Trong tĩnh lặng của những buổi sớm ban mai, khi mặt trời chưa kịp len qua những vòm lá rậm rạp và mặt đất còn đẫm sương, giữa cánh rừng phương Đông thẳm sâu, một dáng hình uy nghi lặng lẽ bước ra khỏi bóng tối. Đó không phải là mãnh thú, cũng chẳng phải loài chim quen thuộc với đời sống thường ngày – mà là trĩ hoàng đế, một loài chim mang dáng dấp vương giả, như thể được chạm khắc từ ánh sáng và tơ vàng của đất trời.
Trĩ hoàng đế trống hiện ra như một tuyệt tác sống động của tự nhiên. Bộ lông của nó óng ánh màu vàng kim, xen lẫn trắng bạc và nâu sẫm, mỗi vệt màu như được vẽ bằng cọ của một họa sĩ lành nghề. Cổ và lưng mang hoa văn vảy cá độc đáo, trong khi đầu trắng như tuyết được tô điểm bằng một sọc đen chạy dài qua mắt, sắc nét như đường mực trong tranh thủy mặc. Nhưng điều khiến sinh vật này trở nên huyền thoại chính là chiếc đuôi dài đến gần hai mét rưỡi, viền sọc trắng đen như gấm vóc quý, uốn lượn uyển chuyển theo từng cử động, tựa như một dải lụa bay giữa rừng xanh.
00:00Trong tĩnh lặng của những buổi sớm ban mai, khi mặt trời chưa kịp lên qua những vòng lá rậm rạp và mặt đất còn đẫm xương,
00:07giữa cánh rừng phương đông thàm sâu, một dáng hình uy nghi lặng lẽ bước ra khỏi bóng tối.
00:12Đó không phải là mạnh thú, cũng chẳng phải loài chim quen thuộc với đời sống thường ngày,
00:16mà là trĩ hoàng đế, một loài chim mang dáng dấp vương giả, như thể được chạm khắc từ ánh sáng và tơ vàng của đất trời.
00:22Trĩ hoàng đế trống hiện ra như một tuyệt tác sống động của tự nhiên.
00:26Bộ lông của nó óng ánh màu vàng kim, xen lẫn trắng bạc và nâu sẫm,
00:31môi vệt màu như được vẽ bằng cọ của một họa sĩ lành nghề.
00:34Cổ và lưng mang hoa văn vẩy cá độc đáo, trong khi đầu trắng như tuyết được tô điểm bằng một sọc đen chạy dài qua mắt,
00:40sắc nét như đường mực trong tranh thủy mặc.
00:42Nhưng điều khiến sinh vật này trở nên huyền thoại chính là chiếc đuôi dài đến gần 2m30,
00:47viền sọc trắng đen như gấm vóc quý, uốn lượn quyển chuyển theo từng cử động, tựa như một giải lụa bay giữa rừng xanh.
00:54Tên khoa học của nó là Sermaticus bivesi, nhưng người đời thường gọi bằng những cái tên xứng đáng với vẻ ngoài kiêu hãnh,
01:00trĩ hoàng đế hay đôi khi là trĩ vân nam.
01:03Đây là loài chim đặc hữu của vùng rừng núi phía đông châu Á, những cánh rừng phương đông ngập tràn tre, gỗ lá rộng và bụi cây thấp.
01:09Chính nơi ấy, hoàng giá, yên tĩnh và giàu sinh lực đã nuôi dưỡng nên một trong những loài chim đẹp nhất từng xuất hiện trên hành tinh này.
01:17Không giống như những loài chim có khả năng bay lượn xa, trĩ hoàng đế danh phân lớn cuộc sống trên mặt đất.
01:22Nó không cần bay cao, bởi sự nhanh nhẹn và thính giác nhạy bén giúp nó lẩn mình trong rừng rậm một cách điêu luyện.
01:29Thức ăn của nó là sự kết tinh của rừng, từ hạt cây rơi rụng, quả chín, trôi non cho tới côn trùng nhỏ, sơ bọ, đôi khi là cá ốc sen hay sỏi khoáng chất.
01:38Trong dáng đi bình thản, đôi chân vững trái ấy bới nhẹ lớp lá khô, từng bước đều đặn như những nhịp trống cổ xưa vang vọng giữa rừng già.
01:45Khi xuân tràn về, không khí trong rừng trở nên ấm áp và rạo rực.
01:49Đây là thời điểm bắt đầu mùa sinh sản của chị Hoàng đế, một khoảng thời gian mà cái đẹp không chỉ tồn tại ở hình thể mà còn bừng sáng qua từng cử chỉ và hành vi.
