Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 17. Zirvesi'ne katılmak üzere özel uçak "TUR" ile Azerbaycan'ın Hankendi şehrine gitti. Erdoğan, zirvenin düzenlendiği alana gelişinde, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından karşılandı. Zirve, Aliyev'in açılış konuşmasının ardından başladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan'ın Hankendi şehrinde Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 17. Zirvesi'nde açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, "İsrail'in hız verdiği saldırgan politikaları bölgemizin huzur ve istikrarını tehdit ediyor. Mezalimin bir an önce durdurulması için çalışmalıyız. İsrail'in Lübnan Suriye ve İran'a saldırılarının arka planında Filistin halkına diz çöktürme siyaseti yatıyor. İran'a saldırılar kabul edilemez" dedi.
01:40Bu bizim müşterek menfaatimiz olacaktır mesajını verdi.
01:432035 vizyon belgesi bugün burada onun başlıkları ele alınacak.
01:492035 vizyon belgesinden temel beklentimiz ekonomik ve ticari işbirliklerinin ilerletilmesidir.
01:55Turizm alanında da ayrı bir sayfa açılması gerektiğini düşündüğünü ifade etti Cumhurbaşkanı Erdoğan.
02:02Ve sonra da bölgedeki gelişmelere atıkta bulundu.
02:05Burada da anabaşlı İsrail'de İsrail'in saldırgan politikaları bölgenin huzur ve istikrarını tehdit ediyor dedi Cumhurbaşkanı.
02:14Gazze'de mezalimin durması için birlikte çalışmalıyız çağrısını yaptı üye ülkelere.
02:20Dost meclisinde altını çizmek isterim ki dedi İsrail'in Lübnan, Suriye ve İran'a saldırılarının altında
02:26Filistin halkına diz çöktürme amacı yatıyor.
02:30Ve biz buna sessiz kalamayız, dimdik durmaya devam edeceğiz.
02:34Bunun karşısında mesajını verdi Cumhurbaşkanı Erdoğan.
02:38Suriye'ye bir parantez açtı.
02:39Gelinen aşama bölge için ümut ışığıdır dedi.
02:43Uluslararası toplumun yeni yönetimle ilişkilerini geliştirmesinin kritik bir önemi olduğunun altını çizdi.
02:50Afganistan'a değindi, Afgan halkının kalkınmasına hizmet etmeliyiz mesajını verdi.
02:54Ve tabii Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın konuşmasının sonunda vurgu yaptığı bir başka başlıkta.
03:01Bugün burada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ersin Tatar'da bulunuyor.
03:05KKTC 2012 yılından itibaren gözlemci üye sıfatıyla katılıyor bu toplantılara.
03:11Ve Cumhurbaşkanı da Ersin Tatar'ı selamlıyorum dedi.
03:14Haksız bir izolasyona tabi tutulan KKTC ile ilişkilerin daha fazla artırılarak sürdürüleceğine inanıyorum dedi üye ülkelere.
03:25Ve bunun başlıklarında spor, turizm, kültür gibi ilişkileri geliştirmekten geçeceğini ifade etti Göksu.
03:32Özetle 10 dakikalık konuşmasında öne çıkan mesajlar bunlardı.
03:37Ama elbette burada daha çok ticari işbirlikleri ve kalkınma yolları üzerinde durulacak.
03:43O anlamda da tabi işte Irak'la kalkınma yolu projesi, diğer yandan Azerbaycan'la Zengozur projesi.
03:52Tüm bunlar da konuşulacaktır özellikle ikili görüşmelerde.
03:55Şimdi Dicle oldukça önemli Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamaları.
03:59Ama bir diğer başlıkta bölgesel konuları konuşurken ve Türkiye'nin de yakın takibindeyken İran ve İsrail arasındaki gerilim sona erdi.
04:07Fakat tartışmalar ve sert açıklamalar hala devam ediyor.
04:11İşte İran Cumhurbaşkanı da bu zirveye katılıyor.
04:14Çok kritik bir süreçte.
04:15Pezeşkıya'nın orada olması nasıl yorumlandı?
04:18Bunu da senden dinlemek isteriz.
04:22Göksu burada öncelikle bahsettiğin o çatışma sürecinden sonra Pezeşkıya'nın katıldığı ilk uluslararası zirve oldu.
