00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri hoş geldiniz.
00:15Emeklilerin beklediği o açıklama sonunda yapıldı.
00:18Bildiğiniz üzere en düşük emekli maaşında bir düzenleme yapılacaktı ve iktidar bir
00:23süredir bunun üzerinde çalışıyordu çünkü son olarak Haziran ayı enflasyonun belli
00:28olması ile birlikte emeklilerin alacağı zam oranı belli oldu ancak kök maaşı ve
00:32hazine desteği karmaşasından dolayı bir kısım emekli 8000 liranın altında kök
00:37maaşı olanlarda aslında hiç zam almamış %0 zam almış olacaklardı.
00:42Buna ilişkin bir düzenleme yapıldı.
00:44Masada formüller vardı 11,5 mı olsun 12 mi 12,5 gibi çok da farklı olmayan aslında
00:49formüller konuşuldu ve son olarak AKP Grup Başkanı Abdullah Güler beklenen açıklamayı
00:54yaptı.
00:5512,5 lira olduğu en düşük emekli maaşı bugün bu konu üzerine biraz konuşacağız.
01:00Sosyal politika uzmanı Profesör Doktor Aziz Çelik bizimle hoş geldiniz.
01:04Hoş bulduk İrem Hanım iyi yayınlar.
01:06Şimdi uzun süredir aslında emekli maaşlarına emeklilerin yaşadıklarına ilişkin konuştuklarımızda
01:12biraz sorular önemsizleşiyor.
01:13Şimdi ben size bu yeter mi diyeceğim komik bir soru olacak ya da masadaki formüller
01:19nasıl formüllerdi diyeceğim.
01:20Bu da komik bir soru olacak.
01:21O yüzden direkt sözü size bırakmak istiyorum 12,5 lira dediler en düşük emekli maaşına
01:27açlık sınırı 19 bin neler söylersiniz?
01:30Şimdi bazı konuları var ki bunların aslında izahı mümkün değil yani o yüzden bunları
01:36bilimsel şeylerle bir takım verilerle, statistiklerle açıklamak artık gereksizdir.
01:4312,5 lira asgari ücretin 17 bin lira olduğu, açlık sınırının şu anda 19 bin lira olduğu,
01:51yıl sonuna kadar 25 bin lira yaklaşacağı bir ülkede emeklilere 12,5 lira vermek ki
01:58bu bulgu eğitimler için 6 bin 200 liraya kadar, eğitimler için 3 bin 200 liraya kadar
02:04düşebilecek bir miktar yani bunu bütün emekliler 12,5 lira olarak almayacaklar.
02:10Dolayısıyla bu şeyin miktarının aslında emekliler açısından bir ferahlama yaratmayacağı
02:17çok açık.
02:19İkinci söylemek istedim aslında şu, bunun bu kadar alay-ı balayla bir beklenti yaratarak
02:25efendim hesaplıyoruz, kitaplıyoruz, bakıyoruz gibi bir şekilde ele alınması da son derece saçmadır.
02:32Şimdi enflasyon %25 ise siz bütün emekli aletlerini zaten %25 olarak artırmanız gerekirdi.
02:40Bunun tartışılacak, ölçülecek, biçilecek bir tarafı yoktu.
02:43Çünkü biz 2,500 lirayı fazladan vermişiz gibi bir şey yapıyorlar.
02:47Yani devlet fedakarlık yapıyor işte aslında bütçede para yok ama bunu veriyoruz gibi yapıyorlar.
02:53Bunun aslında iler tutar tarafı yok.
02:56Yani eğer bir emekli Haziran'da 10 bin lira alıyorsa, siz enflasyonun doğru olduğunu iddia ediyorsanız,
03:03%25 açıkladıysanız bu emeklinin eline tam uzayında 12,500 liraya geçmesinden doğal bir şey yok.
03:09Yani bunun bir müjde olarak, iyileştirme olarak emekli aylıklarında bir artış yapıldığı şeklinde sunulması saçma.
