- 25.06.2024
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarından herkese merhaba sevgili izleyenler, ekonomi gündemini konuşacağız bugün yine.
00:19Şimdi asgari ücrete önümüzdeki ay, Temmuz ayında bir zam gelecek mi gelmeyecek mi?
00:25Yani aylardır ekonomiye dair yaptığımız bütün programlarda konuştuğumuz bir konu bu, Temmuz ayı yaklaşıyor.
00:31Ancak en son Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'le Cumhuriyet Halk Partisi'nin Gölge Bakanı Yalçın Karatepe görüştü.
00:39Ve bu görüşmenin ardından yaptığı açıklamada Karatepe dedi ki, Mehmet Şimşek'in ve dolayısıyla ekonomi yönetiminin Temmuz ayında bir asgari ücret düzenlemesi yapmaya niyeti yok.
00:50O görüşmede bunun gerekli olduğunu aktarmış olsa da bir düzenleme yapılmayacağına ilişkin bir izlenim aldığını bizlere aktardı.
00:58Tabi ki şimdi kulislerde de konuşulan rakamlar var, zam yapılır mı yapılırsa ne kadar yapılır ya da asla yapılmayacak mı?
01:05Bütün bu gündemleri konuşacağız. Konuğumuz ekonomist Selva Demiralp, hoş geldiniz.
01:10Hoş bulduk, iyi yayınlar.
01:13Şimdi açılışta da bahsettiğim gibi belki de en önemli gündemlerimizden bir tanesi asgari ücret.
01:19Son olarak sıcak bir açıklama da var bu konuya dair.
01:23AKP Genel Başkan Yardımcısı Hamza Dağ şunu söylüyor, Temmuz ayında asgari ücretle ilgili bir sürecin olmayacağını söyleyebilirim.
01:32Şimdi aslında hem Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in açıklamalarından hem de bu açıklamadan iktidarın yeni bir düzenlemeye kapıyı tamamen kapattığı izlenimini bizler alıyoruz.
01:42Ancak son dakika zaman zaman emeklilerde de gördüğümüz gibi Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın çıkarak bir düzenleme duyurması sizce mümkün mü?
01:51Bu yapılan düzenleme yapılması gerekene göre daha az bir oran mı olur? Ölümü gösterip sıtmaya razı etmek mi olur? Ne düşünüyorsunuz?
02:00Şimdi siyasi kanadı bilemem tabii ki.
02:05Kapalı kanıtlar ardında neler konuşuluyor? Son dakikada bir hamle gelebilir mi?
02:10Ama ben olaya iktisatçı gözüyle yaklaşabilirim ve şunu söyleyebilirim.
02:14Halen evet Merkez Bankası'nın attığı önemli sıkılaştırma adımları var.
02:19Bunun sonucunda da yıl sonuna doğru artık yavaş yavaş meyveler toplanmaya başlanacak.
02:24Ama buna rağmen geldiğimiz geleceğimiz noktada enflasyon çok yüksek.
02:29Bu kadar yüksek bir enflasyon varken ben bir ara ayarlama yapılmamasını doğru bulmuyorum.
02:35Neden? Çünkü bir yandan fiyatlar artıyor, fiyatlar arttıkça alım gücü düşüyor.
02:41Böyle bir ortamda real alım gücünü düşürerek ben bunun bir enflasyonla mücadele politikası olmasına karşıyım.
02:49Her ne kadar çok şahin görünsem de yani şahin ne demektir? Enflasyonla mücadele konusunda taviz verilmemesini düşünen tarafta yer alan bir iktisatçıyım.
02:58Ama enflasyonla mücadelenin bir bedeli var ve bu bedelin de adil dağıtılması önemli.
03:05Şimdi enflasyondan zaten en fazla sabit gelir kesimleri etkilendi.
03:10Çünkü neden? Siz eğer harcamalarınızı yani maaşınızın çok büyük bir bölümünü günlük hayatınızı idame ettirebilmek için gıdaya, ulaşıma, kiraya harcıyorsanız
03:20enflasyondaki artış zaten sizin ister istemez en fazla etkilenmenize sebep oluyor.
03:26Çünkü daha yüksek gelir gruplarında onlar zaten tasarruf yapıyordu.
