07-00030-DOĞU HİNDİSTAN KUMPANYASI-DailyMotion
- 3 yıl önce
1- Merhabalar Bugün sizlere “Doğu Hindistan Kumpanyası” hakkında yaptığım araştırmayı Konsantre bilgiler kanalı üzerinden sunacağım.
2- Doğu Hindistan Kumpanyası veya topluluğu, 31 Aralık 1600’de, Portekiz ve İspanya’nın tekelinde bulunan Uzakdoğu ve Hindistan baharat ticaretinden pay almak üzere İngiliz tüccarları tarafından krallık fermanı ile kurulmuş bir tüzel kişilik, yani şirkettir.
3- 18. yüzyılın ilk yarısında ticaret hacminde büyük bir gelişme kaydeden şirket, İngiliz hükümetiyle ilişkilerini düzenleyerek ticaret yaptığı bölgelerde devlet adına hareket etme ve temsil imtiyazı aldı.
4- 1717’de Bâbürlüler’den kapitülasyon hakları kazandı ve ülkede çok güçlü bir konuma yükseldi.
5- 1740’larda Fransızların Hindistan’a girme çabaları üzerine mal varlığını ve imtiyazlarını korumak amacıyla mahallî taht kavgalarını organize etti ve askerî hareketlere girişti.
6- Bölgedeki birliklerini takviye ederek 1757’de Plassey zaferiyle fiilen Bengal’e hâkim olan şirket 1765’ten itibaren de burayı kendi adına yönetmeye başladı.
7- Ancak Bengal’deki bu tecrübenin çok külfetli olması sebebiyle zarar etmeye başladı ve İngiliz hükümetinden yardım istedi.
8- 1773’te Londra’da çıkarılan Hindistan kanunu ile şirketin Hindistan’daki statüsü bir esasa bağlandı ve bir genel vali gönderilerek bütün sömürge topraklarıyla birlikte şirket de denetim altına alındı.
9- 1784 yılında kabul edilen yeni bir kanunla da uygulamada karşılaşılan bazı aksaklıklar giderildi. Böylece şirket ve Hindistan siyaseti tamamen İngiliz hükümetinin kontrolüne girdi. Yani Hindistan artık bir İngiliz Sömürgesiydi.
10- Bu tarihten sonra giderek ağırlığını kaybetmeye başlayan şirketin ticaret tekeli imtiyazı da 1813 ve 1833’te çıkarılan iki kanunla ortadan kaldırıldı. Bu dönemde şirket bir ticaret kurumu olmaktan ziyade idarî kurum hüviyetine dönüşmüştür.
11- Nitekim 1850’lere gelindiğinde şirket dünyanın en büyük ticaret organizasyonu olduğu gibi yönetimindeki bölgelerde kurduğu idarî, malî ve hukukî yapı ile de devlet fonksiyonu icra eder hale gelmiştir.
12- Bu durum, özellikle Hindistan’da yüzyıllardır hüküm süren İslâm’ın aleyhine gelişmiş ve şirketin genişleme süreciyle birlikte Müslümanların siyasî, ekonomik ve kültürel durumları kötüleşmiştir.
13- Diğer taraftan 19. yüzyılla beraber eğitim dilinin İngilizce ’ye dönüşmesi, Urduca ve Farsça ’da yetişmiş Müslüman potansiyelin bir anda işsiz kalmasına yol açmış, bu durumun doğurduğu zararlar uzun vadede hissedilmiştir.
14- Bu süreçte şirketin varlığına karşı çıkan en önemli Müslüman güç güneydeki Meysûr Sultanlığı olmuştur. Fakat 18. yüzyılın sonlarında Osmanlı, İran, Afganistan ve hatta Avrupa devletlerinden destek arayarak İngilizleri topraklarından çıkarmak isteyen Meysûr Hükümdarı Tîpû Sultan umduğu desteği bulamamış ve yetersiz kuvvetleriyle onlara karşı savaşırken 4 Mayıs 1799 tarihinde hayatını kaybetmiştir.
2- Doğu Hindistan Kumpanyası veya topluluğu, 31 Aralık 1600’de, Portekiz ve İspanya’nın tekelinde bulunan Uzakdoğu ve Hindistan baharat ticaretinden pay almak üzere İngiliz tüccarları tarafından krallık fermanı ile kurulmuş bir tüzel kişilik, yani şirkettir.
3- 18. yüzyılın ilk yarısında ticaret hacminde büyük bir gelişme kaydeden şirket, İngiliz hükümetiyle ilişkilerini düzenleyerek ticaret yaptığı bölgelerde devlet adına hareket etme ve temsil imtiyazı aldı.
4- 1717’de Bâbürlüler’den kapitülasyon hakları kazandı ve ülkede çok güçlü bir konuma yükseldi.
5- 1740’larda Fransızların Hindistan’a girme çabaları üzerine mal varlığını ve imtiyazlarını korumak amacıyla mahallî taht kavgalarını organize etti ve askerî hareketlere girişti.
6- Bölgedeki birliklerini takviye ederek 1757’de Plassey zaferiyle fiilen Bengal’e hâkim olan şirket 1765’ten itibaren de burayı kendi adına yönetmeye başladı.
7- Ancak Bengal’deki bu tecrübenin çok külfetli olması sebebiyle zarar etmeye başladı ve İngiliz hükümetinden yardım istedi.
8- 1773’te Londra’da çıkarılan Hindistan kanunu ile şirketin Hindistan’daki statüsü bir esasa bağlandı ve bir genel vali gönderilerek bütün sömürge topraklarıyla birlikte şirket de denetim altına alındı.
9- 1784 yılında kabul edilen yeni bir kanunla da uygulamada karşılaşılan bazı aksaklıklar giderildi. Böylece şirket ve Hindistan siyaseti tamamen İngiliz hükümetinin kontrolüne girdi. Yani Hindistan artık bir İngiliz Sömürgesiydi.
10- Bu tarihten sonra giderek ağırlığını kaybetmeye başlayan şirketin ticaret tekeli imtiyazı da 1813 ve 1833’te çıkarılan iki kanunla ortadan kaldırıldı. Bu dönemde şirket bir ticaret kurumu olmaktan ziyade idarî kurum hüviyetine dönüşmüştür.
11- Nitekim 1850’lere gelindiğinde şirket dünyanın en büyük ticaret organizasyonu olduğu gibi yönetimindeki bölgelerde kurduğu idarî, malî ve hukukî yapı ile de devlet fonksiyonu icra eder hale gelmiştir.
12- Bu durum, özellikle Hindistan’da yüzyıllardır hüküm süren İslâm’ın aleyhine gelişmiş ve şirketin genişleme süreciyle birlikte Müslümanların siyasî, ekonomik ve kültürel durumları kötüleşmiştir.
13- Diğer taraftan 19. yüzyılla beraber eğitim dilinin İngilizce ’ye dönüşmesi, Urduca ve Farsça ’da yetişmiş Müslüman potansiyelin bir anda işsiz kalmasına yol açmış, bu durumun doğurduğu zararlar uzun vadede hissedilmiştir.
14- Bu süreçte şirketin varlığına karşı çıkan en önemli Müslüman güç güneydeki Meysûr Sultanlığı olmuştur. Fakat 18. yüzyılın sonlarında Osmanlı, İran, Afganistan ve hatta Avrupa devletlerinden destek arayarak İngilizleri topraklarından çıkarmak isteyen Meysûr Hükümdarı Tîpû Sultan umduğu desteği bulamamış ve yetersiz kuvvetleriyle onlara karşı savaşırken 4 Mayıs 1799 tarihinde hayatını kaybetmiştir.