- 06.07.2025
Orman yangınlarında neler yaşandı? Artan orman yangınlarının nedeni ne? Orman yangınlarında ilk müdahale: Kritik süreç nasıl yönetilmeli? Yangınları önlemek için neler yapılmalı? Orman yangınlarında küresel ısınma faktörü: Artan sıcaklıklar ve kuraklık, yangınları kaçınılmaz mı kılıyor? Risk haritası neden her yıl genişliyor? Trump'tan 60 günlük ateşkes çağrısı: Bu plan kalıcı barışı getirir mi? 'İbrahim Anlaşmaları' neyi amaçlıyor? Gazze'de kriz son bulacak mı? İsrail neyi amaçlıyor? Cüneyt Özdemir 5N1K'da sordu; İstanbul Üniversitesi Orman Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Doğanay Tolunay, Boğaziçi Üniversitesi Meteoroloji Mühendisi Adil Tek ve Uluslararası Güvenlik Uzmanı Abdullah Yasir Atalan yanıtladı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00İçimiz yanıyor desek yeridir.
00:10Her yıl olduğu gibi, yıllardır olduğu gibi bu yazda yine orman yangınlarıyla bu hafta karşı karşıya kaldık.
00:16Ege'de esen fırtına yangınları pek çok yerde oldukça büyüttü.
00:21Müdahaleler kimin yerlerde yetersiz kaldı.
00:24Ve yine o bildiğimiz tartışma en baştan tekrar başladı.
00:27Yeterince yangın söndürme uçağımız var mı, helikopterimiz var mı, yeterince müdahale ediliyor mu?
00:34Aslına bakarsanız yangınların büyümesinde ve çoğalmasında müdahaleden çok rüzgarın çok büyük etkisi var.
00:42Öyle bir fırtına esiyor ki Ege'de inanın hani 10 değil 100 tane uçağınız olsa kolay kolay söndüremezsiniz.
00:49Ama bu yine de özellikle küresel sıcaklıkların attığı bir dünyada yeterli tedbiri almayacağımız anlamına gelmiyor.
00:5729 Haziran Pazar günü İzmir Menderes'te başlayan yangın rüzgarın etkisiyle yayıldı.
01:03Yayıldıkça da farklı mahallelere ulaştı.
01:05Seferihisar ve Menderes'teki yerleşim yerleri tahliye edildi.
01:09Dört köy, iki mahalle tahliye edildi.
01:11Buna rağmen Buca'daki yangında 21 kişi dumandan etkilendi.
01:1527 uçak, 105 helikopter, 14 İHA ve 6000 su tankeriyle yangınlara müdahale edildi.
01:23Sakarya'da sadece iki günde uçaklar 350 su ortiyi yaptılar.
01:27Helikopterler 2300 su ortiyi gerçekleştirdi.
01:3160'dan fazla ev hasar gördü.
01:33Ağır hasarlı yapılar da mevcut.
01:35Ve özellikle Çeşme, Çeşme'deki yangın çok çok konuşuldu.
01:38Ildır Mahallesi yakınlarında başlayan, tarım arazisinde başlayan yangın sonrasında Germiyan, Karaköy, Nohutalan, Reislere mahalleleri tedbir amacıyla boşaltıldı.
01:48İki uçak ve altı helikopterle de havadan müdahale edildi.
01:52Şu anda uçak filolarına baktığınızda Türkiye'de 27 uçağın olduğu görülüyor.
01:56Bu rakam Yunanistan'da 12, İtalya'da 18 ve de İspanya'da 39 hava aracı şeklinde biçimleniyor.
02:05Peki şu anda durumumuz ne? İsterseniz bunu iki farklı isimle konuşalım.
02:11İlk konuğumuz Prof. Dr. Doğanay Tolunay.
02:14Kendisi İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Mühendisliği Bölüm Başkanı.
02:18İlk olarak şunu sormak istiyorum Sayın Tolunay.
02:22Son yıllarda orman yangınlarında bir artış mı var?
02:25Yoksa hani yüzyıllardır zaten yanıyordu da biz mi daha farkında olmaya başladık.
02:30Siz bunu neye bağlıyorsunuz? İklim değişikliğine mi? Başka bir konuya mı?
02:33Aslında C şıkkı yani her ikisi şunu demek istiyorum evet hem algıda seçicilikle birlikte daha fazla yangın olduğunu görüyoruz hissediyoruz.
02:45Ama sayısal olarak da rakamlar da bunu ortaya koyuyor.
