00:00Sevgili izleyiciler, Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz, ekonomi gündemiyle karşınızdayız.
00:18Amerika Birleşik Devletleri'nde Donald Trump ikinci kez başkanlık yapacak ancak ilk başkanlığına oranla artık daha radikal söylenme eylemlere sahip.
00:28Donald Trump'ın ikinci başkanlık döneminde dünya ekonomisi, dünya ticareti bu başkanlıktan nasıl etkilenecek?
00:35Bütün bunları Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ile değerlendireceğiz.
00:39Sayın Kozanoğlu hoş geldiniz yayınımıza.
00:42Merhabalar yayınlar.
00:45Teşekkür ediyorum.
00:46Şimdi sayın hocam hızlıca başlayalım.
00:49Donald Trump 4 Mart'tan itibaren geçerli olacak bir gümrük vergisinden bahsetti.
00:55Alüminyum ve çelik ithalatına dayalı olacak ve vergiyi %10'dan %25'e çıkarttı.
01:04Tabii birçok ülkeye de yeni istisnalar getirileceğini duyurdu.
01:09Şimdi bu tabloya baktığınızda nasıl değerlendiriyorsunuz durumu?
01:15Öncelikle bir genel değerlendirme yaparsak, Trump ikinci dönem Beyaz Saray'a yerleştiğinden beri hem toprak taleplerini içeren,
01:27hem de Amerikanın gücünü ekonomik tavizler toparmak için kullanan, yani bildiğimiz tabirle klasik emperyalist bir ülke görüntüsü verdi.
01:41Bu da Amerikanın daha önce yaymaya çalıştığı uluslararası liberal düzen kurallara bağlı ekonomi söylemlerini iyice geçersiz kıldı.
01:55Ben daha fazla askeri güce sahibim, büyük bir ekonomiye sahibim.
02:01Özellikle küçük ekonomilerden, küçük ülkelerden bu şekilde tavizler toparacağım, hatta toprak taleplerinde bulunuyorum dedi.
02:11Haliyle buna diğer ülkeler de mukabele edecekler ama 80'lerden beri tartıştığımız olumsuz yönleriyle kapitalist küreselleşme,
02:24kuralların, hizmetlerin, serbest dolaşımı, paranın serbest dolaşımına ilişkin kurallar yerle bir olmuş oluyor.
02:35Asıl önümüzdeki dönemde bir dünya şekillenecek, bu tartışılıyor.
02:42Trump'ın attığı bu adımlar sadece bundan rahatsız olan Kanada, Meksika'da başta olmak üzere yoğun ticaret yaptığı ülkeler değil,
02:54Amerika'daki düşünce kuruluşları, araştırmacılar, millet kuruluşları, benzerleri hepsinin analizleri, hesapları,
03:04Trump'ın bu adımlarının Amerika'ya da yaramayacağını söylüyor.
03:10Trump'ın mantığı şu şekilde çalışıyor, eğer ben gümrük tarifleri uygularsam,
03:18öncelikle bu ülkeler ki ilk olarak Kanada ve Meksika'ya yüzde 25 vergiler, gümrük vergileri koymuştu,
03:28ve sınırlarını daha sıkı kontrol altına alırlar.
03:32Benim istemediğim opioid salgınına yol açan fentanil gibi ilaçların sınırlardan geçmesini engellemek yolunda daha sıkı davranırlar.
03:46Ama sonunda Trump yüzde 25 vergi uyacağı, vital ürünlerin pahalı hale geleceğini,
03:52bunun Amerika'daki üreticileri destekleyeceğini ve bunun sonunda üretimin ve istihdamın artacağını düşünüyor.
04:01Halbuki Trump'ın geçen döneminde böyle bir sonucun ortaya çıkmadığı çok açık bir şekilde görülmüştü.
04:08Çünkü önce bu enflasyonu sıçratan, tüketicilere mal ve hizmetlerin daha pahalıya ulaşmasına yol açan bir etki yapıyor.
04:20Artı Amerikalı üreticiler bazen bu gümrük vergilerine rağmen rekabet gücü kazanamıyorlar.
04:28Bazıları zaten gümrük vergilerinden belli bir rekabet güçleri varsa, iç piyasaya bir satışları varsa,
04:36vital ürünlerin pahalaşması nedeniyle onlar da fiyatları yükseltiyorlar ve bunun sonunda karlarını arttırıyorlar.
04:45Zaten Trump'ın ilk döneminde uyguladığı bu tip ticarete yönelik adımların tüketicilere yaramadığını,
04:58daha çok bu sektörlerdeki şirketlerin karlarını arttırdığını gösteriyor.
05:04Ancak bu alüminyum ve çeliğe yönelik olarak uygulanacak gümrük vergileri,
05:10Amerika'da belki alüminyum ve çelik sektöründeki üreticileri bir ölçüde olumlu etkilen ama,
05:18şimdi bunları gizli olarak kullanan, başta otomotiv, inşaat olmak üzere birçok sektör var.
05:26Yani Amerika'da büyümenin sağlanması, önümüzdeki dönemde konut fiyatlarının çok ciddi yükselmesinin önüne geçilmesi,
05:35konu tarzının artmasıyla söz konusu olacak diye düşünülüyor.
05:40İşte dünyadaki en fazla ticarete konu sektörlerin başında araç üretimi geliyor.
05:50Bunların hepsi için alüminyum ve çelik ciddi bir girdi.
07:43Amerika, Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkeleri arasına bir ekonomik savaş başlayabilir mi bu gidişata göre?
07:53Şöyle Avrupa Birliği zaten kendi sıkıntılarını yaşayan Draghi raporuyla
08:01eski Avrupa Merkez Bankası Başkanı Draghi raporunu bir varoluş sorunu ile
08:09baş başa kalan bir kıta görünümündeydi.
