Skip to playerSkip to main contentSkip to footer
Miasto
  • 6/11/2025
Transcript
00:00KONIEC
00:30Co obraz przedstawia? Czyjego jest pędzla? Kiedy powstał?
00:54Sto lat temu? Dwieście? Trzysta albo i więcej?
01:00Jak to się dzieje, że stare dzieła malarskie wyglądają jak nietknięte czasem? Jest to wynik nieustającej pracy konserwatorów.
01:14Wojna rozbiła nasze galerie obrazów. Rysa na niebie w słynnej Trójce Chełmońskiego. Smuglewicza bitwa chocimska przedarta przez środek.
01:26Porwane, pocięte, okaleczone płótna.
01:34Leżały w wilgotnych piwnicach, tułały się po świecie, butwiały w hrabioskich schowkach.
01:47Troskliwe ręce konserwatorów przywracają im dawną świepść.
01:57Pracownie konserwatorskie znajdują się przy każdym muzeum.
02:01Ciche i czyste, pachną woskiem i werniksem, a dokładność jest tu bardziej ceniona od pośpiechu.
02:15Która warstwa obrazu najbardziej ucierpiała?
02:20Rozróżniamy cztery warstwy.
02:22Podłoże z płótna albo deski.
02:25Grunt, czyli kreda albo klej, którym powleka się podłoże.
02:32Następnie warstwa farb.
02:42Wynik natchnienia i wysiłku artysty.
02:46Wreszcie ostatnia warstwa, werniks, którym powleka się ukończone malowidło.
02:53Przejrzysty werniks chroni przed światłem, kurzem i wilgocią.
02:58Wilgoć to najgroźniejszy wróg malowidła.
03:01Pod jej działaniem werniks może stracić swoją przejrzystość.
03:06Wiedza konserwatorska ma na to sposoby.
03:12Zmywa się stary werniks i kładzie świeży.
03:16Czasami nawet wadka umaczana w alkoholu robi cuda.
03:25Elegant w peruce, który 200 lat temu kazał się malować nieznanemu nam artyście, znów wraca do życia.
03:33Oczy, które widziały Warszawę króla Stasia.
03:38Nos pewnie zgrabniejszy na portrecie niż był w rzeczywistości.
03:43Gorzej, kiedy zniszczeniu ulegają warstwy farb i grunt pod farbami.
03:48Konieczny tu zabieg poważniejszy.
03:57Od wilgoci powierzchnia popękała.
03:59Łuszczy się jak kora na chorym drzewie.
04:02Wstrzyknięty wosk i kalafonia zwiążą na nowo płatki farby.
04:07Ile trzeba takich precyzyjnych zastrzyków dla uzdrowienia całej powierzchni obrazu?
04:13Mrówcza to praca.
04:15Miejsca, z których farba bezpowrotnie się wykruszyła zakłada się kitem i uzupełnia farbą, czyli jak mówią fachowcy punktuje.
04:41Sam twórca obrazu, malarz Tyrowicz, nie obszedłby się chyba troskliwiej ze swoim dziełem.
04:50Trzeba dużo wiedzieć o technice malowania, o sekretach starych mistrzów, o sposobach dawnych szkół malarskich.
05:01Ambicją konserwatora jest robota tak dobra, aby stała się niedostrzegalna gołym okiem.
05:12Taka, żeby ją mogły wykryć tylko promienia lampy ultrafioletowej.
05:17Bardzo niebezpieczne są uszkodzenia w tej warstwie obrazu, którą nazywamy podłożem.
05:43Płótna rozdarte, ocięte podkleja się na całej powierzchni albo wzmacnia łatkami.
05:50Ale co robić, jeśli podłoże jest zupełnie zbutwiałe?
06:10Jeżeli płótno rozpada się, przestaje być oparciem dla warstwy farb.
06:22Wtedy trzeba działać bez zwłoki i radykalnie.
06:31Lico obrazu zakleja się kilkoma warstwami japońskiej bibułki.
06:37Daje to pewność, że malowidło nie rozpadnie się, choć jego istnienie zawisło na bibułce.
06:58Na czas zabiegu bibułkę wzmacniamy dodatkowo płótnem.
07:10A teraz najtrudniejsza.
07:35Najbardziej odpowiedzialna czynność.
07:40Nitka po nitce.
07:42Ostrożnie.
07:44Aby nie naruszyć warstwy farb, usuwamy stare, zbutwiałe podłoże.
07:50Nowe podłoże, kawałek mocnego płótna naciągamy tymczasem na ramę.
08:05Jeszcze ostatnie włókna.
08:11Teraz decydująca chwila.
08:15Kruchą warstwę farb zawieszoną na opatrunku z bibułki przenosimy na nowe płótno.
08:22Nie przeczuwali dawni mistrzowie, że ich dzieła staną się kiedyś przedmiotem tak pomysłowych zabiegów.
08:34Klej musi dobrze wyschnąć pod prasą.
08:48Teraz możemy już bez obawy zdjąć bibułkowe zabezpieczenie.
08:54Nawet nie wiemy kto malował podobiznę tej bezimiennej pani.
09:10Ale jest to dzieło sztuki.
09:12Nasze wspólne dobro.
09:14Dlatego chcemy je za wszelką cenę uratować od zagłady.
09:18Państwo nasze nie szczędzi kosztów i pomocy, aby wzbogacić spustoszone przez wojnę galerie obrazów.
09:39Dzieła sztuki, którym talent i wytrwałość konserwatorów przywraca blask i przedłuża życie, powracają do sal muzealnych.
09:56Będą naszą radością i natchnieniem.
10:00Będą naszą radością i natchnieniem.