03:30Artan fiyatlar onların en fazla tasarruflarının azalması şeklinde bir sonuç doğuruyor.
03:36Halbuki düşük gelir kesimlerinde artan fiyatlar harcamaların o da zaruri harcamaların bir yerlerden kısılması gibi doğrudan hayatımızı, yaşam standartımızı etkileyen sonuçları var.
03:48Biz bunu yaşadık özellikle Eylül 2021 sonrasında kontrolden çok hızlı çıkan bir enflasyon döneminde alım gücümüz ciddi şekilde düştü.
03:58Şimdi şu anda deniyor ki enflasyonla mücadele dönemindeyiz.
04:01Çok doğru çünkü enflasyon kendi kendine düşmez, mücadele gerektirir.
04:06Ama bunun da kendi içinde şekilleri var. Bir merkez bankasının yüksek faiz politikası uygulaması, bir maliye politikasının yine bir kemer sıkma politikasıyla merkez bankasının destek vermesi önemli.
04:21Ama maliye politikası nereden feragat edeyim derken asgari ücrete bir zam yapmamak ya da real ücretleri düşürmek şeklinde bunu bir ilk opsiyon olarak kullanmamalı.
04:34Çünkü enflasyondan zaten en çok mağdur olan kesimler bir de enflasyonla mücadelenin maliyetini öderse o zaman bu hiç adet olmayan ücretleri sadece ürünler üzerine yüklemek olacaktır.
04:48Dolayısıyla ben fazla değil en azından real olarak enflasyon kadar bir artış yapılarak alım gücü sabit kalabilir.
04:57Ama bunun üzerine yine enflasyonla mücadelenin diğer kanallarını aktif bir şekilde kullanabiliriz.
05:04Nedir bunlar? Merkez bankasına bir özgürlük alanı verilsin, merkez bankası enflasyonla mücadeleye devam etsin.
05:11İlave olarak da şu anda gündemde olan vergi reformu yani eğer siz vergileri adil bir şekilde dağıtabilirsiniz.
05:19Türkiye'de şu anda özellikle düşük ve orta gelir kesim üzerinde çok ciddi bir vergi yükü var.
05:25Bunu eğer daha üst kesimlere doğru aktarabilirsiniz.
05:29Zaten talebi de yukarıdan aşağıya çektiğiniz için merkez bankasının da o kadar güçlü faiz artışlarına devam etmesine sebep gerek kalmayacaktır.
05:38Peki Sayın Demiralp, şimdi vergi mevzuuna da siz geldiniz, ben de soracaktım.
05:43Günlerdir de konuşulan ve kamuoyuna sızan bir vergi paketi var.
05:47Aslında orada sizin önerinizin tam tersini bir servet vergisi ya da bir vergide adaletten daha ziyade yine vergilerin artışı,
05:56sabit gelirliği, alt gelir gruplarını etkileyecek gibi gözüküyor.
06:00Tabii net olan bir yasa tasarısı, bir öneri de değil bu iddialar üzerinden konuşuyoruz ama o kamuoyuna sızan paketi nasıl yorumlarsınız?
06:10Şimdi tamamen söylentiler üzerinden konuşuyoruz.
06:14Bir hafta sonu ya da bayram tatili döneminde kamuoyuna sızan bir takım bilgiler vardı.
06:19Ki o aslında baya baya acaba çok yıllardır beklediğimiz vergi reformu geliyor mu şeklinde ben de bir heyecan uyandırmıştım.
06:29Çünkü orada gelir vergisinin daha adil bir şekilde dağıtılacağı,
06:34zenginden daha fazla vergi alınacağı, nereden buldun yasasının geleceği gibi bir takım sinyaller duymuştuk.
06:42Şu anda ne aşamadayız? Bunların hangileri kaldı?
06:46Yine söylentiler üzerinden konuşursak servet vergisinin ya da gelir vergisi beyanının tekrar masadan kaldırıldığına dair bu sefer de söylentiler dolaşmaya başladı.
06:59Ve sizin de dediğiniz gibi dün Yalçın Karatepe'nin demeçlerinden Mehmet Şimşek'le konuşmuş olduğu ve bu konuşmadan eldendiği izlenimlerden
07:10sanki yine vergi yükü sabit gelirliler üzerine kalacak gibi görünüyor.