02:4890'lı yıllarda yılda 1500 civarında orman yangını çıkıyordu yıllık ortalama.
02:53Bu 2000'li yıllarda 1700-1800'e çıktı.
02:572010'lu yıllarda 2000'i aştı.
03:00Son 10 yılda 2700'e kadar ulaştı yangın sayısı.
03:052024 yılında ise bir yılda çıkan yangın sayısı yaklaşık 3800 kadardı.
03:10Ve Türkiye'de ormancılık istatistikleri 1937 yılından beri tutuluyor.
03:15Bu dönemdeki en fazla yangın çıkan yıldı 2024 yılı.
03:22Tabi bunun nedeni nedir bunu sorgulamak lazım.
03:27Nüfusumuz artıyor.
03:29İnsanların ormanla iç içe yaşama isteği artıyor.
03:33Bunun haricinde ormanlardan çok sayıda çeşitli tesisler izin veriyoruz.
03:39Yüz yollar, elektrik, nakil hatları gibi ve insan orman etkileşimi arttıkça ormandaki yangın tehlikesi de artıyor.
03:48Çünkü çıkan yangınların %90'ı insanlar tarafından çıkartılmakta bunlar.
03:54Ufak ihmaller, kazalar, dikkatsizlikler gibi nedenlerle olabiliyor.
04:00Tabi tüm dünyada böyle.
04:01Ve böyle olunca da orman içine insan girdikçe çok daha fazla yangın çıkıyor.
04:09Şimdi buradaki iklim değişikliğinin etkisi nerede?
04:14Bir 30 yıl öncesine göre daha sıcak ve kurak bir iklimde yaşıyoruz.
04:19Türkiye'de de sıcaklıklar arttı hatta dünyaya göre daha fazla ısınıyoruz.
04:25Karadeniz bölgesi hariç ciddi kuraklıklar yaşıyoruz.
04:28İşte insanların daha fazla orman içine girmesi, bunların çıkarttığı yangınlar artık daha sıcak ve kurak şartlarda kısa sürede büyük yangınlara dönüşüyor.
04:41Özetle insanların artması ve iklim değişikliğiyle birlikte daha şiddetli, daha geniş alanları etkileyen ve söndürmesi güç yangınlarla karşılaşıyoruz.
04:54Buna ben yeni yangın rejimi adını veriyorum.
05:0030 yıl öncesine göre çok daha farklı şartlardayız.
05:05Sorunlardan bir tanesi bu noktada işte artık bu yeni yangın rejimini anlayıp buna göre yangınlarla mücadele stratejisi geliştirmek zorundayız.
05:14Sizce yangın çıktıktan sonra ilk müdahale nasıl yapılmalı?
05:18Çünkü farklı ülkelerde farklı söndürme teknikleri kullandığını görüyorum.
05:22En kısa zamanda ne olmalı?
05:24Mesela diyelim şurada bir yangın çıktı.
05:25Hepimiz görüyoruz.
05:27Ne yapmak gerekiyor ilk olarak?
05:29Öncelikli olarak burada yangın çıktıktan sonraki müdahaleyi değil de yangınların neden çıkmaması gerektiğini konuşmamız lazım.
05:39Yeni yangın rejiminin en önemli özelliği artık yangın çıktıktan sonra oraya müdahale edene kadar yangını çok geniş alanlara yayılması.
05:49Yani şimdi yangın çıktıktan sonra nasıl bir süreç işliyor onu bir düşünelim.
05:56Örneğin işte birisi görecek ya da İHA'larımız var.
06:00Bunlar tarafından bir duman, bir ateş görüldüğü anda örneğin 112'yi arıyorsunuz.
06:08Ya da doğrudan insansız hava araçlarıyla belirlendiği zaman orman genel müdürlüğü aranıyor.
06:12Bunların koordinatları belirlenmesi lazım.
06:14En yakın araç, helikopter, arazöz neredeyse bunlar tespit edilecek.
06:21Buradan yangına yönlendirilmesi lazım.
06:23Bu süreç bazen uzayabiliyor.
06:26Orman genel müdürlüğü ortalama olarak 11 dakikada yangınlara müdahale ettiğini söylüyor ama
06:31bir günde artık 100'e yakın yangın çıkmaya başladı.
06:36Bu yeni yangın rejiminde.
06:38Bunlardan yani 100 yangın çıktı.
06:41Bu 100 yangından 99'una erken müdahale ettiniz diyelim.