04:30Bu bir ilk.
04:31Bir başka ilk aslına bakarsan Karabağ zaferi sonrası İran'dan lider düzeyinde ilk ziyaret gerçekleşmiş oldu.
04:41Azerbaycan'ın artık kontrol altına aldığı bu bölgeye ki burada Azerbaycan basını da çok yakından takip ediyoruz zirveyi.
04:49Onların biraz yorumlarına kulak verdim.
04:52Malum Tahran'da son İsrail'in hava saldırılarında Azerbaycan hava sahasını kullandığına dönük bir soruşturma da yürütülüyor.
05:00Burada Azeri basın meslektaşlarımız da şöyle yorumlarda bulundular.
05:05Bugün Pezeşkıya'nın buraya gelmesi İsrail-Azerbaycan hava sahasını kullandığı iddialarına verilmiş en güzel cevaptır yorumları geldi.
05:14İran'ın her şeye rağmen Azerbaycan'la ilişkilerinde geliştirme kararlılığının bir ifadesi olarak okundu.
05:21Görüntülerde de izliyoruz.
05:23Cumhurbaşkanı Erdoğan'la Aliyev karşıladı.
05:26İlk buluşmalarında sarıldı.
05:27Aynı samimiyeti Aliyev Fezişkiyan'a da gösterdi.
05:31Onu da karşıladı.
05:32Onu da kucakladı.
05:33Malum bir süredir İran'la Azerbaycan arasında birçok başlıkta gerginlik yaşanıyor.
05:40İşte Karabağ Savaşı'nda İran'ın Ermenistan'a destek verdiği biliniyor.
05:45Ermenistan'ın Kafkaslar'da kendi stratejisi gereği istikrardan yana değil daha farklı bir politikası izlemesi de zaman zaman iki ülkeyi karşı karşıya getirebiliyor.
05:56Son işte İsrail'in İran'a dönüp saldırılarında Azerbaycan'ın İsrail'e yakın durmasından şikayetçi İran ve hatta işte dediğim gibi hava sahasını kullandırdığı iddiaları da araştırılıyor.
06:09Ama tüm bunlara rağmen açıkçası Azerbaycan'ın özellikle elindeki enerji potansiyeliyle beraber bölgede gelişen ve giderek güçlenen bir ülke olması da bugün Fezişkiyan'ın burada Azerbaycan'da Hankedi'deki toplantıya katılmasının önemli nedenleri arasında sıralanıyor.
06:28Ve dediğim gibi ilişkileri geliştirme kararlılığı olarak ifade ediliyor.
06:33Tabi elbette Azerbaycan açısından da buradaki diğer Asya ülkeleri açısından da İran'ın varlığı olası projelerde İran'ın tamamen dışlanması anlamına gelmeyeceği mesajını da veriyor.
06:46Zengezur az önce de bahsetmiştim çok önemli bir proje.
06:50Orta koridor dediğimiz yeni ticari transit hatta aslında demir yolu ve karayolundan oluşacak.
06:56Ve şu anda mevcutta İran üzerinden geçen o transit akış eğer Zengezur koridoru hayata geçerse Avrupa, Türkiye, Nahçıvan, Azerbaycan ve Azerbaycan üzerinden Asya'ya açılan bir kapı olacak.
07:10İran'da dolayısıyla bu projeye kendisi bypass edileceği için çok sıcak bakmıyor.
07:16Ama Türkiye'nin buradaki tutumu da oturalım konuşalım hep birlikte bir orta yol bulalım.
07:23Hepimiz hep birlikte kazanabiliriz.
07:25Bu bölgede istikrar ve işbirliği hepimiz için çıkar, tek çıkar yoldur mesajını veriyor.
07:33Bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın resmi programında görünmese de pezeşkiyanla yani İran Cumhurbaşkanı'yla da baş başa bir görüşme gerçekleştirmesini bekliyoruz.
07:42Onun da altını çizeyim.
07:43Erdoğan, İlham Aliyev'le de birebir görüşecek.
07:47Pakistan Başbakanı'yla da bir araya gelecek.
07:50İkili görüşmeleri kapsamında bunlar da önemli olacaktır.
07:53Şimdi Dicle aslında Rusya-Azerbaycan geriliminin de son dönemde arttığı bir süreçte dönemde geçiyor bu zirve.
