Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi’nde (BEUN) yer bilimciler için 16 ayrı işlemi tek bir uygulamada yaparak heyelan gibi afetlerde erken uyarı yapabilecek, deprem gibi afetlerde ise hasar tespit ve zarar azaltma çalışmalarında kullanılabilecek radar uydu görüntülerini işleyen ‘Sentinel-1’ yazılımı geliştirildi.
00:00Sadece bu muze şunu sağlayacak, artık insanlar bu konuda araştırma yapmak istediklerinde önlerindeki engelleri biz kaldırmış oluruz.
00:12Dolayısıyla daha fazla üst durumda ama hala bilinmeyen fayatları var biliyorsunuz.
00:17Uyan hareketlerinden onları tespit edebiliyoruz.
00:19Mesela burada kuzey adını, kayın hattını çok rahatlıkla görebiliyoruz.
00:23Ama bakın burada da renk değişimlerinde, ki bunların her biri artık sayısal batı üzerine tıkladığımız zaman bunların değerlerini görebiliyoruz.
00:33Bakın burada da farklı bir olası fayatlı söz konusu buralarda.
00:39Bakın burada gelir.
00:41Bu radar oyuncuları bize bilmediğimiz noktalarda neler olduğunu söylüyor.
00:49Dolayısıyla bu yer hareketleri arkasında heyran veya bilinmeyen fayatlarını ortaya çıkartmamız mümkün.
01:00Bunu tabii bir jeolojik yöntemi olduğu için, jeolojiler, jeofizikçiler bu konuda eğitim alıyorlar.
01:09Ama bu işlemi yapmak için başkalarına ihtiyaç duyuyor bu yer bilinçleri.
01:17Çünkü herkes kullanabilir hale geleceğinden dolayı ne olacak?
01:21Hem akademik çalışma sayısı artacak, hem de çok sayıda insan bu işleri yapabilir hale geldiği için
01:27tehditleri daha hızlı bir şekilde ortaya koyabileceğiz.
01:35Şu mavi renk tonları ve kırmızı renk tonları farklı yön hareketleri gösteriyor.
01:43Burada harita üzerinde artık sayısal olduğu için herhangi bir noktaya tıklarsanız her biri için görebilirsiniz.
01:52Şu pozitif yöndeki hareketler maviler de negatif yöndeki hareketleri gösteriyor.
01:58Eğer burada mavi renkte bir noktaya dokunmuş olsaydık, şuradaki zavallı sayısı aşağıya doğru olacak.
02:09Şu bölge Kuzey Odal'ın fay hatlarının bölgesi, bunu çok rahatlıkla bu ayrımı buradan görebiliyorsunuz.
02:15Ama bunun dışında da mesela bakın burada, benim bildiğim kadarıyla burada bizim zavallı fay hatlarımızda herhangi bir şey yok.
02:24Burada da bir jeolojik oluşum olduğunu çok rahatlıkla görebiliyoruz.
02:28Yine burada da renk ayrımından bakın mavi ile sarının aklından gidecek olursanız, burada da farklı yönlü hareketler söz konusu.
02:38Bakın yine burada, bakın böyle düzgenin uzayından doğru yukarıya ele girecek doğru giden bir hatta da bir jeolojik hareket olduğunu rahatlıkla görebiliyoruz.
02:54Yine bakın burada, görüyor musunuz? Sarı ve mavi ayrımı.
03:06Bu koşullarda, bu yazılım sayesinde ne olmuş oluyor?
03:08Bir yer bilinci, uydu görüntüsü işlemek için özel bir bilgiye sahip olma durumunda kurtulmuş oluyor.
03:18Çünkü bu araştırmacıların başkalarına bağımlı hale gelmiş oluyor.
03:22Biz bu bağımlılığı ne yapmış oluyoruz?
03:24Altıdan davranmış oluyoruz.
03:26Çok rahatlıkla da uydu görüntüsü kullanırsanız istediğinde,
03:30oradan alışma yönelikleri seçip, gerekli adresleri elde edip sonuçları değerlendirilebilir bir hale gelmiş oluyoruz.
03:39Tek bir programa indirilmesi ve herkes tarafından, uzman olmayan kişiler tarafından bile kullanılabilmesine olanak sağlayan bir program geliştirdiler.
03:57Biz de bu programa inancımız tam olduğu için BAP tarafından bütün masraflarını karşılayarak programın hazırlanıp,
04:09üniversitemiz ve daha sonra da Türkiye'nin hizmetine kullanabilmesi için gerekli desteği verdik.
04:16Bu yer hareketlerinin izlenmesi konusunda yapılan programla Türkiye'de en öndeki üniversitelerden biri olduğumuzu artık söyleyebiliriz.