08:13Kilit ekonomileri başta Almanya olmak üzere dış ticarete dayalı bir üretim yapıları var.
08:22Şimdi bu gümrük vergilerinin artması Avrupa'yı çok olumsuz etkileyecek haliyle.
08:29Avrupa'nın da kendine göre iddiası olan bir Avrupa Birliği'ni özellikle kastediyorum.
08:38Bir birlik, bir yapı olarak Avrupa Birliği üyesi ülkelerinin yurttaşlarının da tepkilerini azaltmak amacıyla bir tepki vermesi lazım.
08:53Ama karşılıklı olarak bu gümrük vergileri karşılıklı dış ticareti engellemeye yönelik adımlar hiç kimsenin yararına olmayacak.
09:05Ama yapılan hesaplamalar, analizler şunu gösteriyor.
09:12Komşusu olan ve en yakın ticaret partneri olan Kanada ve Meksika çok daha fazla zarar görecek.
09:22Çünkü onların ekonomilerinde Amerika'ya yönelik ihracatın ağırlığı çok daha fazla.
09:28Ama aynı şekilde Avrupa her ne kadar Kanada ve Meksika ölçüsünde olmasa da Avrupa Birliği'nin de Amerika'ya ihracatı çok fazla.
09:39Onun için Avrupa Birliği'ni de çok olumsuz etkileyecek.
09:43Trump'ın muhtemelen düşüncesi şu.
09:46Bu ülkeler daha kırılgan hale gelecekleri için Amerika'ya taviz verecekler, geri adımlar atacaklar.
09:54Buradan Trump bir zafer kazandığı algısını yayacak ama şu ana kadar hiç kimse açısından olumlu bir gelişme.
10:02Ne yazık ki ufukta görünmüyor.
10:05Peki Sayın Hocam şimdi Doğu Bilyon'da da yükselen bir ekonomi var, Çin.
10:10Yani Amerika'nın mevcut konjektürde en büyük rakibi gibi duruyor.
10:15Hatta kimi uzmanlara göre gelecekte Amerika'dan da daha ekonomik anlamda kuvvetli bir ülke olacağı söyleniyor.
10:21Peki Amerika Birleşik Devletleri'nin Trump ikinci dönem başkanlığındaki ekonomik rekabeti Çin'le ne boyutlara evrilebilir?
10:30Çin'e karşı da zaten yaptırımlar uygulayacağını açıklamıştı Donald Trump.
10:34Ancak bu ne boyutlara varabilir?
10:37Çin ve Amerika Birleşik Devletleri arasında dünya neler görebilir?
10:42Evet şu ana kadar Çin'e yönelik %10 vergileri Çin işte bazı tarım aletlerine, kömürü, gümrük vergileri koyarak
11:00işte bazı nadir bazı nadir metallerin ithalat, ihracatını vergilendirerek cevap verdi.
11:11Ama hani yapılan analizler bunun Amerika Çin dış ticaretini çok fazla etkilemeyeceğini,
11:19Çin'in yaptığı, attığı akıbları bunun sadece bir göstermek anlamına geldiğini gösteriyor.
11:28Şimdi Amerika'nın bir politikası özellikle Biden döneminde bir coupling denen yani Çin'den ayrışmaydı, Çin'e tecrüt etmeydi.
11:38Şimdi bu anlamda düşündüğünüz zaman aslında Çin'in lehine gelişen Trump'ın adımlar attığını görüyoruz.
11:48Çünkü şöyle kendi komşusu Kanada ve Meksika'ya vergiler koyuyor, işte dış ticarette onların maliyetlerini arttırıyor,
11:59Avrupa Birliği'ne bunu uyguluyor, işte Dünya Ticaret Örgütü kurallarını tanımadığını, Dünya Ticaret Örgütü'ndeki üyeliğini askıya aldığını söylüyor.
12:11Böyle olunca Çin ülkeleri açısından daha güvenilir, ticarete daha yatkın bir ülke olarak görülüyor.
12:21Bir de şunu hatırlatalım, Amerika, Kanada ve Meksika arasında NAFTA'nın yerine geçen bir serbest ticaret anlaşması var.
12:33Amerika kendi anlaşmaları dahi tanımayan bir ülke konumunda.
12:40Bunun da Çin'e yaraması beklenebilir.
12:44Diğer ülkeler Çin'le ikili ticaretini daha kolay ve daha güvenilir bir şekilde yaptıkları algısına haliyle kapılacaklardır.
12:54Çin'in şu ana kadarki gelişmelerden çok şikayetçi olduğunu söylemek mümkün değil.
13:00Ama tabii ki Çin dünyanın en büyük ihracatçısı olarak geçtiğimiz yıl bir trilyon dolara yakın bir dış ticaret fazlası vermiş bir ülke olarak bu tedirginliği duyuyordur.
13:18Peki sayın hocam, son olarak Türkiye bu ekonomik durumlardan nasıl etkilenecek?
13:23Türkiye'nin ve Amerika Birleşik Devletleri'nin ticari ilişkileri nasıl şekillenecek?
13:31Evet, burada şunu söylemek gerekiyor.
13:35Trump'ın genel yaklaşımı Amerika'nın dış ticaret açığı verdiği ülkelere yaptırımların yoğunlaşması şeklinde.
13:45Mesela Amerika'nın adımlarına rahatsız olan ülkelerden biri de Avustralya.
13:51Avustralya şu gerekçeyi öne sürdü, ben zaten Amerika'ya karşı dış ticaret açığı veriyorum.
13:58Trump da bunu göz önüne alacağını söyledi.
14:02Bunlara vurgulamamış şu, Türkiye'de Amerika'yla dış ticareti çok yoğun olmayan bir ülke.