01:58Chị trống bắt đầu những màn múa ve vãn đầy mê hoặc, xoe đuôi, nghiêng đầu, vỗ cánh, tất cả như một điệu vũ công hiến cho bạn đời duy nhất.
02:05Bộ lông rực rỡ ấy, chiếc đuôi uốn cong như tranh lụa, không chỉ để chêm ngưỡng mà là một thông điệp sống còn trong ngôn ngữ của tình yêu và giống loài.
02:14Sau khi kết đôi, chị Mái sẽ âm thầm tìm một nơi kín đáo để làm tổ, thường là một hõm đất được lót bằng lá khô giữa bụi rậm.
02:21Ở đó, nó đẻ từ 5 đến 14 quả trứng màu nhạt và trong vòng gần một tháng sau đó, chị Mái lặng lẽ ấp trứng mà không có sự hỗ trợ nào từ chị trống.
02:29Những ngày ấy, nó gần như không rời tổ, chỉ tranh thủ những khoảnh khắc ngắn để kiếm ăn rồi nhanh chóng quay về.
02:36Mọi nguy hiểm đều có thể ấp đến, nhưng bản năng làm mẹ khiến nó kiên cường như đá tảng giữa bão rừng.
02:41Khi chị con nở ra, chúng bé nhỏ, vàng tơ và yếu ớt, nhưng ngay lập tức, chúng theo sát mẹ như hình về bóng.
02:47Trong nhiều tuần sau đó, từng bước chân, từng tiếng động của rừng đều là bài học sinh tồn đầu tiên mẹ dạy chúng cách tìm hạt, cách nét mình khi có nguy hiểm và cả cách lặng thinh trước bóng chim săn đang lượn trên cao.
03:04Đó là một thế giới mà sự sống phải được gìn giữ bằng cả kinh nghiệm và bản năng, nơi vẻ đẹp phải học cách phòng thủ nếu muốn tồn tại.
03:11Tuy nhiên, vẻ đẹp của chị Hoàng đế không chỉ bị đe dọa bởi những nguy hiểm tự nhiên.
03:16Chính con người với cưa máy và những khẩu súng đã khiến loài chim này ngày càng trở nên hiếm hoi, rừng bị chặt phá để lấy đất canh tác,
03:24những con đường nhân tạo cắt ngang sinh cảnh sống và nhu cầu săn bắt để lấy lông.
03:28Làm cảnh hay phục vụ mục đích thương mại đã đẩy chỉ Hoàng đế vào tình trạng báo động.
03:33Theo Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, loài chim này hiện thuộc nhóm dễ bị tổn thương, một cảnh báo rõ ràng về nguy cơ suy giảm quần thể trong tự nhiên.
03:41Nó cũng đã được đưa vào phụ lục 2 của Công ước Xít, yêu cầu việc buôn bán quốc tế phải được kiểm soát nhâm ngặt.
03:47Dù vậy, hy vọng vẫn chưa tắt.
03:49Ở nhiều khu bảo tồn, vườn chim và trung tâm nghiên cứu trên thế giới, từ châu Âu đến Bắc Mỹ,
03:54từ những vùng núi nguyên sinh cho đến các trại nhân giống bán hoang dã, chỉ Hoàng đế vẫn đang được gìn giữ và chăm sóc.
04:01Những nỗ lực bảo tồn không chỉ là để giữ lại một loài chim, mà là để giữ lại một biểu tượng, biểu tượng cho sự bền vững.
04:08Cho vẻ đẹp vượt thời gian của tự nhiên nguyên bản, tuổi thọ của chỉ Hoàng đế, nếu được sống trong điều kiện lý tưởng,
04:14có thể lên đến 14 hoặc 15 năm, một con số khiêm tốn nếu so với loài người.
04:19Nhưng là cả một đời dài, đối với những sinh vật luôn phải cảnh giác trước mọi biến động quanh mình.
04:23Mỗi cá thể còn tồn tại là một chiến binh thầm lặng, một minh chứng rằng cái đẹp không nhất thiết phải hùng mạnh,
04:29nhưng cần được bảo vệ. Trong thời đại mà rừng đang dần thưa vắng tiếng chim,
04:33sự xuất hiện của chỉ Hoàng đế giữa thiên nhiên là một lời nhắc nhở,
04:37rằng vẫn còn đó những vẻ đẹp mà chúng ta chưa từng hiểu hết.
04:40Rằng giữa thế giới sặc sỡ của con người, vẫn có những sinh linh khoác trên mình bộ cánh của huyền hoại,
04:45bước đi âm thầm trong ánh sáng rừng phương đông như một vị vua, không ngài vàng, nhưng có cả cánh rừng làm vương quốc.