06:45Bir tanesini etmediğiniz zaman Seferihisar'daki gibi ya da önceki yıllardaki Marmaris, Manavgat gibi yangınlarda gördüğümüz gibi
06:52yangın çok geniş alanlara yayılıyor.
06:55Evet yangınlarda erken müdahale önemli.
06:58Erken uyarı sistemlerinin olması önemli ama
07:00bütün yangınları aynı anda erken tespit edemeyebiliyorsunuz.
07:05Aynı anda erken şekilde müdahale edemeyebiliyorsunuz.
07:08Bu yüzden bizim eski yangın rejimi zamanında yani 30 yıl önce yangınlar çıkarsa çıksın
07:16biz bunlara uçak helikopterle hızlı bir şekilde müdahale ederiz yaklaşımının günümüzde değişmesi gerekiyor.
07:22Çünkü artık çıkan yangınlar siz oraya 10-15 dakikada gitseniz bile çok geniş alanlara yayılıyor.
07:29Bir örnek vereyim 2021 yılında Manavgat'ta çıkmıştı o büyük yangınlar.
07:35İlk yangın oradaydı.
07:36İlk arazöz 8 dakikada yangına müdahale ediyor.
07:42Bir söndürme işlemi yapıyor.
07:44Ama yangın büyüdü.
07:47Ve müdahale edilene kadar daha geniş ekiple müdahale edilene kadar 8 dakika geçmişti.
07:558 dakikada ilk müdahale yapılmış ama sonrasında daha geniş ekip toplanana kadar yangın büyümüştü.
08:02Ve 1 saatte 10 kilometre yakın bir yol almıştı.
08:05Yangın.
08:07O nedenle temel stratejimizin yeni yangın rejiminde yangın çıkmamasını sağlamak olması gerekiyor.
08:153800 kadar olan geçen yıl yangın sayımızın önümüzdeki yıllarda 1000'in altını nasıl çekebiliriz?
08:22Bu yangınların sayısını nasıl düşürebiliriz?
08:25Bunun üzerine odaklanmamız gerekiyor.
08:27Ve sadece söndürme, yangın çıktıktan söndürme olarak değil aslında yangınlarda seller, depremler gibi afet.
08:36Nasıl afetlerde sadece depremden hemen sonra ya da selden hemen sonra müdahale etmek yetersizse ve afet risk yönetimi gerekiyorsa ormanlarda da aynı şey geçerli.
08:49Yani yangınlardan önce de yapılması gerekenler var.
08:53Yangın çıkış nedenlerinin belirlenerek bunların azaltılması, vatandaşların bilinçlendirilmesi, denetimler yapılması örneğin ülkemizde daha çok anız yangınları çıkıyor.
09:03Köylünün, vatandaşların bilgilendirilmesi.
09:04Son yıllarda insan ormanın içine girdikçe sadece bir hafta on gün içindeki yangınlarda iki tane kaynak makinesinden yangın çıktı.
09:12Bir vatandaşın keneyi yakmak için yastığı yakıp ormana atması sonucunda yangın çıktı.
09:20Bunları bilinçlendirme ile aşabiliriz.
09:22Yine yaz ayları gelmeden önce yol kenarları, yerleşim alanları gibi alanlarda denetimli yakmayla o yanıcı maddelerin yakılması yani toprak üstündeki kuru otların, ölü örtünün yakılması gibi çok sayıda yapılabilecek önden var.
09:38Yine halen geçerli önümüzdeki günlerde de yangın riski devam ediyor.
09:44Eylül sonuna kadar da devam edecek.
09:45Örneğin kritik meteorolojik koşullar olduğu zaman sıcak hava dalgaları, şiddetli rüzgarlar, düşük nem gibi koşullarda mutlaka ve mutlaka her bir vatandaşın özellikle de kent ve köylerde yaşayan insanların orman yangınları konusunda uyarılması gerekiyor.
10:06Kırmızı alarm verilmesi gerekiyor ve denetimlerin arttırılması gerekiyor.
10:10Bu noktada da jandarma, emniyet gibi kolluk kuvvetlerin de devreye girmesi gerekiyor.
10:17Şimdi baktığımızda bir de sadece şeyin değil, orman genel müdürlüğünün yetkisinde değil orman yangınlarıyla mücadele etmek çok sayıda kuruma görev düşüyor.
10:26Örneğin çok ciddi sayıda ülkemizde yangınlar izmerit kaynaklı çıkıyor.