07:15O da nasıl oluyor zaten? Dolaylı vergiler üzerinden oluyor.
07:19Türkiye'de zaten gelir vergisi olması gerektiği gibi toplanamadığı için vergi gelirinin neredeyse %70'ini dolaylı vergiler.
07:28O da nedir? Ürünler üzerinden katma değer vergisi gibi, özel tüketim vergisi gibi yani toplayabildiğiniz sistem içerisinde,
07:35kayıt içerisinde olan işlemlerden elde edilen vergileri oluşturuyor.
07:40Ama bu da hiç adil olmayan bir vergi.
07:42Çünkü az önce bahsettiğimiz eğer siz zaten gelirinizin büyük bir bölümünü günlük hayatı idame ettirmek için harcıyorsanız,
07:49bu dolaylı tüketim vergilerini ister istemez gelirinizin tamamı üzerinde ödüyorsunuz.
07:55Halbuki siz gelirinizin daha düşük bir bölümünü harcayıp daha yüksek bir kısmını tasarrufa yatırıma harcı ayırabiliyorsanız,
08:02o zaman o vergiyi ödemiyorsunuz.
08:04Bizim yapmamız gereken dolaylı vergilerin rolünü ağırlığını azaltmaktır.
08:09Ben mesela bayram haftasında bu gelir vergisinin artacağı şeklinde bir ipuçları aldığımız zaman,
08:18bir sosyal medya paylaşımında bulundum ve dedim ki tamam bunu desteklememiz lazım.
08:25Bunu destekleyip ama mesela kamudan genel bir destek de istiyorsak,
08:30mesela bunun karşılığında dolaylı vergileri azaltmak lazım.
08:34Öyle yaptığınız zaman toplumun çok geniş bir kesiminden zaten buna destek bulmamanız mümkün değil.
08:40Fakat hani şu anda tam bilemiyoruz ne geldi ne gitti.
08:45Fakat sanki tekrar dolaylı vergiler üzerinden vergilendirme devam edecek.
08:52Ama bir vergi reformu gibi gelir vergisini kademelendirmek,
08:56belki şu anda beş kademeye, altı, yedi kademeye çıkıp üst katmanları arttırmak şeklinde adımlar yok gibi görünüyor.
09:03Peki, şimdi şuraya da geleceğim.
09:06Siz yine konuşmanızın içerisinde söylediniz.
09:08En azından asgari ücrete sabit gelirini, real gelirini düşen alım gücü oranında arttıracak kadar
09:16bu oranda bir zam yapılmalıdır.
09:18Ne kadar bir orandan söz ediyoruz?
09:20Yani bugün iktidar deseydi ki ben aylar içerisinde sabit gelirlinin, asgari ücretlinin düşen alım gücünü
09:29o oranda karşılayacağım diyerek iktidar bir zam yapsaydı ne kadar olacaktı o oran?
09:36Şimdi Ocak ayından işte Haziran sonuna geldik şu anda.
09:40Bunun için ne yapacağız?
09:41Aylık enflasyon ne kadar olmuş ona bakacağız.
09:44Hiçbir ayda 3'ün altına inmedi zaten ve yaklaşık bu 6 aylık dönemde %25'e yakın bir enflasyon söz konusu.
09:52Dolayısıyla sırf enflasyon kadar bir ayarlama yapılsa zaten %25'ler civarında bir ayarlama yapılması gerekiyor.
10:01Tekrar şunun altını çizelim.
10:03Yani bir nedensellik var mıdır ücret artışlarından enflasyondan?
10:08Vardır tabii ki.
10:09İki yönlü bir nedensellik var.
10:11Enflasyon arttığı zaman siz ücretleri ona paralel arttırıyorsunuz.
10:15Real olarak ücretler düşmesin diye.
10:17Ücretler arttığı zaman da bir taraftan maliyetler arttığı için bir taraftan harcamalar arttığı için enflasyon artar.
10:23Ama esas nedensellik enflasyondan ücretlere gidiyor.
10:27Yani literatüre baktığınız zaman sonuçta çünkü ücretlerden enflasyona bir nedensellik olsa da bu birebir olmak zorunda değil.
10:35Çünkü toplam maliyetinizin sadece bir kısmı ücretlerden geliyor.
