00:00Pinayuhan ng pag-asa ang mga taga-Mindanao, lalo na sa pagsapit ng Vermonts.
00:05Kung bakit, alamin sa ulat ni Noelle Talacay, live.
00:12Eyes, pagdating namin dito sa Pagadian City, dito sa Zamboanga del Sur, Mindanao, maayos o magandang panahon.
00:21Pagdating ng alas 4 ng hapon, biglang buhos ang malakas na ulan.
00:25Hanggang sa mga oras na ito ay may pag-ambun naman, ang itong kanitong klaseng kondisyon dito ay nagiging natural o normal lang ito sa mga residente dito.
00:36Ang problema niyan ay kahit yung mga sama ng panahon ay normal din ang tingin ng mga tao dito.
00:43Ang babala ngayon ng pag-asa na maging alerto na yung mga taga-Mindanao dahil dumarami na ang dumadaan na bagyo dito sa Mindanao.
00:51Bata yan sa pag-aaral ng pag-asa mula noon nga 1984 hanggang 2021.
01:00Normal lang.
01:02Ganito ilarawan ni Bing Valdez, presidente ng Pagadian sa Zamboanga del Sur, Mindanao, sa tuwing merong malakas na pag-ulan sa kanilang lugar.
01:11Meron din dadaan pero yun lang, parang okay, parang ano lang, yung tinitingnan lang namin o kung saan yung may mga natumba, gano'ng ano, tapos balahan lang.
01:23Madalang tamaan ng sama ng panahon ang Mindanao dahil ayon sa DOST, hindi kabilang sa Typhoon Belt ang regyon.
01:32Kaya naman, ayon kay Bing...
01:35Kasi yung ano naman dito sa... dito lang makikita niyo naman yung government dito, parang hindi naman sila pinaghandaan. Kasi parang wala naman.
01:44Ayon sa pag-asa, may tatlong uri ng tropical cyclone season ang bansa.
01:49Ito ay ang more active season, hyacinth season at less active season.
01:56Kung saan, hindi ito masyadong napag-uusapan.
01:59Yung mga bagyong ito, kadalasan hindi na pag-aaralan kasi nagpo-focus tayo kadalasan doon sa more active season.
02:07Anibas Conilio, dahil madalas mangyari ito tuwing Desyembre, tinawag itong Christmas Typhoon, kung saan madalas itong tumama sa Mindanao at Visayas.
02:18Ito yung mga nagtulot ng malalaking losses and damages sa ating mga kababayan, lalo na sa bandong Visayas and Mindanao sa mga nakalipas na taon.
02:27Napag-alaman din ang pag-asa na mula 1984 hanggang 2021, tumaas ng 480% ang bagyong dumaan sa Mindanao.
02:37Ayon dun sa ating pag-aaral, nakikita natin na halos nagkaroon ng 480% increase in tropical cyclone passages in Mindanao.
02:46Ayon sa pag-asa, isa rin sa mga rason kung bakit hindi na pag-uusapan ang mga Christmas Typhoon, ito ay dahil hindi ito masyado nararanasan ng taga Mindanao at karaniwan abala sila sa Christmas preparation.
03:02Matatandaan itong Pebrero ngayong taon na karanas ng pagbaha ang Barm at Maguindanao del Sur dahil sa shear line o pagsalubong ng mainit at malamig na hangin dahilan ng malakas na pagulan na nagdulot ng pagbaha.
03:1935 barangay at mahigit 22,000 pamilya ang apektado. Aabot sa mahigit 9.3 million pesos ang naipamahaging tulong ng Department of Social Welfare and Development.
03:34May payo naman ngayon ang pag-asa sa publiko.
03:37Mula po doon sa pananaw ng DOST pag-asa, ang lagi po nating paalala sa ating mga kababayan ay manatiling nakaantabay sa mga abiso mula sa DOST pag-asa.
03:49Sabi niyo, yung recommendation po natin halimbawa sa LGU naman po, it's basically to coordinate with the local authorities naman po doon sa ating lugar.
04:00Giit ng pag-asa, seryosohin ang mga ulat panahon sa Mindanao, lalo na tuwing sasapit ang Vermonts upang maging ligtas laban sa kapahamakan sa mga sakuna na gulot ng sama ng panahon.
04:14Ay hindi naman sinasabi ng pag-asa na ito ay dahil sa climate change.
04:21Ang sigurado ang pag-asa, ito ay dahil sa Pacific Decadal Oscillation.
04:27Ito ang pagbabago ng temperatura sa hilagang bahagi ng Pacific Ocean after 10 to 12 years na naka-apekto sa direksyon ng bagyo na pumapasok dito nga sa bahagi ng Milanao tuwing less active season.
04:43Ito nga ay sa buwan ng Desyembre, January at February at ICE.
04:48May dagdag ko lang ano, bukas naman ang umbaga, darating dito si DSWD Secretary Rex Gatchanian para pasinayaan naman yung mga proyekto kaugnay sa kalahis seeds.
05:00ICE?
05:00Maraming salamat, Noelle Talagay.