03:16Enflasyon kadar, resmi enflasyon kadar artış sağladılar.
03:20Bir kere bunun altını çizmek lazım.
03:22Yani emekli aylıklarında bir değişiklik olmadı.
03:25Fakat bu aylığın, bu miktarın ya da bu uygulamanın yarattığı çok vahim bir şey var.
03:30Bu dikkatten kaçıyor.
03:32Yani bu konuşulmaktan kaçıyor.
03:34Şimdi bütün emeklileri dibe doğru yuvarlıyorlar.
03:37Bunu asgari ücrette yaptılar.
03:39Şimdi de emekli aylıklarında yapıyorlar bunu.
03:42Şimdi bu en düşük emekli aylık uygulaması nereden çıktı?
03:462019'da çıktı.
03:47Türkiye'de 2019'dan önce böyle bir şey yoktu.
03:49Emeklilerin aylıkları yasaya göre, tüketici fiyatları endeksine göre artardı.
03:55Fakat AKP'nin 2008'de yapmış olduğu 5.510 sayılı yasa yüzünden emekli aylıkları çok düştü.
04:03Bu kadar düştü ki 2019 yılında bu yama uygulamasını çıkardılar.
04:07Yani tamamlama işlemi dediğimiz uygulamayı çıkardılar.
04:105.510 sayılı yasanın tek 19. maddesine bir hüküm koydular ve dediler ki
04:15dosya bazında bir emekli aylığı 1.000 liradan az olamaz.
04:18Bu kadar düşüktü ki 1.000 liraya çıkardılar onu.
04:21Fakat 2019'da en düşük aylık 1.000 liraya çıkarken ortalama aylık 2.000 liraydı.
04:27Yani ortalama olarak emeklilerin de 2.000 liraya geçiyordu.
04:30En düşük aylık da 1.000 liraydı.
04:32Bu makul sayılabilecek bir düzeydi o zaman.
04:35Fakat şu andaki duruma baktığımız zaman bütün emekliler aşağı doğru yuvarlandı.
04:40En düşük emekli aylığı şu anda 12.500 liraya çıkarıldı.
04:43Ama ortalama emekli aylığı da 14.500 lira, 14.750 lira civarına çıkacak.
04:49Yani aradaki fark %16, %20 civarına geriledi.
04:53Yani iki katı iken bir emekli, ortalama bir emekli en düşük aylıkta iki katı fark alırken
04:59şu anda %15-20 fark alıyor.
05:01Yani ne kadar uzun çalışırsanız çalışın, ne kadar fazla prim öderseniz ödeyin,
05:05ne kadar fazla prim gününüz olursa olsun en düşük aylıktan %20 fazla aylık alabiliyorsunuz.
05:11Bu emeklilerin dipte ve yoksullukta eşitlenmesidir.
05:15Yani bu meselenin esas önemli tarafı budur.
05:18Yani emeklileri dipte eşitliyorlar.
05:20Asgari ücrette yaptıkları gibi nasıl asgari ücreti çok arttırıp diğer ücretleri arttırmıyorlar.
05:25Asgari ücreti biraz daha fazla arttırıyorlar ama diğer ücretleri az arttırıyorlar.
05:29Herkes asgari ücrete doğru yuvarlanıyor.
05:31Şimdi aynı şeyi emekli aylığında yaptılar.
05:33Şu anda Türkiye'nin 16 milyonun ortalama emekli aylığı 14.500 lira, 14.700 lira civarında
05:40en düşük emekli aylığında 12.500 lira yapmış oldular.
05:43Her ikisi de geçinmeye yetmeyecek düzeyde.
05:46Yani emeklileri yoksullukta eşitlemek, dipte eşitlemek gibi bir şey var bunun.
05:51Bu 12.500 liralık bir şey ödemenin.
05:56Şimdi emekli maaşlarına yeniden döneceğim ama Sayın Güler'in açıklamalarında benim fark ettiğim şöyle bir şey oldu.