10:39Ayrıca emek yoğun sektörler var ya da daha sermaye yoğun mesela imalat sanayi var.
10:44Dolayısıyla ekonomi genelinde değerlendirdiğimiz zaman ücretlerden enflasyonu olan nedensellik daha düşük.
10:51Ama yanı başında da söylediğim gibi isterse birebir olsun bu nedensellik.
10:56Sırf ücret arttığı zaman enflasyon artıyor diye ücretleri arttırmamanın ben bir kere insani olarak doğru olmadığını düşünüyorum.
11:06Ve ayrıca da mesela en zalim olarak bilinen IMF'nin çalışmalarına da baktığımız zaman onlar da bu nedensellikten bahsediyorlar.
11:14Fakat çözüm önerisi olarak o zaman ücretleri arttırmayın enflasyona paralel demiyorlar.
11:20Ne diyorlar? Şunu söylüyorlar.
11:22Mesela siz Merkez Bankası'nın kredibilitesini arttırın ki Merkez Bankası beklentiyi daha etkin bir şekilde çıpalayabilsin.
11:29İnsanlar mesela Merkez Bankası yıl sonunda %38 dediği zaman ona inanıp fiyatlama davranışında buna göre yaparlarsa o zaman o geçişkenlik ücretlerden enflasyonu olan geçişkenlik azalıyor.
11:41Ya da deniyor ki siz yapısal bir takım reformlar yapın, üretimi katma değerini arttırın, verimliliğini arttırın.
11:49Böyle yaptığınız zaman ücretlere artış yapsanız da bunun enflasyona yansıması yine daha az olacaktır.
11:55Çünkü üretim üzerinden üretimi arttıracak bir etki yapacaktır.
11:59Dolayısıyla evet hepimiz istiyoruz ki enflasyon düşsün ama bunun çözümü ücretleri enflasyona karşı ezdirerek alım gücünü azaltarak olmamalı.
12:12Mesela bir takım rakamlar verecek olursak şu anda asgari ücret 17 bin lira civarında.
12:17Türk işin açlık sınırına baktığımız zaman ki bu sadece gıda üzerinden ölçülüyor 18 bin 969 lira.
12:24Açlık sınırı zaten şu anda asgari ücresinin altına düşmüş durumda.
12:28Böyle bu şartlar altında siz gidip de asgari ücreti açlık sınırının altında bırakayım derseniz bu zaten baştan ahlaki olarak bence yanlış bir adım olacaktır.
12:42Dediğim gibi farklı yönleri farklı adımları var enflasyonla mücadelenin ama insanları açlık sınırının altına itmek bunlardan birisi olmamalı.
12:53Literatürde de zaten ben böyle bir çözüm önerisini dediğim gibi IMF'ye de dahil olmak üzere verilmiyor.
13:00Son olarak şimdi görünen o ki aslında çok büyük bir sürpriz olmazsa temmuz ayında bir düzenleme yapılmayacak.
13:08Dolayısıyla yapılmaması nelere sebep olacak?
13:11Şimdi siz de bahsettiniz asgari ücret açlık sınırının altında kaldı.
13:16Kredilerde kredi kartı borçlarında takibi alınan ödeyemeyen kişilerin sayısı ciddi oranlarda arttı.
13:23Dolayısıyla önümüzdeki günlerde bu düzenlemenin yapılmaması bize neleri getirecek?
13:28Yani bir işsizlik riski var mı?
13:30Ekonomide bir durgunluk riski var mı?
13:33Ekonomide bir durgunluk riski bence asgari ücrete artış yapmamaktan gelmeyecektir.
13:40Onun için eğer politika yapıcılar hani ücretleri enflasyon kadar arttırmayalım bu şekilde talebi dizginleyelim diye düşünüyorlarsa
13:49ben bunun yanlış bir yaklaşımı olduğunu düşünüyorum.
13:52Çünkü Türkiye'de şu anda enflasyonun sebebi bence düşük gelir gruplarının talebinden kaynaklanmıyor.
13:58Çok ciddi olarak bozulmuş bir gelir dağılımı var ve daha çok servet etkisinden kaynaklanan bir enflasyon söz konusu.
14:05Ya da beklenti etkisiyle Merkez Bankası'nın kredibilitesi zayıflamış olduğu için gerçekleşmiş bir enflasyon söz konusu.