10:30Özellikle yollardaki araçların camlarının altına izmeritler.
10:34Örneğin bu yolların kenarındaki kuru otların temizlenmesi karayollarının ya da belediyelerin görevinde.
10:40Elektrik nakil atları çok ciddi bir sorunumuz.
10:42Yanan orman alanlarının %25 kadarı elektrik nakil atlarından temizleniyor, kaynaklanıyor.
10:48Bunların altının temizlenmesi lazım.
10:50Ya da tellerin birbirine çarpıp kıvılcın çıkartmasını engelleyecek yöntemler var.
10:56İhmal edilen bir diğer konu sadece orman yangınları değil, kırsal yangın olarak adlandırdığımız,
11:01yani orman dışında başlayan yangınlar var.
11:04Otluklardan, anızdan, tarım alanlarından bakın ekilli tarım alanları bile yanıyor.
11:09Geçen yıl Diyarbakır-Mardin arasında bu şekilde ekilli alanlar ve anızlar yanmıştı.
11:14Çok sayıda insan hayatını kaybetmişti.
11:18Küçük baş hayvanlar telef olmuştu.
11:22Bu kırsal yangınlardan da örneğin belediyeler sorumlu.
11:25İşte artık bizim yeni yangın rejiminde her an yangın çıkabilecekmiş gibi hazırlıklı olmamız,
11:33afiyet risk yönetimi kapsamında yangın öncesinde alınabilecek önlemleri almamız gerekiyor.
11:39Evet erken müdahale son derece önemli, teknoloji kullanılması önemli.
11:43Ama bu kadar çok yangın çıktığında, dediğim gibi bir tek yangını bile çıkarsanız,
11:50tek bir yangında 2021 yılında 50 bin hektar orman yanmıştı.
11:57Ve işte 130 kadar hava aracımız var.
12:02Gün bir günde 100 yangın çıktığında hava filonun bunlara yetişmesi mümkün değil.
12:08Artık işte her gün yangın çıkarsa, o yangından o yangınına koşulursa,
12:12personelin de bunlara yetişmesi zor, yorgunluklar olacaktır, karar almaları güçleşecektir, motivasyonları kırılacaktır.
12:20Ve bu nedenle özetle yeni yangın rejiminde yeni stratejiler belirlememiz ve uygulamamız gerekiyor.
12:28Sayın Tolunay çok çok teşekkür ederim.
12:29Bir başka konuğumuz Boğaziçi Üniversitesi'nden Adil Tek.
12:33Adil Bey, özellikle bu haftada biliyorsunuz küresel ısınmayla ilgili bir kanun da yasalaştı Türkiye'de.
12:39Küresel ısınma bir birinci dünya derdi midir?
12:43Yani bizim ülkemiz için bir lüks sorun mudur diye sormak istiyorum.
12:47Bu yangınların olağan bir hale almasının nedeni küresel ısınmaya siz bağlıyor musunuz?
12:53Küresel ısınma orman yangınlarının sayılarını gittikçe arttırıyor.
12:57Aslında normalde sıcaklık değerleri belli noktaların üzerine çıktıktan sonra özellikle 30 derecelerin üzerine çıkmaya başladıktan sonra
13:04ve nem değerleri de aslında tek başına sıcaklık değil nem de ormanlardaki nem de çok önemli.
13:09Esas ana faktörü aslında nem.
13:11Sıcaklığın artmasıyla birlikte nem değerleri düşüyor.
13:15Nem değerleri düştükçe de ormanlardaki kuruluk artıyor.
13:18Yani nem oranı düştüğü için de alev alma yani ateşlenme süreci kolaylaşıyor.
13:23Bu tabii ki küresel ısınmada bunun etkisi şöyle ki var.
13:29Ormanların normalde bu derece çok kuru olduğu zaman zaten yanmaya çok elverişli hale geliyor.
13:36Ama küresel ısınmayla birlikte bu sıcaklık değerlerinin sıklığı artmaya başladı.
13:41Yani ormanları kurutan sıcak hava dalgalarının sayıları fazlalaşmaya başladı.
13:46Sayıları fazlalaştıkça o sıcak hava dalgalarının tabii ki orman yanlılarıyla ilgili riskler de artmaya başladı.
13:54Yani aslında sıcak hava dalgaları ve küresel ısınma orman yanlılarıyla beraber bir paralel yükselişte.
14:02Yani beraber hareket ediyorlar.
14:04Tabii ki küresel ısınmanın geldiği anlamda da orman yanlıların sıklığı artmış durumda.
