HAFIZA LOZAN X
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu belgesi niteliği taşıyan Lozan Barış Antlaşması, PKK'nın fesih bildirisi nedeniyle tartışma konusu oldu.
00:08Bildiride Lozan ve 1924 Anayasası, tırnak içinde söyleyeceğim, Kürt, inkar ve imha siyasetinin kaynağı olarak gösterildi.
00:17Peki neydi Lozan? Onu hatırlayacağız bu bölümde.
00:21Hafıza başlıyor.
00:52Ve Türkiye Cumhuriyeti'nin temeli uluslararası alanda atılmıştı.
00:56Antlaşma Türkiye ile İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavia arasında imzalandı.
01:04143 maddeden oluşan antlaşma siyasal, hukuksal, ekonomik ve sınır düzenlemelerini kapsıyordu.
01:11Antlaşma sonucu öne çıkan kararlar şöyleydi.
01:14Doğu sınırında 16 Mart 1921 tarihli Moskova Antlaşması esas alındı.
01:19Türkiye Sovyet sınırı kabul edildi.
01:22Güney sınırında yine 1921'de Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması esas alındı.
01:29Suriye sınırı buna göre çizildi.
01:31Meriç Nehri, Türkiye-Yunanistan sınırı olarak belirlendi.
01:34Kara ağaç ve çevresi savaş tazminatı olarak Türkiye'ye verildi.
01:38Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye bırakıldı.
01:41Diğer Ege adaları İtalya'ya verildi.
01:43Ancak askeri bakımdan silahsızlandırılmaları şart koşuldu.
01:48Bu adalar daha sonra Yunanistan'a geçecekti.
01:51Hatay ve Musul için net çözüm sağlanamadı.
01:53Musul meselesi daha sonra İngiltere ile yapılan görüşmelere bırakıldı.
01:58Hatay ise 1939'da Türkiye'ye katıldı.
02:01Başta Rumlar ve Ermeniler olmak üzere azınlıklar Türk vatandaşı sayıldı.
02:08Yunanistan'daki Türklerle karşılıklı nüfus mübadelesi kararlaştırıldı.
02:12Kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı.
02:15Boğazlar, Milletler Cemiyeti gözetiminde kurulan bir Boğazlar Komisyonu tarafından yönetilecekti.
02:20Bu hüküm 1936'da Möntro-Boğazlar Sözleşmesi ile değiştirilecekti.
02:26Ekonomik ve mali konular da sözleşmenin detaylarındandı.
02:29Borçlar yapılandırılmış, yabancıların ekonomik imtiyazları kaldırılmıştı.
02:37Osmanlı ordusunun sınırlandırıldığı sevr anlaşması hükümleri artık geçersizdi.
02:42Hukuki egemenlik sağlanmış, Türkiye'nin hukuk sistemi tam bağımsız hale gelmişti.
02:47Peki Cumhuriyet'in kurucu belgesi olan Lozan ile 1924 Anayasası neden PKK ve uzantılarını rahatsız ediyor?
02:55Bu sorunun yanıtı için antlaşmadaki bazı detaylara bakmamız gerekiyor.
03:01Lozan'da Kürtler azınlık olarak tanımlanmıyor.
03:04Azınlık haklarına ilişkin bölüm yalnızca Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler gibi gayrimüslim toplulukları kapsıyor.
03:11PKK ve benzeri yapılar bu durumu Kürtlerin kültürel haklarının ve siyasi temsilinin yok sayılması olarak değerlendiriyor.
03:18Ancak aynı durum Araplar, Çerkezler ve Lazlar için de geçerli.
03:22Lozan'ın bu tutumu gelecekteki tek ulus, tek dil, tek kimlik politikasına zemin hazırlıyordu.
03:29PKK'ya dönecek olursak örgüt ideolojisine yakın çevreler Lozan'ı Sevr'in Kürtler lehine bazı öngörülerini iptal eden bir belge olarak görüyor.
03:39Keza Sevr anlaşmasının 62. 64. maddelerinde bağımsız bir Kürt devleti kurulması olasılığı yer alıyordu.
03:46Ancak aynı antlaşma Osmanlı'yı şöyle bir sona mahkum ediyordu.
03:50Lozan hem bu haritayı hem de söz konusu maddelere dair ihtimali tarihten siliyordu.
03:571924 Anayasası'nın Türkiye'yi üniter ve tek kimlikli bir devlet olarak tanımlaması da PKK'nın karşı çıktığı argümanlardan biri olmuştu.
04:07Onlara göre bu, Kürtlerin etnik kimliğinin anayasal düzeyde yok sayılması anlamına geliyordu.
04:12Bu noktada Atatürk'ün Türklük tanımını hatırlatmakta fayda var.
04:17Gazi'nin Türklük tanımı etnik kökeni değil, vatandaşlık bağına dayanan bir ulus anlayışını ortaya koyuyor.
04:24Mustafa Kemal Paşa Nutuk'ta şöyle diyor, Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran Türkiye halkına Türk milleti denir.
04:30Keza 1924 Anayasası'nın 88. maddesi de şöyle, Türkiye ahalisine din ve ırk farkı olmaksızın vatandaşlık itibariyle Türk denir.
04:41Atatürk'ün ideali, farklı unsurların kendi farklılıklarını muhafaza ederek bir ulusun parçası olmasıydı.
04:48Ona göre Türk kimliği etnik değil, hukuki ve siyasal bir kimlikti.
04:52Nitekim bugün hangi kökenden olursak olalım, sınır kapısından çıktığımız anda Atatürk'ün çerçevesini çizdiği Türk kimliğiyle anılıyoruz.
05:02Tarihi bugünden bakacak olursak, Lozan hala bir zafer.
05:06Hafızanın bu bölümünde Lozan Barış Antlaşması'na ve onun ekseninde Türk siyasetinde yaşanan tartışmalara dikkat çektik.
05:14Bir sonraki bölümde yeniden görüşmek dileğiyle. Hoşçakalın.