14:13Talep güçlü ama bu talebi yüksek gelir gruplarından görüyoruz.
14:19Yani zaten asgari ücret alan kesim en düşük diyelim gelir grupları fazla bir elastikiyete sahip değil yani hassasiyete sahip değil.
14:31Onların gelirlerinin zaten tamamını harcamak durumunda kalıyorlar.
14:36Ama şu olur yoksulluğu arttıracak gelir dağılımını daha da bozacak bir etkisi olacaktır.
14:42Mesela ben bu noktada şunu da söyleyeyim bizim Türkiye Hane Halkı Enflasyon Beklentisi diye
14:49Koç Üniversitesi olarak başlattığımız bir anket var konuda iş birliğiyle.
14:53Orada farklı gelir gruplarına farklı demografik gruplara enflasyon beklentilerini soruyoruz.
14:59Yıl sonu için %92 gibi bir enflasyon beklentisi var hane halkının.
15:03Ama bunu mesela çalışma gruplarına göre ayırdığımız zaman emekliler için %104'e kadar çıkıyor.
15:10Yani bu şartlar altında hani ben hissedilen enflasyon rakamlarını veriyor tabii ki bu.
15:15Ama manşet enflasyon kadar bile bir artış ücret artış düzenlemesi yapılmazsa
15:22bunun çok ciddi yoksullaşmaya sebep olacağını düşünüyorum.
15:27Eşsiz işsizlik üzerinde fazla bir etkisi olacağını sanmam.
15:31Türkiye'de çünkü ben bizim mesela yine Koç Üniversitesi'nin arkadaşlarımla yaptığımız büyüme tahminlerim 3,5'lar civarında.
15:39İşsizlik 12-13 bandında şu anda zaten yapışmış durumda ki bu da büyük ölçüde yapısal işsizlikten kaynaklanıyor.
15:47Yani işverenin aradığı niteliklerle işçinin ve teklif edebildiği nitelikler arasında bir uyumsuzluk var.
15:55Bunu da zaten siz talebi azaltarak ya da arttırarak değiştiremezsiniz.
16:00Bu ülkedeki yapısal sorunları hallederek bir eğitim reformuyla düşürülebilecek bir işsizlik.
16:10Yani asgari ücret düzenlemesiyle talebi yavaşlatayım diyerek ben işsizliğin iyi tarafından bakacak olursak çok fazla etkileneceğini düşünmüyorum.
16:20Çünkü talebin çok fazla etkileneceğini düşünmüyorum.
16:23Ama bundan bağımsız Türkiye'de ciddi bir işsizlik sorunu var.
16:26Onun da çözümü bence tanıt değil daha yapısal adımlardan geçiyor.
16:31Peki. Sayın Demiral çok teşekkür ediyorum. Vakit ayırdınız, katıldınız.
16:36Ben teşekkür ederim. İyi günler.
16:40Hoşçakalın.
16:41Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri tüm Türkiye'nin gözü Temmuz ayında.
16:45Temmuz ayında asgari ücrete bir düzenleme, bir zam yapılacak mı yapılmayacak mı?
16:49Aylardır bunu konuşuyoruz.
16:51Son olarak iktidar blogundan gelen bir açıklamada kapıları tamamen kapattı.
16:56Ancak burası Türkiye ne olacağı belli olmaz diyelim. O açıklamayı yeniden sizler için aktarayım.
17:01AKP Genel Başkan Yardımcısı Hamza Dağ söylüyor bu cümleyi.
17:05Diyor ki Temmuz ayında asgari ücretle ilgili bir sürecin olmayacağını söyleyebilirim.
17:10Mehmet Şimşek de aylardır bu gibi sinyaller vermişti.
17:13Önümüzdeki ayı göreceğiz diyelim. Önümüzdeki ay elbette netleşecek.
17:17Uzmanların aktardığı kesinlikle sabit gelirlerinin enflasyonun altında ezildiği
17:22hatta asgari ücretin açlık sınırında kaldığı.
17:25Dolayısıyla bir düzenleme yapılması gerektiği elbette.
17:28Bakalım neler olacak. Şimdilik noktalayalım. Yeniden görüşmek üzere.
Önerilen
0:21