14:11Tabii ki küresel ısınma aynı zamanda beraberinde bazı bölgeler için yani bazı bölgeler için kuraklığı da getiriyor.
14:18Ki bizim ülkemizde artık o kurak süreci girmiş durumda.
14:22Yani yağışlar azalıyor.
14:24Yağışların azalması tabii ki ormanlardaki nem miktarını da azaltıyor.
14:27Az önce söylediğim gibi ormanlardaki sıcaklık artışından da ziyade en önemli faktör nem.
14:34Yani nemin çok düşmüş olması.
14:36Tabii ki sıcaklıkta nemi düşürüyor.
14:38Ve kuraklıkla yani kuraklık beraber yağışların azalması orman nemini azaltıyor.
14:44Ki ülkemizde de baktığımızda ülkemizdeki yağınlara da baktığımızda yağınların olduğu bölgelerde çok uzun zamandır yağışın düşmediğini görüyoruz.
14:53Ki bu da ormanlardaki nem miktarını azaltmış vaziyette ki dünyadaki diğer yangın bölgeleri için de aynı şeyleri söylemek mümkün.
15:01Yani o yangın bölgelerinin olduğu yerlerde çok uzun sürede bir yağış azalması yani kuraklığa doğru.
15:07Önce meteorolojik kuraklık peşinden fideolojik kuraklık başlıyor.
15:12Ve yine o kuraklıkla birlikte orman yangınlarının sayıları yani ormanlar yangına daha eldeleştiği hale geliyorlar.
15:21Az önce söylediğimiz gibi ülkemizde artık kurak sürece doğru gidiyor ve bundan sonraki yıllarda da bu kurak süreçle birlikte orman yangınlarıyla ilgili risk alanlarının çok daha fazla artacağını söylemek mümkün.
15:37Tabi bunun için de alınacak yani küresel ısınma bağlamında orman yangınları tabi küresel ısınma sadece tek orman yangınları ile de bağlantısı var ama
15:45Orman yangınlarının aslında kurak süreçle birlikte yani yağışların azalması, yağış azalması ile birlikte öyle değerlendirmek lazım.
15:54Öyle bir paketin içine koyup önlemleri konusunda ve gittiğimiz süreç konusunda uzun vadeli stratejileri oluştururken bunların göz önünde bulundurulması gerekiyor.
16:04Yine aynı şekilde bu sıcak hava dalgaları önümüzdeki ilerleyen yıllarda da sıklığını daha da arttıracak gözüküyor.
16:15Küresel ısınma aslında şunu söyleyebiliriz ki dünyadaki felaketler sıralamasını yaptığımızda küresel ısınma ile birlikte meteorolojik karakterli afetler diyoruz aslında.
16:26Dünyadaki ilk 3 sıradaki afet sıralamasına ilk 3 afete giriyor, 4 sırada deprem var.
16:33Yani ilk 3 tanesi meteorolojik karakterli afetler.
16:36Tabi ki meteorolojik karakterli afetlerin etkisinde küresel ısınma daha da kuvvetlendiriyor ve fazlalaştırıyor.
16:43Peki sizce orman yangınların sayısı neden bu kadar yükseldi?
16:46Hangi koşullar altında yangın riski daha çok büyüyor?
16:49Ülkemizde biliyorsunuz son yıllarda orman yangınlarının son aylarında ve son yıllarda aslında orman yangınlarının sayıları gittikçe artmaya başladı.
16:56Özellikle yurdun güney kesimine yani Ege, Akdeniz ve hatta Güneydoğan'ın orduya kadar o zaman Barb boyunca ve Marmara'nın güneyinde orman yangınları özellikle Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında kendini daha fazla göstermeye başladı.
17:11Yani sayılar gittikçe artmaya başladı.
17:13Bu sayıların artışı da zaten özellikle sıcak hava dalgalarının sıklığıyla çok alakalı.
17:19Sıcak hava dalgaları gelmeye başladığıyla birlikte orman yangınları riskleri de artıyor.
17:25Ülkemizde bu açıdan yaz aylarında özellikle orman yangınlarının en önemli faktörü olan nem konusunda kurak bir ülke.
17:34Ve nem bu dönemlerde özellikle az önce saydığım aylarda nem değerleri çok aşağıya iniyor nem seviyeleri.
17:44Ve nemin azalması ile birlikte o yangın riskleri artıyor.