06:03Şimdi yurt dışı çıkış harcı da belli oldu.
06:05Yurt dışı çıkış harcı için önce 3.000 lira konuşuldu sonra 1.500 denildi.
06:09Şimdi 500 olarak açıklandı.
06:11Emekliler için de mesele bu aslında.
06:13Uzun bir süre zam yapılmayacak, zam yapılmayacak deyip sonra da 2.500 liralık bir zammada memnun olma durumu ister istemez oluyor.
06:21Elbette bir derde deva olur belki bir fatura öder ancak ne kadar düşük olduğunda konuşmak gerekiyor.
06:27Bu da bir politikaya mı dönüşüyor acaba ölümü gösterip sıtmaya razı etmek gibi?
06:31Evet yani bence aslında bunun tartışılacak hiçbir tarafı yok demin de söylediğim gibi.
06:36Yani siz enflasyonu yüzde 25 olarak açıkladıysanız bu ne demektir?
06:41Emekli aylıklarını yüzde 25 olarak artıracaksınız.
06:43Hazır anda kaç para alıyordu? 10.000 lira alıyordu.
06:4512.500 falan alacak bunun tartışılacak bir tarafı yoktu.
06:48Eğer bunun üstünde bir şey yapsalardı.
06:50Yani biz enflasyonu yüzde 25 açıkladık ama emekli aylıkları çok düşük yüzde 40 yapıyoruz deselerdi bu anlamlı olurdu.
06:57Bunun bir haber değeri olurdu.
06:58Şu anda yaptıklarının hiçbir anlamı yok.
07:00Yani enflasyonu uygulamış oldular.
07:02Ama şunu yaptılar uzunca yer yaklaşık 15 gündür emeklilerin bir bölümü yani 3.7 milyon emekli bunların 1.7 milyonu sıfır zam alacaktı 8.000 liranın altında.
07:14Diğerleri de yüzde 25'in altında zam alacaktı.
07:16Ve bunlar büyük bir öfke içindeydi.
07:18Bence bunlar aslında artırmayı istemiyorlardı.
07:22Maliye Bakanı, Ekonomi Yönetimi bir artış istemiyordu.
07:26Bunun sebebi de çok açık şey yapıyorlar.
07:28Emekliye para verirsek harcarsak enflasyon artar.
07:31O yüzden aslında ciddi de artırmadı.
07:33Aslında istemiyorlardı.
07:34Fakat çok büyük bir öfke oldu tabanda.
07:36Emeklilerden bence çok büyük tepki gitti.
07:39Kendi örgütlerinden gelen, parti örgütlerinden gelen şeyi de gördüler.
07:43Ve bunu sanki bir iyileştirme yapar gibi yaptılar.
07:47Yani ortada aslında Anadolu'daki bir deyim gösterecek olursak emekliye eşeğini kaybedip buldurdular.
07:54Zaten aslında bunu yapmaları gerekirdi.
07:56Fakat bunu bir lütuf gibi, bir iyilik gibi yaptılar.
08:01Hatta devlet fedakarlık yaptı gibi şeyler de söyleniyor.
08:04Ne fedakarlığı? Devlet niye fedakarlık yapsın?
08:06Devlet kamu harcaması yapar.
08:08Yani emeklilere emeklilik yaşaması için enflasyon kadar zam veriyorsunuz.
08:14Bunu da bir lütuf olarak sunuyorsunuz.
08:16Bu olacak iş değil.
08:17Yani bir yandan zam yapmayı düşünmüyorlardı.
08:21Fakat çok zorlandıkları için yaptılar.
08:23Öte yandan da bunu bir sanki iyileştirme yapmış gibi şu anda sunacaklar.
08:28Ama benim dikkatimi çeken şey oldu.
08:30Bunu son derece düşük profilli bir şekilde yaptılar.
08:34Yani yaptıkları işin ne kadar yetersiz olduğunu, ne kadar kifayetsiz olduğunu bence farkındalar.