04:30Bu programla deprem fayatları ve heyelanlar takip edilebilecek.
04:40Belki heyelanlar daha önceden tahmin edilebilecek ve depremlerle, fayatlarıyla ilgili ayrıntılı çalışmalar daha rahat yapılabilecek.
04:50Zamandan tasarruf ve pek çok ekstra işten tasarruf edilmesini sağlayan bir program.
04:58Ülkemize ve milletimize hayırlı olsun.
05:03Bu jeolojik afiyetlerin ortaya çıkartılması, erken uyarı yapılabilmesi, zarar azaltma çalışmalarının yapılması,
05:11aktif fayatlarının belirlenmesi, aktif heyelanların belirlenmesi gibi çalışmalar
05:15günümüzün en ileri teknolojisi radar uyduları ile gerçekleştirilebilmekte.
05:21Ancak maalesef bu radar uydularının işlenmesi o kadar kolay bir çalışma değil.
05:30Bu gerek ülkemizde gerekse dünyada az sayıdaki bilim insanı tarafından gerçekleştirilebiliyor.
05:36Bunların proseslenmesi son derece zahmetli bir iş ve arka planda çok sayıda programın koşturulması ve değerlendirilmesi gerekiyor.
05:47Bu yazılım sayesinde 2014 yılından itibaren günümüze kadar radar uydu görüntülerini alarak arka planda 16 tane ayrı yazılımı birleştirip
06:02otomatik bir şekilde görüntüleri değerlendirilen bir yazılım ortaya çıktı.
06:09Burada gerçekleştirilen uygulama ile hangi bölgede çalışmak istiyorsanız ki bu bölge artık Türkiye ile de sınırlı değil.
06:17Ekranda gördüğünüz üzere aktif jeolojisi bulunan dünya üzerindeki tüm bölgeleri Amerika'dan Avrupa'ya Afrika kıtasına kadar tüm bölgeleri
06:28yer bilimcilerimizin çalışması mümkün hale getirdik.
06:32Burada çalışacağınız bölgeyi geometrik olarak seçiyorsunuz.
06:37Ondan sonra hangi tarihler arasında görüntü işlemek istiyorsanız o tarihleri yazıyorsunuz ve bir butona bastığınız zaman
06:44yazılım çalışmaya başlıyor.
06:46Bu seçtiğiniz bölgenin büyüklüğüne ve zaman aralarına bağlı olarak arka planda görüntüleri uzay ajanslarından indiriyor.
07:00Bunları indirdikten sonra da yine arkada otomatik olarak adım adım 16 tane ayrı program çalışıyor.
07:09Ve en sonunda seçtiğimiz bölgedeki yer hareketlerinin zaman serisi olarak gösterilmesi mümkün oluyor.
07:18Bu sayede ne olabilir, ne elde ederiz?
07:21Yer hareketi olan yerleri rahatlıkla tespit edebiliyoruz.
07:25Harita üzerinde tıkladığımızda herhangi bir bölgedeki seçtiğimiz zaman aralarındaki hareketleri zamanla değişen boyutta tespit edebiliyoruz.
07:35Böylece yer bilimciler aktif eylemleri tespit etme, fay hatlarını tespit etme, hangi faylar ölü, hangi faylar aktif bunları belirleme,
07:46fayların uzunluğunu bu uzunluğa bağlı olarak ortaya çıkartabilecekleri depremin büyüklüğü gibi parametreleri çözmemiz mümkün.
07:57Böylece de zarar azaltma çalışmalarını yürütmek mümkün hale geliyor.
08:03Biz bu yazılımı kendimiz için değil, bütün ülkemizdeki yer bilimciler için gerçekleştirdik.
08:12Eğer ilgi duyulduğu takdirde diğer ülkemizdeki kurumlar, kuruluşlar tarafından ilgi duyulduğu takdirde daha büyük desteklerle bir sunucu ortamı oluşturursa,
08:24sadece bu amaca tahsis edilen sunucular oluşturulduğu takdirde internet üzerinden de birden fazla kullanıcının yararlanıp kullanabileceği bir şekle dönüştürmemiz mümkün.
08:35Şu an bu konularda çalışmak isteyen bir kişinin bu proses için son derece uzman olması gerekiyor.
08:42Bunun için 16 ayrı programı tek tek çalıştırması ve gerekli parametrelerine girmesi gerekiyor.
08:50Bunun için de büyük bir uzmanlık gerekiyor.
08:53Ama biz bu süreçlerin tamamını ortadan kaldırdık ve otomatik bir yazılım haline getirdik.
08:58Yani bu yöntemlerle hangi bölgelerde zemin hareketleri var bunları görebiliyorsunuz.