17:47Tabi küresel ısınma ve iklim değişikliği aslında bunu etkileyen en önemli faktörlerden.
17:52Ki bu yaz için yine bizleri bekleyen bu riskler mevcut durumda.
17:58Geçen senelikte oldukça fazla orman yangını meydana gelmişti.
18:03Ki geçen sene zaten 2024 yılı küresel anlamda en sıcak yük olmuştu.
18:09Ülkemizde de rekor sıcaklıklar kırılmıştı.
18:11Bu sene geçen sene kadar olmasa da geçen senenin biraz daha altında yani o sıcaklıklar biraz daha geçen seneye göre biraz daha düşük olmakla birlikte yine sıcak hava dalgalarının etkisinde kalmaya devam ediyor.
18:24Ki Haziran'ın son haftasında içinde bulunduğumuz günlerde sıcak hava dalgası etkisini sürdürüyor.
18:30Önümüzdeki günlerde de yine ilerleyen temmuzun içerisinde ilerleyen günlerde sıcak hava dalgalarıyla yine tekrar karşılaşacağız.
18:36Hatta güney bölgelerde o sıcak hava dalgaları devam ediyor ve buradaki orman yanında riskleri de çok yüksek bir durumda.
18:45Yine temmuz hava içi ve avustos'ta da sıcak hava dalgaları kendisini gösterecek.
18:52Yani bir sene yaklaşık bir 4-5 tane sıcak hava dalgasının etkisinde kalmış olacağız.
18:58Tabi sıcak hava dalgası demek tek başına yetmiyor.
19:00Bununla birlikte su ve kuraklık konusunda örgütlerine çıkıyor ki bu orman yangınlarının söndürülmesinde kullanılan yeri geliyor.
19:10Barajlardan sular alınıyor ve buralardan sular kullanılıyor.
19:15Su kuraklığının yani su azlığının ve yağış azlığından dolayı barajlardaki su miktarları da azalmış durumda.
19:22Bazı bölgelerimizde hatta içme ve kullanma suyunda da sıkıntılar başladığını görüyoruz.
19:29Kurak süreç devam edecek gözüküyor.
19:33Yine bu kuraklıkla birlikte orman yangınları da daha da bir artış gösterecek.
19:38İklim değişikliğinin diğer metolojik afetlerle birlikte oluşturduğu bu riskler orman yangınları açısından da önümüzdeki yıllarda daha uzun yıllarda yani bir sene sonra, iki sene sonra, beş sene sonra, on sene sonra yine önümüzde olacak.
19:57Onun için şimdiden ormanlarla ilgili yapılacak yeni düzenlemelere ihtiyaç var.
20:03Yani özellikle bu yaz aylarında, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında ormana işte girişlerin çıkışlarının daha kontrollü olması, orman içindeki yapıların yapılara çok fazla izin verilmemesi gibi konuların ön plana çıkması gerekiyor.
20:17İşte orman içinden geçen elektrik havayatlarının yer altından geçirilmesi gibi konular ila alınmalı.
20:24Ve hatta orman yangınlarındaki ihmallerle ilgili de cezai müeyyitlilerin kanun veya denetmelik neyse onlarla arttırılması gerekiyor ki sadece ormanların korunması ve iklim değişikliğine karşı mücadelede mücadelenin vicdanlara bırakılmaması gerekiyor.
20:43Bunun kanunlarla da desteklenmesine ihtiyaç var.
20:47Adil Bey çok çok teşekkür ederim.
20:49Sevgili seyirciler bu haftanın en çok konuşulan konularından bir tanesi Gazze'deki barış ihtimaliydi.
20:54Barış demeyeyim de ateşkesi söyleyeyim.
20:56Trump çünkü yeni bir tweet attı.
20:58Dedi ki İsrail ateşkesi hazır.
21:01Tabi ateşkesi bozanın ilk ve son olarak İsrail olduğunu düşündüğünüzde aslında tuhaf bir dille karşı karşıyayız ama sanki hani Filistin değil de İsrail savaşa zorlanmış devam ediyor da şimdi ateşkesi hazır gibi bir anlam çıkıyor.
21:16Bu arada ilginç de bir ilan çok konuşuldu.
21:20İbrahim Anlaşmaları ilanı.
21:21İbrahim Anlaşmaları 15 Eylül 2020'de İsrail'in Arap normalleşmesiyle ilgili attığı ilk adımın adı aslında.
21:30Farklı ülkelerle farklı anlaşmalar yapıyorlar.