08:02Bu önemli çünkü ikili görüşmelerde bu konu ele alınır mı, bu konuyla ilgili başlık var mı?
08:10Şimdi hazırlanmış bir metin ya da hazırlanmış bir program yoktur ama belki ikili görüşmelerde ele alınır.
08:15Oradaki hava ne?
08:16Çok önemli tabii ki tansiyonun yükseldiği bir süreçte burada bu zirve gerçekleşiyor.
08:24Cumhurbaşkanı Erdoğan da dediğim gibi İlham Aliyev'le birebir bir görüşme yapacak.
08:30Yani içeride başka kimse olmayacak.
08:32Buraya Cumhurbaşkanı bakanlarla birlikte geldi.
08:35Dışişleri Bakanı Hakan Fidan eşlik ediyor.
08:37Ticaret Bakanı, Ulaştırma Bakanı, Aile Bakanı yanı sıra yanında.
08:41Ama İlham Aliyev'le görüşmesi teke tek, tam baş başa görüşme olarak planlandı.
08:47Ve o görüşmede elbette bu konunun ikili arasında ele alınmasını bekliyoruz.
08:53Malum Türkiye hem Azerbaycan'la çok yakın ilişkilere sahip hem de Rusya'yla iyi ilişkilere sahip.
08:59Dolayısıyla bu çatışmanın, bu krizin büyümesi durumunda bir orta yol bulunması açısından
09:06Türkiye'nin ara buluculuk rolünü üstlenip üstlenmeyeceği önemli olacaktır.
09:10Biz de zaten dönüşte uçak yolculuğunda Cumhurbaşkanı Erdoğan'a bunları sormayı planlıyoruz.
09:16Şimdi burada esas mesele buradaki yetkililerle de konuştuğum zaman Azerbaycan açısından.
09:22Bir yıl önce düşürülen Azerbaycan uçağıyla alakalı.
09:27Yani bir Rus füze tarafından vurulmuştu hatırlayacaksın ama yanlışlıkla olduğu söylenmişti.
09:32Yani Ukrayna drone'u hedef alınırken Azerbaycan uçağa vuruldu denilmişti.
09:38Ardından da Putin Aliyev'i arayıp üzüntülerini iletmişti.
09:42Ama Azerbaycan Rusya'dan bu konuda aslında tam olarak beklediği karşılığı bulmadı deniyor.
09:47Yani nedir bu?
09:48Sorumluların cezalandırılması ve benzeri.
09:50Ve burada Azerbaycan'ın kendi egemenliği noktasında büyük bir hassasiyet gösterdiğinin altı çiziliyor.
09:58Biliyorsunuz Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra da Rusya halen Kafkaslar'da Orta Asya ülkeleri nezdinde ağırlığını sürdürme gayreti içerisinde olduğu Azerbaycan'la da ilişkilerinde bunu önceledi bugüne kadar.
10:10Ama Azerbaycan bu yıl için anayasa ve egemenlik yılı ilan etti.
10:15Anayasasında kendi egemenliğine aykırı bulduğu geçmişten kalan bir takım hükümleri maddedele temizleme yoluna gidiyor.
10:22Dolayısıyla Azerbaycan artık kendi başına ayakları üzerinde duran güçlü ve bölgede etkili bir ülke olma hedefiyle egemenliği konusundaki hassasiyetini sürdürmekte kararlı.
10:35Rusya'da malum Kafkaslar üzerindeki etkisini bitirmek istemiyor.
10:39Keza diğer yandan İran'la ittifak konumunda dolayısıyla İran'la Azerbaycan arasındaki çatışma meselelerinde de Rusya bir taraft gibi görünüyor.
10:50Bugüne kadar ki gerilimin temel nedenleri bunlar olarak görülüyor.
10:54Ama yine buradaki konuştuğumuz kaynaklar son birkaç saat içerisinde tansiyonun bir miktar daha aşağıya düştüğünü ve belki bir ara buluculuğa da gerek kalmadan bu meselenin ortadan kalkabileceğini düşünüyor.
11:08Bu yönde yorumlar yapıyor ama dediğim gibi bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan'la İlham Aliyev'in yapacağı görüşmede bu konunun ne şekilde ele alınacağı ve Cumhurbaşkanı'nın sonrasında vereceği mesajları dikkatle takip edeceğiz.