08:40Yani açıklamanın sonuna küçücük bir şey olarak şey yaptılar.
08:43Normalde biliyorsunuz böyle bir açıklamayı bizzat Cumhurbaşkanı yapar.
08:47Büyük bir müjde olarak sınırlı.
08:49Ancak 12.500 liralık artışın hiçbir inandırıcılığı olmayacağı için
08:55bunu çok düşük profilli bir şekilde açıklamış oldular.
08:59Benim dikkatimi çeken husus bu oldu.
09:01Biz de açıklamayı takip ederken haber merkezinde arkadaşlarımla belki de 2.500 gibi konuşuluyor en çok.
09:07Ama belki de bir sürpriz gelir.
09:09Biraz daha iyi bir zam yapılır dedik.
09:11Sonrasında da açıklamayı yapan kişiyi görünce
09:13daha iyi bir açıklama olacak olsaydı Cumhurbaşkanı Erdoğan bizzat söylerdi dedik.
09:18Son olarak şimdi bu hazine desteği ve kök maaşı karmaşası aslında işleri karıştırıyor.
09:24Nasıl açılır bu düğüm?
09:26Yani emekli maaşlarını makul bir seviyeye getirip
09:28sonra o maaşlar üzerinden onları kök maaşı olarak kabul edip
09:31bir zam yapmak gerekiyor.
09:33Ne yapmak gerekiyor? Doğrusu ne?
09:35Tabii bunun doğrusu aslında 2008'de AKP'nin yaptığının tersini yapmak.
09:41Yani aylık bağlama oranlarını eski seviyesine getirmek,
09:45güncelleme kat sayısını eski seviyesine getirmek.
09:49Böylece bütün aylıkların makul bir düzeye çekilmesi ve aralarında bir denge oluşması gerekiyor.
09:55Şu anda bir aylıkları makul seviyede değil ve aralarında denge yok.
09:59Yani ortalaması 14.500 lira olan bir aylıktan konuşuyoruz.
10:02En düşük 12.500 lira olan aylıktan konuşuyoruz.
10:05Dolayısıyla bir topyekun bir sosyal güvenlik sisteminin yeni baştan ele alınması lazım.
10:11AKP yama yaparak işi geçiştirmeye çalışıyor fakat her yama emeklilik sistemini daha da bozuyor.
10:17Emekliler arasındaki dengesizliği tekrar yaratıyor.
10:20Bunun için bir intibak yasası dediğimiz yani emekli aylıkları arasındaki dengesizliği giderecek bir düzenleme lazım.
10:27Yani farklı sürelerle çalışmış, farklı prim ödenenlerin arasında makul bir denge olması lazım.
10:33Bir de emekli aylıklarının en düşük düzeyinin en az asgari ücret düzeyine çekilmesi gerekir.
10:40Bu yüzden de 5510 sayılı yasada 2008'de yapılan değişikliklerin gözden geçirilmesi
10:47verip bağlama oranlarının eski haline getirilmesi, güncelleme kat sayısının eski haline getirilmesi
10:53yani milli gelirin tamamından yararlandırılması ve emekli aylıkları artırılırken de
10:58sadece enflasyon değil enflasyon artı büyümenin eklenmesi gerekir.
11:03Yani kısaca aslında sosyal güvenlik sisteminde gerçekten bir emekli lehine bir reform yapmak lazım.
11:092008'de yapılan reform değil bir karşı devrimdi.
11:12Yani emeklilerin haklarını geriye götüren bir karşı devrimdi.
11:16Bu karşı devrimin sonuçlarını yaşıyoruz aslında.
11:19Şu anda yaşadığımız 2008'de yapılan karşı devrimin sonuçlarını yaşıyoruz.
11:24Kökten sosyal güvenlik sisteminin emekliler lehine, vatandaş lehine, sigortalı lehine değiştirilmesi gerekiyor.
İlk yorumu siz yapın