21:32Ve altı adımda bir anlamda hem Hamas'ı hem İzbullah'ı Suriye'yi, Körfez ülkelerini, İran rejimini dostça ya da düşmanca dize getirmeyi düşünüyorlar.
21:42Tabi dünle bugün arasında İsrail'le, İsrail'in durumuna baktığınızda çok ilginç bir durumla karşı karşıyayız.
21:49İsrail düne kadar Arapların tarihsel düşmanıydı.
21:53Şu andaysa başta Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır olmak üzere pek çok Arap ülkesinin dostuna dönüşmüş durumda.
22:00Peki bu 60 günlük ateşkes anlaşması bu çerçevede baktığınız zaman uygulanır mı?
22:05Abdullah Yasir Atalan şu anda konuğum.
22:08Hemen ona soralım.
22:09Sayın Atalan, Trump'ın açıkladığı bu 60 gün ateşkes planını gerçekçi buluyor musunuz?
22:14İsrail'in istediğini aldığını düşünüyor musunuz?
22:17Evet, şimdi bu 60 gün ateşkes planına baktığımızda şunu görüyoruz.
22:21Muhtemelen ateşkes şartlarına göre birkaç yani 8-10 arası İsrail'le esirin Hamas tarafından serbest bırakılmasını içeriyor.
22:32Öte yandan İsrail'li askerlerin yani IDF'in Gazze'deki operasyonlarını durdurması, belli bölgelerden çekilmesi ve insani yardımı artırması üzerine bir şartlar içerdiğini az çok tahmin edebiliyoruz.
22:45Ama detaylar henüz netleşmiş değildi.
22:47Zaten detayların çok net bırakılmaması da bilinçli gibi gözüküyor.
22:52Şimdilik şu aşamada İsrail buna razı olmuş gibi gözüküyor.
22:58Topun Hamas'ta olduğu ifade ediliyor.
23:01Şu şartlarda bakarsak, evet 60 günlük bir ateşkesi belki gerçekçi görebiliriz.
23:06Burada Trump da en nihayetinde kendi imajı için, iç kamuoyu için işte bir barışı daha sağladım şeklinde bir resim vermek istiyor.
23:17Bu konuda İsrail hükümetine de baskı yaptığını görebiliyoruz.
23:20Belki belli ölçüde bir 60 günlük bir ateşkes, bazı insani yardımların artırıldığı bir görüntü ortaya çıkabilir.
23:28Bu detaylar henüz o kadar net olmasa da şu şartlarda ateşkesi sağlayabilir.
23:36Fakat bunun kalıcı bir barışa evrileceğini pek tahmin etmiyoruz.
23:40Peki sizce şartlar ne olacak?
23:42Yani Hamas'ın şu anda hala bir varlığı var mı, ağırlığı var mı?
23:45Hamas ne istiyor?
23:45İsrail ne istiyor?
23:46Bu sefer kriz kalıcı olarak çözülür mü?
23:49Kalıcı bir barışa gider mi?
23:50Evet, krizin son bulması, daha doğrusu şu anki İsrail'in saldırılarının durması, kalıcı olarak durdurmasını pek gerçekçi bulmuyorum.
24:00En nihayetinde burada bu İsrail hedeflerini Hamas'ın Gazze'den tamamen silinmesi, oradaki operasyonlarını durdurması, işte oradaki varlığını kaldırmak gibi tanımlamış durumda.
24:12Hamas da öte yandan İsrail'in saldırılarını, Gazze'ye olan saldırılarını tamamen kesmek gibi bir hedef koyuyor.
24:18Şimdi bu denklemden pek bir barış çıkmaz.
24:21Bu denklem pek bir barışı gösteren bir dosya ortaya koymuyor.
24:27Öte yandan aslında şuna bakmamız gerekiyor.
24:29İsrail'in bu Gazze operasyonundaki asıl hedefini, eğer Gazze'deki operasyondan temel hedefini sınırlı bir şekilde koysaydı,
24:36Hamas'ın saldırılarını sonlandırmak, İsrail'e yapabileceği tehditleri ortadan kaldırmak istiyor şeklinde tanımlabilseydi,
24:43muhtemelen bunu şu anlamda birkaç yıllık bir periyotta bunu zaten gerçekleştirmişti diyebilirdik.
24:49Fakat aslında İsrail'in yapmaya çalıştığı şey, İsrail hükümetinin özellikle,
24:55Gazze'yi, Gazze dosyasına yaklaşımı, Gazze'nin insansızlaştırılması,
24:58oradaki yaşam hakkının, umut hakkının aslında insanların elinden aldırılması olduğunu görebiliyoruz.
