
56:59with that,
56:59that wraps up this edition of Beyond the Headlines.
57:02We hope today's conversation
57:03helped shed light
57:05on the bigger picture
57:06behind this story.
57:09And once again,
57:09we would like to thank our guest,
57:11Dr. Alice Utlang,
57:13for helping us
57:14in connecting the dots,
57:15what that matter.
57:17I'm Mildred Galarpa.
57:18And I'm DJ Moises.
57:20Good afternoon.
Be the first to comment
Add your comment

Recommended