25:03Bunu çok net bir şekilde görebiliyoruz.
25:05Çünkü asıl amaç orada sürekli bir şekilde Gazze halkının orada bir umut beslemesine engel olmak şeklinde olduğu gözüküyor.
25:14Çünkü her gün ölüm rakamları artarak devam ediyor.
25:17Hiçbir şekilde yavaşlama olmuyor.
25:19İnsanların temel gıdaya erişimlerinde ciddi bir sıkıntı var.
25:23Burada aslında bir insansızlaştırma hedefinin arka planda olduğunu görüyoruz.
25:26Şimdi mesela bakalım birkaç hafta öncesinde İsrail'in, Mossad ajanlarının İran'ın içine penetre edebildiğini,
25:33nokta dışı hedefleri vurabildiğini,
25:37hatta öyle ki bazı komutanların, anahtar isimlerin yatak odasına kadar, yatağına kadar tespit edip
25:43onların içeriden vurabildiğini, ekstra bir binaya zarayat verilmeden bunu tamamlayabildiğini görebiliyoruz.
25:51Ama öte yandan Gazze'ye baktığımızda İsrail'in en aptal bomba olarak tanımadığımız bombaları,
25:57hiçbir güdümlü yönün olmaya, hiçbir nokta dışı hedef şeklinde ilerlemeyip
26:02sadece yukarıdan sürekli bombalama stratejisi uyguladığını,
26:06orayı bir moloz yığınına çevirmeyi içerdiğini görüyoruz.
26:09Yani aslında burada ikililik var.
26:12Eğer amaç hedef almaktaysa bir lider grubunu, bir örgütü, anahtar ekipleri,
26:19yani aslında hedeflerini net bir şekilde tanımlamaksa bunu izlemiyor.
26:23İsrail hükümeti aslında orayı sürekli bir şekilde bombalayarak,
26:26sürekli bir şekilde sivil ölümleri artırarak oradaki yaşam hakkını,
26:31yaşam umudunu aslında ortadan kaldırmaya çalışıyor.
26:34Bunu yapabilmesinin de aslında sebeplerinden temelinde
26:37aslında yeni bir normal oluştu artık bölgemizde ve dünyada.
26:41Artık uluslararası hukukun hiçbir anlamının kalmadığını görüyoruz.
26:45Aslında bunu sağlayan, uluslararası hukuku üstünde tutan batılı devletlerin
26:49İsrail konusunda açık çek verdiğini görebiliyoruz.
26:53Ve İsrail devletinin bölgede yeni bir normal yarattığını,
26:57dışarıda hiçbir caydırıcılıkla karşılaşmadığını bölge ülkelerinde,
27:01aynı şekilde iç kamuoyunda da bir İsrail hükümetinin bir baskıyla karşılaşmadığını,
27:05aslında bu yeni normali bölgeye dayattığını görebiliyoruz.
27:08O yüzden Gazze'deki aktif saldırılarını durdurması için bir sebep yok.
27:12Orada muhtemelen 60 günden sonra da belli bir süre sonra tekrar saldırıların başlayacağını
27:17öngörebiliriz.
27:18Bu aslında bölgeye yönelik hedeflerinin bir parçası.
27:21Şimdi bunun kalıcı bir barışa dönüşmesi için tekrar ifade etmek gerekirse
27:26kök sorunlara dokunmak gerekiyor.
27:28Yani Filistinlilerin onurlu bir şekilde kendi vatanlarında,
27:32devlet halinde yaşayabilme hakkının hiçbir şekilde konuşulmadığı bir ortamda
27:36kalıcı bir barıştan bahsetmemiz mümkün değil.
27:38İsrail'in buraya karşı yönelik hedeflerini bu anlamda gördüğümüzde de
27:43buradan kalıcı bir barışın çıkmasının zor olduğunu düşünüyorum.
27:46Az gittik uz gittik bir 5N1K'nın daha sonuna geldik.
27:49Yeni bir 5N1K'da tekrar buluşuncaya kadar.
27:52Ben Cüneyt Özdemir.
27:53Bu sıcak günlerde hepinize iyi günler.
27:56İzlediğiniz için teşekkür ederim.
Önerilen
1:54
|
Sıradaki
2:14
0:44
1:24
1:05
0:42
0:46
0:46
1:55
3:18
4:25